فصل نهم : در رفتار با مردم و برابرى با آنان
مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
ادْرَءُوا الْحُدُودَ بِالشُّبُهَاتِ وَ أَقِيلُوا الْكِرَامَ عَثَرَاتِهِمْ إِلَّا مِنْ حَدٍّ
امام صادقعليه‌السلام
از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
نقل كند كه فرمود: به وسيله شبهه ها از اجراى حدود جلوگيرى كنيد، و لغزشهاى بزرگان را ببخشيد، مگر لغزشهايى كه موجب حدّ مى شود.
سُئِلَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّعليه‌السلام
عَنِ الْمُرُوءَةِ فَقَالَ حِفْظُ الرَّجُلِ دِينَهُ وَ قِيَامُهُ فِى إِصْلَاحِ ضَيْعَتِهِ وَ حُسْنُ مُنَازَعَتِهِ وَ إِفْشَاءُ السَّلَامِ وَ لِينُ الْكَلَامِ وَ التَّحَبُّبُ إِلَى النَّاسِ
از امام حسن مجتبىعليه‌السلام
در باره مردانگى سؤ ال شد، ايشان فرمود: مواظبت مرد از دينش ، و اداره نمودن امور زندگيش ، و رفع نمودن اختلاف به وسيله اخلاق خوبش ، و بلند سلام كردن ، و به نرمى سخن گفتن ، و دوستى و محبت با مردم
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
الْأَيْدِى ثَلَاثَةٌ سَائِلَةٌ وَ منفعة مُنْفِقَةٌ وَ مُمْسِكَةٌ فَخَيْرُ الْأَيْدِى المنفعة الْمُنْفِقَةُ
امام صادقعليه‌السلام
از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
روايت كند كه فرمود: دستها بر سه نوعند: دست تقاضاكننده ، نفع دهنده ، و نگهدارنده ، بهترين دستها دست سود دهنده است
عَنِ السَّكُونِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى جَعْفَرٍ إِنِّى رُبَّمَا قَسَمْتُ الشَّيْءَ بَيْنَ أَصْحَابِى أَصِلُهُمْ بِهِ فَكَيْفَ أُعْطِيهِمْ فَقَالَ أَعْطِهِمْ عَلَى الْهِجْرَةِ وَ الدِّينِ وَ الْفِقْهِ وَ الْفَضْلِ
سكونى گويد: به امام باقرعليه‌السلام
عرض كردم : گاهى بين دوستانم چيزى را تقسيم مى كنم تا به آنها برسانم ، چگونه به آنها بدهم ؟ فرمود: به كسانى كه متديّن و فقيه و اهل فضل هستند بده
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ طُوبَى لِعَبْدٍ نُوَمَةٍ عَرَفَ النَّاسَ فَصَاحَبَهُمْ بِبَدَنِهِ وَ لَمْ يُصَاحِبْهُمْ فِى أَعْمَالِهِمْ بِقَلْبِهِ فَعَرَفُوهُ فِى الظَّاهِرِ وَ عَرَفَهُمْ فِى الْبَاطِنِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: خوشا بحال بنده ناشناخته اى كه مردم را بشناسد، و در ظاهر با آنان مصاحب باشد، ولى با قلب خود همراه با كردارشان نباشد، آنها او را به ظاهر شناخته اند، ولى او باطن آنان را شناخته است
عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام
قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى إِنَّ مِنْ أَغْبَطِ أَوْلِيَائِى عِنْدِى رَجُلًا خَفِيفَ الْحَالِ ذَا خَطَرٍ أَحْسَنَ عِبَادَةَ رَبِّهِ فِى الْغَيْبِ وَ كَانَ غَامِضاً فِى النَّاسِ جُعِلَ رِزْقُهُ كَفَافاً فَصَبَرَ عَلَيْهِ مَاتَ فَقَلَّ تُرَاثُهُ وَ قَلَّ بَوَاكِيهِ
امام باقرعليه‌السلام
از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
روايت كند كه فرمود: خداوند متعال مى فرمايد:
رشك آورترين دوستانم نزد من مردى است كه قيود و تشريفات ندارد، و عظيم القدر است ، عبادت پروردگارش را در نهان به نيكويى انجام دهد، و در ميان مردم گمنام است ، روزى خود را به اندازه قرار داده و بر آن شكيباست ، هنگامى كه از دنيا برود ميراثش اندك و گريه كنندگانش كم باشند.
عَنِ الرِّضَاعليه‌السلام
قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ عَلَى أَخِيهِ فَيَنَالُهُ مِنْ صِدْقِهِ عَلَى أَخِيهِ عَنَتٌ فَيَكُونُ كَاذِباً عِنْدَ اللَّهِ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ عَلَى أَخِيهِ يُرِيدُ بِهِ مَنْفَعَتَهُ فَيَكُونُ عِنْدَ اللَّهِ صَادِقاً
امام رضاعليه‌السلام
از قول حضرت صادقعليه‌السلام
نقل كند كه فرمود: مرد در مورد برادرش سخنان راستى مى گويد، لكن اين راستگويى موجب بروز ناراحتى براى برادرش مى شود، اين شخص (با اينكه راست گفته) نزد خداوند دروغگو به حساب آيد، و گاهى مرد به برادرش نسبت دروغ مى دهد و قصدش از اين كار نفع اوست ، اين مرد نزد خداوند از راستگويان است
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ تنفس تَنْفِيسُ كُرْبَةِ امْرِئٍ مُسْلِمٍ أَعْظَمُ أَجْراً مِنْ صَوْمِكَ وَ صَلَاتِكَ وَ هُوَ أَفْضَلُ مَا تَقَرَّبَ بِهِ الْعِبَادُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: بر طرف نمودن اندوه فرد مسلمان پاداشش از روزه و نمازت بيشتر است ، و اين بهترين وسيله نزديكى به خداوند است
عَنْهُ قَالَ مَنْ أَغَاثَ لَهْفَاناً أَوْ كَشَفَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَلَاثاً وَ سَبْعِينَ رَحْمَةً ادَّخَرَ لَهُ اثْنَتَيْنِ وَ سَبْعِينَ رَحْمَةً وَ عَجَّلَ لَهُ وَاحِدَةً
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر كس به فرياد محزونى رسد، يا غم مؤمنى را بزدايد، خداوند برايش هفتاد و سه رحمت مى نويسد، هفتاد و دو تاى آن را برايش ذخيره كند، و يكى را فورا به او بدهد.
عَنِ النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله
أَنَّهُ قَالَ عَوْنُكَ لِلضَّعِيفِ مِنْ أَعْظَمِ الصَّدَقَةِ
پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: كمك توبه شخص ضعيف بزرگترين صدقه است
قَالَ أَمَرَنِى رَبِّى بِمُدَارَاةِ النَّاسِ كَمَا أَمَرَنِى بِأَدَاءِ الْفَرَائِضِ
پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: پروردگارم مرا به خوشرفتارى با مردم امر فرموده ، همان طور كه به واجبات امرفرموده
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنّا نَراكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ فَقَالَ كَانَ يُوَسِّعُ لِلْجَلِيسِ وَ يَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ وَ يُعِينُ الضَّعِيفَ
امام صادقعليه‌السلام
در باره قول خداى عزّ و جلّ (ما تو را از نيكوكاران مى بينيم) فرمود:
ايشان (رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
) براى واردين به مجلس جا باز مى كرد، و براى محتاج وام تهيه مى فرمود، و به ضعفاء كمك مى نمود.
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنِ السَّكُونِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام
رُبَّمَا قَسَمْتُ الشَّيْءَ بَيْنَ أَصْحَابِى أَصِلُهُمْ بِهِ فَكَيْفَ أُعْطِيهِمْ فَقَالَ أَعْطِهِمْ عَلَى الْهِجْرَةِ وَ الدِّينِ وَ الْفَضْلِ وَ الْفِقْهِ
راوى گويد، به امام باقرعليه‌السلام
عرض كردم : گاهى چيزى را بين رفيقانم به عنوان صله تقسيم مى كنم ، اين كار را چگونه بكنم ؟ فرمود: به برترى در هجرت در دين ، و فضل دانش و فقه تقسيم بكن
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ كِتْمَانُ الْحَاجَةِ مِنْ كُنُوزِ اللَّهِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: پنهان داشتن حاجت از گنجهاى خداوند است
عَنْهُ قَالَ أَيُّمَا مُؤْمِنٍ شَكَا حَاجَتَهُ وَ ضُرَّهُ إِلَى كَافِرٍ أَوْ إِلَى مَنْ يُخَالِفُهُ فِى دِينِهِ فَكَأَنَّمَا شَكَا اللَّهَ وَ مَنْ شَكَاهَا إِلَى مُؤْمِنٍ فَإِنَّمَا شَكْوَاهُ إِلَى اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر مؤمنى كه حاجت و مشكلش را نزد كافر يا مخالف عقيده دينى اش ببرد، گويا از خداوند شكايت نموده ، و هر كه آن شكايت را نزد مؤمنى ببرد گويا نزد خداوند برده
عَنْهُ قَالَ قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله
يَا عَلِيُّ الْحَاجَةُ أَمَانَةُ اللَّهِ عِنْدَ خَلْقِهِ فَمَنْ كَتَمَهَا عَلَى نَفْسِهِ أَعْطَاهُ اللَّهُ ثَوَابَ مَنْ صَلَّى وَ مَنْ كَشَفَهَا إِلَى مَنْ قَدَرَ أَنْ يُفَرِّجَ عَنْهُ وَ لَمْ يَفْعَلْ فَقَدْ قَتَلَهُ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَقْتُلْهُ بِسَيْفٍ وَ لَا بِسِنَانٍ وَ لَا سَهْمٍ وَ لَكِنْ قَتَلَهُ بِمَا أَنْكَأَ قَلْبَهُ
امام صادقعليه‌السلام
از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
روايت كند كه فرمود: اى على ! حاجت ؛ امانت خدا نزد مخلوقاتش است ، هر كس حاجتش را مخفى بدارد، خداوند ثواب نمازگزارش دهد، و هر كه حاجتش را نزد كسى كه توانايى بر آوردنش را دارد ولى بر نمى آورد آشكار نمايد، مثل اين است كه او را كشته است ، البته او را به شمشير و نيزه و تير نكشته ، بلكه به آنچه قلبش را هدف قرار داده كشته
قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله
إِنَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِكُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلَاقِكُمْ
پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: شما هرگز نمى توانيد مردم را با اموالتان خشنود كنيد، بنا بر اين آنها را با اخلاقتان راضى نماييد.
وَ قَالَ أَفْضَلُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَصْلَحُ النَّاسِ أَصْلَحُهُمْ لِلنَّاسِ وَ خَيْرُ النَّاسِ مَنِ انْتَفَعَ بِهِ النَّاسُ
پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: بهترين مؤمنان خوش اخلاقترين آنهاست ، و شايسته ترين آنها كسى است كه براى مردم از همه شايسته تر باشد، و بهترين مردم سودمندترين آنهاست
قَالَ الْبَاقِرُعليه‌السلام
لَا تُقَارِنْ وَ لَا تُوَاخِ أَرْبَعَةً الْأَحْمَقَ وَ الْبَخِيلَ وَ الْجَبَانَ وَ الْكَذَّابَ أَمَّا الْأَحْمَقُ فَإِنَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَنْفَعَكَ فَيَضُرُّكَ وَ أَمَّا الْبَخِيلُ فَإِنَّهُ يَأْخُذُ مِنْكَ وَ لَا يُعْطِيكَ وَ أَمَّا الْجَبَانُ فَإِنَّهُ يَهْرُبُ عَنْكَ وَ عَنْ وَالِدَيْهِ وَ أَمَّا الْكَذَّابُ فَإِنَّهُ يَصْدُقُ وَ لَا يُصَدَّقُ
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: به چهار نفر نزديك مشو و با آنها برادرى نكن : احمق ، بخيل ، ترسو، دروغگو.
اما احمق ؛ به جاى اينكه تو را سود رساند ضرر مى زند، اما بخيل ؛ از تو مى گيرد و چيزى به تو نمى دهد، اما ترسو؛ هم از تو فرار مى كند و هم از پدر و مادرش ، و اما دروغگو؛ تصديق مى كند ولى راست نمى گويد.
قَالَ النَّبِيُّ لِحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ اعْمَلْ بِفَرَائِضِ اللَّهِ تَكُنْ أَتْقَى النَّاسِ وَ ارْضَ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ تَكُنْ أَغْنَى النَّاسِ وَ كُفَّ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ تَكُنْ أَوْرَعَ النَّاسِ وَ أَحْسِنْ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَكَ تَكُنْ مُؤْمِناً وَ أَحْسِنْ مُصَاحَبَةَ مَنْ صَاحَبَكَ تَكُنْ مُسْلِماً
پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله
به امام حسينعليه‌السلام
فرمود: به واجبات خدا عمل كن تا با تقواترين مردم باشى ، و به مقدّرات الهى راضى باش تا بى نيازترين مردم شوى ، از محرّمات خدا در گذر تا پرهيزگارترين مردم باشى ، با همسايگانت خوش رفتارى كن تا از اهل ايمان قرار بگيرى ، و با همنشينت خوشرفتارى كن تا مسلمان باشى
وَ قَالَ مُجَالَسَةُ أَهْلِ الدِّينِ شَرَفُ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ
پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: همنشينى با دينداران شرافت و بزرگى دنيا و آخرت به دنبال دارد.
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ لَا تَثِقَنَّ بِأَخِيكَ كُلَّ الثِّقَةِ فَإِنَّ صَرْعَةَ الِاسْتِرْسَالِ لَنْ تُسْتَقَالَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: به برادرت اعتماد كامل نكن ، زيرا به زمين خوردن از دست صاحب سرّى كه به او اطمينان كردى هرگز جبران پذير نيست
عَنْ عِلَلِ الشَّرَائِعِ عَنِ الصَّادِقِعليه‌السلام
قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
وَعَدَ رَجُلًا إِلَى صَخْرَةٍ قَالَ أَنَا لَكَ هَاهُنَا حَتَّى تَأْتِيَ قَالَ فَاشْتَدَّتِ الشَّمْسُ عَلَيْهِ فَقَالَ لَهُ أَصْحَابُهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَنَّكَ تَحَوَّلْتَ إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ قَدْ وَعَدْتُهُ إِلَى هَاهُنَا وَ إِنْ لَمْ يَجِئْ كَانَ مِنْهُ إِلَى الْمَحْشَرِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
با مردى در كنار سنگ بزرگى وعده گذاشته بود، فرمود: من اينجا هستم تا شما بيايى ، آفتاب به شدّت بر آن حضرت مى تابيد، ياران به او گفتند: اى رسول خدا، چرا به سايه نمى آيى ؟ فرمود: من در اينجا با او وعده كرده ام ، و اگر نيامد روز محشر در گرما خواهد ماند.
0%
نویسنده: ابوالفضل على بن حسن بن فضل طبرسى
