باب ششم در بيان عيبهاى نفس و جهاد بانفس و صفت عقل و قلب در اين باب هشت فصل است

الباب السادس فى ذكر عيوب النفس و مجاهدتها و صفة العقل و القلب و ما يليق بها ثمانية فصول

فصل اول : در عيبهاى نفس و مجاهده با خواهشهاى نفسانى

الفصل الاول فى عيوب النفس و مجاهدتها

مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لِرَجُلٍ إِنَّكَ قَدْ جُعِلْتَ طَبِيبَ نَفْسِكَ وَ بُيِّنَ لَكَ الدَّاءُ وَ عُرِّفْتَ آيَةَ الصِّحَّةِ وَ دُلِلْتَ عَلَى الدَّوَاءِ فَانْظُرْ كَيْفَ قِيَامُكَ عَلَى نَفْسِكَ

امام صادقعليه‌السلام به مردى فرمود: تو را طبيب خودت گردانده اند، و درد را هم برايت گفته اند، و نشانه سلامتى را نيز به تو آموخته اند، و به دارو هم راهنمايى راهنمايى شده اى ، اينك بنگر كه چگونه خودت را حفظ مى كنى

عَنْهُ قَالَ احْمِلْ نَفْسَكَ لِنَفْسِكَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ لَمْ يَحْمِلْكَ غَيْرُكَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خودت در فكر خود باش ، و گر نه ديگرى به فكر تو نخواهد بود.

عَنْهُ قَالَ لِرَجُلٍ اجْعَلْ قَلْبَكَ قَرِيناً تُزَاوِلُهُ وَ اجْعَلْ عَمَلَكَ وَالِداً تَتَّبِعُهُ وَ اجْعَلْ نَفْسَكَ عَدُوّاً تُجَاهِدُهُ وَ اجْعَلْ مَالَكَ كَعَارِيَّةٍ تَرُدُّهَا

امام صادقعليه‌السلام به مردى فرمود: دلت را براى گفتگو به خودت نزديك كن ، و كارت را همچون پدرى فرض كن كه از او پيروى مى كنى ، و نفست را همچون دشمنى بدان كه با آن مبارزه مى نمايى ، و مالت را چون عاريه اى بدان كه بايد آن را برگردانى

عَنْهُ قَالَ أَقْصِرْ نَفْسَكَ عَمَّا يَضُرُّهَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تُفَارِقَكَ وَ اسْعَ فِى فَكَاكِهَا كَمَا تَسْعَى فِى طَلَبِ مَعِيشَتِكَ فَإِنَّ نَفْسَكَ رَهِينَةٌ بِعَمَلِكَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: نفست را از آنچه زيان مى بيند قبل از اينكه تو را ترك گويد نگه دار، و در رهايى از آن بكوش همچنانچه در طلب روزى مى كوشى ، زيرا نفس تو در گرو كردار توست

عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الْأَوَّلِعليه‌السلام قَالَ إِيَّاكَ أَنْ تُتْبِعَ النَّفْسَ هَوَاهَا فَإِنَّ فِى هَوَاهَا رَدَاهَا وَ تَرْكُ هَوَاهَا دَوَاؤُهَا

امام كاظمعليه‌السلام فرمود: از پيروى هواى نفس بپرهيز، زيرا هلاكت در پيروى از هواى نفس است ، و دواى آن ترك هواست

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ أَنْفَعُ الْأَشْيَاءِ لِلْمَرْءِ سَبْقُهُ النَّاسَ إِلَى عَيْبِ نَفْسِهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: سودمندترين چيزها براى انسان اين است كه عيب خود را قبل از عيب ديگران ببيند.

عَنْهُ قَالَ لَا يَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يُذِلَّ نَفْسَهُ قُلْتُ مَا يُذِلُّ نَفْسَهُ قَالَ لَا يَدْخُلُ فِيمَا يَنْبَغِى أَنْ يَعْتَذِرَ مِنْهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: سزاوار نيست كه مؤمن خودش را خوار كند، راوى پرسيد:

چگونه خودش را خوار مى كند؟ فرمود: كارى را انجام ندهد كه بعد مجبور به عذر خواهى شود.

عَنْهُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ كُلَّ شَيْءٍ إِلَّا إِذْلَالَهُ نَفْسَهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند تبارك و تعالى همه امور مؤمن را به خودش واگذاشته ، جز خوار كردن خودش را.

عَنْهُ قَالَ لَا يَنْبَغِى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يُذِلَّ نَفْسَهُ قِيلَ لَهُ وَ كَيْفَ يُذِلُّ نَفْسَهُ قَالَ يَتَعَرَّضُ لِمَا لَا يُطِيقُ فَيُذِلُّهَا

امام صادقعليه‌السلام فرمود: سزاوار نيست كه مؤمن خودش را خوار كند، سؤ ال شد: چگونه خودش را خوار مى كند؟ فرمود: كارهايى را كه مى كند كه طاقت و توانش را ندارد، در نتيجه خوار مى شود.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَا هَلَكَ امْرُؤٌ عَرَفَ قَدْرَ نَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ وَ مَا إِخَالُ رَجُلًا يَرْفَعُ نَفْسَهُ فَوْقَ قَدْرِهَا إِلَّا مِنْ خَلَلٍ فِى عَقْلِهِ مَا إِخَالُ أَيْ مَا أَتَفَرَّسُ فِيهِ خَيْراً

امام صادقعليه‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل كرد كه فرمود: هر كس قدر خود را شناخت هلاك نشود.

سپس امام صادقعليه‌السلام فرمود: مردى خيال نكند بيش از مقدار خود برتر است ، مگر اينكه در عقلش نقصان باشد.

عَنِ الرِّضَاعليه‌السلام قَالَ إِنَّ رَجُلًا فِى بَنِى إِسْرَائِيلَ عَبَدَ اللَّهَ أَرْبَعِينَ سَنَةً ثُمَّ قَرَّبَ قُرْبَاناً فَلَمْ يُقْبَلْ مِنْهُ فَقَالَ لِنَفْسِهِ مَا أُتِيتُ إِلَّا مِنْكِ وَ مَا الذَّنْبُ إِلَّا لَكِ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ ذَمُّكَ نَفْسَكَ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَتِكَ أَرْبَعِينَ سَنَةً

امام رضاعليه‌السلام فرمود: مردى از بنى اسرائيل چهل سال خدا را عبادت كرد، سپس يك قربانى كرد ولى مورد قبول واقع نشد، به خودش ‍ گفت : هر چه هست از خودت است و خودت گناهكارى ، خداوند متعال به او وحى فرمود: مذمّتى كه از خودت كردى از عبادت چهل ساله ات بهتر بود.

عَنْ زَيْنِ الْعَابِدِينَعليه‌السلام قَالَ إِنَّ أَفْضَلَ الِاجْتِهَادِ عِفَّةُ الْبَطْنِ وَ الْفَرْجِ

امام سجادعليه‌السلام فرمود: بهترين تلاش (در دين) حفظ شكم و شرمگاه است

وَ مِنْ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ مَقَتَ نَفْسَهُ دُونَ مَقْتِ النَّاسِ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس خودش را بيش از ديگران سرزنش كند، خداوند او را از وحشت روز قيامت ايمن دارد.

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام إِنَّ رَسُولَ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله بَعَثَ سَرِيَّةً فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِيَ عَلَيْهِمُ الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله گروهى را به جهاد با كفّار فرستاد، چون بازگشتند، فرمود: آفرين بر قومى كه جهاد اصغر را انجام دادند، و جهاد اكبرشان باقى مانده ، سؤ ال شد: اى رسول خدا! جهاد اكبر چيست ؟ فرمود: مبارزه با نفس

ثُمَّ قَالَ أَفْضَلُ الْجِهَادِ مَنْ جَاهَدَ نَفْسَهُ الَّتِى بَيْنَ جَنْبَيْهِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: بهترين جهاد، جهاد با نفسى است كه بين دو پهلوى انسان است

وَ قَالَ مَنْ غَلَبَ عِلْمُهُ هَوَاهُ فَذَلِكَ عِلْمٌ نَافِعٌ وَ مَنْ جَعَلَ شَهْوَتَهُ تَحْتَ قَدَمَيْهِ فَرَّ الشَّيْطَانُ مِنْ ظِلِّهِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس علمش بر هواى نفسش ‍ غالب آمد، آن علم سودمند است ، و هر كه شهوتش را زير پا نهاد، شيطان از سايه اش فرار كند.

وَ قَالَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِى الْهَوَى وَ طُولُ الْأَمَلِ فَأَمَّا الْهَوَى فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِى الاْخِرَةَ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: بيمناكترين چيزى را كه بر امتم مى ترسم ؛ پيروى هواى نفس و آرزوى دراز است ، اما هواى نفس انسان را از راه حق باز مى دارد، و اما آرزوى دراز؛ آخرت را به فراموشى مى سپارد.

وَ مِنْ كِتَابِ تَهْذِيبِ الْأَحْكَامِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام عَنِ الْجِهَادِ أَ سُنَّةٌ هُوَ أَمْ فَرِيضَةٌ فَقَالَ الْجِهَادُ عَلَى أَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ فَجِهَادَانِ فَرِيضَةٌ وَ جِهَادٌ سُنَّةٌ لَا يُقَامُ إِلَّا مَعَ فَرْضٍ وَ جِهَادٌ سُنَّةٌ فَأَمَّا أَحَدُ الْفَرْضَيْنِ فَمُجَاهَدَةُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ عَنْ مَعَاصِى اللَّهِ وَ هُوَ مِنْ أَعْظَمِ الْجِهَادِ وَ مُجَاهَدَةُ الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ فَرْضٌ وَ أَمَّا الْجِهَادُ الَّذِى هُوَ سُنَّةٌ لَا يُقَامُ إِلَّا مَعَ فَرْضٍ فَإِنَّ مُجَاهَدَةَ الْعَدُوِّ فَرْضٌ عَلَى جَمِيعِ الْأُمَّةِ وَ لَوْ تَرَكُوا الْجِهَادَ لَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ وَ هَذَا هُوَ مِنْ عَذَابِ الْأُمَّةِ وَ هُوَ سُنَّةٌ عَلَى الْإِمَامِ وَحْدَهُ أَنْ يَأْتِيَ الْعَدُوَّ مَعَ الْأُمَّةِ فَيُجَاهِدَهُمْ وَ أَمَّا الْجِهَادُ الَّذِى هُوَ سُنَّةٌ فَكُلُّ سُنَّةٍ أَقَامَهَا الرَّجُلُ وَ جَاهَدَ فِى إِقَامَتِهَا وَ بُلُوغِهَا فَالْعَمَلُ وَ السَّعْيُ فِيهَا مِنْ أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ لِأَنَّهَا إِحْيَاءُ سُنَّةٍ

جعفر بن حفص بن غياث گويد: از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم : آيا جهاد واجب است يا مستحب ؟ فرمود: جهاد بر چهار نوع است : دو جهاد واجب ، و يك جهاد مستحب كه با واجب انجام مى گيرد، و يك جهاد هم مستحب است ، اما يكى از دو جهاد واجب ؛ مبارزه مرد با نفس در برابر گناهان مى باشد، كه اين بزرگترين جهاد است ، و جهاد با كفّارى كه به شما حمله مى كنند نيز واجب است ، و اما جهاد مستحبى كه فقط با واجب انجام مى گيرد جهاد با دشمن است ، زيرا جهاد با دشمن بر تمام مردم واجب است ، و اگر آن را ترك نمايند عذاب بر آنان فرود آيد، و اين عذابى است كه همه امّت را فرا مى گيرد، اين جهاد بر امام مستحب است ، و حدّش اين است كه دشمن به مردم حمله ور مى شود و آنها با او مبارزه مى كنند، اما جهادى كه مستحب است ؛ آن هر سنتى است كه مردى اقامه كند و در راه بر آوردنش تلاش نمايد، و عمل و سعى و كوشش در راه آن از بهترين اعمال است ، زيرا زنده كردن سنّت است

قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً فَلَهُ أَجْرُهَا وَ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْءٌ

پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس سنّت خوبى را پايه گذارى كند، پاداشش را و پاداش كسى را كه تا روز قيامت به آن عمل كند به او مى دهند، بدون اينكه از آنها (عمل كنندگان) چيزى كم شود.

مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ أَوْ وَاحِدَةٌ مِنْهَا كَانَ فِى ظِلِّ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ رَجُلٌ أَعْطَى النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ بِمَا هُوَ سَائِلُهُمْ لَهَا وَ رَجُلٌ لَمْ يُقَدِّمْ رِجْلًا وَ لَمْ يُؤَخِّرْ أُخْرَى حَتَّى يَعْلَمَ أَنَّ ذَلِكَ لِلَّهِ فِيهِ رِضًى أَوْ سَخَطٌ وَ رَجُلٌ لَمْ يَعِبْ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ بِعَيْبٍ حَتَّى يَنْفِيَ ذَلِكَ مِنْ نَفْسِهِ فَإِنَّهُ لَا يَنْفِى مِنْهَا عَيْباً إِلَّا بَدَا لَهُ عَيْبٌ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ شُغُلًا بِنَفْسِهِ عَنِ النَّاسِ

پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: سه خصلت است كه اگر همه آنها يا يكى از آنها در كسى باشد در روز قيامت كه هيچ سايه اى جز سايه خدا نخواهد بود او در سايه عرش خداست :

مردى كه آنچه را خود مى خواهد به مردم ببخشد، و مردى كه گامى پس و پيش نگذارد مگر آنكه بداند خدا به آن راضى است يا ناخشنود، و مردى كه از برادر مسلمانش عيبى نگيرد مگر اينكه آن عيب را از خود بزدايد، زيرا عيبى از خود نزدايد مگر آنكه عيبى ديگر برايش پديدار گردد، و انسان را همين بس كه به خود مشغول باشد نه به مردم

عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام قَالَ حَقُّ نَفْسِكَ عَلَيْكَ أَنْ تَسْتَعْمِلَهَا بِطَاعَةِ اللَّهِ

امام سجادعليه‌السلام فرمود: حق نفست بر تو اين است كه آن را در راه طاعت خدا به كار بندى

وَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِعليه‌السلام يَقُولُ يَا ابْنَ آدَمَ إِنَّكَ لَا تَزَالُ بِخَيْرٍ مَا دَامَ لَكَ وَاعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ وَ مَا كَانَتِ الْمُحَاسَبَةُ مِنْ هَمِّكَ وَ مَا كَانَ الْخَوْفُ لَكَ شِعَاراً وَ الْحَزَنُ دِثَاراً يَا ابْنَ آدَمَ إِنَّكَ مَيِّتٌ وَ مَبْعُوثٌ وَ مَوْقُوفٌ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَسْئُولٌ فَأَعِدَّ لَهُ جَوَاباً

امام سجادعليه‌السلام هميشه مى فرمود: اى فرزند آدم ، همواره در خير و سعادت خواهى بود مادام كه از نفست واعظى داشته باشى ، و همّ و غمت محاسبه نفس باشد، و مادام كه ترس (از خدا) به منزله لباس زير و اندوه (از گناه) به منزله لباس روى تو باشد، اى فرزند آدم ، تو خواهى مرد و دوباره زنده خواهى شد و در مقابل خدا مورد سؤ ال قرار خواهى گرفت ، اكنون براى آن روز پاسخى آماده كن

قَالَ الرِّضَاعليه‌السلام لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِى كُلِّ يَوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزَادَ اللَّهَ مِنْهُ وَ إِنْ عَمِلَ سَيِّئاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَيْهِ

امام رضاعليه‌السلام فرمود: از ما نيست كسى كه هر روز به حساب خود نرسد، اگر كار نيك انجام داده از خدا توفيق فزونيش كند، و اگر كار بدى كرده استغفار نمايد و توبه كند.

مِنْ كِتَابِ السَّيِّدِ نَاصِحِ الدِّينِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام قَالَ النَّفْسُ مَجْبُولَةٌ عَلَى سُوءِ الْأَدَبِ وَ الْعَبْدُ مَأْمُورٌ بِمُلَازَمَةِ حُسْنِ الْأَدَبِ وَ النَّفْسُ تَجْرِى فِى مَيْدَانِ الْمُخَالَفَةِ وَ الْعَبْدُ يَجْهَدُ بِرَدِّهَا عَنْ سُوءِ الْمُطَالَبَةِ فَمَتَى أَطْلَقَ عِنَانَهَا فَهُوَ شَرِيكٌ فِى فَسَادِهَا وَ مَنْ أَعَانَ نَفْسَهُ فِى هَوَى نَفْسِهِ فَقَدْ أَشْرَكَ نَفْسَهُ فِى قَتْلِ نَفْسِهِ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: نفس هميشه به طرف بى ادبى كشيده مى شود، و بنده مأ مور به همراهى ادب نيكوست ، و نفس طبيعتا سعى در مخالفت دارد، و بنده مى كوشد تا آن را از انجام كار بد باز دارد، هر گاه افسار نفس را رها كند او نيز در فسادش شريك است ، و هر كس نفسش را در پيروى هوا كمك كند در كشتن نفسش با او شريك است

قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام مَنْ مَلَكَ نَفْسَهُ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ وَ إِذَا اشْتَهَى وَ إِذَا غَضِبَ وَ إِذَا رَضِيَ وَ إِذَا سَخِطَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَى النَّارِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس در هنگام رضا و خشم و هنگام غضب جلوى نفسش را بگيرد، خداوند بدنش را بر آتش دوزخ حرام گرداند.

وَ مِنْ غَيْرِهِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ يَقَعُ فِى قَلْبِى أَمْرٌ عَظِيمٌ فَقَالَ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ قَالَ فَكُلَّمَا وَقَعَ فِي قَلْبِى قُلْتُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَذَهَبَ عَنِّى

جميل بن درّاج گويد: از حضرت صادقعليه‌السلام پرسيدم : گاهى در دلم هول و هراس مى افتد، فرمود: بگو « لا اله الّا اللّه»، وى گفت : هر گاه در چنين حالى قرار مى گرفتم « لا اله الّا اللّه» مى گفتم ، آن حالت از من رفت

عَنِ السَّكُونِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام إِذَا خِفْتَ حَدِيثَ النَّفْسِ فِى الصَّلَاةِ فَاطْعَنْ يَدَكَ الْيُسْرَى بِيَدِكَ الْيُمْنَى ثُمَّ قُلْ بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ أَعُوذُ بِالسَّمِيعِ الْعَلِيمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر گاه در بين نماز برايت حديث نفس ‍ (دل مشغولى) پيش آمد، دست چپ را در دست راست بزن و بگو: «بسم اللّه و باللّه توكّلت على اللّه أ عوذ بالسميع العليم من الشيطان الرجيم».

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ صَعِدَ عَلِيُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ الْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَوَّلَ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحْكَامٌ تُبْتَدَعُ يُعَظِّمُ عَلَيْهَا رِجَالٌ رِجَالًا وَ لَوْ أَنَّ الْحَقَّ أُخْلِصَ فَيُعْمَلُ بِهِ لَمْ يَكُنِ اخْتِلَافٌ وَ لَوْ أَنَّ الْبَاطِلَ أُخْلِصَ وَ عُمِلَ بِهِ لَمْ يَخْفَ عَلَى ذِي حِجًى وَ لَكِنْ يُؤْخَذُ مِنْ ذَا ضِغْثٌ وَ مِنْ ذَا ضِغْثٌ فَيُخْلَطُ فَيُعْمَلُ بِهِ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَسْتَوْلِى الشَّيْطَانُ عَلَى أَوْلِيَائِهِ وَ يَنْجُو الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ الْحُسْنَى

محمّد بن مسلم گويد: علىعليه‌السلام بالاى منبر رفت ، و پس از حمد و ثناى خداوند فرمود:

اى مردم ! نخستين فتنه از پيروى هواهاى نفس و بدعتهايى كه در دين گذارده شد؛ پديد آمد، رجال و شخصيتهائى از همگنان خود تعريف و تمجيد مى كنند و همديگر را بزرگ مى شمارند، و اگر حق خالص مى شد و به آن عمل مى گشت اختلافى پيش نمى آمد، و اگر باطل واضح و روشن گردد و به آن عمل شود هيچ خردمندى گمراه نمى شود، و لكن مقدارى از حق و مقدارى از باطل گرفته مى شود و به هم آميخته مى شود و به آن عمل مى شود، در آن هنگام است كه شيطان بر اوليائش مسلط گشته ، و آنان كه از جانب خدا سابقه نيكى داشته اند، نجات مى يابند.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِيَّاكُمْ وَ جِدَالَ كُلِّ مَفْتُونٍ مُلَقًّى حُجَّتَهُ إِلَى انْقِضَاءِ مُدَّتِهِ فَإِذَا انْقَضَتْ مُدَّتُهُ أَشْغَلَتْهُ خَطِيئَتُهُ فَأَحْرَقَتْهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: از جدال با هر فتنه گرى كه برهانش ‍ رسيدن به هدف ، و پايان مهلت اوست بپرهيزيد، هنگامى كه مدتش سپرى شود گناهانش او را مشغول سازد و بسوزاندش

پذيرائى از مهمان تا سه روز است‏ الضيافة ثلاثة أيام‏

١٨١ - حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيِّ عَنْ سِجَادَةَ وَ اسْمُهُ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَبِى عُثْمَانَ عَنْ وَاصِلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم الضِّيَافَةُ أَوَّلَ يَوْمٍ حَقٌّ وَ الثَّانِيَ وَ الثَّالِثَ وَ مَا بَعْدَ ذَلِكَ فَإِنَّهَا صَدَقَةٌ تَصَدَّقُ بِهَا عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَعليه‌السلام لَا يَنْزِلَنَّ أَحَدُكُمْ عَلَى أَخِيهِ حَتَّى يُوثِمَهُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ يُوثِمُهُ قَالَ حَتَّى لَا يَكُونَ عِنْدَهُ مَا يُنْفِقُ عَلَيْهِ‏

١٨١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: پذيرائى از مهمان روز اول حق اوست و روز دوم و سوم و اما پس از سه روز صدقه‏اى است كه ميزبان بمهمان ميدهد سپس فرمود: هيچ كس از شما در منزل برادر خود آنقدر نماند كه او را گنهكار پندارد عرض شد يا رسول اللَّه چگونه گنهكارش مى‏پندارد؟ فرمود اين قدر ميماند كه ميزبانش نميتواند خرج او را تأمين نمايد.

مرد مسلمان در سه چيز خيانت بدل خود راه ندهد

ثلاث لا يغل عليهن قلب امرئ مسلم‏

١٨٢ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ الْبَزَنْطِيِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم النَّاسَ بِمِنًى فِى حِجَّةِ الْوَدَاعِ فِى مَسْجِدِ الْخَيْفِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ نَضَّرَ اللَّهُ عَبْداً سَمِعَ مَقَالَتِى فَوَعَاهَا ثُمَّ بَلَّغَهَا إِلَى مَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ غَيْرُ فَقِيهٍ وَ رُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَى مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ ثَلَاثٌ لَا يُغِلُّ عَلَيْهِنَّ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِخْلَاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصِيحَةُ لِأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ وَ اللُّزُومُ لِجَمَاعَتِهِمْ فَإِنَّ دَعْوَتَهُمْ مُحِيطَةٌ مِنْ وَرَائِهِمْ الْمُسْلِمُونَ إِخْوَةٌ تَتَكَافَأُ دِمَاؤُهُمْ يَسْعَى بِذِمَّتِهِمْ أَدْنَاهُمْ وَ هُمْ يَدٌ عَلَى مَنْ سِوَاهُمْ‏

١٨٢ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در آخرين سفر حج در زمين منى خطبه‏اى در مسجد خيف خواند و پس از حمد و ثناى الهى فرمود: خداوند دلشاد كند بنده‏اى را كه سخن مرا بشنود و خوب بفهمد و سپس بكسى كه نشنيده برساند. چه بسا كسى كه مطلبى علمى را بديگرى ميرساند ولى خود از فهمش عاجز است و چه بسا كسى مطلبى علمى را بديگرى كه از خود بهتر ميفهمد ميرساند.

سه چيز است كه مرد مسلمان در آن خيانت به دل خود راه ندهد

: كار را فقط براى رضاى خدا انجام دادن و خير خواهى در باره پيشوايان ملت مسلمان كردن، و باجتماع آنان پيوستن كه دعاى خيرشان پشتيبان آنان خواهد بود مسلمانان با يك ديگر برادرند و خونهايشان برابر، و انجام تعهد پائين‏ترين فردشان بعهده همه مسلمانان است و همه در مقابل اجنبى همدست ميباشند.

شرح-

در روايت كافى امام صادق جمله يسعى بذمهتم ادناهم را چنين معنى فرموده‏اند كه اگر مشركى را يكى از افراد پائين ارتش اسلام امان داد بر فرمانده لشكر لازم است كه به تعهد آن سرباز وفا نموده و امان او را محترم شمارد.

گفتار پيغمبر: كه بر حقانيت سه چيز سوگند ياد ميكنم‏

قول النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ثلاث أقسم أنهن حق‏

١٨٣ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ نَصْرٍ الْعَطَّارِ عَمَّنْ رَفَعَهُ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم لِعَلِيٍّعليه‌السلام ثَلَاثٌ أُقْسِمُ أَنَّهُنَّ حَقٌّ إِنَّكَ وَ الْأَوْصِيَاءَ مِنْ بَعْدِكَ عُرَفَاءُ لَا يُعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِيلِ مَعْرِفَتِكُمْ وَ عُرَفَاءُ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَكُمْ وَ عَرَفْتُمُوهُ وَ عُرَفَاءُ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَكُمْ وَ أَنْكَرْتُمُوهُ‏

١٨٣ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام فرمود: بر حقانيت سه چيز من سوگند ياد ميكنم: تو و جانشينان بعدى تو معرف خدائيد كه خداوند بجز از راه معرفت شما شناخته نشود و معرف بهشتيانيد زيرا بجز كسى كه شما را بشناسد و شما او را بشناسيد كسى به بهشت نميرود و معرف دوزخيانيد زيرا بجز كسى كه شما را انكار كند و شمايش انكار كنيد كس ب‏آتش دوزخ نمى‏افتد.

هيچ عملى پس از مرگ بدنبال شخص نميرود مگر سه كار

ليس يتبع الرجل بعد موته إلا ثلاث خصال‏

١٨٤ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَيْسَ يَتْبَعُ الرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ مِنَ الْأَجْرِ إِلَّا ثَلَاثُ خِصَالٍ صَدَقَةٌ أَجْرَاهَا فِى حَيَاتِهِ فَهِيَ تَجْرِى بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ صَدَقَةٌ مَوْقُوفَةٌ لَا تُورَثُ أَوْ سُنَّةُ هُدًى سَنَّهَا فَكَانَ يَعْمَلُ بِهَا وَ عَمِلَ مِنْ بَعْدِهِ غَيْرُهُ أَوْ وَلَدٌ صَالِحٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ‏

١٨٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: اجر و مزد هيچ عملى كه پس از مرگ انجام مى‏گيرد به انسان نميرسد مگر سه كار: صدقه‏اى كه در حال حيات جارى ساخته و آن پس از مرگ نيز تا روز قيامت جريان خواهد داشت و موقوفه‏اى كه از خود بعنوان صدقه گذاشته و به ارث‏اش نبرند و ديگر رفتار هدايت بخشى كه از خود بيادگار گذاشته هم خود به‏آن عمل ميكرده و هم ديگرى پس از وى، سوم فرزند شايسته‏اى كه برايش طلب مغفرت و آمرزش كند.

خداى عز و جل سه دسته از مردم را در بهشتش جاى نخواهد داد

لا يسكن الله عز و جل جنته ثلاثة أصناف‏

١٨٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ زَيْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُنْذِرِ بْنِ يَزِيدَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو هَارُونَ الْمَكْفُوفُ قَالَ قَالَ لِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَا أَبَا هَارُونَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى آلَى عَلَى نَفْسِهِ أَنْ لَا يُجَاوِرَهُ خَائِنٌ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْخَائِنُ قَالَ مَنِ ادَّخَرَ عَنْ مُؤْمِنٍ دِرْهَماً أَوْ حَبَسَ عَنْهُ شَيْئاً مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ غَضَبِ اللَّهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى آلَى عَلَى نَفْسِهِ أَنْ لَا يُسْكِنَ جَنَّتَهُ أَصْنَافاً ثَلَاثَةً رَادٌّ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ رَادٌّ عَلَى إِمَامٍ هُدًى أَوْ مَنْ حَبَسَ حَقَّ امْرِئٍ مُؤْمِنٍ قَالَ قُلْتُ يُعْطِيهِ مِنْ فَضْلِ مَا يَمْلِكُ قَالَ يُعْطِيهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ رُوحِهِ فَإِنْ بَخِلَ عَلَيْهِ مُسْلِمٌ بِنَفْسِهِ فَلَيْسَ مِنْهُ إِنَّمَا هُوَ شِرْكُ الشَّيْطَانِ‏

قال مصنف هذا الكتاب أدام الله تأييده الإعطاء من النفس و الروح إنما هو بذل الجاه له إذا احتاج إلى معاونته و هو السعى له فى حوائجه‏

١٨٥ - ابو هارون مكفوف گويد: امام صادق بمن فرمود: اى ابا هارون براستى كه خداى تبارك و تعالى بر خود لازم دانسته كه خيانت كار در جوار رحمت الهى نياسايد گويد: عرض كردم: مقصود از خيانت كار كيست؟ فرمود: كسى كه از مؤمنى يك درهم دريغ بدارد و يا چيزى از كار دنيا را از وى باز بدارد گويد: گفتم: بخدا پناه ميبرم از خشم خدا فرمود: براستى كه خداى تبارك و تعالى بر خود لازم دانسته كه سه دسته از مردم را در بهشت‏اش جاى ندهد: آنكه حكم خدا را رد كند يا حكم پيشواى رهنما را، يا كسى كه حق شخص مسلمانى را باز داشت كند گويد: گفتم: بايد بمؤمن از زيادى دارائى داد؟

فرمود: از جان و روح بايد داد و اگر مسلمانى جان خود را از مؤمن دريغ بدارد از طينت مؤمن خلق نشده است بلكه شيطان در او شريك بوده است.

(مصنف) اين كتاب كه خدا هميشه ياورش باد گويد:

مقصود از بذل جان و روح اين است كه از آبروى خود در صورتى كه مؤمن نيازمند باشد بذل نمايد و در رفع نيازمنديهايش كوشا باشد.

پدران بر سه گونه‏اند

الآباء ثلاثة

١٨٦ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنِى أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِيفٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ الآْبَاءُ ثَلَاثَةٌ آدَمُ وَلَدَ مُؤْمِناً وَ الْجَانُّ وَلَدَ مُؤْمِناً وَ كَافِراً وَ إِبْلِيسُ وَلَدَ كَافِراً وَ لَيْسَ فِيهِمْ نِتَاجٌ إِنَّمَا يَبِيضُ وَ يُفْرِخُ وَ وُلْدُهُ ذُكُورٌ لَيْسَ فِيهِمْ إِنَاثٌ‏

١٨٦ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: پدران بر سه گونه‏اند: آدم كه فرزند مؤمن زايد و جان كه فرزند مؤمن و كافر آورد و ابليس كه فرزندش كافر گردد و در ميانشان زائيدن نيست فقط تخم ميگذارد و جوجه بيرون مى‏آورد و فرزندانش همگى از جنس نر ميباشند و ماده در ميانشان نيست.

مؤمن را سه خصلت داده شده است‏

أعطى المؤمن ثلاث خصال‏

١٨٧ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَى الْمُؤْمِنَ ثَلَاثَ خِصَالٍ الْعِزَّةَ فِى الدُّنْيَا وَ الْفَلْحَ فِى الآْخِرَةِ وَ الْمَهَابَةَ فِى صُدُورِ الظَّالِمِينَ ثُمَّ قَرَأَ وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ قَرَأَ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ إِلَى قَوْلِهِ هُمْ فِيها خالِدُونَ‏

١٨٧ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: خداى عز و جل مؤمن را سه خصلت عنايت فرموده است: عزت در دنيا و رستگارى در آخرت و هيبت در دل ستمكاران سپس اين آيه را قرائت فرمود كه( وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ ) عزت مخصوص خدا است و مخصوص پيغمبر او است و مخصوص مؤمنين است و نيز اين آيات را خواند( قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ) مسلماً مؤمنان رستگار شدند تا آنجا كه ميفرمايد آنان در بهشت براى هميشه و جاودان خواهند بود.

سه نفر از همه سزاوارترند كه آرزوى سه چيز داشته باشند

أحق الناس بتمنى ثلاثة أشياء ثلاثة نفر

١٨٨ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ أَنْ يَتَمَنَّى لِلنَّاسِ الْغِنَى الْبُخَلَاءُ لِأَنَّ النَّاسَ إِذَا اسْتَغْنَوْا كَفُّوا عَنْ أَمْوَالِهِمْ وَ أَحَقَّ النَّاسِ أَنْ يَتَمَنَّى لِلنَّاسِ الصَّلَاحَ أَهْلُ الْعُيُوبِ لِأَنَّ النَّاسَ إِذَا صَلَحُوا كَفُّوا عَنْ تَتَبُّعِ عُيُوبِ النَّاسِ وَ أَحَقَّ النَّاسِ أَنْ يَتَمَنَّى لِلنَّاسِ الْحِلْمَ أَهْلُ السَّفَهِ الَّذِينَ يَحْتَاجُونَ إِلَى أَنْ يُعْفَى عَنْ سَفَهِهِمْ فَأَصْبَحَ أَهْلُ الْبُخْلِ يَتَمَنَّوْنَ فَقْرَ النَّاسِ وَ أَصْبَحَ أَهْلُ الْعُيُوبِ يَتَمَنَّوْنَ مَعَايِبَ النَّاسِ وَ أَصْبَحَ أَهْلُ السَّفَهِ يَتَمَنَّوْنَ سَفَهَ النَّاسِ وَ فِى الْفَقْرِ الْحَاجَةُ إِلَى الْبَخِيلِ وَ فِى الْفَسَادِ طَلَبُ عَوْرَةِ أَهْلِ الْعُيُوبِ وَ فِى السَّفَهِ الْمُكَافَأَةُ بِالذُّنُوبِ‏

١٨٨ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: براستى كه سزاوارترين مردم كه براى مردم ثروت را آرزو كند همانا بخيلانند زيرا اگر مردم بى‏نياز شدند طمع در مال بخيلان نكنند و سزاوارترين مردم كه آرزومند شايستگى مردم باشد صاحبان عيب‏اند زيرا اگر مردم شايسته شوند از رسيدگى بعيب‏هاى ديگران خوددارى ميكنند و سزاوارترين مردم كه آرزوى حلم و بردبارى ديگران داشته باشد بى‏خردانى هستند كه به گذشت ديگران از بى‏خردى آنان نيازمنداند ولى بر خلاف اين حقيقت بخيلان نيازمندى مردم را آرزو كنند و صاحبان عيوب معيوب بودن ديگران را آرزومنداند و بى‏خردان بى‏خردى مردم را، در صورتى كه مردم بهنگام فقر احتياج بمال بخيل پيدا مى‏نمايند و در حال فساد به كارهاى زشت پنهانى آلوده‏گان رسيده‏گى كنند و در موقع بى‏خردى به مقام تلافى گناهان ديگران برآيند.

كارها بر سه گونه است‏

الأمور ثلاثة

١٨٩ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنِى الْحُسَيْنُ بْنُ إِسْحَاقَ التَّاجِرُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْأَحْوَلِ صَاحِبِ الطَّاقِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فِى حَدِيثٍ طَوِيلٍ الْأُمُورُ ثَلَاثَةٌ أَمْرٌ تَبَيَّنَ لَكَ رُشْدُهُ فَاتَّبِعْهُ وَ أَمْرٌ تَبَيَّنَ لَكَ غَيُّهُ فَاجْتَنِبْهُ وَ أَمْرٌ اخْتُلِفَ فِيهِ فَرُدَّهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏

١٨٩ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ضمن حديث مفصلى فرمود: كارها بر سه گونه است كارى كه رستگارى در آن براى تو روشن است آن كار را دنبال كن و كارى كه گمراهى در آن براى تو روشن است از آن دورى بجوى و كارى كه در آن اختلاف شده است و روشن نيست آن را بخداى عز و جل بازش گردان.

دزدان بر سه گونه‏اند

السراق ثلاثة

١٩٠ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرِ بْنِ بَسَّامٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام السُّرَّاقُ ثَلَاثَةٌ مَانِعُ الزَّكَاةِ وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّسَاءِ وَ كَذَلِكَ مَنِ اسْتَدَانَ دَيْناً وَ لَمْ يَنْوِ قَضَاءَهُ‏

١٩٠ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: دزدان بر سه گونه‏اند آنكه زكات ندهد و آنكه كابين زنان را براى خود حلال بداند و هم چنين كسى كه وامى بگيرد قصد پرداخت آن را نداشته باشد.

فرشتگان بر سه طبقه‏اند

الملائكة على ثلاثة أصناف‏

١٩١ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ طَلْحَةَ بِإِسْنَادِهِ يَرْفَعُهُ إِلَى النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قَالَ الْمَلَائِكَةُ عَلَى ثَلَاثَةِ أَجْزَاءٍ فَجُزْءٌ لَهُمْ جَنَاحَانِ وَ جُزْءٌ لَهُمْ ثَلَاثَةُ أَجْنِحَةٍ وَ جُزْءٌ لَهُمْ أَرْبَعَةُ أَجْنِحَةِ

١٩١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: فرشتگان بر سه گروه‏اند يك گروه را دو بال هست و يك گروه را سه بال و يك گروه را چهار بال.

جن بر سه گروه است و انسان بر سه گروه‏

الجن على ثلاثة أجزاء و الإنس على ثلاثة أجزاء

١٩٢ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ الْجِنُّ عَلَى ثَلَاثَةِ أَجْزَاءٍ فَجُزْءٌ مَعَ الْمَلَائِكَةِ وَ جُزْءٌ يَطِيرُونَ فِى الْهَوَاءِ وَ جُزْءٌ كِلَابٌ وَ حَيَّاتٌ وَ الْإِنْسُ عَلَى ثَلَاثَةِ أَجْزَاءٍ فَجُزْءٌ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ وَ جُزْءٌ عَلَيْهِمُ الْحِسَابُ وَ الْعَذَابُ وَ جُزْءٌ وُجُوهُهُمْ وُجُوهُ الآْدَمِيِّينَ وَ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشَّيَاطِينِ‏

١٩٢ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: جن بر سه گروه است يك گروه با فرشتگان است و يك گروه در فضا به پروازند و يك گروه سگان و مارانند و انسان بر سه گروه است يك گروه در زير سايه عرش‏اند روزى كه سايه‏اى بجز سايه عرش نيست و يك گروه را حساب و كيفرى هست و يك گروه بصورت آدمى و باطنشان باطن شيطان‏ها است.

پشت سر سه كس نبايد نماز جماعت خواند ثلاثة لا يصلى خلفهم‏

١٩٣ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا نَسِيَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ اسْمَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثَةٌ لَا يُصَلَّى خَلْفَهُمُ الْمَجْهُولُ وَ الْغَالِى وَ إِنْ كَانَ يَقُولُ بِقَوْلِكَ وَ الْمُجَاهِرُ بِالْفِسْقِ وَ إِنْ كَانَ مُقْتَصِداً

١٩٣ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: پشت سر سه كس نبايد نماز جماعت خواند كسى كه عقيده‏اش و مذهبش براى تو نامعلوم است و كسى كه درباره ائمه غلو كند گرچه شيعه باشد و كسى كه آشكارا به گناه مرتكب شود گرچه در عقيده‏اش ميانه رو باشد.

شرح-

آنچه از مجموع روايات وارده در معناى غلو استفاده مى‏شود و مطابق تحقيق است آن است كه غلو عبارت است از اينكه شخص براى امامعليه‌السلام مقامى بالاتر از مقام عبوديت حق قائل گردد و در غير اين صورت يعنى با حفظ مقام عبوديت و مخلوقيت هر چند بصفات كماليه در ائمه معتقد باشد و معرفت در باره آنان بيشتر پيدا كند تجليلى است از مقام الوهيت كه عظمت مقام خليفه كاشف از عظمت مستخلف و تجليل از نايب تجليل از منوب عنه است نه توهين و تحقير از او.

سه نخوردنى فربهى آورد و سه خوراكى لاغرى‏

ثلاثة لا يؤكلن فيسمن و ثلاثة يؤكلن فيهزلن‏

١٩٤ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَى بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ أَبِى عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثَةٌ يُسْمِنَّ وَ ثَلَاثَةٌ يُهْزِلْنَ فَأَمَّا الَّتِى يُسْمِنَّ فَإِدْمَانُ الْحَمَّامِ وَ شَمُّ الرَّائِحَةِ الطَّيِّبَةِ وَ لُبْسُ الثِّيَابِ اللَّيِّنَةِ وَ أَمَّا الَّتِى يُهْزِلْنَ فَإِدْمَانُ أَكْلِ الْبَيْضِ وَ السَّمَكِ وَ الطَّلْعِ‏

قال مصنف هذا الكتاب رضى الله عنه يعنى بإدمان الحمام أن يدخله يوم و يوم لا فإنه إن دخله كل يوم نقص من لحمه‏

١٩٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: سه چيز فربهى آورد و سه چيز لاغرى اما آن سه كه فربهى آورد هميشه به حمام رفتن و بوى خوش بوئيدن و جامه نرم پوشيدن است و اما آن سه كه لاغر ميسازد مداومت خوردن تخم مرغ است و ماهى و گل درخت خرما.

مصنف اين كتاب رضى اللَّه عنه گويد:

مقصود امام از هميشه به حمام رفتن يك روز در ميان است كه اگر كسى همه روزه به حمام برود لاغر مى‏شود.

همه قضاوتهاى مسلمانان از سه مجرا است‏ جميع أحكام المسلمين تجرى على ثلاثة أوجه‏

١٩٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ الْبَزَنْطِيِّ عَنْ أَبِى جَمِيلَةَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أَبِى أُوَيْسٍ عَنْ ضَمْرَةَ بْنِ أَبِى ضَمْرَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام جَمِيعُ أَحْكَامِ الْمُسْلِمِينَ تَجْرِى عَلَى ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ شَهَادَةٍ عَادِلَةٍ أَوْ يَمِينٍ قَاطِعَةٍ أَوْ سُنَّةٍ جَارِيَةٍ مَعَ أَئِمَّةِ الْهُدَى‏

١٩٥ - امير المؤمنينعليه‌السلام فرمود: همگى مسلمانان از سه راه قضاوت ميكنند گواهى عادلانه يا سوگند قطعى يا روشى كه ائمه هدى است.

سه چيز قرين سه چيز است‏

ثلاثة مقرون بها ثلاثة

١٩٦ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنِ السَّيَّارِيِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ دِلْهَاثٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الرِّضَاعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ بِثَلَاثَةٍ مَقْرُونٍ بِهَا ثَلَاثَةٌ أُخْرَى أَمَرَ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ يُزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُهُ وَ أَمَرَ بِالشُّكْرِ لَهُ وَ لِلْوَالِدَيْنِ فَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ وَالِدَيْهِ لَمْ يَشْكُرِ اللَّهَ وَ أَمَرَ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ يَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ يَتَّقِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَ‏

١٩٦ - امام رضاعليه‌السلام فرمود: خداى عز و جل دستور سه چيز را به همراه دستور سه چيز ديگر صادر فرموده است دستور نماز را با زكات پس هر كس نماز بخواند و زكات نپردازد نماز او پذيرفته نيست و به سپاسگزارى از خود دستور فرموده با سپاس از پدر مادر پس هر كس از پدر و مادر خود سپاسگزار نباشد خداى را سپاسگزار نيست و دستور فرموده است به تقوى از خدا و صله رحم پس هر كس كه صله رحم نكند از خداوند پرهيز نكرده است.

شرح:

دستور شكرگزارى حضرت حق و پدر مادر در سوره لقمان است( وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى‏ وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فِى عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِى وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ ) .

و دستور بتقوى و صله رحم در سوره نساء است( وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِى تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ ) .

سه كس از خداى عز و جل خواهش ميكنند و خداوند خواهش آنان رامى‏پذيرد

ثلاثة يشفعون إلى الله عز و جل فيشفعون‏

١٩٧ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ثَلَاثَةٌ يَشْفَعُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَيُشَفَّعُونَ الْأَنْبِيَاءُ ثُمَّ الْعُلَمَاءُ ثُمَّ الشُّهَدَاءُ

١٩٧ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: سه كس از خداى عز و جل خواهش ميكنند و خواهش آنان پذيرفته است: پيمبران و سپس دانشمندان و سپس شهيدان.

نخستين كسانى كه قرعه بنامشان زده شد سه نفراند

أول من سوهم عليه ثلاثة

١٩٨ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ الْفَامِيُّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُطَّةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ أَوَّلُ مَنْ سُوهِمَ عَلَيْهِ مَرْيَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَ السِّهَامُ سِتَّةٌ ثُمَّ اسْتَهَمُوا فِى يُونُسَ لَمَّا رَكِبَ مَعَ الْقَوْمِ فَوَقَفَتِ السَّفِينَةُ فِى اللُّجَّةِ فَاسْتَهَمُوا فَوَقَعَ السَّهْمُ عَلَى يُونُسَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ فَمَضَى يُونُسُ إِلَى صَدْرِ السَّفِينَةِ فَإِذَا الْحُوتُ فَاتِحٌ فَاهُ فَرَمَى بِنَفْسِهِ ثُمَّ كَانَ عَبْدُ الْمُطَّلِبِ وُلِدَ لَهُ تِسْعَةٌ فَنَذَرَ فِى الْعَاشِرِ إِنْ يَرْزُقْهُ اللَّهُ غُلَاماً أَنْ يَذْبَحَهُ قَالَ فَلَمَّا وُلِدَ عَبْدُ اللَّهِ لَمْ يَكُنْ يَقْدِرُ أَنْ يَذْبَحَهُ وَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فِى صُلْبِهِ فَجَاءَ بِعَشْرٍ مِنَ الْإِبِلِ وَ سَاهَمَ عَلَيْهَا وَ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ فَخَرَجَ السِّهَامُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ فَزَادَ عَشْراً فَلَمْ تَزَلِ السِّهَامُ تَخْرُجُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَ يَزِيدُ عَشْراً فَلَمَّا أَنْ بَلَغَتْ مِائَةً خَرَجَتِ السِّهَامُ عَلَى الْإِبِلِ فَقَالَ عَبْدُ الْمُطَّلِبِ مَا أَنْصَفْتُ رَبِّى فَأَعَادَ السِّهَامَ ثَلَاثاً فَخَرَجَتْ عَلَى الْإِبِلِ فَقَالَ الآْنَ عَلِمْتُ أَنَّ رَبِّى قَدْ رَضِيَ فَنَحَرَهَا

١٩٨ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: نخستين كسى كه قرعه بنامش زده شد مريم دختر عمران بود همان كه خداى عز و جل فرمايد: اى پيغمبر تو نزد آنان نبودى هنگامى كه قلمهاى خود را در آب مى‏افكندند كه كدام يك سرپرست مريم شوند و تيرهاى قرعه شش عدد بود سپس در باره يونس قرعه زدند هنگامى كه با گروهى سوار كشتى بود كشتى در گرداب ايستاد، آنان قرعه زدند قرعه سه بار بنام يونس افتاد فرمود يونس بطرف سينه كشتى آمد ديد نهنگ دريا دهان خود را باز كرده او خود را به دهان ماهى افكند، سپس عبد المطلب بود كه نه فرزند براى او متولد شد پس نذر كرد اگر فرزند دهمين پسر باشد قربانى‏اش- كند فرمود: چون عبد اللَّه متولد شد با بودن رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در صلب عبد اللَّه نميتوانست او را قربانى كند به همين جهت ده شتر آورد و قرعه بنام آن ده شتر و عبد اللَّه زد قرعه بنام عبد اللَّه در آمد پس ده شتر ديگر افزود و همين طور قرعه‏ها بنام عبد اللَّه در مى‏آمد و عبد المطلب هر نوبت ده شتر مى‏افزود چون عدد شتران به صد رسيد قرعه بنام شتران درآمد عبد المطلب گفت: با پروردگار خودم به انصاف رفتار نكردم قرعه‏ها را تا سه بار تكرار كرد و هر سه نوبت قرعه بنام شتر بيرون مى‏آمد پس عبد المطلب گفت: الان دانستم كه پروردگارم راضى شد و شتران را نحر كرد.

در بِه سه خاصيت هست‏

السفرجل فيه ثلاث خصال‏

١٩٩ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَصْرِيِّ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ وَ وَهْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ إِنَّ الزُّبَيْرَ دَخَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وَ بِيَدِهِ سَفَرْجَلَةٌ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم يَا زُبَيْرُ مَا هَذِهِ بِيَدِكَ فَقَالَ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذِهِ سَفَرْجَلَةٌ فَقَالَ يَا زُبَيْرُ كُلِ السَّفَرْجَلَ فَإِنَّ فِيهِ ثَلَاثَ خِصَالٍ قَالَ وَ مَا هِيَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يُجِمُّ الْفُؤَادَ وَ يُسَخِّى الْبَخِيلَ وَ يُشَجِّعُ الْجَبَانَ‏

قَالَ مُصَنِّفُ هَذَا الْكِتَابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ سَمِعْتُ شَيْخَنَا مُحَمَّدَ بْنَ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَرْوِى أَنَّ الصَّادِقَعليه‌السلام قَالَ مَا زَالَ الزُّبَيْرُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ حَتَّى أَدْرَكَ فَرْخُهُ فَنَهَاهُ عَنْ رَأْيِهِ‏

١٩٩ - شهاب بن عبد ربه گويد: شنيدم امام صادق ميفرمود: كه زبير به نزد پيغمبر آمد و بهى بدست داشت رسول خدايش فرمود: اى زبير اين چيست كه بدست دارى؟ عرض نمود: يا رسول اللَّه اين يك دانه به است فرمود: اى زبير به بخور كه در آن سه خاصيت است عرض كرد: يا رسول اللَّه آن خواص چيست؟ فرمود: دل را شاد ميكند و بخيل را سخى طبع مى‏سازد و ترسو را دلير ميكند.

مصنف اين كتاب (رضى الله عنه) گويد:

از استاد خود محمد بن الحسن شنيدم كه از امام صادق روايت ميكرد كه فرمود: زبير از ما اهل بيت بود تا آنگاه كه جوجه‏اش (عبد اللَّه) بزرگ شد و او را از عقيده‏اش منحرف ساخت.

در پياز سه خاصيت هست‏

فى البصل ثلاث خصال‏

٢٠٠ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِيٍّ الْهَمْدَانِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ الْكِسَائِيِّ عَنْ مُيَسِّرٍ بَيَّاعِ الزُّطِّيِّ وَ كَانَ خَالَهُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ كُلُوا الْبَصَلَ فَإِنَّ فِيهِ ثَلَاثَ خِصَالٍ يُطَيِّبُ النَّكْهَةَ وَ يَشُدُّ اللِّثَةَ وَ يَزِيدُ فِى الْمَاءِ وَ الْجِمَاعِ‏

٢٠٠ - حسن بن على كسائى از دائى خود ميسر برده فروشى روايت ميكند كه گفت: شنيدم امام صادق ميفرمود: پياز بخوريد كه در آن سه خاصيت هست: دهن را خوش بو سازد و گوشت پاى دندان را محكم نمايد و نطفه و آميزش جنسى را مى‏افزايد.

بجز در سه مورد نبايد افسون كرد

لا رقى إلا فى ثلاثة

٢٠١ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِعليه‌السلام أَنَّ النَّبِيَّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قَالَ لَا رُقًى إِلَّا فِى ثَلَاثَةٍ فِى حُمَةٍ أَوْ عَيْنٍ أَوْ دَمٍ لَا يَرْقَأُ

٢٠١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: بجز در سه مورد نبايد افسون كرد در تب و چشم زخم و خونى كه از جريان باز نايستد.

پذيرائى از مهمان تا سه روز است‏ الضيافة ثلاثة أيام‏

١٨١ - حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيِّ عَنْ سِجَادَةَ وَ اسْمُهُ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَبِى عُثْمَانَ عَنْ وَاصِلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم الضِّيَافَةُ أَوَّلَ يَوْمٍ حَقٌّ وَ الثَّانِيَ وَ الثَّالِثَ وَ مَا بَعْدَ ذَلِكَ فَإِنَّهَا صَدَقَةٌ تَصَدَّقُ بِهَا عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَعليه‌السلام لَا يَنْزِلَنَّ أَحَدُكُمْ عَلَى أَخِيهِ حَتَّى يُوثِمَهُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ يُوثِمُهُ قَالَ حَتَّى لَا يَكُونَ عِنْدَهُ مَا يُنْفِقُ عَلَيْهِ‏

١٨١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: پذيرائى از مهمان روز اول حق اوست و روز دوم و سوم و اما پس از سه روز صدقه‏اى است كه ميزبان بمهمان ميدهد سپس فرمود: هيچ كس از شما در منزل برادر خود آنقدر نماند كه او را گنهكار پندارد عرض شد يا رسول اللَّه چگونه گنهكارش مى‏پندارد؟ فرمود اين قدر ميماند كه ميزبانش نميتواند خرج او را تأمين نمايد.

مرد مسلمان در سه چيز خيانت بدل خود راه ندهد

ثلاث لا يغل عليهن قلب امرئ مسلم‏

١٨٢ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ الْبَزَنْطِيِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم النَّاسَ بِمِنًى فِى حِجَّةِ الْوَدَاعِ فِى مَسْجِدِ الْخَيْفِ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ نَضَّرَ اللَّهُ عَبْداً سَمِعَ مَقَالَتِى فَوَعَاهَا ثُمَّ بَلَّغَهَا إِلَى مَنْ لَمْ يَسْمَعْهَا فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ غَيْرُ فَقِيهٍ وَ رُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَى مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ ثَلَاثٌ لَا يُغِلُّ عَلَيْهِنَّ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِخْلَاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصِيحَةُ لِأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ وَ اللُّزُومُ لِجَمَاعَتِهِمْ فَإِنَّ دَعْوَتَهُمْ مُحِيطَةٌ مِنْ وَرَائِهِمْ الْمُسْلِمُونَ إِخْوَةٌ تَتَكَافَأُ دِمَاؤُهُمْ يَسْعَى بِذِمَّتِهِمْ أَدْنَاهُمْ وَ هُمْ يَدٌ عَلَى مَنْ سِوَاهُمْ‏

١٨٢ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در آخرين سفر حج در زمين منى خطبه‏اى در مسجد خيف خواند و پس از حمد و ثناى الهى فرمود: خداوند دلشاد كند بنده‏اى را كه سخن مرا بشنود و خوب بفهمد و سپس بكسى كه نشنيده برساند. چه بسا كسى كه مطلبى علمى را بديگرى ميرساند ولى خود از فهمش عاجز است و چه بسا كسى مطلبى علمى را بديگرى كه از خود بهتر ميفهمد ميرساند.

سه چيز است كه مرد مسلمان در آن خيانت به دل خود راه ندهد

: كار را فقط براى رضاى خدا انجام دادن و خير خواهى در باره پيشوايان ملت مسلمان كردن، و باجتماع آنان پيوستن كه دعاى خيرشان پشتيبان آنان خواهد بود مسلمانان با يك ديگر برادرند و خونهايشان برابر، و انجام تعهد پائين‏ترين فردشان بعهده همه مسلمانان است و همه در مقابل اجنبى همدست ميباشند.

شرح-

در روايت كافى امام صادق جمله يسعى بذمهتم ادناهم را چنين معنى فرموده‏اند كه اگر مشركى را يكى از افراد پائين ارتش اسلام امان داد بر فرمانده لشكر لازم است كه به تعهد آن سرباز وفا نموده و امان او را محترم شمارد.

گفتار پيغمبر: كه بر حقانيت سه چيز سوگند ياد ميكنم‏

قول النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ثلاث أقسم أنهن حق‏

١٨٣ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ نَصْرٍ الْعَطَّارِ عَمَّنْ رَفَعَهُ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم لِعَلِيٍّعليه‌السلام ثَلَاثٌ أُقْسِمُ أَنَّهُنَّ حَقٌّ إِنَّكَ وَ الْأَوْصِيَاءَ مِنْ بَعْدِكَ عُرَفَاءُ لَا يُعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِيلِ مَعْرِفَتِكُمْ وَ عُرَفَاءُ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَكُمْ وَ عَرَفْتُمُوهُ وَ عُرَفَاءُ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَكُمْ وَ أَنْكَرْتُمُوهُ‏

١٨٣ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به علىعليه‌السلام فرمود: بر حقانيت سه چيز من سوگند ياد ميكنم: تو و جانشينان بعدى تو معرف خدائيد كه خداوند بجز از راه معرفت شما شناخته نشود و معرف بهشتيانيد زيرا بجز كسى كه شما را بشناسد و شما او را بشناسيد كسى به بهشت نميرود و معرف دوزخيانيد زيرا بجز كسى كه شما را انكار كند و شمايش انكار كنيد كس ب‏آتش دوزخ نمى‏افتد.

هيچ عملى پس از مرگ بدنبال شخص نميرود مگر سه كار

ليس يتبع الرجل بعد موته إلا ثلاث خصال‏

١٨٤ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَيْسَ يَتْبَعُ الرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ مِنَ الْأَجْرِ إِلَّا ثَلَاثُ خِصَالٍ صَدَقَةٌ أَجْرَاهَا فِى حَيَاتِهِ فَهِيَ تَجْرِى بَعْدَ مَوْتِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ صَدَقَةٌ مَوْقُوفَةٌ لَا تُورَثُ أَوْ سُنَّةُ هُدًى سَنَّهَا فَكَانَ يَعْمَلُ بِهَا وَ عَمِلَ مِنْ بَعْدِهِ غَيْرُهُ أَوْ وَلَدٌ صَالِحٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ‏

١٨٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: اجر و مزد هيچ عملى كه پس از مرگ انجام مى‏گيرد به انسان نميرسد مگر سه كار: صدقه‏اى كه در حال حيات جارى ساخته و آن پس از مرگ نيز تا روز قيامت جريان خواهد داشت و موقوفه‏اى كه از خود بعنوان صدقه گذاشته و به ارث‏اش نبرند و ديگر رفتار هدايت بخشى كه از خود بيادگار گذاشته هم خود به‏آن عمل ميكرده و هم ديگرى پس از وى، سوم فرزند شايسته‏اى كه برايش طلب مغفرت و آمرزش كند.

خداى عز و جل سه دسته از مردم را در بهشتش جاى نخواهد داد

لا يسكن الله عز و جل جنته ثلاثة أصناف‏

١٨٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ زَيْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُنْذِرِ بْنِ يَزِيدَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو هَارُونَ الْمَكْفُوفُ قَالَ قَالَ لِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَا أَبَا هَارُونَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى آلَى عَلَى نَفْسِهِ أَنْ لَا يُجَاوِرَهُ خَائِنٌ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْخَائِنُ قَالَ مَنِ ادَّخَرَ عَنْ مُؤْمِنٍ دِرْهَماً أَوْ حَبَسَ عَنْهُ شَيْئاً مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ غَضَبِ اللَّهِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى آلَى عَلَى نَفْسِهِ أَنْ لَا يُسْكِنَ جَنَّتَهُ أَصْنَافاً ثَلَاثَةً رَادٌّ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ رَادٌّ عَلَى إِمَامٍ هُدًى أَوْ مَنْ حَبَسَ حَقَّ امْرِئٍ مُؤْمِنٍ قَالَ قُلْتُ يُعْطِيهِ مِنْ فَضْلِ مَا يَمْلِكُ قَالَ يُعْطِيهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ رُوحِهِ فَإِنْ بَخِلَ عَلَيْهِ مُسْلِمٌ بِنَفْسِهِ فَلَيْسَ مِنْهُ إِنَّمَا هُوَ شِرْكُ الشَّيْطَانِ‏

قال مصنف هذا الكتاب أدام الله تأييده الإعطاء من النفس و الروح إنما هو بذل الجاه له إذا احتاج إلى معاونته و هو السعى له فى حوائجه‏

١٨٥ - ابو هارون مكفوف گويد: امام صادق بمن فرمود: اى ابا هارون براستى كه خداى تبارك و تعالى بر خود لازم دانسته كه خيانت كار در جوار رحمت الهى نياسايد گويد: عرض كردم: مقصود از خيانت كار كيست؟ فرمود: كسى كه از مؤمنى يك درهم دريغ بدارد و يا چيزى از كار دنيا را از وى باز بدارد گويد: گفتم: بخدا پناه ميبرم از خشم خدا فرمود: براستى كه خداى تبارك و تعالى بر خود لازم دانسته كه سه دسته از مردم را در بهشت‏اش جاى ندهد: آنكه حكم خدا را رد كند يا حكم پيشواى رهنما را، يا كسى كه حق شخص مسلمانى را باز داشت كند گويد: گفتم: بايد بمؤمن از زيادى دارائى داد؟

فرمود: از جان و روح بايد داد و اگر مسلمانى جان خود را از مؤمن دريغ بدارد از طينت مؤمن خلق نشده است بلكه شيطان در او شريك بوده است.

(مصنف) اين كتاب كه خدا هميشه ياورش باد گويد:

مقصود از بذل جان و روح اين است كه از آبروى خود در صورتى كه مؤمن نيازمند باشد بذل نمايد و در رفع نيازمنديهايش كوشا باشد.

پدران بر سه گونه‏اند

الآباء ثلاثة

١٨٦ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنِى أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ظَرِيفٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ الآْبَاءُ ثَلَاثَةٌ آدَمُ وَلَدَ مُؤْمِناً وَ الْجَانُّ وَلَدَ مُؤْمِناً وَ كَافِراً وَ إِبْلِيسُ وَلَدَ كَافِراً وَ لَيْسَ فِيهِمْ نِتَاجٌ إِنَّمَا يَبِيضُ وَ يُفْرِخُ وَ وُلْدُهُ ذُكُورٌ لَيْسَ فِيهِمْ إِنَاثٌ‏

١٨٦ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: پدران بر سه گونه‏اند: آدم كه فرزند مؤمن زايد و جان كه فرزند مؤمن و كافر آورد و ابليس كه فرزندش كافر گردد و در ميانشان زائيدن نيست فقط تخم ميگذارد و جوجه بيرون مى‏آورد و فرزندانش همگى از جنس نر ميباشند و ماده در ميانشان نيست.

مؤمن را سه خصلت داده شده است‏

أعطى المؤمن ثلاث خصال‏

١٨٧ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ الْمُؤْمِنِ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَى الْمُؤْمِنَ ثَلَاثَ خِصَالٍ الْعِزَّةَ فِى الدُّنْيَا وَ الْفَلْحَ فِى الآْخِرَةِ وَ الْمَهَابَةَ فِى صُدُورِ الظَّالِمِينَ ثُمَّ قَرَأَ وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ قَرَأَ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ إِلَى قَوْلِهِ هُمْ فِيها خالِدُونَ‏

١٨٧ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: خداى عز و جل مؤمن را سه خصلت عنايت فرموده است: عزت در دنيا و رستگارى در آخرت و هيبت در دل ستمكاران سپس اين آيه را قرائت فرمود كه( وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ ) عزت مخصوص خدا است و مخصوص پيغمبر او است و مخصوص مؤمنين است و نيز اين آيات را خواند( قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ ) مسلماً مؤمنان رستگار شدند تا آنجا كه ميفرمايد آنان در بهشت براى هميشه و جاودان خواهند بود.

سه نفر از همه سزاوارترند كه آرزوى سه چيز داشته باشند

أحق الناس بتمنى ثلاثة أشياء ثلاثة نفر

١٨٨ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ أَنْ يَتَمَنَّى لِلنَّاسِ الْغِنَى الْبُخَلَاءُ لِأَنَّ النَّاسَ إِذَا اسْتَغْنَوْا كَفُّوا عَنْ أَمْوَالِهِمْ وَ أَحَقَّ النَّاسِ أَنْ يَتَمَنَّى لِلنَّاسِ الصَّلَاحَ أَهْلُ الْعُيُوبِ لِأَنَّ النَّاسَ إِذَا صَلَحُوا كَفُّوا عَنْ تَتَبُّعِ عُيُوبِ النَّاسِ وَ أَحَقَّ النَّاسِ أَنْ يَتَمَنَّى لِلنَّاسِ الْحِلْمَ أَهْلُ السَّفَهِ الَّذِينَ يَحْتَاجُونَ إِلَى أَنْ يُعْفَى عَنْ سَفَهِهِمْ فَأَصْبَحَ أَهْلُ الْبُخْلِ يَتَمَنَّوْنَ فَقْرَ النَّاسِ وَ أَصْبَحَ أَهْلُ الْعُيُوبِ يَتَمَنَّوْنَ مَعَايِبَ النَّاسِ وَ أَصْبَحَ أَهْلُ السَّفَهِ يَتَمَنَّوْنَ سَفَهَ النَّاسِ وَ فِى الْفَقْرِ الْحَاجَةُ إِلَى الْبَخِيلِ وَ فِى الْفَسَادِ طَلَبُ عَوْرَةِ أَهْلِ الْعُيُوبِ وَ فِى السَّفَهِ الْمُكَافَأَةُ بِالذُّنُوبِ‏

١٨٨ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: براستى كه سزاوارترين مردم كه براى مردم ثروت را آرزو كند همانا بخيلانند زيرا اگر مردم بى‏نياز شدند طمع در مال بخيلان نكنند و سزاوارترين مردم كه آرزومند شايستگى مردم باشد صاحبان عيب‏اند زيرا اگر مردم شايسته شوند از رسيدگى بعيب‏هاى ديگران خوددارى ميكنند و سزاوارترين مردم كه آرزوى حلم و بردبارى ديگران داشته باشد بى‏خردانى هستند كه به گذشت ديگران از بى‏خردى آنان نيازمنداند ولى بر خلاف اين حقيقت بخيلان نيازمندى مردم را آرزو كنند و صاحبان عيوب معيوب بودن ديگران را آرزومنداند و بى‏خردان بى‏خردى مردم را، در صورتى كه مردم بهنگام فقر احتياج بمال بخيل پيدا مى‏نمايند و در حال فساد به كارهاى زشت پنهانى آلوده‏گان رسيده‏گى كنند و در موقع بى‏خردى به مقام تلافى گناهان ديگران برآيند.

كارها بر سه گونه است‏

الأمور ثلاثة

١٨٩ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنِى الْحُسَيْنُ بْنُ إِسْحَاقَ التَّاجِرُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْأَحْوَلِ صَاحِبِ الطَّاقِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فِى حَدِيثٍ طَوِيلٍ الْأُمُورُ ثَلَاثَةٌ أَمْرٌ تَبَيَّنَ لَكَ رُشْدُهُ فَاتَّبِعْهُ وَ أَمْرٌ تَبَيَّنَ لَكَ غَيُّهُ فَاجْتَنِبْهُ وَ أَمْرٌ اخْتُلِفَ فِيهِ فَرُدَّهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏

١٨٩ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ضمن حديث مفصلى فرمود: كارها بر سه گونه است كارى كه رستگارى در آن براى تو روشن است آن كار را دنبال كن و كارى كه گمراهى در آن براى تو روشن است از آن دورى بجوى و كارى كه در آن اختلاف شده است و روشن نيست آن را بخداى عز و جل بازش گردان.

دزدان بر سه گونه‏اند

السراق ثلاثة

١٩٠ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرِ بْنِ بَسَّامٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام السُّرَّاقُ ثَلَاثَةٌ مَانِعُ الزَّكَاةِ وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّسَاءِ وَ كَذَلِكَ مَنِ اسْتَدَانَ دَيْناً وَ لَمْ يَنْوِ قَضَاءَهُ‏

١٩٠ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: دزدان بر سه گونه‏اند آنكه زكات ندهد و آنكه كابين زنان را براى خود حلال بداند و هم چنين كسى كه وامى بگيرد قصد پرداخت آن را نداشته باشد.

فرشتگان بر سه طبقه‏اند

الملائكة على ثلاثة أصناف‏

١٩١ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ طَلْحَةَ بِإِسْنَادِهِ يَرْفَعُهُ إِلَى النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قَالَ الْمَلَائِكَةُ عَلَى ثَلَاثَةِ أَجْزَاءٍ فَجُزْءٌ لَهُمْ جَنَاحَانِ وَ جُزْءٌ لَهُمْ ثَلَاثَةُ أَجْنِحَةٍ وَ جُزْءٌ لَهُمْ أَرْبَعَةُ أَجْنِحَةِ

١٩١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: فرشتگان بر سه گروه‏اند يك گروه را دو بال هست و يك گروه را سه بال و يك گروه را چهار بال.

جن بر سه گروه است و انسان بر سه گروه‏

الجن على ثلاثة أجزاء و الإنس على ثلاثة أجزاء

١٩٢ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ الْجِنُّ عَلَى ثَلَاثَةِ أَجْزَاءٍ فَجُزْءٌ مَعَ الْمَلَائِكَةِ وَ جُزْءٌ يَطِيرُونَ فِى الْهَوَاءِ وَ جُزْءٌ كِلَابٌ وَ حَيَّاتٌ وَ الْإِنْسُ عَلَى ثَلَاثَةِ أَجْزَاءٍ فَجُزْءٌ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ وَ جُزْءٌ عَلَيْهِمُ الْحِسَابُ وَ الْعَذَابُ وَ جُزْءٌ وُجُوهُهُمْ وُجُوهُ الآْدَمِيِّينَ وَ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشَّيَاطِينِ‏

١٩٢ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: جن بر سه گروه است يك گروه با فرشتگان است و يك گروه در فضا به پروازند و يك گروه سگان و مارانند و انسان بر سه گروه است يك گروه در زير سايه عرش‏اند روزى كه سايه‏اى بجز سايه عرش نيست و يك گروه را حساب و كيفرى هست و يك گروه بصورت آدمى و باطنشان باطن شيطان‏ها است.

پشت سر سه كس نبايد نماز جماعت خواند ثلاثة لا يصلى خلفهم‏

١٩٣ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا نَسِيَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ اسْمَهُ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثَةٌ لَا يُصَلَّى خَلْفَهُمُ الْمَجْهُولُ وَ الْغَالِى وَ إِنْ كَانَ يَقُولُ بِقَوْلِكَ وَ الْمُجَاهِرُ بِالْفِسْقِ وَ إِنْ كَانَ مُقْتَصِداً

١٩٣ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: پشت سر سه كس نبايد نماز جماعت خواند كسى كه عقيده‏اش و مذهبش براى تو نامعلوم است و كسى كه درباره ائمه غلو كند گرچه شيعه باشد و كسى كه آشكارا به گناه مرتكب شود گرچه در عقيده‏اش ميانه رو باشد.

شرح-

آنچه از مجموع روايات وارده در معناى غلو استفاده مى‏شود و مطابق تحقيق است آن است كه غلو عبارت است از اينكه شخص براى امامعليه‌السلام مقامى بالاتر از مقام عبوديت حق قائل گردد و در غير اين صورت يعنى با حفظ مقام عبوديت و مخلوقيت هر چند بصفات كماليه در ائمه معتقد باشد و معرفت در باره آنان بيشتر پيدا كند تجليلى است از مقام الوهيت كه عظمت مقام خليفه كاشف از عظمت مستخلف و تجليل از نايب تجليل از منوب عنه است نه توهين و تحقير از او.

سه نخوردنى فربهى آورد و سه خوراكى لاغرى‏

ثلاثة لا يؤكلن فيسمن و ثلاثة يؤكلن فيهزلن‏

١٩٤ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَى بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ أَبِى عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثَةٌ يُسْمِنَّ وَ ثَلَاثَةٌ يُهْزِلْنَ فَأَمَّا الَّتِى يُسْمِنَّ فَإِدْمَانُ الْحَمَّامِ وَ شَمُّ الرَّائِحَةِ الطَّيِّبَةِ وَ لُبْسُ الثِّيَابِ اللَّيِّنَةِ وَ أَمَّا الَّتِى يُهْزِلْنَ فَإِدْمَانُ أَكْلِ الْبَيْضِ وَ السَّمَكِ وَ الطَّلْعِ‏

قال مصنف هذا الكتاب رضى الله عنه يعنى بإدمان الحمام أن يدخله يوم و يوم لا فإنه إن دخله كل يوم نقص من لحمه‏

١٩٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: سه چيز فربهى آورد و سه چيز لاغرى اما آن سه كه فربهى آورد هميشه به حمام رفتن و بوى خوش بوئيدن و جامه نرم پوشيدن است و اما آن سه كه لاغر ميسازد مداومت خوردن تخم مرغ است و ماهى و گل درخت خرما.

مصنف اين كتاب رضى اللَّه عنه گويد:

مقصود امام از هميشه به حمام رفتن يك روز در ميان است كه اگر كسى همه روزه به حمام برود لاغر مى‏شود.

همه قضاوتهاى مسلمانان از سه مجرا است‏ جميع أحكام المسلمين تجرى على ثلاثة أوجه‏

١٩٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى نَصْرٍ الْبَزَنْطِيِّ عَنْ أَبِى جَمِيلَةَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أَبِى أُوَيْسٍ عَنْ ضَمْرَةَ بْنِ أَبِى ضَمْرَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام جَمِيعُ أَحْكَامِ الْمُسْلِمِينَ تَجْرِى عَلَى ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ شَهَادَةٍ عَادِلَةٍ أَوْ يَمِينٍ قَاطِعَةٍ أَوْ سُنَّةٍ جَارِيَةٍ مَعَ أَئِمَّةِ الْهُدَى‏

١٩٥ - امير المؤمنينعليه‌السلام فرمود: همگى مسلمانان از سه راه قضاوت ميكنند گواهى عادلانه يا سوگند قطعى يا روشى كه ائمه هدى است.

سه چيز قرين سه چيز است‏

ثلاثة مقرون بها ثلاثة

١٩٦ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنِ السَّيَّارِيِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ دِلْهَاثٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الرِّضَاعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ بِثَلَاثَةٍ مَقْرُونٍ بِهَا ثَلَاثَةٌ أُخْرَى أَمَرَ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ يُزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُهُ وَ أَمَرَ بِالشُّكْرِ لَهُ وَ لِلْوَالِدَيْنِ فَمَنْ لَمْ يَشْكُرْ وَالِدَيْهِ لَمْ يَشْكُرِ اللَّهَ وَ أَمَرَ بِاتِّقَاءِ اللَّهِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ يَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ يَتَّقِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَ‏

١٩٦ - امام رضاعليه‌السلام فرمود: خداى عز و جل دستور سه چيز را به همراه دستور سه چيز ديگر صادر فرموده است دستور نماز را با زكات پس هر كس نماز بخواند و زكات نپردازد نماز او پذيرفته نيست و به سپاسگزارى از خود دستور فرموده با سپاس از پدر مادر پس هر كس از پدر و مادر خود سپاسگزار نباشد خداى را سپاسگزار نيست و دستور فرموده است به تقوى از خدا و صله رحم پس هر كس كه صله رحم نكند از خداوند پرهيز نكرده است.

شرح:

دستور شكرگزارى حضرت حق و پدر مادر در سوره لقمان است( وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى‏ وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فِى عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِى وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ ) .

و دستور بتقوى و صله رحم در سوره نساء است( وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِى تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ ) .

سه كس از خداى عز و جل خواهش ميكنند و خداوند خواهش آنان رامى‏پذيرد

ثلاثة يشفعون إلى الله عز و جل فيشفعون‏

١٩٧ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ثَلَاثَةٌ يَشْفَعُونَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَيُشَفَّعُونَ الْأَنْبِيَاءُ ثُمَّ الْعُلَمَاءُ ثُمَّ الشُّهَدَاءُ

١٩٧ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: سه كس از خداى عز و جل خواهش ميكنند و خواهش آنان پذيرفته است: پيمبران و سپس دانشمندان و سپس شهيدان.

نخستين كسانى كه قرعه بنامشان زده شد سه نفراند

أول من سوهم عليه ثلاثة

١٩٨ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ الْفَامِيُّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُطَّةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَرِيزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍعليه‌السلام قَالَ أَوَّلُ مَنْ سُوهِمَ عَلَيْهِ مَرْيَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ وَ السِّهَامُ سِتَّةٌ ثُمَّ اسْتَهَمُوا فِى يُونُسَ لَمَّا رَكِبَ مَعَ الْقَوْمِ فَوَقَفَتِ السَّفِينَةُ فِى اللُّجَّةِ فَاسْتَهَمُوا فَوَقَعَ السَّهْمُ عَلَى يُونُسَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ فَمَضَى يُونُسُ إِلَى صَدْرِ السَّفِينَةِ فَإِذَا الْحُوتُ فَاتِحٌ فَاهُ فَرَمَى بِنَفْسِهِ ثُمَّ كَانَ عَبْدُ الْمُطَّلِبِ وُلِدَ لَهُ تِسْعَةٌ فَنَذَرَ فِى الْعَاشِرِ إِنْ يَرْزُقْهُ اللَّهُ غُلَاماً أَنْ يَذْبَحَهُ قَالَ فَلَمَّا وُلِدَ عَبْدُ اللَّهِ لَمْ يَكُنْ يَقْدِرُ أَنْ يَذْبَحَهُ وَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فِى صُلْبِهِ فَجَاءَ بِعَشْرٍ مِنَ الْإِبِلِ وَ سَاهَمَ عَلَيْهَا وَ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ فَخَرَجَ السِّهَامُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ فَزَادَ عَشْراً فَلَمْ تَزَلِ السِّهَامُ تَخْرُجُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَ يَزِيدُ عَشْراً فَلَمَّا أَنْ بَلَغَتْ مِائَةً خَرَجَتِ السِّهَامُ عَلَى الْإِبِلِ فَقَالَ عَبْدُ الْمُطَّلِبِ مَا أَنْصَفْتُ رَبِّى فَأَعَادَ السِّهَامَ ثَلَاثاً فَخَرَجَتْ عَلَى الْإِبِلِ فَقَالَ الآْنَ عَلِمْتُ أَنَّ رَبِّى قَدْ رَضِيَ فَنَحَرَهَا

١٩٨ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: نخستين كسى كه قرعه بنامش زده شد مريم دختر عمران بود همان كه خداى عز و جل فرمايد: اى پيغمبر تو نزد آنان نبودى هنگامى كه قلمهاى خود را در آب مى‏افكندند كه كدام يك سرپرست مريم شوند و تيرهاى قرعه شش عدد بود سپس در باره يونس قرعه زدند هنگامى كه با گروهى سوار كشتى بود كشتى در گرداب ايستاد، آنان قرعه زدند قرعه سه بار بنام يونس افتاد فرمود يونس بطرف سينه كشتى آمد ديد نهنگ دريا دهان خود را باز كرده او خود را به دهان ماهى افكند، سپس عبد المطلب بود كه نه فرزند براى او متولد شد پس نذر كرد اگر فرزند دهمين پسر باشد قربانى‏اش- كند فرمود: چون عبد اللَّه متولد شد با بودن رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در صلب عبد اللَّه نميتوانست او را قربانى كند به همين جهت ده شتر آورد و قرعه بنام آن ده شتر و عبد اللَّه زد قرعه بنام عبد اللَّه در آمد پس ده شتر ديگر افزود و همين طور قرعه‏ها بنام عبد اللَّه در مى‏آمد و عبد المطلب هر نوبت ده شتر مى‏افزود چون عدد شتران به صد رسيد قرعه بنام شتران درآمد عبد المطلب گفت: با پروردگار خودم به انصاف رفتار نكردم قرعه‏ها را تا سه بار تكرار كرد و هر سه نوبت قرعه بنام شتر بيرون مى‏آمد پس عبد المطلب گفت: الان دانستم كه پروردگارم راضى شد و شتران را نحر كرد.

در بِه سه خاصيت هست‏

السفرجل فيه ثلاث خصال‏

١٩٩ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَصْرِيِّ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ وَ وَهْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ إِنَّ الزُّبَيْرَ دَخَلَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وَ بِيَدِهِ سَفَرْجَلَةٌ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم يَا زُبَيْرُ مَا هَذِهِ بِيَدِكَ فَقَالَ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذِهِ سَفَرْجَلَةٌ فَقَالَ يَا زُبَيْرُ كُلِ السَّفَرْجَلَ فَإِنَّ فِيهِ ثَلَاثَ خِصَالٍ قَالَ وَ مَا هِيَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يُجِمُّ الْفُؤَادَ وَ يُسَخِّى الْبَخِيلَ وَ يُشَجِّعُ الْجَبَانَ‏

قَالَ مُصَنِّفُ هَذَا الْكِتَابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ سَمِعْتُ شَيْخَنَا مُحَمَّدَ بْنَ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَرْوِى أَنَّ الصَّادِقَعليه‌السلام قَالَ مَا زَالَ الزُّبَيْرُ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ حَتَّى أَدْرَكَ فَرْخُهُ فَنَهَاهُ عَنْ رَأْيِهِ‏

١٩٩ - شهاب بن عبد ربه گويد: شنيدم امام صادق ميفرمود: كه زبير به نزد پيغمبر آمد و بهى بدست داشت رسول خدايش فرمود: اى زبير اين چيست كه بدست دارى؟ عرض نمود: يا رسول اللَّه اين يك دانه به است فرمود: اى زبير به بخور كه در آن سه خاصيت است عرض كرد: يا رسول اللَّه آن خواص چيست؟ فرمود: دل را شاد ميكند و بخيل را سخى طبع مى‏سازد و ترسو را دلير ميكند.

مصنف اين كتاب (رضى الله عنه) گويد:

از استاد خود محمد بن الحسن شنيدم كه از امام صادق روايت ميكرد كه فرمود: زبير از ما اهل بيت بود تا آنگاه كه جوجه‏اش (عبد اللَّه) بزرگ شد و او را از عقيده‏اش منحرف ساخت.

در پياز سه خاصيت هست‏

فى البصل ثلاث خصال‏

٢٠٠ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِيٍّ الْهَمْدَانِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ الْكِسَائِيِّ عَنْ مُيَسِّرٍ بَيَّاعِ الزُّطِّيِّ وَ كَانَ خَالَهُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام يَقُولُ كُلُوا الْبَصَلَ فَإِنَّ فِيهِ ثَلَاثَ خِصَالٍ يُطَيِّبُ النَّكْهَةَ وَ يَشُدُّ اللِّثَةَ وَ يَزِيدُ فِى الْمَاءِ وَ الْجِمَاعِ‏

٢٠٠ - حسن بن على كسائى از دائى خود ميسر برده فروشى روايت ميكند كه گفت: شنيدم امام صادق ميفرمود: پياز بخوريد كه در آن سه خاصيت هست: دهن را خوش بو سازد و گوشت پاى دندان را محكم نمايد و نطفه و آميزش جنسى را مى‏افزايد.

بجز در سه مورد نبايد افسون كرد

لا رقى إلا فى ثلاثة

٢٠١ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِعليه‌السلام أَنَّ النَّبِيَّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قَالَ لَا رُقًى إِلَّا فِى ثَلَاثَةٍ فِى حُمَةٍ أَوْ عَيْنٍ أَوْ دَمٍ لَا يَرْقَأُ

٢٠١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: بجز در سه مورد نبايد افسون كرد در تب و چشم زخم و خونى كه از جريان باز نايستد.