فصل ششم : در شكر و سپاسگزارى
الفصل السادس فى الشكر
مِنْ كِتَابِ الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ لَمْ يَنْزِلْ مِنَ السَّمَاءِ شَيْءٌ أَقَلُّ وَ لَا أَعَزُّ مِنْ ثَلَاثَةِ أَشْيَاءَ التَّسْلِيمِ وَ الْبِرِّ وَ الْيَقِينِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: از آسمان چيزى عزيزتر و كمياب تر از سه چيز نازل نشد: تسليم در برابر خداوند، نيكى نمودن ، يقين
عَنِ النَّوْفَلِيِّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهُ الطَّاعِمُ الشَّاكِرُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كَأَجْرِ الصَّائِمِ الْمُحْتَسِبِ وَ الْمُعَافَى الشَّاكِرُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كَأَجْرِ الْمُبْتَلَى الصَّابِرِ وَ الْمُعْطَى الشَّاكِرُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كَأَجْرِ الْمَحْرُومِ الْقَانِعِ
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: خورنده شكرگزار اجرش مانند روزه دار خداجوست ، و تندرست شكرگزار اجر گرفتار دردمند صابر را دارد، و بخشنده شكرگزار اجر محروم قناعت كار را دارد.
عَنْ عَلَاءِ بْنِ الْكَامِلِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى الْحَسَنِعليه‌السلام
آتَانِيَ اللَّهُ بِأُمُورٍ لَا أَحْتَسِبُهَا لَا أَدْرِى كَيْفَ وُجُوهُهَا قَالَ أَ وَ لَا تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا مِنَ الشُّكْرِ
علا بن كامل گويد: به امام موسى بن جعفرعليه‌السلام
گفتم : خداوند به من نعمتهايى را داده كه آنها را نمى توانم حساب كنم و دليل و علت اعطاء اين همه نعمت را هم نمى دانم ؛ فرمود:
آيا نمى دانى ؟ همانا اين به خاطر شكرى است كه مى كنى
وَ فِى رِوَايَةٍ قَالَ لِى لَا تَسْتَصْغِرِ الْحَمْدَ
و در روايت ديگر، به من فرمود: سپاسگزارى را كوچك مشمار.
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِعليه‌السلام
قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
مَا فَتَحَ اللَّهُ لِعَبْدٍ بَابَ شُكْرٍ فَخَزَنَ عَنْهُ بَابَ الزِّيَادَةِ
امام صادقعليه‌السلام
از پدرانشعليهم‌السلام
نقل مى كند كه : رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: خداوند بر بنده اى درى از شكر را نگشايد مگر اينكه درى از كثرت نعمت برويش گشوده شود.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ إِذَا أَحْسَنْتُمْ فَاحْمَدُوا اللَّهَ وَ إِذَا أَسَأْتُمْ فَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ
امام صادقعليه‌السلام
مى فرمايد: هر گاه نيكى كرديد خدا را سپاس گوئيد، و هر گاه كار ناشايستى انجام داديد، از خطا طلب آمرزش و بخشش كنيد.
عَنْ سِنَانِ بْنِ طَرِيفٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ خَشِيتُ أَنْ أَكُونَ مُسْتَدْرَجاً قَالَ وَ لِمَ قُلْتُ لِأَنِّى دَعَوْتُ اللَّهَ أَنْ يَرْزُقَنِى دَاراً فَرَزَقَنِى وَ دَعَوْتُ اللَّهَ أَنْ يَرْزُقَنِى أَلْفَ دِرْهَمٍ فَرَزَقَنِى أَلْفاً وَ دَعَوْتُهُ أَنْ يَرْزُقَنِى خَادِماً فَرَزَقَنِى خَادِماً قَالَ فَأَيَّ شَيْءٍ تَقُولُ قَالَ أَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ قَالَ فَمَا أُعْطِيتَ أَفْضَلُ مِمَّا أُعْطِيتَ
سنان بن طريف گويد: به امام صادقعليه‌السلام
عرض كردم : مى ترسم از اينكه مورد مؤ اخذه قرار گيرم فرمود: چرا؟ گفتم : از خدا خواستم كه به من خانه اى بدهد؛ مرحمت فرمود، بار ديگر خواستم كه هزار درهم به من بدهد، باز عطايم فرمود، خواستم كه به من خادمى بدهد، آن را هم داد. فرمود: حال چه مى گوئى ؟ گفتم : الحمد للّه فرمود: آنچه تو بخشيده اى به از آنى است كه به تو داده شد.
عَنْ سَعْدَانَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ إِنِّى أَرَى مَنْ هُوَ شَدِيدُ الْحَالِ مُضَيَّقاً عَلَيْهِ الْعَيْشُ وَ أَرَى نَفْسِى فِى سَعَةٍ مِنْ هَذِهِ الدُّنْيَا لَا أَمُدُّ يَدِى إِلَى شَيْءٍ إِلَّا رَأَيْتُ فِيهِ مَا أُحِبُّ وَ قَدْ أَرَى مَنْ هُوَ أَفْضَلُ مِنِّى قَدْ صُرِفَ ذَلِكَ عَنْهُ فَقَدْ خَشِيتُ أَنْ يَكُونَ لِى اسْتِدْرَاجاً مِنَ اللَّهِ لِي بِخَطِيئَتِى فَقَالَعليه‌السلام
أَمَّا مَعَ الْحَمْدِ فَلَا وَ اللَّهِ
سعدان بن يزيد گويد: به امام صادقعليه‌السلام
عرض كردم : من كسى را ديدم كه در حالت سختى بود و زندگانى بر او تنگ شده بود، و خودم را در گشايش از اين دنيا ديدم ، دستم را به سوى چيزى دراز نمى كنم مگر اينكه آن را محبوب خودم مى بينم ، و گاهى كسى را مى بينم كه او از من برتر است در حالى كه اين نعمتها به او نرسيده ، مى ترسم كه اين براى من آزمايشى از ناحيه خداوند باشد تا مرا به خطا و اشتباه اندازد.
امامعليه‌السلام
فرمود: اگر در برابر نعمتها شاكر باشيد باكى نيست
عَنِ النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله
قَالَ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْ أُمَّتِى يَخْرُجُ إِلَى السُّوقِ فَيَبْتَاعُ الْقَمِيصَ بِنِصْفِ دِينَارٍ أَوْ بِثُلُثِ دِينَارٍ فَيَحْمَدُ اللَّهَ إِذَا لَبِسَ فَمَا يَبْلُغُ رُكْبَتَهُ حَتَّى يُغْفَرَ لَهُ
پيغمبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: مردى از امت من به بازار مى رود و پيراهنى به نصف دينار و يا به ثلث دينار مى خرد، و هر گاه آن را مى پوشد حمد خدا را مى گويد، اين پيراهن به زانوهايش نرسيده كه گناهانش آمرزيده مى شود.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَشْبَعُ مِنَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ فَيَحْمَدُ اللَّهَ فَيُعْطِيهِ اللَّهُ مِنَ الْأَجْرِ مَا يُعْطِى الصَّائِمَ إِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ يُحِبُّ أَنْ يُحْمَدَ
پيغمبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: مؤمن هر وقت كه از خوردن غذا و آشاميدنى سير مى شود و حمد خدا مى گويد خداوند به او اجر و مزد شخص روزه دار را عطا فرمايد، خداوند شكرگزار است و دوست دارد كه ستايش شود.
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ لَيَشْرَبُ شَرْبَةً مِنَ الْمَاءِ فَيُوجِبُ اللَّهُ لَهُ بِهَا الْجَنَّةَ ثُمَّ قَالَ يَأْخُذُ الْإِنَاءَ فَيَضَعُهُ عَلَى فِيهِ فَيُسَمِّي ثُمَّ يَشْرَبُ فَيُنَحِّيهِ وَ هُوَ يَشْتَهِيهِ فَيَحْمَدُ اللَّهَ ثُمَّ يَعُودُ فَيَشْرَبُ ثُمَّ يُنَحِّيهِ فَيَحْمَدُ اللَّهَ ثُمَّ يَعُودُ وَ يَشْرَبُ ثُمَّ يُنَحِّيهِ فَيَحْمَدُ اللَّهَ فَيُوجِبُ اللَّهُ لَهُ بِهَا الْجَنَّةَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: مردى از شماها شربت آبى مى نوشد و خداوند به وسيله آن بهشت را بر او واجب مى كند؛ سپس فرمود: ظرف آب را بر لبش نهد و نام خدا را ببرد، سپس آن را بنوشد و آن را از دهانش دور كند در حالى كه هنوز ميل به نوشيدن آن دارد، سپس حمد خدا بگويد و آن را نزديك دهان كند و بنوشد سپس آن را دور كند و حمد خدا گويد، به واسطه اين عمل خداوند بهشت را بر او واجب مى گرداند.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ كَانَ الْمَسِيحُعليه‌السلام
يَقُولُ النَّاسُ رَجُلَانِ مُعَافًى وَ مُبْتَلًى فَاحْمَدُوا اللَّهَ عَلَى الْعَافِيَةِ وَ ارْحَمُوا أَهْلَ الْبَلَاءِ
امام صادقعليه‌السلام
فرموده اند: حضرت مسيحعليه‌السلام
هميشه مى فرمود: مردم دو گروهند:
مردمى در حال سلامت ، و مردمى گرفتار بلاء و مصيبت ، براى عافيت و سلامتى حمد خدا كنيد و براى اهل بلا و مصيبت طلب رحمت كنيد.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ لَا تَنْظُرُوا إِلَى أَهْلِ الْبَلَاءِ فَإِنَّ ذَلِكَ يَحْزُنُهُمْ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: به كسانى كه به بلا و مصيبت گرفتارند نگاه نكنيد، زيرا اين كار آنها را اندوهگين مى كند.
عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام
أَنَّهُ كَانَ يَكْرَهُ أَنْ يُسْمَعَ مِنَ الْمُبْتَلَى التَّعَوُّذُ مِنَ الْبَلَاءِ
نقل شده كه امام باقرعليه‌السلام
دوست نداشت كه از شخص گرفتار كلمه تعوّذ را بشنود، يعنى :. پناه بردن به خدا از بلا.
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ مَنْ سَجَدَ سَجْدَةً لِيَشْكُرَ نِعْمَةً وَ هُوَ مُتَوَضِّئٌ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ خَطِيئَاتٍ عِظَامٍ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر كس با وضو سجده شكر كند خداوند براى او ده حسنه مى نويسد، و ده خطا و گناه را از نامه اعمالش پاك مى كند.
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ بَيْنَمَا رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
مَعَ أَصْحَابِهِ إِذَا سَجَدَ فَأَطَالَ السُّجُودَ حَتَّى ظَنُّوا أَنَّهُ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ أَطَلْتَ السُّجُودَ حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّكَ مِمَّا ذَاكَ فَقَالَ أَتَانِى جَبْرَئِيلُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّكَ يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ إِنِّي لَنْ أَسُوءَكَ فِيمَنْ وَالاكَ مِنْ أُمَّتِكَ وَ لَنْ أَقْضِيَ عَلَى مُؤْمِنٍ قَضَاءً سَاءَهُ أَوْ سَرَّهُ ذَلِكَ إِلَّا وَ هُوَ خَيْرٌ لَهُ قَالَعليه‌السلام
فَلَمْ يَكُنْ عِنْدِى مَالٌ فَأَتَصَدَّقَ بِهِ وَ لَا مَمْلُوكٌ فَأُعْتِقَهُ فَسَجَدْتُ لِلَّهِ وَ شَكَرْتُهُ وَ حَمِدْتُهُ عَلَى ذَلِكَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: روزى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
با اصحابش بودند زمانى كه به سجده رفتند سجودشان طولانى شد به حدّى كه گمان كردند ايشان سپس سرشان را بلند كردند. از ايشان پرسيدند: اى رسول خدا! سجده ات را طولانى نمودى به حدى كه ما گمان كرديم كه از دنيا رفته اى فرمود: جبرئيل از نزد خداوند تبارك و تعالى نزد من آمد و گفت : اى محمد! پروردگارت تو را سلام مى رساند و به تو مى فرمايد، من هرگز در مورد بنده اى از امّتت كه تو را دوست دارد ناراحتت نكردم ، و بر مؤمنى امرى را كه ناراحتش كند يا خرسندش كند انجام ندادم مگر اينكه آن كار براى او خير بود.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود: نه مالى نزد من بود كه آن را صدقه دهم و نه بنده اى كه او را آزاد سازم ، سپس براى خدا به سجده افتادم و او را شكر كردم و بر اين امر حمد او را گفتم
عَنْ أَبِى عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ كُنْتُ مَعَ أَبِى جَعْفَرٍ فِى طَرِيقِ الْمَدِينَةِ فَوَقَعَ سَاجِداً لِلَّهِ فَقَالَ لِى حِينَ اسْتَتَمَّ قَائِماً يَا زِيَادُ أَنْكَرْتَ عَلَيَّ حِينَ رَأَيْتَنِى سَاجِداً فَقُلْتُ بَلَى جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ ذَكَرْتُ نِعْمَةً أَنْعَمَهَا اللَّهُ عَلَيَّ فَكَرِهْتُ أَنْ أَجُوزَ حَتَّى أُؤَدِّيَ شُكْرَهَا
ابو عبيده حذاء گويد: در راه مدينه به همراه امام باقرعليه‌السلام
بودم ، كه ناگهان ايشان مشغول سجده براى خدا شدند، زمانى كه تمام شد و ايستادند به من فرمود: اى زياد! از سجده كردن ناگهانى من در شگفت شدى ؟ گفتم : بلى فدايت شوم ؛ فرمود: به ياد نعمتى افتادم كه خداوند به من عطا فرموده بود، و بر من سخت آمد كه بگذرم و شكر آن را بجا نياورم
عَنْ هِشَامِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ كُنْتُ أَسِيرُ مَعَ أَبِى الْحَسَنِ فِى بَعْضِ أَطْرَافِ الْمَدِينَةِ إِذْ ثَنَى رِجْلَهُ عَنْ دَابَّتِهِ فَخَرَّ سَاجِداً فَأَطَالَ وَ أَطَالَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ رَكِبَ دَابَّتَهُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ رَأَيْتُكَ قَدْ أَطَلْتَ السُّجُودَ فَقَالَ إِنِّى ذَكَرْتُ نِعْمَةً أَنْعَمَ اللَّهُ بِهَا عَلَيَّ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَشْكُرَ رَبِّى
هشام بن احمد گويد: من به همراه امام كاظمعليه‌السلام
در اطراف مدينه گردش مى كردم ، به ناگاه پايشان را از مركب پائين نهادند و به سجده افتادند، و سجده را طول دادند، سپس سر بر داشتند و سوار مركب شدند؛ عرض كردم : فدايت شوم سجده را طول داديد؟ فرمود: من به ياد نعمتى افتادم كه خداوند به من عطا فرموده بود، و خوش داشتم كه پروردگارم را شكرگزارى كنم
عَنِ الصَّادِقِعليه‌السلام
قَالَ أَيُّمَا عَبْدٍ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِنِعْمَةٍ فَعَرَفَهَا بِقَلْبِهِ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَلَيْهَا بِلِسَانِهِ لَمْ ينفذ يَنْفَدْ كَلَامُهُ حَتَّى يَأْمُرَ اللَّهُ بِالزِّيَادَةِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ جَلَّ وَ عِزَّ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُم
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر بنده اى را كه خداوند بر او نعمتى عطا كند و او اين را قلبا بفهمد و با زبانش حمد خداوند را بگويد، كلامش هنوز تمام نشده كه خداوند امر به زيادى نعمتش مى كند، و اين قول خداوند عزّ و جل است كه : (اگر شكر كنيد هر آينه ما نعمت را بر شما افزون مى كنيم).
عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام
قَالَ لَا يَنْقَطِعُ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ حَتَّى يَنْقَطِعَ الشُّكْرُ مِنَ الْعِبَادِ
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: افزايش نعمت از خدا نمى گسلد مگر اينكه شكر بندگان بگسلد.
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ أَحْسِنُوا جِوَارَ النِّعَمِ قِيلَ وَ مَا جِوَارُ النِّعَمِ قَالَ الشُّكْرُ لِمَنْ أَنْعَمَ بِهَا وَ أَدَاءُ حُقُوقِهَا
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: همسايه خوبى براى نعمتها باشيد، سؤ ال شد: همسايه خوبى براى نعمتها بودن به چيست ؟ فرمود: سپاسگزارى از كسى كه نعمت داده
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ أَحْسِنُوا جِوَارَ نِعَمِ اللَّهِ وَ احْذَرُوا أَنْ تَنْتَقِلَ عَنْكُمْ إِلَى غَيْرِكُمْ أَمَا إِنَّهَا لَمْ تَنْتَقِلْ عَنْ أَحَدٍ قَطُّ وَ كَادَتْ أَنْ تَرْجِعَ إِلَيْهِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: همسايه خوبى براى نعمتهاى خدا باشيد و بپرهيزيد از اينكه اين نعمتها از شما به ديگرى منتقل شود، آگاه باشيد اگر نعمت رفت ديگر برگشتن آن مشكل است
وَ كَانَ عَلِيٌّعليه‌السلام
قَالَ قَلَّ مَا أَدْبَرَ شَيْءٌ فَأَقْبَلَ
علىعليه‌السلام
مى فرمود: بسيار كم است كه نعمت از دست رفته دوباره بازگردد.
عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ الرِّضَاعليه‌السلام
اتَّقُوا اللَّهَ وَ عَلَيْكُمْ بِالتَّوَاضُعِ وَ الشُّكْرِ وَ الْحَمْدِ إِنَّهُ كَانَ فِى بَنِى إِسْرَائِيلَ رَجُلٌ فَأَتَاهُ فِى مَنَامِهِ مَنْ قَالَ لَهُ إِنَّ لَكَ نِصْفَ عُمُرِكَ سَعَةً فَاخْتَرْ أَيَّ النِّصْفَيْنِ شِئْتَ فَقَالَ إِنَّ لِى شَرِيكاً فَلَمَّا أَصْبَحَ الرَّجُلُ قَالَ لِزَوْجَتِهِ قَدْ أَتَانِى فِى هَذِهِ اللَّيْلَةِ رَجُلٌ فَأَخْبَرَنِى أَنَّ نِصْفَ عُمُرِى لِى سَعَةً فَاخْتَرْ أَيَّ النِّصْفَيْنِ شِئْتَ فَقَالَتْ لَهُ زَوْجَتُهُ اخْتَرِ النِّصْفَ الْأَوَّلَ وَ تَعَجِّلِ الْعَافِيَةَ لَعَلَّ اللَّهَ سَيَرْحَمُنَا وَ يُتِمُّ لَنَا النِّعْمَةَ فَلَمَّا كَانَ فِى اللَّيْلَةِ الثَّانِيَةِ أَتَى الاْتى فَقَالَ مَا اخْتَرْتَ فَقَالَ اخْتَرْتُ النِّصْفَ الْأَوَّلَ فَقَالَ لَكَ ذَاكَ فَأَقْبَلَتْ عَلَيْهِ الدُّنْيَا فَكَانَ كُلَّمَا كَانَتْ نِعْمَةٌ قَالَتْ زَوْجَتُهُ جَارُكَ فُلَانٌ مُحْتَاجٌ فَصِلْهُ وَ تَقُولُ قَرَابَتُكَ فُلَانٌ فَتُعْطِيهِ وَ كَانُوا كَذَلِكَ كُلَّمَا جَاءَتْهُمْ نِعْمَةٌ أَعْطَوْا وَ تَصَدَّقُوا وَ شَكَرُوا فَلَمَّا كَانَ لَيْلَةٌ مِنَ اللَّيَالِى أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ يَا هَذَا إِنَّ النِّصْفَ قَدِ انْقَضَى فَمَا رَأْيُكَ قَالَ لِى شَرِيكٌ فَلَمَّا أَصْبَحَ الصُّبْحُ قَالَ لِزَوْجَتِهِ أَتَانِى الرَّجُلُ فَأَعْلَمَنِى أَنَّ النِّصْفَ قَدِ انْقَضَى فَقَالَتْ لَهُ زَوْجَتُهُ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْنَا فَشَكَرْنَا وَ اللَّهُ أَوْلَى بِالْوَفَاءِ قَالَ فَإِنَّ لَكَ تَمَامَ عُمُرِكَ
امام رضاعليه‌السلام
فرمود: از خدا بپرهيزيد و فروتن و شكرگزار و ستايش كننده باشيد، همانا در قوم بنى اسرائيل مردى زندگى مى كرد كه شبى شخصى به خوابش آمد و به او گفت :
نيمى از عمرت را در وسعت و راحتى خواهى گذراند، اينك هر كدام از نصف را كه مى خواهى انتخاب كن ؛ آن مرد گفت : مرا شريكى است ، پس چون صبح شد به همسرش گفت : امشب مردى به خواب من آمد و به من خبر داد كه نصف عمرم در آسايش است ، و گفت هر يك از دو نصف را كه مى خواهى انتخاب كن ؛ همسرش گفت : نصف اول را اختيار كن ، گفت : به خاطر تو همين كار را مى كنم در اين هنگام دنيا به او روى آورد، دائما به او نعمت مى رسيد. همسرش به او گفت : فلان همسايه ات محتاج است به او برس ، و مى گفت : قوم و خويش تو فلانى است نيازش را بر آور.
و به همين حالت بودند و هر چه نعمت به آنها عطا مى شد مى بخشيدند و صدقه مى دادند و شكر مى كردند. چون شبى از شبها رسيد، آن مرد به خوابش آمد و گفت : اى مرد! نصف عمر تو گذشت ، نظرت چيست ؟ گفت : من شريكى دارم ، چون صبح شد به همسرش گفت : آن مرد به خوابم آمد و به من اعلام كرد كه نصف عمر من گذشت
همسرش به او گفت : خداوند به ما نعمت داد و ما شكر كرديم و خداوند سزاوارتر به وفاست آن مرد گفت : اكنون تمام عمرت در نعمت و رفاه خواهى بود.
عَنْهُرحمه‌الله
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
ثَلَاثَةٌ لَا يَضُرُّ مَعَهُنَّ شَيْءٌ الدُّعَاءُ عِنْدَ الْكَرْبِ وَ الِاسْتِغْفَارُ عِنْدَ الذَّنْبِ وَ الشُّكْرُ عِنْدَ النِّعْمَةِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: سه چيز است كه چيزى به آن ضررى نمى رساند: دعا كردن هنگام سختيها، طلب آمرزش هنگام گناه ، شكر كردن هنگام برخوردارى از نعمت
وَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ مَكْتُوبٌ فِى التَّوْرَاةِ اشْكُرْ مَنْ أَنْعَمَ عَلَيْكَ وَ أَنْعِمْ عَلَى مَنْ شَكَرَكَ فَإِنَّهُ لَا زَوَالَ لِلنَّعْمَاءِ إِذْ شَكَرْتَ وَ لَا بَقَاءَ لَهَا إِذَا كَفَرْتَ وَ الشُّكْرُ زِيَادَةٌ فِى النِّعَمِ وَ أَمَانٌ مِنَ التَّغَيُّرِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: در تورات نوشته شده است كه : هر كس به تو احسان كرد، سپاسگزارش باش و كسى را كه از تو سپاسگزارى نمود احسانش كن ، زيرا با سپاسگزارى نعمتها نابود نمى شود، و با ناسپاسى از نعمت بقائى براى نعمت نيست ، و شكرگزارى موجب زيادى نعمت ، و حفظ نعمت از دگرگونى است
عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ مَنْ شَكَرَ اللَّهَ عَلَى مَا أُفِيدَ فَقَدِ اسْتَوْجَبَ عَلَى اللَّهِ الْمَزِيدَ وَ مَنْ أَضَاعَ الشُّكْرَ فَقَدْ خَاطَرَ بِالنِّعَمِ وَ لَمْ يَأْمَنِ التَّغَيُّرَ وَ النِّقَمَ
امام صادقعليه‌السلام
فرموده اند: هر كس خدا را به خاطر نعمتهايش شكر كند خدا نعمتش را زياد گرداند، و آنكه سپاسگزارى از نعمت نكرد، داده خدا را به خطر انداخته
وَ عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ إِنِّى سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرْزُقَنِى مَالًا فَرَزَقَنِى وَ قَدْ خِفْتُ أَنْ يَكُونَ ذَلِكَ مِنِ اسْتِدْرَاجٍ فَقَالَ أَمَّا بِاللَّهِ مَعَ الْحَمْدِ فَلَا
امام صادقعليه‌السلام
مى فرمود: من از خداى عزّ و جل خواستم كه به من مالى عطا كند، او هم عطا كرد، و ترسيدم كه اين عمل وسيله امتحان و مؤ اخذه من شود. سپس فرمود: بخدا قسم كه با سپاسگزارى اين وضع در ميان نيست
وَ عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ إِنِّى لا أ حب لَأُحِبُّ أَنْ لَا تُجَدَّدَ لِى نِعْمَةٌ إِلَّا حَمِدْتُ اللَّهَ عَلَيْهَا مِائَةَ مَرَّةٍ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: من دوست دارم كه هر نعمت جديدى به من عطا مى شود صد مرتبه خدا را بر آن حمد كنم
عَنْ عَلِيٍّعليه‌السلام
قَالَ بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
سَرِيَّةً فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنَّ لَكَ عَلَيَّ إِنْ رَدَدْتَهُمْ سَالِمِينَ غَانِمِينَ أَنْ أَشْكُرَكَ أَحَقَّ الشُّكْرِ قَالَ فَمَا لَبِثُوا أَنْ جَاءُوا كَذَلِكَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى سَابِغِ نِعَمِ اللَّهِ
علىعليه‌السلام
فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
عده اى را براى جنگ فرستاد، و فرمود: خدايا با تو عهد مى كنم كه اگر آنها را سالم و پيروز و با دست پر برگردانى تو را آنچنان كه سزاوار شكر توست شكر كنم آنها بعد از چندى اين چنين بازگشتند، پس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
فرمود:
سپاس خدا را بر نعمتهاى گوناگونش
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
إِذَا أَتَاهُ مَا يُحِبُّ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُحْسِنِ الْمُجْمِلِ وَ إِذَا أَتَاهُ مَا يَكْرَهُهُ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر گاه به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
نعمتى را كه دوست مى داشت مى رسيد مى فرمود: ستايش ويژه خداوند نيكوكار و زيباست و هر گاه چيزى به او مى رسيد كه آن را دوست نداشت مى فرمود: حمد خداى را بر همه حال و حمد خداى را بر اين حال
وَ عَنْهُعليه‌السلام
قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
إِذَا وَرَدَ عَلَيْهِ أَمْرٌ يَسُرُّهُ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى هَذِهِ النِّعْمَةِ وَ إِذَا وَرَدَ أَمْرٌ يَغْتَمُّ بِهِ قَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر گاه امرى خوشحال كننده براى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
پيش مى آمد مى فرمود: حمد خداى را بر اين نعمت ، و چون امرى برايش پيش مى آمد كه او را غمگين مى نمود مى فرمود: حمد خداى را در هر حال
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ الشُّكْرُ لِلنِّعَمِ اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ وَ تَمَامُ الشُّكْرِ قَوْلُ الْعَبْدِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: شكر نعمتها دورى از حرامهاست ، و نهايت شكر اين است كه بنده بگويد: حمد خدائى را كه پروردگار جهانيان است
عَنِ الرِّضَاعليه‌السلام
قَالَ مَنْ حَمِدَ اللَّهَ عَلَى النِّعْمَةِ فَقَدْ شَكَرَهُ وَ كَانَ الْحَمْدُ أَفْضَلَ مِنْ تِلْكَ النِّعْمَةِ
امام رضاعليه‌السلام
فرمود: هر كس خداى را بر نعمتها ستايش نمود شكر را بجاى آورد، و آن ستايش برتر از آن نعمت است
عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام
قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَى بْنِ عِمْرَانَ يَا مُوسَى اشْكُرْنِى حَقَّ شُكْرِى قَالَ يَا رَبِّ كَيْفَ أَشْكُرُكَ حَقَّ شُكْرِكَ وَ النِّعْمَةُ مِنْكَ وَ الشُّكْرُ عَلَيْهَا نِعْمَةٌ مِنْكَ فَقَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِذَا عَرَفْتَ أَنَّ ذَلِكَ مِنِّى فَقَدْ شَكَرْتَنِى حَقَّ شُكْرِى
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: خداوند عزّ و جل به موسى بن عمران فرمود: اى موسى ، حق شكر مرا بجاى آور. عرض كرد: پروردگارا! چگونه حق شكرت را بجاى آورم در حالى كه نعمت از توست و شكر بر آن باز نعمت ديگرى است از جانب تو. خداوند تبارك و تعالى فرمود:
همين كه شناختى كه اين (اداء شكر) نيز نعمت است حق شكر مرا بجاى آورده اى
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ مَنْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِنِعْمَةٍ ثُمَّ عَرَفَهَا بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَدَّى شُكْرَهَا
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: كسى كه خدا به او نعمتى داد و او آن نعمت را در دل شناخت ، حق شكر آن نعمت را ادا كرده
عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام
قَالَ لَا يَنْقَطِعُ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ حَتَّى يَنْقَطِعَ الشُّكْرُ عَلَى الْعِبَادِ
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: افزايش نعمت از خدا نمى گسلد مگر اينكه شكر بندگان بگسلد.
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام
قَالَ أَيُّمَا عَبْدٍ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِنِعْمَةٍ فَعَرَفَهَا بِقَلْبِهِ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَلَيْهَا بِلِسَانِهِ لَمْ ينفذ يَنْفَدْ كَلَامُهُ حَتَّى يَأْمُرَ اللَّهُ لَهُ بِالزِّيَادَةِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: هر بنده اى كه خداوند به او نعمتى داد و او آن نعمتى را بوسيله دلش شناخت و با زبانش خدا را بر آن نعمت ستايش نمود، هنوز كلامش تمام نشده خداوند امر مى كند نعمتش را افزون نمايند، و اين معناى قول خداوند عزّ و جل است كه :
(اگر شكر كنيد هر آينه نعمت را بر شما افزون كنيم).
وَ مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام
مَرَّ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله
بِقَوْمٍ يَرْفَعُونَ حَجَراً فَقَالَ مَا هَذَا قَالُوا نَعْرِفُ بِذَلِكَ أَشَدَّنَا وَ أَقْوَانَا فَقَالَ أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِأَشَدِّكُمْ وَ أَقْوَاكُمْ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَشَدُّكُمْ وَ أَقْوَاكُمُ الَّذِى إِذَا رَضِيَ لَمْ يُدْخِلْهُ رِضَاهُ فِى إِثْمٍ وَ لَا بَاطِلٍ وَ إِذَا سَخِطَ لَمْ يُخْرِجْهُ سَخَطُهُ مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ وَ إِذَا قَدَرَ لَمْ يَتَعَاطَ مَا لَيْسَ بِحَقٍّ
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله
از كنار گروهى مى گذشتند كه سنگى را بلند مى كردند؛ فرمود: اين چه كارى است ؟ گفتند: بوسيله اين كار نيرومندترين و قويترين را مى شناسيم ؛ فرمود: آيا خبر دهم شما را به قدرتمندترين و قويترين شما؟ گفتند: بلى اى رسول خدا؛ فرمود: قدرتمندترين و قويترين شما كسى است كه هر گاه راضى بود، راضى بودنش او را در گناه و باطل داخل نكند، و هر گاه خشمگين و ناراضى بود خشمش او را از گفتن حق خارج نكند، و هر گاه قدرت پيدا كرد كارى را كه حق نيست انجام ندهد.
قَالَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّعليه‌السلام
مَنْ طَلَبَ رِضَى اللَّهِ بِسَخَطِ النَّاسِ كَفَاهُ اللَّهُ أُمُورَ النَّاسِ وَ مَنْ طَلَبَ رِضَا النَّاسِ بِسَخَطِ اللَّهِ وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى النَّاسِ
امام حسينعليه‌السلام
فرمود: هر كس رضايت خدا را به ناخشنودى مردم بخواهد، خداوند او را از مردم بى نياز مى كند، و هر كس رضايت مردم را به ناخشنودى خدا بخواهد، خداوند او را به مردم وامى گذارد.
قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام
إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْمٍ بِالْمَوَاهِبِ فَلَمْ يَشْكُرُوا فَصَارَتْ عَلَيْهِمْ وَبَالًا وَ ابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَيْهِمْ نِعْمَةً
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: خداوند عزّ و جل به گروهى نعمت بخشيد و آنها شكر نكردند و براى آنها وزر و وبال شد، و مردمى را گرفتار مصيبتهايى كرد و آنها صبر كردند، و در اثر صبر به نعمت رسيدند.
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام
إِذَا وَصَلَتْ إِلَيْكُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّكْرِ
امير المؤمنينعليه‌السلام
فرمود: هر گاه اوايل نعمتها به شما رسيد، ادامه آن را با كمى شكر از دست ندهيد.
قَالَ الْبَاقِرُعليه‌السلام
لَا تُجَالِسِ الْأَغْنِيَاءَ فَإِنَّ الْعَبْدَ يُجَالِسُهُمْ وَ هُوَ يَرَى أَنَّ لِلَّهِ عَلَيْهِ نِعْمَةً فَمَا يَقُومُ حَتَّى يَرَى أَنَّهُ لَيْسَ لِلَّهِ عَلَيْهِ نِعْمَةٌ
امام باقرعليه‌السلام
: با توانگران همنشينى مكن ، زيرا بنده با آنها همنشينى مى كند در حالى كه عقيده اش اين است كه خداوند به او نعمت داده ، بر نمى خيزد مگر اينكه خيال مى كند كه خداوند به او نعمتى نداده
عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام
قَالَ اسْتَتِمُّوا نِعَمَ اللَّهِ بِالتَّسْلِيمِ لِقَضَائِهِ وَ الشُّكْرِ عَلَى نَعْمَائِهِ فَمَنْ لَمْ يَرْضَ بِهَذَا فَلَيْسَ مِنَّا وَ لَا إِلَيْنَا
امير مؤمنانعليه‌السلام
فرمود: نعمتهاى خدا را به وسيله تسليم در برابر قضا و قدر خدا و شكر نعمتهاى او كامل كنيد، هر كس راضى به اين امر نشود از ما نيست و با ما نخواهد بود.
5%
نویسنده: ابوالفضل على بن حسن بن فضل طبرسى
