شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

فصل ششم : در بيان ارتباط با سلاطين و اطاعت از بندگان

الفصل السادس فيالدخول على السلاطين و أ حوالهم و ذكر طاعة المخلوق)

مِنْ كِتَابِ السَّيِّدِ نَاصِحِ الدِّينِ أَبِى الْبَرَكَاتِ رَوَاهُ عَنِ الشَّيْخِ أَبِى جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَيْهِ مِنْ كِتَابِ الْمُقْنِعِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ وَلِيَ عَشَرَةً فَلَمْ يَعْدِلْ بَيْنَهُمْ جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ يَدَاهُ وَ رِجْلَاهُ وَ رَأْسُهُ فِى ثَقْبِ فَأْس

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس ده نفر را سرپرستى كند و بين آنان به عدالت رفتار نكند، روز قيامت در حالى محشور مى شود كه دو دست و دو پا و سرش در سوراخ تبرى قرار دارد.

وَ قَالَ مَنْ وَلِيَ شَيْئاً مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَضَيَّعَهُمْ ضَيَّعَهُ اللَّهُ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس متولى كارى از امور مسلمانان شود و در كارشان كوتاهى كند، خداوند هم در كارش كوتاهى كند.

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام أَيُّمَا رَجُلٍ وَلِيَ شَيْئاً مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَأَغْلَقَ بَابَهُ دُونَهُمْ وَ أَرْخَى سِتْرَهُ فَهُوَ فِى مَقْتٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَعْنَتِهِ حَتَّى يَفْتَحَ بَابَهُ فَيَدْخُلَ إِلَيْهِ ذُو الْحَاجَةِ وَ مَنْ كَانَتْ لَهُ مَظْلِمَةٌ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: هر كس انجام كارى از كارهاى مسلمانان را عهده دار شد، و در خانه اش را به روى آنان بست ، و خود را پنهان نمود، مورد خشم و غضب و نفرين خداوند قرار گيرد، تا اينكه در خانه اش را باز كند و نيازمندان و شاكيان به خانه اش وارد شوند.

قَالَ الصَّادِقُعليه‌السلام إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَبْوَابِ الْجَبَّارِينَ خَلْقاً مِنْ خَلْقِهِ يَدْفَعُ بِهِمْ عَنْ أَوْلِيَائِهِ أُولَئِكَ عُتَقَاءُ اللَّهِ مِنَ النَّارِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداى عزّ و جلّ در درگاه سلاطين جور، بندگانى دارد كه به وسيله آنان از دوستان خود ظلم را بر طرف مى سازد، آنان آزاد شدگان خداوند از آتشند.

وَ قَالَ كَفَّارَةُ عَمَلِ السُّلْطَانِ قَضَاءُ حَوَائِجِ الْإِخْوَانِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: كفّاره كار كردن براى پادشاه ، بر آوردن حوائج برادران ايمانى است

وَ قَالَ لَا تُكَلِّفُوهُمْ قَضَاءَ الْحَوَائِجِ فَيُكَلِّفُونَّا غَداً قَضَاءَ حَوَائِجِهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: از سلاطين طلب بر آوردن حاجت نكنيد، كه آنان روز قيامت بر آورده شدن حاجاتشان را از ما مى خواهند.

قَالَ الرِّضَاعليه‌السلام إِنَّ لِلَّهِ مَعَ السُّلْطَانِ أَوْلِيَاءَ يَدْفَعُ بِهِمْ عَنْ أَوْلِيَائِهِ وَ فِى حَدِيثٍ آخَرَ أُولَئِكَ عُتَقَاءُ اللَّهِ مِنَ النَّارِ

امام رضاعليه‌السلام فرمود: خداوند در بارگاه پادشاهان دوستانى دارد كه به وسيله آنان از دوستانش دفع گرفتارى مى كند.

و در حديث ديگر است كه : آنان آزادشدگان خدا از آتشند.

عَنِ الصَّادِقِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله إِنَّ لِلَّهِ أَقْوَاماً مَا اخْتَصَّهُمْ بِالنِّعَمِ وَ مَنَافِعُ الْعِبَادِ يُقِرُّهَا فِيهِمْ مَا بَذَلُوهَا فَإِذَا مَنَعُوهَا نَزَعَهَا عَنْهُمْ فَحَوَّلَهَا إِلَى غَيْرِهِمْ

امام صادقعليه‌السلام به نقل از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: خداوند مردمانى دارد كه آنان را به نعمتهايش مخصوص گردانده و منافع بندگان را در اختيار آنان گذارده ، تا به مردم انفاق كنند، اما اگر آن را انفاق نكنند از آنها مى گيرد و به غيرشان مى سپارد.

عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً مِنْ خَلْقِهِ يَفْزَعُ النَّاسُ إِلَيْهِمْ فِى حَوَائِجِهِمْ أُولَئِكَ هُمُ الاْمِنُونَ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ

امام صادقعليه‌السلام از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: خداوند در ميان مخلوقاتش بندگانى دارد كه مردم براى بر آوردن حاجاتشان به آنان پناه مى برند، آنها از عذاب خداوند در امانند.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام شِرَارُ الْخَلْقِ الْمُلُوكُ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ ضِدُّ صَاحِبِ الْحَقِّ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: بدترين مخلوقات پادشاهانند، زيرا هميشه مقابل حق طلبان قرار مى گيرند.

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ كُنَّا جَمَاعَةً عِنْدَ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام فَذَكَرُوا السُّلْطَانَ فَسَبَّهُمْ مَنْ كَانَ فِى الْمَجْلِسِ وَ دَعَا عَلَيْهِمْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ لَا تَسُبُّوا السُّلْطَانَ فَإِنَّ السُّلْطَانَ ظِلُّ اللَّهِ فِى الْأَرْضِ وَ لَكِنِ ادْعُوا اللَّهَ يُصْلِحْهُمْ فَإِنَّ صَلَاحَهُمْ لَكُمْ صَلَاحٌ

عبد اللّه بن سنان گويد: ما گروهى محضر حضرت صادقعليه‌السلام بوديم ، از حاكم وقت سخن به ميان آوردند و حاضرين در مجلس او را لعن نمودند و نفرينش كردند، امام صادقعليه‌السلام فرمود: به حاكم فحش ‍ ندهيد، زيرا وى سايه خداوند در زمين است ، بلكه از خدا بخواهيد كه او را اصلاح كند زيرا خوب شدن آنان به نفع شماست

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِنِّى اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا مَلِكُ الْمُلُوكِ وَ قُلُوبُ الْمُلُوكِ بِيَدِى فَأَيُّ قَوْمٍ أَطَاعُونِى جَعَلْتُ الْمُلُوكَ عَلَيْهِمْ رَحْمَةً وَ أَيُّ قَوْمٍ عَصَوْنِى جَعَلْتُ الْمُلُوكَ عَلَيْهِمْ نَقِمَةً أَلَا لَا تَشْغَلُوا أَنْفُسَكُمْ بِسَبِّ الْمُلُوكِ تُوبُوا إِلَيَّ أَعْطِفْ قُلُوبَهُمْ عَلَيْكُمْ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: منم خدايى كه جز او خدايى نيست ، من پادشاه پادشاهانم ، و دلهاى پادشاهان در اختيار من است ، هر جماعتى كه از من اطاعت كنند دل سلاطين را بر آنان نرم گردانم ، و هر گروهى كه از من نافرمانى كنند پادشاهان را وسيله اذيّتشان سازم ، آگاه باشيد؛ خودتان را به فحش دادن به پادشاهان مشغول نداريد، به سوى من توبه كنيد تا دلهاى آنان را بر شما مهربان گردانم

عَنِ الْفَضْلِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنْ تَعَرَّضَ لِسُلْطَانٍ جَائِرٍ فَأَصَابَتْهُ مِنْهُ بَلِيَّةٌ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْهَا وَ لَمْ يُرْزَقِ الصَّبْرَ عَلَيْهَا

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس حاجتش را نزد سلطان ظالمى ببرد و بلايى از ناحيه سلطان به او رسد، اجرى ندارد، و نيز اجر صبر بر آن نصيبش نگرديده است

وَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام اتَّقُوا السُّلْطَانَ فَإِنَّ شَرَرَهُ مِنَ النَّارِ

امير مؤمنانعليه‌السلام فرمود: از سلطان بترسيد، زيرا شرارتهايش از آتش است

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى الْحَسَنِ أَجْلِسُ إِلَى السُّلْطَانِ فَإِنْ رَأَيْتُ يَتَعَدَّى الْحَقَّ وَ يَعْمَلُ بِغَيْرِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَلَا آخُذَنَّ عَلَى نَهْيِهِ وَ كَلَامِهِ فَقَالَ لَا بَأْسَ

حسن بن جهم گويد: به امام كاظمعليه‌السلام عرض كردم : من به نزد سلطان مى روم ، اگر ديدم كه حق را مراعات نمى كند و بر خلاف فرمان خداوند عمل مى نمايد، و من نمى توانم او را نهى كنم ؟ فرمود: مانعى ندارد.

نهى شده

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ طَلَبَ مَرْضَاةَ النَّاسِ بِمَا يُسْخِطُ اللَّهَ كَانَ حَامِدُهُ مِنَ النَّاسِ ذَامّاً وَ مَنْ آثَرَ طَاعَةَ اللَّهِ بِمَا يُغْضِبُ النَّاسَ كَفَاهُ اللَّهُ عَدَاوَةَ كُلِّ عَدُوٍّ وَ حَسَدَ كُلِّ حَاسِدٍ وَ بَغْيَ كُلِّ بَاغٍ وَ كَانَ اللَّهُ لَهُ نَاصِراً وَ ظَهِيراً

امام باقرعليه‌السلام از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس خوشنودى مردم را در به خشم در آوردن خدا بجويد، ستاينده او از مردم نكوهشش كنند، و هر كس اطاعت از خدا را بر خشم مردم مقدم بدارد، خداوند در مقابل دشمنى هر دشمنى و حسادت هر حسودى ، و ظلم هر ظالمى از او حمايت مى كند، و خداوند ياور و پشتيبان اوست

عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ أَرْضَى سُلْطَاناً بِسَخَطِ اللَّهِ خَرَجَ مِنْ دِينِ اللَّهِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه سلطانى را به وسيله خشم خدا خشنود سازد از دين خدا بيرون مى رود.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ حَسْبُ الْمُؤْمِنِ مِنَ اللَّهِ نُصْرَةً أَنْ يَرَى عَدُوَّهُ يَعْمَلُ بِمَعَاصِى اللَّهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: براى مؤمن همين يارى خداوند كافى است كه ببيند دشمنش به معصيت خدا مشغول است

فصل هفتم : در خصلتهاى نهى شده

(الفصل السابع فى الخصال المنهى عنها)

قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله مَا مِنْ شَيْءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ تَرْكِ مَا أَمَرَ بِهِ أَنْ يُتْرَكَ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: چيزى نزد خداوند محبوبتر از ايمان و عمل صالح و دورى از منهيّات الهى نيست

وَ قَالَ لَا تُشِيرُوا إِلَى الْمَطَرِ بِالْأَصَابِعِ وَ لَا إِلَى الْهِلَالِ بِالْأَصَابِعِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: با انگشتان خود به طرف باران اشاره نكنيد، همچنين با انگشتان به طرف ماه نو اشاره نكنيد.

وَ قَالَ مُطْعِمُ الرِّبَا وَ آكِلُهُ وَ شَارِبُهُ وَ كَاتِبُهُ وَ شَاهِدَاهُ وَ الْوَاشِمَةُ وَ الْمُتَوَشِّمَةُ وَ النَّاجِشُ وَ الْمَنْجُوشُ لَهُ مَلْعُونُونَ عَلَى لِسَانِ مُحَمَّدٍ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: كسى كه با پول بدست آمده از ربا به مردم غذا دهد، يا براى خود غذا و نوشيدنى تهيه كند، و كسى كه ربا را در دفتر ثبت مى كند، و دو شاهد ربا، و كسى كه خالكوبى مى كند، و كسى كه بدنش را خال دار مى سازد، و شكارچى ، و راهنماى او، همگى در زبان محمّد مورد لعن قرار گرفته اند.

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام مَنْ تَخَلَّى عَلَى قَبْرٍ أَوْ بَالَ قَائِماً أَوْ بَالَ فِى مَاءٍ قَائِماً أَوْ مَشَى فِى حِذَاءٍ وَاحِدٍ أَوْ شَرِبَ قَائِماً أَوْ خَلَا فِى بَيْتٍ وَحْدَهُ أَوْ بَاتَ عَلَى غَمَرٍ فَأَصَابَهُ شَيْءٌ مِنَ الشَّيْطَانِ لَمْ يَدَعْهُ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ وَ أَسْرَعُ مَا يَكُونُ الشَّيْطَانُ إِلَى الْإِنْسَانِ وَ هُوَ عَلَى بَعْضِ هَذِهِ الْحَالاتِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ خَرَجَ فِى سَرِيَّةٍ فَأَتَى وَادِيَ مَجَنَّةَ فَنَادَى أَصْحَابَهُ أَلَا فَلْيَأْخُذْ كُلُّ رَجُلٍ مِنْكُمْ بِيَدِ صَاحِبِهِ وَ لَا يَدْخُلَنَّ رَجُلٌ وَحْدَهُ أَوْ لَا يَمْضِى رَجُلٌ وَحْدَهُ قَالَ فَتَقَدَّمَ رَجُلٌ وَحْدَهُ فَانْتَهَى إِلَيْهِ وَ قَدْ صُرِعَ فَأُخْبِرَ رَسُولُ اللَّهِ بِذَلِكَ قَالَ فَأَخَذَ بِإِبْهَامِهِ فَغَمَزَهَا ثُمَّ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ اخْرُجْ خَبِيثُ أَنَا رَسُولُ اللَّهِ قَالَ فَقَامَ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: كسى كه در قبرستان قضاى حاجت كند يا ايستاده ادرار كند، يا در آب ادرار نمايد، يا با يك كفش راه رود، يا ايستاده آب بنوشد، يا تنها در يك اطاق بسر برد، يا با دست چرب بخوابد، شيطان بر او چيره شود، تا وقتى خدا نخواهد شيطان رهايش نسازد، و سريعترين راه مسلط شدن شيطان بر انسان يكى از اين حالات است

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در يكى از جنگها از بيابانى كه محل جنّيان بود مى گذشت ، به يارانش فرمود: مواظب باشيد، دست يك ديگر را بگيريد، و به تنهايى وارد اين بيابان نشويد، و كسى تنها عبور نكند.

راوى گويد: يكى از آنان به تنهايى از آنجا گذشت و وقتى به پايانش رسيد گرفتار سر درد شد، خبر به رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله رسيد، ايشان انگشت ابهام آن مرد را گرفتند و فشار دادند، سپس فرمود: اى خبيث ! به نام خدا خارج شو، من رسول خدايم ، راوى گويد: آن مرد بلافاصله (خوب شد) و از جا برخاست

وَ فِى رِوَايَةٍ أَنَّ الشَّيْطَانَ أَسْرَعُ مَا يَكُونُ إِلَى الْعَبْدِ إِذَا كَانَ عَلَى بَعْضِ هَذِهِ الْأَحْوَالِ وَ قَالَ إِنَّهُ مَا أَصَابَ أَحَداً شَيْءٌ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ فَكَانَ أَنْ يُفَارِقَهُ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ

در روايت ديگر است كه : بهترين وقتى كه شيطان بر بنده چيره مى شود زمانى است كه در يكى از اين حالات باشد، و فرمود: به هر كس در اين حالات گرفتارى روى كند، به زودى از وى دست بر ندارد، مگر اينكه خدا بخواهد.

عَنِ الْكَاظِمِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ ثَلَاثَةً يُتَخَوَّفُ مِنْهُنَّ الْجُنُونُ التَّغَوُّطُ بَيْنَ الْقُبُورِ وَ الْمَشْيُ فِى خُفٍّ وَاحِدٍ وَ الرَّجُلُ يَنَامُ وَحْدَهُ

امام كاظمعليه‌السلام فرمود: در سه حالت احتمال ديوانگى مى رود: قضاء حاجت كردن در ميان قبرها، با يك كفش راه رفتن ، و به تنهايى خوابيدن

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ الشَّيْطَانَ أَشَدَّ مَا يَهُمُّ بِالْإِنْسَانِ حِينَ يَكُونُ وَحْدَهُ خَالِياً لَا أَرَى أَنْ يَرْقُدَ وَحْدَهُ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: سريعترين وقتى كه شيطان بر انسان چيره مى شود هنگامى است كه تنهايى در جايى بخوابد، نبينم كسى تنها بخوابد.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَا تُمَارِ فَيَذْهَبَ بَهَاؤُكَ لَا تُمَارِيَنَّ حَلِيماً وَ لَا سَفِيهاً فَإِنَّ الْحَلِيمَ يَغْلِبُكَ وَ السَّفِيهَ يُرْدِيكَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: جدال نكن كه آبرويت مى رود، همچنين با مردم بردبار و نادان مجادله نكنيد، زيرا شخص بردبار بر تو پيروز مى شود، و نادان تو را خوار مى سازد.

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ خَبِيثٍ قَدْ لَقِيَ مِنْهُ جُهْداً هَلْ تَرَى مُكَاشَفَتَهُ أَمْ مُدَارَاتَهُ فَكَتَبَ إِلَيْهِ الْمُدَارَاةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْمُكَاشَفَةِ وَ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً فَ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ

از امام باقرعليه‌السلام در مورد مردى كه بد زبان بود سؤ ال شد كه : بفرماييد او را در بين مردم رسوا كنيم يا با او مدارا كنيم ؟ امامعليه‌السلام فرمود: مدارا كردن بهتر از رسوا كردن است ، و هر مشكلى يك آسانى به دنبال دارد، و پايانى نيك براى پرهيزگاران است

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ الْعَالِمُ لَا يَتَكَلَّمُ بِالْفُضُولِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: دانشمند هرگز سخن بيهوده و زائد نمى گويد.

قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله إِنْ كَانَ فِى شَيْءٍ شُؤْمٌ فَفِى اللِّسَانِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: اگر در چيزى نحوست يا شرى باشد، در زبان است

كَانَ فِى وَصِيَّةِ لُقْمَانَ لِابْنِهِ يَا بُنَيَّ مَتَى تَدْخُلْ مَدَاخِلَ السَّوْءِ تُتَّهَمْ

لقمان در وصيت به فرزندش گويد: فرزندم ! هر گاه وارد مكانهاى بد شوى ، مورد اتهام قرار گيرى

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِذَا اتَّهَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ فِى قَلْبِهِ كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِى الْمَاءِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر گاه مؤمنى برادرش را متهم سازد، ايمان در دلش از بين برود، همان طور كه نمك در آب حل مى شود.

قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله لَا يُلْدَغُ الْمُؤْمِنُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَيْنِ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: مؤمن هرگز از يك سوراخ دو مرتبه گزيده نمى شود.

جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أُرْسِلُ نَاقَتِى وَ أَتَوَكَّلُ أَوْ أَعْقِلُهَا وَ أَتَوَكَّلُ قَالَ اعْقِلْهَا وَ تَوَكَّلْ

مردى خدمت پيامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله رسيد و عرض كرد: اى رسول خدا! شترم را بدون مهار و با توكل بر خدا رها سازم ، و يا مهارش كنم و با توكل بفرستم ؟ فرمود: مهارش كن و توكل بر خدا كن

قَالَ الْبَاقِرُعليه‌السلام اتَّبِعْ مَنْ يُبْكِيكَ وَ هُوَ لَكَ نَاصِحٌ وَ لَا تَتَّبِعْ مَنْ يُضْحِكُكَ وَ هُوَ لَكَ غَاشٌّ وَ سَتَرِدُونَ إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً فَتَعْلَمُونَ

امام باقرعليه‌السلام فرمود: از كسى پيروى كن كه تو را بگرياند و خير خواه تو باشد، و از كسى كه تو را مى خنداند و گول مى زند پيروى نكن ، به زودى همگى شما نزد خدا حاضر شويد و بدانيد.

عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْمَمْلُوكُ يَرَى شَعْرَ مَوْلَاتِهِ فَقَالَ نَعَمْ وَ سَاقَهَا

معاوية بن عمّار گويد: خدمت حضرت صادقعليه‌السلام عرض كردم : آيا برده مى تواند موى صاحبش را كه زن است ببيند؟ فرمود: بلى ، ساق پايش را هم مى تواند ببينيد.

عَنْهُ قَالَ لَا يَدْخُلُ الْخَصِيُّ الْجَنَّةَ بِشَفَاعَةِ مُؤْمِنٍ وَ لَا وَالِدَاهُ وَ لَا وُلْدُهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: مردى كه اخته شده به شفاعت مؤمن يا پدر و مادر و يا فرزندش به بهشت نمى رود

عَنْهُ قَالَ إِنَّ الْخَصِيَّ لَا يَنْجُبُ لَيْسَ لِلَّهِ فِى عَبْدٍ حَاجَةٌ فَيَنْجُبَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: مرد اخته بچّه دار نمى شود، خداوند به بنده اى نظر ندارد تا اينكه بچه دار شود.

عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِعليه‌السلام عَنِ الْخَادِمِ الَّذِى اشْتَرَاهُ أَبُوهُ كَيْفَ وَجَدْتَهُ فَقَالَ عَلَى الْخِصْيَانِ لَعْنَةُ اللَّهِ فَإِنَّهُمْ شَرُّ مَا يَكُونُونَ

على بن مهزيار گويد: از امام كاظمعليه‌السلام در مورد خدمتكارى كه پدرش خريده بود پرسيدم كه او را چگونه ديدى ؟ فرمود: اخته بود، لعنت خدا بر اختگان ، زيرا كه آنان بدترين مخلوقاتند

عَنِ الْكَاظِمِعليه‌السلام قَالَ لِبَعْضِ وُلْدِهِ لَا تُخْرِجَنَّ نَفْسَكَ مِنْ حَدِّ التَّقْصِيرِ فِى عِبَادَةِ اللَّهِ وَ طَاعَتِهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يُعْبَدُ حَقَّ عِبَادَتِهِ

امام كاظمعليه‌السلام به يكى از فرزندانش فرمود: مبادا خودت را در عبادت و اطاعت از خداوند بى تقصير بدانى ، زيرا خداى عزّ و جلّ چنان كه شايسته است عبادت نمى شود.

عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ الْبَاقِرُعليه‌السلام يَا جَابِرُ لَا أَخْرَجَكَ اللَّهُ مِنَ النَّقْصِ وَ التَّقْصِير

جابر گويد: امام باقرعليه‌السلام فرمود: اى جابر! خداوند تو را از ناقص ‍ دانستن عملت و مقصر دانستن در عبادت بيرون نبرد.

فصل هشتم : در بيان شهرت

(الفصل الثامن فى الشهرة و السرائر)

قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله كَفَى بِالرَّجُلِ بَلَاءً أَنْ يُشَارَ إِلَيْهِ بِالْأَصَابِعِ فِى دِينٍ أَوْ دُنْيَا

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: همين اندازه گرفتارى براى مرد بس است كه [ به واسطه مشهور شدن بين مردم]براى دين يا دنيا مورد اشاره انگشتان قرار گيرد.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ يُبْغِضُ الشُّهْرَتَيْنِ شُهْرَةَ اللِّبَاسِ وَ شُهْرَةَ الصَّلَاةِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: دو شهرت نزد خداوند مبغوض است : مشهور شدن به وسيله لباس ، و مشهور شدن به واسطه نماز خواندن

عَنْهُ قَالَ الشُّهْرَةُ خَيْرُهَا وَ شَرُّهَا النَّارُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: شهرت چه خيرش و چه شرّش در آتش ‍ است

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ مَنْ لَبِسَ ثَوْبَ شُهْرَةٍ كَسَاهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثَوْباً مِنَ النَّارِ

امام حسن مجتبىعليه‌السلام فرمود: هر كس در دنيا لباس شهرت به تن كند، خداوند در روز قيامت لباسى از آتش به او بپوشاند.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَا يَصْنَعُ أَحَدُكُمْ أَنْ يُظْهِرَ حُسْناً وَ يُسِرَّ شَيْئاً فَإِذَا رَجَعَ إِلَى نَفْسِهِ عَلِمَ أَنَّهُ لَيْسَ كَذَلِكَ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَلِ الْإِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ فَمَنْ صَحَّتْ سَرِيرَتُهُ قَوِيَتْ عَلَانِيَتُهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: چه مى كند يكى از شما اگر خوبيهايش را آشكار و بديهايش را پنهان كند، و وقتى به باطن خود رجوع كند بفهمد اين چنين نيست ، و خداوند متعال هم مى فرمايد: (بلكه انسان به باطن خود بيناست)، باطن هر كس درست شد ظاهرش هم خوب مى گردد.

وَ قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا اسْتَوَتْ سَرِيرَتُهُ وَ عَلَانِيَتُهُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَهُوَ عَبْدِى حَقّاً

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هنگامى كه باطن و ظاهر بنده اى يكسان باشد، خداى عزّ و جلّ مى فرمايد: اين بنده واقعى من است

وَ قَالَ أَيْضاً مَنْ أَسَرَّ سَرِيرَةً أَظْهَرَ اللَّهُ رِدَاءَهَا إِنْ خَيْراً فَخَيْرٌ وَ إِنْ شَرّاً فَشَرٌّ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه باطنش را پنهان دارد، خداوند آن را به صورت لباسى بر او ظاهر گرداند، اگر باطنش خير باشد لباس خير، و اگر بد باشد لباس بد است

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ لَهُ جَوَّانِيٌّ وَ بَرَّانِيٌّ فَمَنْ أَصْلَحَ جَوَّانِيَّهُ أَصْلَحَ اللَّهُ بَرَّانِيَّهُ وَ مَنْ أَفْسَدَ جَوَّانِيَّهُ أَفْسَدَ اللَّهُ عَلَيْهِ بَرَّانِيَّهُ

امير مؤمنانعليه‌السلام از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هيچ بنده اى نيست مگر اينكه ظاهرى دارد و باطنى ، هر كس باطن خود را پاك كند، خداوند ظاهرش را نيز پاك گرداند، و هر كس باطنش را تباه كند خداوند ظاهرش را نيز تباه سازد.

وَ مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَ لَهُ صِيتٌ فِى أَهْلِ السَّمَاءِ وَ صِيتٌ فِى أَهْلِ الْأَرْضِ فَإِذَا حَسُنَ صِيتُهُ فِى أَهْلِ السَّمَاءِ رُفِعَ فِى أَهْلِ الْأَرْضِ وَ إِذَا سَاءَ صِيتُهُ فِي أَهْلِ السَّمَاءِ وُضِعَ فِى أَهْلِ الْأَرْضِ قَالَ فَسَأَلْنَا عَنِ الصِّيتِ مَا هُوَ فَقَالَ ذِكْرُهُ

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هيچ بنده اى نيست مگر آنكه شهرتى در ميان اهل آسمان و شهرتى در ميان اهل زمين دارد، هر گاه شهرتش در ميان اهل آسمان نيكو باشد، در بين اهل زمين نيز خوشنام گردد، و هر گاه شهرتش در ميان اهل آسمان بد باشد، در بين اهل زمين پست گردد. راوى گويد: عرض كردم : شهرت چيست ؟ فرمود: ياد او در بين مردم

عَنِ الْبَاقِرِعليه‌السلام مَنْ كَانَ ظَاهِرُهُ أَرْجَحَ مِنْ بَاطِنِهِ خَفَّ مِيزَانُهُ غَداً

امام باقرعليه‌السلام فرمود: هر كس ظاهرش از باطنش بهتر باشد، ترازوى اعمالش روز قيامت سبك گردد.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام مَنْ تَزَيَّنَ لِلنَّاسِ بِمَا يُحِبُّ اللَّهُ وَ بَارَزَ اللَّهَ بِمَا يَكْرَهُهُ لَقِيَ اللَّهَ وَ هُوَ غَضْبَانُ آسِفٌ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس خود را براى مردم به آنچه خدا دوست دارد زينت كند، ولى نزد خدا به آنچه دوست ندارد ظاهر شود، خداوند را در حالت خشم ملاقات كند.

وَ قَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ أَسَرَّ سَرِيرَةً رَدَّاهُ اللَّهُ رِدَاءَهَا إِنْ خَيْراً فَخَيْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه در دل نيّتى داشته باشد، خداوند لباس مناسب نيّتش به او مى پوشاند، اگر خوب باشد خوب و اگر بد باشد بد است

فصل نهم : در بيان تحقير مؤمن

(الفصل التاسع فيمن حقر مؤمنا)

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنْ حَقَّرَ مُؤْمِناً مِسْكِيناً لَمْ يَزَلِ اللَّهُ لَهُ حَاقِراً حَتَّى يَرْجِعَ عَنْ مَحْقَرَتِهِ إِيَّاهُ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس مؤمن فقيرى را كوچك بشمارد، خداوند همواره او را كوچك شمارد تا زمانى كه او دست از تحقير مؤمن بردارد.

عَنْهُ قَالَ مَنِ اسْتَذَلَّ مُؤْمِناً أَوْ حَقَّرَهُ لِفَقْرِهِ وَ قِلَّةِ ذَاتِ يَدِهِ شَهَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِمَا يَفْضَحُهُ عَلَى رُءُوسِ الْخَلَائِقِ لَا مَحَالَةَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس مؤمنى را به خاطر فقرش و كمى مالش خوار كند يا كوچك شمارد، سرانجام خداوند روز قيامت بين مردم او را به چيزى مشهور نمايد كه او را رسوا نمايد.

عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ أَهَانَ لِى وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ فِى مُحَارَبَتِى

امام صادقعليه‌السلام از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس به يكى از دوستانم اهانتى كند، با من اعلان جنگ نموده است

عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَا تُحَقِّرُوا فُقَرَاءَ شِيعَتِنَا فَإِنَّهُ مَنْ حَقَّرَ مُؤْمِناً مِنْهُمْ فَقِيراً وَ اسْتَخَفَّ بِهِ حَقَّرَهُ اللَّهُ وَ لَمْ يَزَلْ مَاقِتاً لَهُ حَتَّى يَرْجِعَ عَنْ مَحْقَرَتِهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: فقيران شيعه ما را تحقير نكنيد، زيرا هر كس مؤمن فقير شيعه اى را تحقير كند و او را خوار سازد، خداوند او را تحقير كند، و همواره در اين خوارى مى ماند تا دست از تحقيرش بردارد.

عَنِ الْبَجَلِيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ لَا تَسْتَخِّفُوا بِفُقَرَاءِ شِيعَةِ عَلِيٍّ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ يُشَفَّعُ فِى مِثْلِ رَبِيعَةَ وَ مُضَرَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: به فقيران شيعه علىعليه‌السلام توهين نكنيد، زيرا يك نفر از آنان روز قيامت مى تواند به اندازه قبيله ربيعه و مضر شفاعت كند.

عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله مَنْ أَهَانَ لِى وَلِيّاً فَقَدِ اسْتَقْبَلَنِى بِمُحَارَبَتِى

امام صادقعليه‌السلام از قول رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس يكى از دوستان مرا مورد اهانت قرار دهد، با من اعلان جنگ نموده است

عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لَيَأْذَنُنِى بِحَرْبٍ مَنِ اسْتَذَلَّ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ وَ أَنَا أَسْرَعُ شَيْءٍ إِلَى نُصْرَةِ أَوْلِيَائِى

معلّى بن خنيس گويد: از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه فرمود: خداوند متعال مى فرمايد:

هر كس بنده مؤمنم را خوار كند بايد آماده جنگ با من شود، و من زودتر از همه به يارى دوستانم مى شتابم

عَنِ ابْنِ أَبِى يَعْفُورٍ عَنْهُ قَالَ مَنْ عَظَّمَ دِينَ اللَّهِ عَظَّمَ حَقَّ إِخْوَانِهِ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس دين خدا را بزرگ بدارد، حق برادرانش را بزرگ داشته است

عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَيَأْذَنُنِى بِحَرْبٍ مَنْ أَذَلَّ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ وَ لْيَأْمَنْ غَضَبِى مَنْ أَكْرَمَ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند متعال مى فرمايد: هر كس بنده مؤمنم را خوار سازد با من اعلان جنگ نموده ، و هر كس بنده مؤمن مرا گرامى دارد از غضب من در آسايش است

عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّيِّ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ مَنْ قَضَى حَاجَةَ الْمُؤْمِنِ مِنْ غَيْرِ اسْتِخْفَافٍ مِنْهُ أُسْكِنَ الْفِرْدَوْسَ

امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس بدون منّت و تحقير نمودن حاجت مؤمنى را بر آورد، در بهشت جاى داده شود.