شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

از جانب پنج نفر يك گاو قربانى بس است زيرا كسانى كه در بنى اسرائيل دستور كشتن گاو يافتند پنج نفر بودند البقرة فى الأضحية تجزى عن خمسة لأن الذين أمرهم الله عز و جل بذبح البقرة فى بنى إسرائيل كانوا خمسة

٥٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ السَّعْدَآبَادِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِى الْحَسَنِعليه‌السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ عَنْ كَمْ تُجْزِى الْبَدَنَةُ قَالَ عَنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ قُلْتُ فَالْبَقَرَةُ قَالَ تُجْزِى عَنْ خَمْسَةٍ إِذَا كَانُوا يَأْكُلُونَ عَلَى مَائِدَةٍ وَاحِدَةٍ قُلْتُ كَيْفَ صَارَتِ الْبَدَنَةُ لَا تُجْزِى إِلَّا عَنْ وَاحِدٍ وَ الْبَقَرَةُ تُجْزِى عَنْ خَمْسَةٍ قَالَ لِأَنَّ الْبَدَنَةَ لَمْ يَكُنْ فِيهَا مِنَ الْعِلَّةِ مَا كَانَ فِى الْبَقَرَةِ إِنَّ الَّذِينَ أَمَرُوا قَوْمَ مُوسَىعليه‌السلام بِعِبَادَةِ الْعِجْلِ كَانُوا خَمْسَةَ أَنْفُسٍ وَ كَانُوا أَهْلَ بَيْتٍ يَأْكُلُونَ عَلَى خِوَانٍ وَاحِدٍ وَ هُمْ أذينوه وَ أَخُوهُ مبذويه وَ ابْنُ أَخِيهِ وَ ابْنَتُهُ وَ امْرَأَتُهُ وَ هُمُ الَّذِينَ ذَبَحُوا الْبَقَرَةَ الَّتِى أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِذَبْحِهَا

قال مصنف هذا الكتاب رضى الله عنه جاء هذا الحديث هكذا فأوردته لما فيه من ذكر الخمسة و الذى أفتى به فى البدنة أنها تجزى عن سبعة و كذلك البقرة تجزى عن سبعة متفرقين و ليست هذه الأخبار بمختلفة لأن ما تجزى عن سبعة تجزى عن واحد و تجزى عن خمسة أيضا و ليس فى هذا الحديث أن البدنة لا تجزى إلا عن واحد و لا فيه أن البقرة لا تجزى إلا عن خمسة

٥٥ - حسين بن خالد گويد: به امام موسى بن جعفر عرض كردم از جانب چند نفر يك شتر قربانى بس است؟ فرمود از جانب يك نفر عرض كردم بنا بر اين يك گاو هم از يك نفر؟ فرمود: از جانب پنج نفر كافى است بشرط اينكه همگى نان خور يك سفره باشند عرضكردم چگونه است كه يك شتر فقط از يك نفر كافى است ولى يك گاو از پنج نفر؟ فرمود: براى آنكه جهتى كه در گاو هست در شتر نيست زيرا آنان كه قوم موسى را به گوساله‏پرستى واداشتند پنج نفر بودند كه همگى از يك خانواده و بر سر يك سفره مى‏نشستند آنان اذينوه و برادرش مبذويه و پسر برادرش و دخترش و همسرش بودند و هم اينان بودند كه گاوى را كه خداوند دستور كشتنش را داده بود كشتند.

(مصنف) اين كتاب گويد:

در اين حديث چنين آمده است و من كه آن را در اين كتاب نوشتم براى اينست كه در مضمونش كلمه پنج گفته شده است ولى فتواى من در باره شتر قربانى اين است كه يك شتر از جانب هفت نفر براى قربانى بس است و همچنين يك گاو از هفت نفر گرچه از خانواده‏هاى جداگانه باشند و اين اخبار كه مضمون‏هاى مختلف دارند در حقيقت اختلافى با يك ديگر ندارند زيرا آنچه از هفت تن كافى باشد از يك نفر هم كافى است و از پنج تن هم كافى است و مضمون روايت اين نيست كه يك شتر بيش از يك نفر را كافى نيست و يا اين نيست كه يك گاو بيش از پنج نفر را كافى نيست تا با يك ديگر اختلاف پيدا كنند

(مترجم) گويد:

قاعده حمل ظاهر بر نص كه فقها، فرموده‏اند در محل خود صحيح است ولى در خصوص اين روايت درست نيايد چون جمله امام كه فرمود شتر از يك نفر كافى است بدنبال سؤال راوى است كه مى‏پرسد از چند نفر كافى است و اين چنين جمله را نتوان بر معناى نص ديگر حمل كرد مخصوصا با ملاحظه اينكه راوى معناى ظاهر جمله را مجددا بطور نص و صريح سؤال كرده كه چگونه شتر از بيش از يك نفر كافى نيست و امام بدون انكار فهم راوى علت را بيان فرموده است.

پيغمبر را پنج چيز عطا شده است كه به هيچ كس پيش از او عطا نشده است ‏ أعطى النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خمسا لم يعطها أحد قبله‏

٥٦ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ وَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ جَمِيعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الْبَرْقِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ زِيَادِ بْنِ الْمُنْذِرِ أَبِى الْجَارُودِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم أُعْطِيتُ خَمْساً لَمْ يُعْطَهَا أَحَدٌ قَبْلِى جُعِلَتْ لِيَ الْأَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً وَ نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ وَ أُحِلَّ لِيَ الْمَغْنَمُ وَ أُعْطِيتُ جَوَامِعَ الْكَلِمِ وَ أُعْطِيتُ الشَّفَاعَةَ

٥٦ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: پنج چيز بمن داده شده است كه پيش از من به هيچ كس داده نشده است، روى زمين سجده‏گاه و پاك‏كننده براى من مقرر شده است و هراسى كه از من به دل دشمن است ياور من گرديد، و غنيمت بر من حلال شد و كلمات جامع و پر معنى بمن داده شد و شفاعت بمن عطا گرديد.

خداى عز و جل به پيغمبرش پنج چيز عطا فرمود و به على پنج چيز

أعطى الله عز و جل نبيه محمداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خمسا و أعطى علياعليه‌السلام خمسا

٥٧ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى بْنِ هَارُونَ الْمُفْتِى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْعَرْزَمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْمُعَلَّى بْنُ هِلَالٍ عَنِ الْكَلْبِيِّ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم يَقُولُ أَعْطَانِى اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَمْساً وَ أَعْطَى عَلِيّاً خَمْساً أَعْطَانِى جَوَامِعَ الْكَلِمِ وَ أَعْطَى عَلِيّاً جَوَامِعَ الْعِلْمِ وَ جَعَلَنِى نَبِيّاً وَ جَعَلَهُ وَصِيّاً وَ أَعْطَانِى الْكَوْثَرَ وَ أَعْطَاهُ السَّلْسَبِيلَ وَ أَعْطَانِى الْوَحْيَ وَ أَعْطَاهُ الْإِلْهَامَ وَ أَسْرَى بِى إِلَيْهِ وَ فَتَحَ لَهُ أَبْوَابَ السَّمَاوَاتِ وَ الْحُجُبَ حَتَّى نَظَرَ إِلَى مَا نَظَرْتُ إِلَيْهِ‏

و الحديث طويل أخذنا منه موضع الحاجة و قد أخرجته بتمامه فى كتاب المعراج‏

٥٧ - ابن عباس گويد: شنيدم از پيغمبر كه مى‏فرمود: خداى تبارك و تعالى پنج چيز به من عطا فرمود و پنج چيز به علىعليه‌السلام گفتارهاى پر مغز بمن عطا فرموده و دانش پر مغز به على مرا پيغمبر قرار داد و او را جانشين، مرا كوثر داد، و او را سلسبيل به من وحى عنايت فرمود به او الهام مرا بعالم بالا برد و براى او درهاى آسمانها را گشود و حجابها برداشت كه هر چه من ديدم او هم ديد حديث طولانى است مورد نيازش نقل شد

و تمام آن را در كتاب معراج آورده‏ام.

حياى واقعى از خداوند در پنج خصلت است‏ حق الحياء من الله عز و جل فى خمس خصال‏

٥٨ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اسْتَحْيُوا مِنَ اللَّهِ حَقَّ الْحَيَاءِ قَالُوا وَ مَا نَفْعَلُ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ فَإِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ فَلَا يَبِيتَنَّ أَحَدُكُمْ إِلَّا وَ أَجَلُهُ بَيْنَ عَيْنَيْهِ وَ لْيَحْفَظِ الرَّأْسَ وَ مَا وَعَى وَ الْبَطْنَ وَ مَا حَوَى وَ لْيَذْكُرِ الْقَبْرَ وَ الْبِلَى وَ مَنْ أَرَادَ الآْخِرَةَ فَلْيَدَعْ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا

٥٨ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: از روى حقيقت از خداوند حيا كنيد عرضكردند يا رسول اللَّه چه كنيم؟ فرمود: اگر اين كاره هستيد پس حتما نبايد هيچ يك از شما بخوابد مگر آنكه آن خواب را پايان زندگى خود بداند و بايد سر و قوائى را كه در سر است (از چشم و گوش و زبان) نگاهدارد و اندرون شكم را از حرام خالى نگهدارد و قبر و پوسيدن در زير خاك را فراموش نكند و هر كه آخرت را بخواهد بايد آرايش دنيا را رها كند.

خداوند به پيغمبرش در باره پنج كس اجازه شفاعت داده است‏

شفع الله عز و جل نبيهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فى خمسة

٥٩ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو مُحَمَّدٍ الْفَضْلُ الْيَمَانِيُّ قَالَ حَدَّثَنِى الْحَسَنُ بْنُ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَةَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ هَبَطَ جَبْرَئِيلُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ شَفَّعَكَ فِى خَمْسَةٍ فِى بَطْنٍ حَمَلَكَ وَ هِيَ آمِنَةُ بِنْتُ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ مَنَافٍ وَ فِى صُلْبٍ أَنْزَلَكَ وَ هُوَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ فِى حَجْرٍ كَفَلَكَ وَ هُوَ عَبْدُ الْمُطَّلِبِ بْنُ هَاشِمٍ وَ فِى بَيْتٍ آوَاكَ وَ هُوَ عَبْدُ مَنَافِ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ أَبُو طَالِبٍ وَ فِى أَخٍ كَانَ لَكَ فِى الْجَاهِلِيَّةِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ هَذَا الْأَخُ فَقَالَ كَانَ أُنْسِى وَ كُنْتُ أُنْسَهُ وَ كَانَ سَخِيّاً يُطْعِمُ الطَّعَامَ‏

قال مصنف هذا الكتاب رضى الله عنه اسم هذا الأخ الجلاس بن علقمة

٥٩ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: جبرئيل به حضور پيغمبر فرود آمد و عرضكرد يا محمد براستى كه خداى عز و جل در باره پنج كس تو را اجازه شفاعت داده است در باره شكمى كه تو را بار داشت كه آمنه دختر وهب بن عبد المطلب بن هاشم بود و در باره پشتى كه تو را فرود آورد كه عبد اللَّه بن عبد المطلب بود و در باره دامنى كه نگهدارى تو را بعهده گرفت و آن عبد المطلب بن هاشم بود و در باره خاندانى كه تو را پناه داد و آن عبد مناف بن عبد المطلب بود يعنى ابو طالب و در باره كسى كه در دوران جاهليت برادر وار با تو بود عرض شد يا رسول اللَّه او كه بود؟ فرمود كسى بود كه مرا با او انسى بود و او نيز به من دلبستگى داشت و مرد با سخاوتى بود و سفره گشاده‏اى داشت.

(مصنف) اين كتاب گويد:

نام اين برادر دوست آن حضرت جلاس بن علقمه بود.

فرمايش پيغمبر: هر كس براى من عهده دار پنج چيز شود

من هم براى او بهشت را تعهد ميكنم‏ قول النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم من يضمن لى خمسا أضمن له الجنة

٦٠ - حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حَامِدٍ الْبَلْخِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْفَضْلِ الْعَبَّاسُ بْنُ طَاهِرِ بْنِ طَاهِرِ بْنِ ظُهَيْرٍ وَ كَانَ مِنَ الْأَفَاضِلِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا النَّصْرُ بْنُ الْأَصْبَغِ بْنِ مَنْصُورٍ الْبَغْدَادِيُّ الْمُقِيمُ بِبَلْخٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ هِلَالٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ حَسَّانَ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ تَمِيمٍ الدَّارِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مَنْ يَضْمَنْ لِى خَمْساً أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ قِيلَ وَ مَا هِيَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ النَّصِيحَةُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ النَّصِيحَةُ لِرَسُولِهِ وَ النَّصِيحَةُ لِكِتَابِ اللَّهِ وَ النَّصِيحَةُ لِدِينِ اللَّهِ وَ النَّصِيحَةُ لِجَمَاعَةِ الْمُسْلِمِينَ‏

٦٠ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: هر كس براى من عهده‏دار پنج چيز شود من نيز براى او بهشت را تعهد ميكنم عرض شد يا رسول اللَّه آنها چيست؟ فرمود: خير خواهى براى خداى عز و جل و خير خواهى براى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و خير خواهى براى كتاب خدا و خير خواهى براى دين خدا و خير خواهى براى اجتماع مسلمانان.

فرمايش پيغمبر: در باره علىعليه‌السلام پنج چيز به من عطا شده است‏

قول النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم أعطيت فى على خمسا

٦١ - أَخْبَرَنِى أَبُو الْعَبَّاسِ الْفَضْلُ بْنُ الْفَضْلِ بْنِ الْعَبَّاسِ الْكِنْدِيُّ الْهَمَذَانِيُّ فِيمَا أَجَازَهُ لِى بِهَمَذَانَ سَنَةَ أَرْبَعٍ وَ خَمْسِينَ وَ ثَلَاثِمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الضَّحَّاكِ عَنْ مُجَالِدٍ النَّبَّالِ قَالَ أَخْبَرَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ فَرْخَانَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِى سُلَيْمَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى سُلَيْمَانَ عَنْ عَطِيَّةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ عَنِ النَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قَالَ أُعْطِيتُ فِى عَلِيٍّ خَمْساً أَمَّا وَاحِدَةٌ فَيُوَارِى عَوْرَتِى وَ أَمَّا الثَّانِيَةُ فَيَقْضِى دَيْنِى وَ أَمَّا الثَّالِثَةُ فَهُوَ مُتَّكَأٌ لِى يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِى طُولِ الْمَوْقِفِ وَ أَمَّا الرَّابِعَةُ فَهُوَ عَوْنِى عَلَى عُقْرِ حَوْضِى وَ أَمَّا الْخَامِسَةُ فَإِنِّى لَا أَخَافُ عَلَيْهِ أَنْ يَرْجِعَ كَافِراً بَعْدَ إِيمَانٍ وَ لَا زَانِياً بَعْدَ إِحْصَانٍ‏

٦١ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: در باره علىعليه‌السلام پنج چيز بمن عطا شده است يكى آنكه او مرا به خاك خواهد سپرد دوم آنكه قرض مرا ادا خواهد نمود سوم آنكه روز قيامت تكيه‏گاه من است تا روز بلند به پايان برسد چهارم در كنار حوض كوثر مددكار منست پنجم آنكه بر او نميترسم كه پس از ايمان داشتن كافر شود و پس از پاكدامن بودن زنا كند.

خوشا به حال كسى كه پنج خصلت در او باشد

طوبى لمن كان فيه خمس خصال‏

٦٢ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ قَالَ عِيسَى بْنُ مَرْيَمَعليه‌السلام طُوبَى لِمَنْ كَانَ صَمْتُهُ فِكْراً وَ نَظَرُهُ عَبْراً وَ وَسِعَهُ بَيْتُهُ وَ بَكَى عَلَى خَطِيئَتِهِ وَ سَلِمَ النَّاسُ مِنْ يَدِهِ وَ لِسَانِهِ‏

٦٢ - عيسى بن مريمعليه‌السلام فرمود: خوشا بحال كسى كه خاموشيش توأم با تفكر و نگاهش همراه با عبرت باشد و در خانه‏اش بنشيند و بر گناه خود بگريد و مردم از دست و زبان او سالم بمانند.

پيرو جعفر بن محمدعليه‌السلام كسى است كه پنج خصلت در او باشد

شيعة جعفر بن محمدعليه‌السلام من اجتمع فيه خمس خصال‏

٦٣ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام إِنَّمَا شِيعَةُ جَعْفَرٍ مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ اشْتَدَّ جِهَادُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ رَجَا ثَوَابَهُ وَ خَافَ عِقَابَهُ فَإِذَا رَأَيْتَ أُولَئِكَ فَأُولَئِكَ شِيعَةُ جَعْفَرٍ

و قد أخرجت ما رويته فى هذا المعنى فى كتاب صفات الشيعة

٦٣ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: پيرو جعفر تنها كسى است كه شكم و دامن خود را از حرام نگهدارد و بسيار كوشا باشد و براى آفريننده خودكار كند و به اميد پاداش از او و ترسناك از كيفر او باشد چون چنين افراد را ديدى شيعيان جعفر آنانند-

كلام مصنف‏

رواياتى كه در اين معنى بمن رسيده است در كتاب صفات- الشيعة نقل كرده‏ام‏

پنج كس به بى‏خوابى دچاراند

خمسة لا ينامون‏

٦٤ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ الْبَغْدَادِيِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ خَمْسَةٌ لَا يَنَامُونَ الْهَامُّ بِدَمٍ يَسْفِكُهُ وَ ذُو الْمَالِ الْكَثِيرِ لَا أَمِينَ لَهُ وَ الْقَائِلُ فِى النَّاسِ الزُّورَ وَ الْبُهْتَانَ عَنْ عَرَضٍ مِنَ الدُّنْيَا يَنَالُهُ وَ الْمَأْخُوذُ بِالْمَالِ الْكَثِيرِ وَ لَا مَالَ لَهُ وَ الْمُحِبُّ حَبِيباً يَتَوَقَّعُ فِرَاقَهُ‏

٦٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: پنج كس دچار بى‏خوابى هستند كسى كه آهنگ ريختن خونى كرده است و آنكه ثروت فراوانى دارد ولى نگهبان امينى براى ثروت خود ندارد و آنكه براى بدست آوردن حيثيت اجتماعى متوسل به دروغ و بهتان گردد و آنكه بدهى زيادى گردن‏گيرش شده است و مالى ندارد تا ادا كند و عاشقى كه در معرض جدائى از معشوق خويش است.

در دوزخ آسيائى است كه پنج كس را آرد ميكند

فى جهنم رحى تطحن خمسة

٦٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنِى هَارُونُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِعليه‌السلام أَنَّ عَلِيّاًعليه‌السلام قَالَ إِنَّ فِى جَهَنَّمَ رَحًى تَطْحَنُ خَمْساً أَ فَلَا تَسْأَلُونَ مَا طَحْنُهَا فَقِيلَ لَهُ فَمَا طَحْنُهَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ الْعُلَمَاءُ الْفَجَرَةُ وَ الْقُرَّاءُ الْفَسَقَةُ وَ الْجَبَابِرَةُ الظَّلَمَةُ وَ الْوُزَرَاءُ الْخَوَنَةُ وَ الْعُرَفَاءُ الْكَذَبَةُ وَ إِنَّ فِى النَّارِ لَمَدِينَةً يُقَالُ لَهَا الْحَصِينَةُ أَ فَلَا تَسْأَلُونِّى مَا فِيهَا فَقِيلَ وَ مَا فِيهَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ فِيهَا أَيْدِى النَّاكِثِينَ‏

٦٥ - امير المؤمنينعليه‌السلام فرمود: براستى كه در دوزخ آسيائى است كه پنج كس را آرد ميكند از من نمى‏پرسيد كه آردش چيست؟ عرض شد آردش چيست؟ يا امير المؤمنين؟ فرمود: دانشمندان بدكردار و سخنوران گنهكار و زورداران ستمكار و وزيران خيانت كار و عرفا و نمايندگان دروغ گفتار و راستى كه در دوزخ شهرى است كه آن را حصينة گويند از من نمى‏پرسيد در آن شهر چيست؟ عرض شد يا امير المؤمنين چه در آن است؟ فرمود دستهاى پيمان‏شكنان.

(شرح)

عرفا جمع عريف است نه عارف و عريف كسى را گويند كه از طرف جمعيت و قبيله‏اى در دربار امير باشد و معرف آنان و بازگوى نيازمنديهاى آنان گردد و اختصاص دست بجهت آن است كه بيعت با دست مى‏شود.

وام بر سه قسم است‏

الدين على ثلاثة وجوه‏

٢٩ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيِّ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ عَمْرٍو عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ مُحْرِزٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم الدَّيْنُ عَلَى ثَلَاثَةِ وُجُوهٍ رَجُلٍ إِذَا كَانَ لَهُ فَأَنْظَرَ وَ إِذَا كَانَ عَلَيْهِ أَعْطَى وَ لَمْ يُمَاطِلْ فَذَلِكَ لَهُ وَ لَا عَلَيْهِ وَ رَجُلٍ إِذَا كَانَ لَهُ اسْتَوْفَى وَ إِنْ كَانَ عَلَيْهِ أَوْفَى فَذَلِكَ لَا لَهُ وَ لَا عَلَيْهِ وَ رَجُلٍ إِذَا كَانَ لَهُ اسْتَوْفَى وَ إِذَا كَانَ عَلَيْهِ مَطَلَ فَذَلِكَ عَلَيْهِ وَ لَا لَهُ‏

٢٩ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: وام بر سه قسم است: ١ - مردى كه اگر بستانكار باشد مهلت دهد و اگر بدهكار باشد بدون تأخير مى ‏پردازد- معامله قرضى با چنين كس- سودمند است و بى‏زيان ٢ - مردى كه اگر بستانكار باشد طلب خود را بدون گذشت مى‏ستاند و بدهى‏اش را- بدون- تأخير- مى‏پردازد- معامله با چنين كس- نه سود دارد نه زيان ٣ - مردى كه بستانكارى‏اش را مى‏ستاند و در بدهكاريش سهل انگار است معامله با چنين كس زيان بار است و بى‏سود.

اذن دخول سه بار است‏

وجوه الاستئذان ثلاثة

٣٠ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ يَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ الِاسْتِئْذَانُ ثَلَاثَةٌ أَوَّلُهُنَّ يَسْمَعُونَ وَ الثَّانِيَةُ يَحْذَرُونَ وَ الثَّالِثَةُ إِنْ شَاءُوا أَذِنُوا وَ إِنْ شَاءُوا لَمْ يَفْعَلُوا فَيَرْجِعُ الْمُسْتَأْذِنُ‏

٣١ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: اجازه ورود سه بار است كه بار اول بشنوند و بار دوم خود را بپوشانند و بار سوم اگر خواستند اذن دخول بدهند و اگر خواستند اجازه ورود ندهند كه در اين صورت بايد اجازه‏گيرنده باز گردد.

بر سه كس نبايد سلام كرد ثلاثة لا يسلمون‏

٣١ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِى الْخَطَّابِ بِإِسْنَادِهِ يَرْفَعُهُ إِلَى الصَّادِقِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثَةٌ لَا يُسَلَّمُونَ الْمَاشِى مَعَ جَنَازَةٍ وَ الْمَاشِى إِلَى الْجُمُعَةِ وَ فِى بَيْتِ الْحَمَّامِ‏

٣١ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: بر سه كس نبايد سلام كرد آن را كه به دنبال جنازه است و آن را كه بنماز جمعه ميرود و آن را كه در حمام است.

بهترين مردم سه طايفه‏اند

خير الناس ثلاثة

٣٢ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ النَّوْفَلِيِّ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْهَاشِمِيِّ عَنْ أَبِى خَالِدٍ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنِ ابْنِ الْمُنْكَدِرِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خَيْرُكُمْ مَنْ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَى السَّلَامَ وَ صَلَّى وَ النَّاسُ نِيَامٌ‏

٣٢ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: بهترين شما كسى است كه سفره بازى داشته باشد و بلند سلام كند و (در دل شب) كه مردم بخواب‏اند نماز بگذارد.

سه چيز است كه يكى نمودار ثروت است و ديگرى نمودار زيبائى و سومى دشمن را خوار گرداند ثلاث خصال خصلة منها تظهر الغنى و خصلة تظهر الجمال و خصلة تكبت الأعداء

٣٣ - حَدَّثَنَا حَمْزَةُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ الْعَلَوِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ أَخْبَرَنِى عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّعليه‌السلام قَالَ الدُّهْنُ يُظْهِرُ الْغِنَى وَ الثِّيَابُ تُظْهِرُ الْجَمَالَ وَ حُسْنُ الْمَلَكَةِ يَكْبِتُ الْأَعْدَاءَ

٣٣ - امير المؤمنينعليه‌السلام فرمود: عطر زدن نمودار ثروت است و لباس خوب نمودار زيبائى و خوش باطن بودن دشمن را بخاك مذلت افكند.

سه چيز از روش پيمبران است ‏

ثلاث من سنن المرسلين‏

٣٤ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ يَرْفَعُهُ إِلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِينَ الْعِطْرُ وَ إِحْفَاءُ الشَّعْرِ وَ كَثْرَةُ الطَّرُوقَةِ

٣٤ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: سه چيز از سنت پيغمبران است: بوى خوش بكار بردن و موى را كوتاه كردن و با همسر آميزش جنسى بسيار نمودن.

شرح:

دستورى كه از پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رسيده باشد و پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اهتمام داشته باشد كه آن دستور بصلاح اجتماع روش زندگى مردم قرار بگيرد آن را سنت گويند اعم از اينكه پيغمبر خود نيز ب‏آن دستور عمل كند يا بحسب مصالحى از عمل كردن ب‏آن خوددارى نمايد بنا بر اين منافات ندارد كه بعضى از پيغمبران مانند حضرت يحيى و عيسى بن مريم از آميزش با زنان خوددارى نموده باشند.

سه چيز چشم را روشن ميسازد

ثلاثة يجلين البصر

٣٥ - حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِى مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِى الْحَسَنِ الْأَوَّلِعليه‌السلام قَالَ ثَلَاثَةٌ يَجْلِينَ الْبَصَرَ النَّظَرُ إِلَى الْخُضْرَةِ وَ النَّظَرُ إِلَى الْمَاءِ الْجَارِى وَ النَّظَرُ إِلَى الْوَجْهِ الْحَسَنِ‏

٣٥ - امام موسى بن جعفرعليه‌السلام فرمود: سه چيز چشم را روشن ميگرداند به سبزه نگريستن و به ‏آب روان نگاه كردن و روى زيبا ديدن.

صفات نيكو سه است‏

الخصال الجميلة ثلاث‏

٣٦ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ أَبِى مَسْرُوقٍ النَّهْدِيِّ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْحَلَبِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام أَيُّ الْخِصَالِ بِالْمَرْءِ أَجْمَلُ قَالَعليه‌السلام وَقَارٌ بِلَا مَهَابَةٍ وَ سَمَاحٌ بِلَا طَلَبِ مُكَافَأَةٍ وَ تَشَاغُلٌ بِغَيْرِ مَتَاعِ الدُّنْيَا

٣٦ - احمد بن عمر حلبى گويد: بامام صادقعليه‌السلام عرض كردم: زيباترين صفت در مرد چيست؟

فرمود: وقار بدون ترساندن و گذشت و جوانمردى بدون انتظار تلافى و سرگرمى به غير لذائذ دنيوى‏

زياده روى در سه چيز است‏

السرف فى ثلاث‏

٣٧ - حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيُّ بِإِسْنَادِهِ يَرْفَعُهُ إِلَى أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ السَّرَفُ فِى ثَلَاثٍ ابْتِذَالُكَ ثَوْبَ صَوْنِكَ وَ إِلْقَاؤُكَ النَّوَى يَمِيناً وَ شِمَالًا وَ إِهْرَاقُكَ فَضْلَةَ الْمَاءِ وَ قَالَ لَيْسَ فِى الطَّعَامِ سَرَفٌ‏

٣٧ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: در سه چيز اسراف است: جامه بهترت را لباس كار كنى و هسته خرما را به راست و چپ بپرانى و زيادى آب را بر زمين بريزى و فرمود: در خوراكى اسراف نيست.

سه كس را رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم لعن فرمود

لعن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ثلاثة

٣٨ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِى مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِى الْحَسَنِعليه‌السلام قَالَ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ثَلَاثَةً الآْكِلَ زَادَهُ وَحْدَهُ وَ الرَّاكِبَ فِى الْفَلَاةِ وَحْدَهُ وَ النَّائِمَ فِى بَيْتٍ وَحْدَهُ‏

٣٨ - امام هفتمعليه‌السلام فرمود: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم سه كس را لعن فرمود آنكه توشه راه خود را به تنهائى بخورد (نه با هم سفران) و آنكه به تنهائى سفر بيابان كند و آنكه در خانه‏اى تنها بخوابد.

مقامى در بهشت است كه جز سه كس به آن نميرسد

فى الجنة درجة لا ينالها إلا ثلاثة

٣٩ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ زُرْعَةَ عَنْ أَبِى بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم إِنَّ فِى الْجَنَّةِ دَرَجَةً لَا يَنَالُهَا إِلَّا إِمَامٌ عَادِلٌ أَوْ ذُو رَحِمٍ وَصُولٍ أَوْ ذُو عِيَالٍ صَبُورٍ

٣٩ - رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: براستى كه در بهشت مقامى است كه بدان نائل نشود جز پيشواى دادگر يا خويشاوند دلجو يا عيالمند بردبار.

از سه كس قلم تكليف برداشته شده است‏

رفع القلم عن ثلاثة

٤٠ - حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ السَّكُونِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَضْرَمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا

إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِى عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ أَبِى ظَبْيَانَ قَالَ أُتِيَ عُمَرُ بِامْرَأَةٍ مَجْنُونَةٍ قَدْ فَجَرَتْ فَأَمَرَ بِرَجْمِهَا فَمَرُّوا بِهَا عَلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍعليه‌السلام فَقَالَ مَا هَذِهِ قَالُوا مَجْنُونَةٌ فَجَرَتْ فَأَمَرَ بِهَا عُمَرُ أَنْ تُرْجَمَ فَقَالَ لَا تَعْجَلُوا فَأَتَى عُمَرَ فَقَالَ لَهُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْقَلَمَ رُفِعَ عَنْ ثَلَاثَةٍ عَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَحْتَلِمَ وَ عَنِ الْمَجْنُونِ حَتَّى يُفِيقَ وَ عَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ

قال مصنف هذا الكتاب جاء هذا الحديث هكذا و الأصل فى هذا قول أهل البيتعليه‌السلام المجنون إذا زنى حد و المجنونة إذا زنت لا تحد لأن المجنون يأتى و المجنونة تؤتى حديث الثلاثة النفر الذين حلفوا باللات و العزى أن يقتلوا رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فنهض إليهم على ع‏

٤٠ - ابو ظبيان گويد: زن ديوانه‏اى را نزد عمر آوردند كه عمل منافى عفت كرده بود عمر دستور داد تا سنگسارش كنند مأمورين اجرا با زن گزارشان به علىعليه‌السلام افتاد فرمود: اين زن را چه شده است؟ عرض كردند: ديوانه‏اى است كه دامن آلوده و اينك عمر دستور سنگسارشدنش را صادر كرده است، فرمود: شتاب نكنيد پس آن حضرت نزد عمر آمده و او را گفت: مگر ندانسته‏اى كه قلم تكليف از سه كس برداشته شده است از كودك تا از خود منى بيند و از ديوانه تا بخود آيد و از خواب رفته تا بيدار گردد.

كلام مصنف‏

(مصنف اين كتاب گويد:) اين حديث اين چنين كه نقل شد رسيده است ولى قاعده در اين مورد فرمايش اهل بيت است كه مرد ديوانه اگر زنا كند حد به او جارى مى‏شود و زن ديوانه اگر زنا كند حد باو جارى نگردد زيرا مرد ديوانه عمل زنا را خود انجام ميدهد ولى با زن ديوانه ديگرى زنا ميكند

داستان آن سه كس كه به لات و عزى سوگند ياد كرده بودند

كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را بكشند و علىعليه‌السلام در برابر آنان برخاست‏ ٤١ حَدَّثَنَا أَبِى رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ مَعْقِلٍ الْقِرْمِيسِينِيُّ عَنْ جَعْفَرٍ الْوَرَّاقِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْأَشَجُّ عَنْ يَحْيَى بْنِ زَيْدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِعليه‌السلام قَالَ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ذَاتَ يَوْمٍ وَ صَلَّى الْفَجْرَ ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ أَيُّكُمْ يَنْهَضُ إِلَى ثَلَاثَةِ نَفَرٍ قَدْ آلَوْا بِاللَّاتِ وَ الْعُزَّى لِيَقْتُلُونِى وَ قَدْ كَذَبُوا وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ فَأَحْجَمَ النَّاسُ وَ مَا تَكَلَّمَ أَحَدٌ فَقَالَ مَا أَحْسَبُ أَنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِى طَالِبٍ فِيكُمْ فَقَامَ إِلَيْهِ عَامِرُ بْنُ قَتَادَةَ فَقَالَ إِنَّهُ وُعِكَ فِى هَذِهِ اللَّيْلَةِ وَ لَمْ يَخْرُجْ يُصَلِّى مَعَكَ فَتَأْذَنُ لِى أَنْ أُخْبِرَهُ فَقَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شَأْنَكَ فَمَضَى إِلَيْهِ فَأَخْبَرَهُ فَخَرَجَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام وَ كَأَنَّهُ نَشَطَ مِنْ عِقَالٍ وَ عَلَيْهِ إِزَارٌ قَدْ عَقَدَ طَرَفَيْهِ‏

عَلَى رَقَبَتِهِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذَا الْخَبَرُ فَقَالَ هَذَا رَسُولُ رَبِّى يُخْبِرُنِى عَنْ ثَلَاثَةِ نَفَرٍ قَدْ نَهَضُوا إِلَيَّ لِيَقْتُلُونِى وَ قَدْ كَذَبُوا وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام أَنَا لَهُمْ سَرِيَّةٌ وَحْدِى هُوَ ذَا أَلْبَسُ عَلَيَّ ثِيَابِى فَقَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بَلْ هَذِهِ ثِيَابِى وَ هَذَا دِرْعِى وَ هَذَا سَيْفِى فَأَلْبَسَهُ وَ دَرَّعَهُ وَ عَمَّمَهُ وَ قَلَّدَهُ وَ أَرْكَبَهُ فَرَسَهُ وَ خَرَجَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام فَمَكَثَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ لَا يَأْتِيهِ جَبْرَئِيلُ بِخَبَرِهِ وَ لَا خَبَرٍ مِنَ الْأَرْضِ فَأَقْبَلَتْ فَاطِمَةُ بِالْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِعليه‌السلام عَلَى وَرِكَيْهَا تَقُولُ أَوْشَكَ أَنْ يُؤْتِمَ هَذَيْنِ الْغُلَامَيْنِ فَأَسْبَلَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عَيْنَيْهِ يَبْكِى ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ مَنْ يَأْتِينِى بِخَبَرِ عَلِيِّ أُبَشِّرْهُ بِالْجَنَّةِ وَ افْتَرَقَ النَّاسُ فِى الطَّلَبِ لِعَظِيمِ مَا رَأَوْا بِالنَّبِيِّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وَ أَقْبَلَ عَامِرُ بْنُ قَتَادَةَ يُبَشِّرُ بِعَلِيٍّ وَ دَخَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام وَ مَعَهُ أَسِيرَانِ وَ رَأْسٌ وَ ثَلَاثَةُ أَبْعِرَةٍ وَ ثَلَاثَةُ أَفْرَاسٍ وَ هَبَطَ جَبْرَئِيلُ فَخَبَّرَ النَّبِيَّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بِمَا كَانَ فِيهِ فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم تُحِبُّ أَنْ أُخْبِرُكَ بِمَا كُنْتَ فِيهِ يَا أَبَا الْحَسَنِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ هُوَ مُنْذُ سَاعَةٍ قَدْ أَخَذَهُ الْمَخَاضُ وَ هُوَ السَّاعَةَ يُرِيدُ أَنْ يُحَدِّثَهُ فَقَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بَلْ تُحَدِّثُ أَنْتَ يَا أَبَا الْحَسَنِ لِتَكُونَ شَهِيداً عَلَى الْقَوْمِ فَقَالَ نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَمَّا صِرْتُ فِى الْوَادِى رَأَيْتُ هَؤُلَاءِ رُكْبَاناً عَلَى الْأَبَاعِرِ فَنَادَوْنِى مَنْ أَنْتَ فَقُلْتُ أَنَا عَلِيُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ ابْنُ عَمِّ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالُوا مَا نَعْرِفُ لِلَّهِ مِنْ رَسُولٍ سَوَاءٌ عَلَيْنَا وَقَعْنَا عَلَيْكَ أَوْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ شَدَّ عَلَيَّ هَذَا الْمَقْتُولُ وَ دَارَ بَيْنِى وَ بَيْنَهُ ضَرَبَاتٌ وَ هَبَّتْ رِيحٌ حَمْرَاءُ وَ سَمِعْتُ صَوْتَكَ فِيهَا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ أَنْتَ تَقُولُ قَدْ قَطَعْتُ لَكَ جِرِبَّانَ دِرْعِهِ فَاضْرِبْ حَبْلَ عَاتِقِهِ فَضَرَبْتُهُ فَلَمْ أُحْفِهِ ثُمَّ هَبَّتْ رِيحٌ سَوْدَاءُ سَمِعْتُ صَوْتَكَ فِيهَا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ أَنْتَ تَقُولُ قَدْ قَلَّبْتُ لَكَ الدِّرْعَ عَنْ فَخِذِهِ فَاضْرِبْ فَخِذَهُ فَضَرَبْتُهُ فَقَطَعْتُهُ وَ وَكَزْتُهُ وَ قَطَعْتُ رَأْسَهُ وَ رَمَيْتُ بِهِ وَ أَخَذْتُ رَأْسَهُ وَ قَالَ لِى هَذَانِ الرَّجُلَانِ بَلَغَنَا أَنَّ مُحَمَّداً رَفِيقٌ شَفِيقٌ رَحِيمٌ فَاحْمِلْنَا إِلَيْهِ وَ لَا تُعَجِّلْ عَلَيْنَا وَ صَاحِبُنَا كَانَ يُعَدُّ بِأَلْفِ فَارِسٍ فَقَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم أَمَّا الصَّوْتُ الْأَوَّلُ الَّذِى حَكَّ مَسَامِعَكَ فَصَوْتُ جَبْرَئِيلَ وَ أَمَّا صَوْتُ الآْخَرِ فَصَوْتُ مِيكَائِيلَ قَدِّمْ إِلَيَّ أَحَدَ الرَّجُلَيْنِ فَقَدَّمَهُ عَلِيٌّعليه‌السلام فَقَالَ النَّبِيُّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اشْهَدْ أَنِّى رَسُولُ اللَّهِ فَقَالَ لَنَقْلُ جَبَلِ أَبِى قُبَيْسٍ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ أَقُولَ هَذِهِ الْكَلِمَةَ فَقَالَ أَخِّرْهُ يَا أَبَا الْحَسَنِ وَ اضْرِبْ عُنُقَهُ فَضَرَبَ عَلِيٌّعليه‌السلام عُنُقَهُ ثُمَّ قَالَ قَدِّمِ الآْخَرَ فَقَدَّمَ فَقَالَ قُلْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اشْهَدْ أَنِّى رَسُولُ اللَّهِ فَقَالَ أَلْحِقْنِى بِصَاحِبِى قَالَ أَخِّرْهُ يَا أَبَا الْحَسَنِ وَ اضْرِبْ عُنُقَهُ فَأَخَّرَهُ وَ قَامَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام لِيَضْرِبَ عُنُقَهُ فَهَبَطَ جَبْرَئِيلُ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّكَ يُقْرِئُكَ السَّلَامَ وَ يَقُولُ لَكَ لَا تَقْتُلْهُ فَإِنَّهُ حَسَنُ الْخُلُقِ سَخِيٌّ فِى قَوْمِهِ فَقَالَ الرَّجُلُ وَ هُوَ تَحْتَ السَّيْفِ هَذَا رَسُولُ رَبِّكَ يُخْبِرُكَ قَالَ نَعَمْ فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا مَلَكْتُ دِرْهَماً مَعَ أَخٍ لِى قَطُّ إِلَّا أَنْفَقْتُهُ وَ لَا كَلَّمْتُ بِسُوءٍ مَعَ أَخٍ لِى وَ لَا قَطَبْتُ وَجْهِى فِى الْجَدْبِ وَ أَنَا أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ فَقَالَصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم هَذَا مِمَّنْ جَرَّهُ حُسْنُ خُلُقِهِ وَ سَخَاؤُهُ إِلَى جَنَّاتِ النَّعِيمِ‏

٤١ - يحيى بن زيد گويد: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روزى از خانه بيرون شد و نماز صبح را گذارد سپس فرمود: مردم چه كسى از شما بر ميخيزد به مقابله با آن سه تن كه به لات و عزى سوگند ياد كرده‏اند تا مرا بكشند و به پروردگار كعبه سوگند كه دروغ پنداشته‏اند مردم همگى چشم به يكديگر دوختند و كسى را ياراى سخن نبود فرمود: گمان ندارم على در ميان شما باشد عامر بن قتاده برخاست و عرض كرد: على را امشب تب شديدى عارض شده و به نماز شما حاضر نشده است اگر اجازه ميفرمائيد به او خبر دهم فرمود: خود دانى عامر روان شد و على را خبر داد امير المؤمنينعليه‌السلام مانند آنكه از بند رهائى يافته باشد از خانه بيرون شد و جامه‏اى بر تن داشت كه از دو جانب‏اش بر گردن گره زده بود و عرض كرد: يا رسول اللَّه اين خبر چيست؟ فرمود: اينكه فرستاده پروردگارم بمن خبر ميدهد از سه كس كه قيام كرده‏اند تا مرا بكشند و به پروردگار كعبه سوگند كه دروغ پنداشته‏اند امير المؤمنينعليه‌السلام عرض كرد: من يك تنه بر آنان خواهم زد همين قدر كه لباس خود را بر تن بپوشم پيغمبر فرمود: نه همين لباس من و همين زره‏ام و همين شمشيرم حاضر است پس لباس بر تن على پوشاند و زره بر قامتش آراست و عمامه بر سرش گذاشت و شمشير بر كمرش بست و بر مركب خويش سوارش فرمود و امير المؤمنين از مدينه بيرون رفت سه روز گذشت كه نه جبرئيل بر پيغمبر خبرى آورد و نه از زمين خبرى رسيد فاطمه حسن و حسين را بر پشت گرفته نزد پيغمبر آمد و ميگفت: نزديك است كه اين دو پسر بچه يتيم گردند قطرات اشك از ديده‏گان پيغمبر جارى شد و گريه ميكرد سپس فرمود: اى مردم هر كس مژده بازگشت على را بياورد بهشت را بمژدگانى باو خواهم داد مردم كه پيغمبر را سخت پريشان ديدند براى جستجو به هر طرف پراكنده شدند عامر بن قتاده آمد و بشارت ورود على را داد امير المؤمنين به همراه دو اسير و يك سر بريده و سه شتر و سه اسب وارد شد جبرئيل فرود آمد و جريان را گزارش داد پيغمبر بعلى فرمود: اى ابو الحسن دوست دارى كه من سرگذشت تو را بگويم؟ منافقين گفتند او تا اين ساعت گرفتار امواج غم و اندوه بود و اكنون ميخواهد سرگذشت على را بيان كند پيغمبر فرمود: نه يا ابا الحسن تو خود بيان كن تا اين جمع از زبان خودت شنيده باشند عرض كرد: بلى يا رسول اللَّه چون به وادى رسيدم اين سه نفر را ديدم كه بر شتران سوارند بانگ بر من زدند كه كيستى؟ گفتم من على بن ابى طالب عموزاده رسول خدايم گفتند: ما براى خدا فرستاده‏اى نمى‏شناسيم گرفتارى تو در دست ما با گرفتارى محمد يكسان است در اين موقع صاحب اين سر بريده بر من حمله كرد و زد و خوردى ميان ما رد و بدل شد و باد سرخى وزيدن گرفت كه صداى شما در آن ميان بگوشم رسيد و شما فرموديد گريبان زره‏اش را براى تو پاره كردم رگ شانه‏اش را بزن، زدم و كارگر نشد سپس باد سياهى وزيد كه صداى تو را يا رسول اللَّه در آن ميان شنيدم كه ميفرمودى زره‏اش را براى تو از روى رانش بر كنار زدم بر رانش بزن پس من ضربتى برانش زدم كه ران از بدن جدا شد و بر زمينش افكندم و سرش را بريدم. بدن بى‏سر را بدور انداخته و سرش را برگرفتم، اين دو مرد بمن گفتند: ما شنيده‏ايم كه محمد رفيق است و مهربان و دلسوز، ما را با خود به نزد او به بر و در كشتن ما شتاب مكن و اين رفيق ما با هزار سوار برابر بود پس پيغمبر فرمود: اما آن صداى گوش خراش اولى صداى جبرئيل بود و اما آواز ديگر آواز ميكائيل. يكى از دو مرد را پيش آر، على يكى از آن دو را پيش كشيد پيغمبر فرمود: بگو لا اله الا اللَّه و گواهى بده كه من (محمد) رسول خدايم گفت: كوه ابو قبيس را به دوش كشيدن دوستتر دارم تا گفتن اين كلمه. فرمود: يا ابا الحسن اين مرد را ببر و گردنش را بزن (پس علىعليه‌السلام گردنش را زد) سپس فرمود:

آن ديگر را پيش آر، پيش كشيد، فرمود: بگو لا اله الا الله و گواهى ده كه من فرستاده خدايم گفت: مرا نيز بنزد رفيقم بفرست فرمود: يا ابا الحسن ببر و گردنش را بزن امير المؤمنينعليه‌السلام از جاى برخاست كه گردنش را بزند جبرئيل فرود آمد و عرض كرد يا محمد پروردگارت سلام ميرساند و ميفرمايد او را مكش كه او در ميان فاميل خود خوش اخلاق و سخى الطبع است آن مرد كه زير شمشير بود عرض كرد اين فرستاده پروردگار تو است كه تو را خبر ميدهد؟ فرمود: آرى، گفت: بخدا سوگند هرگز در زمينه كسى كه با من برادروار بوده درهمى را مالك نشده‏ام مگر اينكه باو داده‏ام و با كسى كه برادرانه با من دوست بوده سخن بد نگفته‏ام و در قحطى و خشكسالى رو ترش نكرده‏ام:

و من گواهى ميدهم كه خدائى جز خداى يكتا نيست و تو فرستاده خداوندى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

اين شخص از اشخاصى است كه خوش خلقى‏اش و سخاوت‏اش او را به باغهاى پر نعمت بهشتى كشانيد.