شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

پى نوشت ها:

۱) سوره نجم، آیه ۲۸.

۲) المحاسن، برقى، ج ۱، ص ۶۱، الأمالى، طوسى، ص ۶۸۶؛ بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۹۰، و ج ۲۷، ص ۱۷۰ و ج ۶۵، ص ۱۰۱، ب ۱۸۷ و مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۱۵۱.

۳) در كتاب هاى روایى كافى، من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحكام، وسائل الشیعه، مستدرك الوسائل، بحارالانوار ارشاد القلوب، اعلام الدین، تحف العقول، الخصال و دعائم الاسلام، ۲۳۵ مرتبه واژه «عارفاً بحقّه» و ۱۶ مرتبه «عارفاً بحقّها» درباره زیارت پیامبراكرم، معصومین و امامزادگانعلیهم‌السلام مؤمن، كعبه، و قرائت نماز به كار رفته است.

۴) كافى، ج ۴، ص ۵۸۰-۵۸۲؛ من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۵۸۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۴۵ و بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۲۶ و ۳۳.

۵) كافى، ج ۴، ص ۵۸۱ - ۵۸۲.

۶) كافى، ج ۲، ص ۱۸۳؛ وسایل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۳۱؛ بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۴.

۷) كافى، ج ۲، ص ۱۸۳؛ وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۲۳۱؛ بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۴.

۸) كافى، ج ۴، ص ۵۸۰ و ۵۸۲؛ من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۰؛ التهذیب، ج ۶، ص ۴۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۵۹؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۶۸ و ۲۸۱؛ بحارالانوار: ج ۹۸، ص ۳۴ و ۸۵؛ الأمالى، صدوق، ص ۱۴۳؛ الامالى طوسى، ص ۲۰۱؛ ثواب الاعمال، ص ۸۹؛ جامع الاخبار، ص ۲۵؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۱۹۴؛ كامل الزیارات، ص ۱۶۹، ۱۸۳ و ۱۸۴.

۹) كافى، ج ۴، ص ۵۸۰ و ۵۸۲؛ من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۰؛ التهذیب، ج ۶، ص ۴۶؛ وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۵۹ و ۴۸۶؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۸۱ و ۲۹۶و ۲۹۸؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۸۵ و ۸۹؛ الامالى (صدوق)، ص ۱۴۳؛ الامالى طوسى، ص ۲۰۱؛ ثواب الاعمال، ص ۸۹؛ جامع الاخبار، ص ۲۵؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۱۹۴؛ كامل الزایارات، ص ۱۶۹.

۱۰) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۱؛ بحارالانوار، ج ۲، ص ۱۴۷ و ج ۹۷، ص ۲۶۰ و ج ۹۸، ص ۸۵؛ ارشاد القلوب، ج ۲، ص ۴۴۳؛ الاقبال، ص ۳۳۲؛ الامالى، طوسى، ص ۲۱۴؛ ثواب الاعمال، ص ۸۹؛ جامع الاخبار، ص ۲۵؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۱۹۴؛ كامل الزیارات، ص ۱۶۹ و ۱۸۲.

۱۱) مصباح المتهجّد، ص ۷۱۵.

۱۲) همان.

۱۳) كافى، ج ۴، ص ۵۸۱؛ التهذیب، ج ۶، ص ۴۴؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۴۵؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۷۷؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۳؛ ثواب الاعمال، ص ۸۷؛ جامع الاخبار، ص ۲۶؛ روضةالواعظیت، ج ۱، ص ۱۹۴ و كامل الزیارات، ص ۱۶۴.

۱۴) كافى، ج ۴، ص ۵۸۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۰۹؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۴۵؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۶۳؛ الامالى (صدوق)، ص ۱۴ و ۱۴۲؛ ثواب الاعمال، ص ۸۸؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۱۹۴؛ كامل الزیارات، ص ۱۸۹ و ۱۹۱؛ المناقب، ج ۴، ص ۱۲۸.

۱۵) كافى، ج ۴، ص ۵۸۲؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۷۵ و ۴۱۰-۴۱۱ و ۴۱۸ -۴۱۹ و ۴۴۵ و ۴۹۸؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۳۳-۲۳۶ و ۲۴۹؛ بحارالانوار، ج ۹۷، ص ۲۵۷ و ج ۹۸، ص ۶۹ و ۲۱-۲۳ و ۲۵-۲۶ و ۶۸؛ الامالى (صدوق)، ص ۱۴۲ و ۲۳۷؛ بشارة المصطفى، ص ۱۰۸؛ ثواب الاعمال، ص ۵۸ و ۸۶؛ جامع الاخبار، ص ۲۴؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۱۹۴؛ كامل الزیارات، ص ۱۳۸ - ۱۴۰ و ۱۴۴؛ المناقب، ج ۴، ص ۱۲۸.

۱۶) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۱۱ و ۴۱۷ و ۴۱۸ و ۴۲۲ و ۴۲۴؛ مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۲۵۰؛ صحیفةالرّضا، ص ۸۱؛ عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۴۴.

۱۷) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۴۵؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۶۹-۷۰؛ ثواب الاعمال، ص ۸۵؛ جامع الاخبار، ص ۲۳.

۱۸) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۲؛ التهذیب، ج ۶، ص ۸۵؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۶۶؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۵۸؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۳۳؛ الامالى، صدوق، ص ۶۴ و ۱۱۹؛ بشارةالمصطفى، ص ۲۲؛ ثواب الاعمال، ص ۹۸؛ جامع الاخبار، ص ۲۹ و ۳۲؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۲۳۵؛ عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۵۵.

۱۹) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۳؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۵۳؛ بحارالانوار، ج ۴۹، ص ۲۸۶ و ج ۹۹، ص ۳۳؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۲۳۵؛ عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۵۵.

۲۰) بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۳۷؛ الامالى صدوق، ص ۱۱۸؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۲۳۴.

۲۱) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۳؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۵۳ و ۵۵۶؛ عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۵۶.

۲۲) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۳؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۵۴؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۳۵؛ الامالى، صدوق، ص ۱۲۱؛ جامع الاخبار، ص ۳۱؛ روضةالواعظین، ج ۱، ص ۲۳۵؛ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۹۵.

۲۳) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۴؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵۵۴؛ بحارالانوار،ج ۹۹، ص ۳۵؛ الامالى، صدوق، ص ۱۲۱؛ جامع الاخبار، ص ۳۱؛ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۵۹.

۲۴) التهذیب، ج ۶، ص ۲۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۷۶؛ فرحة العزّى، ص ۷۵.

۲۵) التهذیب، ج ۶، ص ۵۱؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۷۶؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۹۲؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۷۶ و ۱۰۵؛ الاقبال، ص ۵۶۷؛ كامل الزیارات، ص ۱۴۹ و ۱۷۴؛ كتاب المزار، ص ۵۱؛ مصباح المتهجّد، ص ۷۷۱.

۲۶) التهذیب، ج ۶، ص ۵۲؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۸۴؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۹۷؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۱۴۶؛ كامل الزیارات، ص ۱۸۷.

۲۷) التهذیب، ج ۶، ص ۵۲؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۸۴؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۹۷؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۱۴۶.

۲۸) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۷۵؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۱۳؛ بحارالانوار، ج ۵۶، ص ۱۷۶ و ج ۹۷، ص ۲۵۷؛ بشارةالمصطفى، ص ۱۰۸؛ كشف الغمّة، ج ۱، ص ۳۹۵.

۲۹) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۴۹؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۷۴؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳ و ۴۲؛ ثواب الاعمال، ص ۹۲، جامع الاخبار، ص ۲۶.

۳۰) وسائل الشعه، ج ۱۴، ص ۴۵۲؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۶؛ كامل الزیارات، ص ۱۴۰.

۳۱) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۵۲؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۷۶؛ بحارالانوار، ج ۳۶، ص ۲۸۵ و ج ۹۷، ص ۲۵۷؛ الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۱۴۵؛ كفایةالاثر، ص ۱۶.

۳۲) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۵۴؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۱۰؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۲۰ و ۴۳؛ كامل الزیارات، ص ۱۴۴ و ۱۶۴.

۳۳) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۶۳؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۹۱؛ بشارة المصطفى، ص ۱۰۸.

۳۴) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۶۳؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۹۱؛ مصباح المتهجّد، ص ۷۱۶.

۳۵) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۶۷؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۸۶.

۳۶) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۶۷؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۸۹.

۳۷) مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۴۹ و ۲۷۱؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۹ و ۶۸؛ كامل الزایارات، ص ۱۶۰.

۳۸) مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۵۱؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۷۳ و ۷۸؛ كامل الزیارات، ص ۱۴۱.

۳۹) همان، ص ۳۵۶؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۴۱؛ كامل الزیارات، ص ۳۰۴.

۴۰) بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۳۱۹؛ اعلام الدین، ص ۴۴۳؛ عدّة الداعى، ص ۱۹۲.

۴۱) بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۲ و ۴۷؛ كامل الزیارات، ص ۸۵ و ۱۸۱.

۴۲) همان، ص ۸۷؛ كامل الزیارات، ص ۱۸۵ و ۱۷۱.

۴۳) همان، ص ۱۴۳؛ الامالى، صدوق، ص ۱۴۳؛ كامل الزیارات، ص ۱۸۴.

۴۴) جامع الاخبار، ص ۲۹.

۴۵) عوالى اللآلى، ج ۴، ص ۸۲.

۴۶) كامل الزیارات، ص ۱۹۲.

۴۷) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۰۴؛ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۶۵.

۴۸) وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۱۱۴؛ بحارالانوار، ج ۸۰، ص ۵؛ دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۱۳۵.

۴۹) وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۲۲۸؛ مستدرك الوسائل، ج ۳، ص ۸۰؛ بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۱۰۶؛ و ج ۷۹، ص ۲۰۷؛ تحف العقول، ص ۱۱۷.

۵۰) كافى، ج ۴، ص ۵۸۰.

۵۱) همان.

۵۲) همان؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۶۷.

۵۳) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۶۷؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۸۹.

۵۴) مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۹۲.

۵۵) همان، ص ۲۹۷.

۵۶) بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۲ و ۴۷ و ۶۳؛ التهذیب، ج ۶، ص ۵۱؛ كامل الزیارات، ص ۸۵ و ۱۵۱.

۵۷) كافى، ج ۴، ص ۵۸۰؛ من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۰؛ التهذیب، ج ۶، ص ۵۱؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۹۱؛ مصباح المتهجّد، ص ۷۱۶.

۵۸) التهذیب، ج ۶، ص ۵۲ و ۵۸؛ كامل الزیارات، ص ۱۸۴ و ۱۸۷؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۱۴۶؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۹۲ و ۲۹۶-۲۹۷.

۵۹) وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۹۸؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۱۹؛ كامل الزیارات، ص ۱۴۴.

۶۰) مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۲۱۳؛ بحارالانوار، ج ۵۶، ص ۱۷۶ و ج ۹۷، ص ۲۵۷؛ بشارةالمصطفى، ص ۱۰۸؛ كشف الغمّة، ج ۱، ص ۳۹۵.

۶۱) كامل الزیارات، ص ۱۴۴ و ۱۴۶؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۱۰؛ بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۲۱ و ۴۳.

۶۲) مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۵۶.

۶۳) بحارالانوار، ج ۷۶، ص ۳۱۹؛ اعلام الدین، ص ۴۴۳؛ عدّةالداعى، ص ۱۹۲.

۶۴) مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۵۹؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۳۷؛ مصباح المتهجّد، ص ۸۲۰؛ عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۵۸.

۶۵) بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۳۶.

۶۶) كافى، ج ۳، ص ۳۴۳؛ بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۳۶.

۶۷) المقنعة، ص ۱۱۴ و ۱۶۸؛ تهذیب الاحكام، ج ۲، ص ۱۰۵؛ مكارم الاخلاق، ص ۳۰۱؛ مصباح الفلاح، ص ۶۵؛ مستدرك الوسائل، ج ۵، ص ۶۴؛ بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۳۶ - ۳۳۸ و ج ۸۳، ص ۶.

۶۸) بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۳۶ - ۳۳۹.

۶۹) بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۲۰۶.

۷۰) همان، ج ۸۲، ص ۳۳۹.

۷۱) وفات حضرت فاطمهعلیها‌السلام ، ص ۷۳ - ۷۴.

۷۲) كلیات مفاتیح الجنان، ص ۵۹۵ - ۵۹۶.

۷۳) ر.ك: الاتقان فى علوم القرآن، ج ۲، ص ۳۳۳ - ۳۳۶؛ تاریخ قرآن، حجّتى، ص ۱۱۱ - ۱۱۵.

۷۴) سوره حجرات، آیه ۹۸؛ سوره نصر، آیه ۳.

۷۵) سوره طه، آیه ۱۳۰؛ سوره غافر، آیه ۵۵؛ سوره ق، آیه ۳۹، سوره طور، آیه ۴۸.

۷۶) سوره فرقان، آیه ۵۸.

۷۷) ر.ك: المعجم المفهرس للالفاظ القرآن الكریم، ص ۲۶۷ - ۲۷۷ و ۴۳۰ - ۴۳۱.

۷۸) من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۳۲۰.

۷۹) بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۲۰۷.

۸۰) المقنعة، ص ۱۴۶.

۸۱) ابن فارض مصرى، در این خصوص مى سراید:

و انّى وان كنتُ ابنَ آدمَ صورةًفلى فیه مَضَى شاهدٌ بأبوتى

و كلّهم عن سبقِ مضایَ دائربدائرتى أو و لردٍ عن شریعتى

وما منهم الاّ و قدكان داعیاًبه قومُه للحقّ عن تبعیّتى

و قبلَ فِصالى دون تكلیفٍ ظاهریّفتمّتْ بشرعى الموضحى كلُّ شرعةٍ

هرچند من به حسب صورت و جریانات مادى این جهان، فرزند آدم أبوالبشر هستم؛ اما در من معنا و حقیقتى هست كه گواه بر پدریِ من نسبت به آدم است.

همه پیامبران به واسطه تقدم معنویت و حقیقت من، برگرد مركز من مى چرخند، و از ورودگاه و سرچشمه من آب برمى دارند.

هیچ پیامبرى نیامده است مگر اینكه خویش را به خاطر حقیقت به پیروى از من خوانده است.

و پیش از تمام شدن دوران شیرخوارگى، و به سن تكلیف ظاهرى نرسیده، با شریعت روشنگر خود، به همه شرایع پایان دادم.

۸۲) كافى، ج ۱، ص ۱۷۵. این روایت به نقل از امام محمدباقرعلیه‌السلام ، ابن عباس و قتاده نیز وارد شده است. نیز ر.ك: مجمع البیان فى تفسیرالقرآن، ج ۹، ص ۱۴۳؛ تفسیر نمونه، ج ۲۱، ص ۳۷۷- ۳۸۰، ذیل آیه ۳۵ سوره احقاف.

۸۳) كافى، ج ۲، ص ۱۷ و بحارالانوار، ج ۱۱، ص ۳۴. به نقل از امام صادق و امام رضاعلیهما‌السلام .

۸۴) درباره اهل كساء، و پنج تن آل عبا، ر.ك: كافى، ج ۱، ص ۲۸۶؛ بحارالانوار، ج ۳۵، ص ۲۱۰-۲۲۸ و ج ۳۷، ص ۳۵ و ۹۰.

۸۵) ر.ك: بحارالانوار، ج ۴۱، ص ۴۴، و ج ۴۵، ص ۱۳۲ و ۱۳۷، ج ۵۱، ص ۱۰۵، ج ۸۸، ص ۳۷۵،ج ۸۹، ص ۱۱۳، ج ۹۱، ص ۳۱ و ۳۴۶، ج ۹۸، ص ۳۵۹ و ج ۹۹، ص ۹۷.

۸۶) بحارانوار، ج ۹۸، ص ۱۹۹ و ۲۳۵. نیز ر.ك: بحارالانوار، ج ۹۱، ص ۲۶۵ و ج ۹۷، ص ۱۷۳ و ۳۴۵ و ج ۹۹، ص ۸۵؛ البلادالامین، ص ۲۸۹ و ۳۶۵؛ مصباح الكفعمى، ص ۵۰۱؛ مصباح المتهجّد، ص ۷۱۹؛ المناقب، ج ۴، ص ۱۶۸؛ مهج الدعوات، ص ۱۶ و ۲۳۲.

۸۷) الاقبال، ص ۲۹۷ و ۲۹۹ و نیز ر.ك: كامل الزیارات، ص ۲۰۰؛ كشف الغمّه، ج ۲، ص ۶.

۸۸) ر.ك: مفاتیح الجنان، ص ۸۸۳ (زیارت نامه كاظمینعلیهما‌السلام )، و ص ۹۱۰ و ۹۱۳ (زیارت نامه امام رضاعلیه‌السلام ).

۸۹) سوره حمد، آیه ۴-۵.

۹۰) مجالس المؤمنین، ج ۱، ص ۸۳..

۹۱) ر.ك: سوره بقره، آیه ۲۵۵؛ سوره سبأ، آیه ۲۳؛ سوره زمر، آیه ۴۴؛ سوره زخرف، آیه ۸۲ و سوره نجم، آیه ۲۶.

۹۲) ر.ك: سوره انعام، آیه ۵۱؛ سوره زمر، آیه ۴۳؛ سوره غافر، آیه ۱۸؛ سوره مدّثّر، آیه ۴۸، سوره طه، آیه ۱۰۹، سوره مریم، آیه ۸۷؛ سوره انبیاء، آیه ۲۸.

۹۳) ر.ك: كافى، ج ۲، ص ۶۵۴، ج ۳، ص ۲۰۴، ج ۸، ص ۱۳۸ و ۱۷۵؛ من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۷۴، ج ۴، ص ۳۹؛ التهذیب، ج ۱، ص ۴۶۸؛ وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۲۱۷، ج ۱۲، ص ۹۴ و ۱۶۳؛ مستدرك الوسائل، ج ۸، ص ۴۴۲ و ۴۵۴، ج ۱۰، ص ۲۸ و ۲۳۷؛ بحارالانوار، ج ۸، ص ۳۵، ۳۸، ۴۰، و ۴۸، ج ۱۶، ص ۶۳، ج ۱۸، ص ۲۶۷، ج ۲۱، ص ۳۵۰، ج ۲۴، ص ۴۰ و ۲۵۷؛ الاختصاص، ص ۳۷؛ اعلام الدین، ص ۱۷۱ و ۲۶۹ و ۲۹۹.

۹۴) ر.ك: كافى، ج ۴، ص ۵۶۹ و ۵۷۰؛ من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۶؛ التهذیب، ج ۳، ص ۱۴۲، ج ۵، ص ۲۶۷؛ ج ۶، ص ۲۸، ۲۹،و ۱۱۶؛ وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۹۴؛ مستدرك الواسائل، ج ۱۰، ص ۲۸، و ۴۱۵، ج ۱۱، ص ۲۵۵؛ بحارالانوار، ج ۱۸، ص ۳۶۲، ج ۲۴، ص ۳۴۷؛ الاقبال، ص ۴۱۵.

۹۵) من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۹۸؛ وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۱۶؛ مستدرك الوسائل، ج ۶، ص ۸۲ و ۱۵۱، ج ۱۱، ص ۳۶۵؛ بحارالانوار، ج ۸، ص ۲۷۳، ج ۴۵، ص ۳۰۱، ج ۷۰، ص ۳۷۰؛ ارشادالقلوب، ج ۱، ص ۱۶۴ و ۱۶۶.

۹۶) وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۱۷ و ۲۳۳، ج ۱۳، ص ۲۷۵، ج ۱۶، ص ۳۳۹، ج ۲۸، ص ۲۰۵؛ مستدرك الوسائل، ج ۵، ص ۳۲۲؛ بحارالانوار، ج ۸، ص ۳۰، ۴۸، ۵۲، ۵۶ و ۵۸، ج ۲۵، ص ۱۶۹.

۹۷) بحارالانوار، ج ۷، ص ۱۸۸، ج ۸، ص ۱۹ و ۳۴ و ج ۱۰، ص ۱۰۲.

۹۸) همان، ج ۸، ص ۶۱ و ۲۷۳.

۹۹) همان، ج ۹۲، ص ۳۴۹.

۱۰۰) همان، ج ۹۳، ص ۳۸۱ و اعلام الدین، ص ۳۵۵.

۱۰۱) شرح نهج البلاغه، ج ۱۰، ص ۱۹؛ غررالحكم، ص ۱۱۱.

۱۰۲) ر.ك: العین، ج ۸، ص ۱۸۱؛ لسان العرب، ج ۸، ص ۱۸۲؛ مجمع البحرین، ج ۴، ص ۳۵۳ و أقرب الموارد، ج ۱، ص ۵۹۹.

۱۰۳) معجم مقاییس اللغة، ج ۳، ص ۲۰۱ و التحقیق، ج ۶، ص ۸۲ - ۸۳ (شفع).

۱۰۴) التحقیق، ج ۶، ص ۸۳ (شفع).

۱۰۵) ر.ك: المعجم المفهرس الالفاظ القرآن الكریم، ص ۴۸۷ - ۴۸۸.

۱۰۶) در این باره ر.ك: بحارالانوار، ج ۷۰، ص ۳۶ - ۳۷ سخن امام محمد باقرعلیه‌السلام درباره دوست داشتن دنیا و نكوهشى كه از آن شده است.

۱۰۷) جواهر البلاغه فى المعانى و البیان و البدیع، ص ۲۳۹. نیز ر.ك: الاتقان فى علوم القرآن، ج ۲، ص ۲۶۹.

۱۰۸) ماهنامه كوثر، شماره ۲۵، ص ۵۶.

۱۰۹) براى پژوهش درباره مصادیق «التفات» در قرآن، ر.ك: جواهرالبلاغة فى المعانى و البیان و البدیع، ص ۲۳۹ - ۲۴۰ و الاتقان فى علوم القرآن، ج ۲، ص ۲۶۹ - ۲۷۵.

۱۱۰) براى پژوهش درباره مصادیق «التفات»در ادعیه، ر.ك: مفاتیح الجنان، ص ۶۱۷ - ۶۵۸، زیارت مطلقه امیرالمؤمنین، و زیارت امیرالمؤمنینعلیه‌السلام در روز غدیر و ۵۹۵ - ۵۹۷، زیارت ابراهیم بن رسول اللهصلى‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ، و ۵۹۸ - ۵۹۹، زیارت فاطمه بنت اسد، و ۸۷۹ - ۸۸۱، زیارت حضرت امام محمدتقىعلیه‌السلام ، و ۹۰۹ - ۹۱۵، زیارت حضرت امام رضاعلیه‌السلام ، و ۹۳۲ - ۹۴۶، زیارت ائمّه سرّمن رأى، و ۹۴۶ - ۹۶۷، زیارت والده حضرت فائمعلیه‌السلام .

۱۱۱) تحفةالزائر، ص ۳۷۹.

۱۱۲) تحفةالزائر، ص ۳۷۸.

۱۱۳) كلینى در كافى، ج ۲، ص ۸۷ با ذكر سند به نقل از امام باقرعلیه‌السلام نقل مى كند كه فرمود: «من بلغه ثوابٌ من الله على عمل، فعمل ذلك العمل التماس ذلك الثّواب، أُوتِیهِ؛ و ان لم یكُن الحدیث كما بلغهُ». همین روایت با ألفاظ دیگر و به نقل از امام جعفر صادقعلیه‌السلام وارد شده است. در این باره ر.ك: وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۶۳ و ۸۰ - ۸۲؛ بحارالانوار، ج ۲، ص ۲۵۶ و ج ۹۵، ص ۳۳۷؛ اعلام الدین، ص ۳۸۹ و ۵۵۶؛ الاقبال، ص ۶۲۷؛ ثواب الاعمال، ص ۱۳۲؛ عدّة الدّاعى، ص ۱۲ - ۱۳؛ فلاح السائل، ص ۱۱ - ۱۲ و المحاسن، ج ۱، ص ۲۵.

۱۱۴) اشاره به سخن میرزاجواد آقا ملكى تبریزى، در المراقبات (اعمال السَّنَةِ)؛ ص ۵۷ - ۵۸: «ولایناقش فى عدم صحّةالانبیاء لوجهین: أحدهما أن الأمر اذا صار بهذا الخطر و العظمة، انّما یكفى فیه الاحتمال عند العقول، و الحال أنّ هذه الاخبار مظنون الصدور. و الثانى ماوردت فى اخبار كثیرة موثّقة أنّ من سمع شیئاً من الثواب عملى عمل فعلیه التماس ذلك الثواب، اعطاه الله ذلك و ان لم یكن كما سمعه، فهذه الاخبار المعتبرةُ قَطَعَ الأعذارَ من جهة اسناد الاخبار.»

۱۱۵) صحیح مسلم، ج ۲، ص ۲۷۱، ح ۱۰۵؛ سنن ابن ماجه، ج ۳، ص ۹۴، ح ۱۵۷۲ و سنن نسائى، ج ۲، ص ۵۳۷ - ۵۳۸، ح ۲۰۳۳. در سنن ابن ماجه، ج ۳، ص ۹۳-۹۴، ح ۱۵۶۹، به نقل از حضرت محمدعلیه‌السلام آمده است: «زُورُوا القُبُورَ، فَاِنَّها تُذَكَّرُكُمُ الآخِرَةَ».

۲) كامل الزّیارات، ص ۸ - ۹.

۱۱۶) فلسفه زیارت، ص ۱۱.

۱۱۷) فلسفه زیارت، ص ۱۲.

۱۱۸) تحفةالزائر، ص ۳۷۹ - ۳۸۱ و عمدةالزائر، ص ۴۰۰.

۱۱۹) تحفةالزائر، ص ۳۷۹ - ۳۸۱؛ عمدةالزائر، ص ۴۰۰ - ۴۰۱ و المزار، طباطبایى، ص ۲۸۹ - ۲۹۱.

۱۲۰) براى پژوهش بیشتر، ر.ك: عمدةالزائر، ص ۲۷ - ۳۳ و المزار، ص ۸ - ۳۱.

۱۲۱) المزار، ص ۲۸۹ - ۲۹۱.

۱۲۲) اعلام النساء المؤمنات، ص ۵۷۶ - ۵۷۷؛ زبدةالتصانیف، ج ۶، ص ۱۵۹؛ ریاحین الشریعه، ج ۵، ص ۳۵ و انوارالمشعشعین، ص ۲۱۱.

۱۲۳) تاریخ قم، ص ۲۱۴ - ۲۱۵؛ بحارالانوار الجامعة لدور أخبار الائمّة الاطهار، ج ۹۹، ص ۲۶۵ - ۲۶۷. (علامه مجلسى این روایت را به نقل از «تاریخ قم» نوشته و نام نویسنده كتاب را به اشتباه، «حسین بن محمد قمی» نگاشته است كه به نظر مى رسد«تصحیف» باشد)؛ بحارالانوار، ج ۴۸، ص ۳۱۶ - ۳۱۷ (پایان روایت، این گونه نوشته شده است: «قالعلیه‌السلام ذلك و لم تحمل بموسىعلیه‌السلام أمّه». در این جلد، نام نویسنده كتاب تاریخ قم به درستى نگاشته شده است). نیز. ر.ك: وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة، ج ۱، ص ۴۵۱، ب ۹۴؛ مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج ۱۰، ص ۳۶۸ - ۳۶۹؛ میزان الحكمة، ج ۵، ص ۲۲۹۰ و انوارالمشعشعین، ص ۲۰۹ - ۲۱۰.

۱۲۴) تاریخ قم، ص ۲۱۵؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۷ و ج ۴۸، ص ۳۱۶ - ۳۱۷؛ تحفةالزائر، ص ۳۷۸؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۶۹ و انوارالمشعشعین، ص ۲۱۰.

در برخى از نسخه هاى چاپى بحارالانوار، به جاى «تُعادِلُ»، تَعْدِلُ آمده و در دیگر منابع، «تُعادِلُ» آمده است. به نظر مى رسد «تصحیف» باشد.

۱۲۵) مجالس المؤمنین، ج ۱، ص ۸۳.

۱۲۶) ریاض العلماء، ج ۱، ص ۳۱۸؛ بحارالانوار، ج ۱، ص ۴۲؛ خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۳۶۵ و اعیان الشیعه، ج ۵، ص ۲۴۶ - ۲۴۷.

۱۲۷) مستدركات علم رجال الحدیث، ج ۳، ص ۳۸ - ۳۹.

۱۲۸) خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۱، ص ۳۶۵ - ۳۶۶.

۱۲۹) بحارالانوار، ج ۱، ص ۴۲.

۱۳۰) ر.ك: بارگاه حضرت فاطمه معصومهعلیها‌السلام تجلیگاه حضرت فاطمه زهراعلیها‌السلام ، ص ۲۲.

۱۳۱) اعلام النساء المؤمنات، ص ۵۷۶ - ۵۷۷.

۱۳۲) كتب اربعه حدیث شیعه عبارتند از: «كافى، من لا یحضره الفقیه، التهذیب، و الاستبصار» و شرح هایى كه برآنها نوشته شده عبارت استاز: «مرآت العقول» (شرح مجلسى دوم بركافی)، «صافی» و «شافی» (شرح فارسى و عربى ملا خلیل قزوینى بركافی)، «لوامع صاحبقرانى (شرح مجلسى اوّل بر من لایحضره الفقیه). و سه كتاب «وافی»، «وسائل الشیعه» و «بحارالانوار» نیز معروف به «جوامع ثلاثة» هستند كه از «محمدون ثلاث دوم» مى باشند. (ر.ك: علم الحدیث، ص ۷۵ - ۹۲).

۱۳۳) ثواب الاعمال، ص ۸۹؛ عیون اخبارالرضاعلیه‌السلام ، ج ۲، ص ۲۶۷؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۵ - ۲۶۷؛ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۵۱ - ۴۵۲؛ انوارالمشعشعین، ص ۲۱۰.

۱۳۴) كامل الزیارات، ص ۳۲۴ - ۳۲۵، ب ۱۰۶؛ ثواب الاعمال، ص ۱۲۴؛ عیون اخبارالرضاعلیه‌السلام ، ج،۲ ص ۲۶۷؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۵؛ تحفةالزائر، ص ۳۷۸؛ وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۴۵۱ - ۴۵۲؛ انوار المشعشعین، ص ۲۱۰.

۱۳۵) بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۵ - ۲۶۷ و ج ۴۸، ص ۳۱۶ (در این جلد از بحارالانوار تا «من زارها عارفاً بحقّها فله الجنّة» آمده و آداب و متن زیارتنامه نیامده است.) تحفة الزائر، ص ۳۷۸ - ۳۷۹؛ عیون اخبارالرضاعلیه‌السلام ، ج ۲، ص ۲۶۷ (نیز بدون ذكر زیارتنامه)؛ سفینةالبحار، ج ۲، ص ۳۷۶-۳۷۷؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۶۸ - ۳۶۹؛ انوارالمشعشعین، ص ۲۱۰ - ۲۱۱؛ عمدةالزائر، ص ۳۹۸ - ۴۰۰ و المزار (خوانساری) ص ۱۰۸ - ۱۱۵.

۱۳۶) ریاحین الشریعه، ج ۵، ص ۳۵؛ ناسخ التواریخ، ج ۳، ص ۶۸؛ امامزادگان معتبر ایران، ص ۱۰، زندگانى حضرت معصومه، ص ۲۰ و دیعه آل محمد فاطمه معصومه، ص ۹.

۱۳۷) زبدة التصانیف، ج ۶، ص ۱۵۹.

۱۳۸) رجال نجاشى، ص ۳۸۹ - ۳۹۳.

۱۳۹) رجال، علامه حلّى، ص ۱۴۸.

۱۴۰) معجم رجال الحدیث، ج ۱۶، ص ۳۱۵ - ۳۲۶.

۱۴۱) مناقب آل ابى طالب، (ابن شهرآشوب)، ج ۴، ص ۴۲۵ و مجالس المؤمنین، ج ۱، ص ۴۵۳.

۱۴۲) رجال نجاشى، ص ۲۶۲ - ۲۶۳؛ نیز. ر.ك: معجم رجال الحدیث، ج ۱۱، ص ۳۶۸ - ۳۶۹.

۱۴۳) رجال علامه حلّى، ص ۹۴.

۱۴۴) همان، ص ۱۹۴.

۱۴۵) رجال طوسى، ص ۴۳۷.

۱۴۶) معجم رجال الحدیث، ج ۱۷، ص ۲۸۴ - ۲۸۵.

۱۴۷) الكنى والألقاب، ج ۱، ص ۳۹۲ - ۳۹۳.

۱۴۸) رجال نجاشى، ص ۱۲۴ - ۱۲۵.

۱۴۹) رجال علامه حلى، ص ۳۱، تاریخ وفات «ابن قولویه» را سال ۳۶۷ و ۳۶۸ ه.ق. نیز نوشته اند.

۱۵۰) كامل الزیارات، ص ۳۲۴ - ۳۲۵؛ وسایل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۵۱؛ بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۵ و ج ۴۸، ص ۳۱۶؛ تحفةالزائر، ص ۳۷۸؛ میزان الحكمة، ج ۵، ص ۲۲۹۰؛ سفینةالبحار، ج ۲، ص ۳۷۴.

۱۵۱) رجال طوسى، ص ۴۰۱؛ نیز ر.ك: كامل الزیارات، (پاورقی)، ص ۵۳۸؛ معجم رجال الحدیث، ج ۱۳، ص ۱۵۵.

۱۵۲) كامل الزیارات، (پاورقی) ص ۵۳۸.

۱۵۳) تحفةالزائر، ص ۳۷۸.

۱۵۴) معجم رجال الحدیث، ج ۱۷، ص ۱۶۷ - ۱۶۸.

۱۵۵) معجم رجال الحدیث، ج ۱۲،ص ۱۶۱.

۱۵۶) همان، ج ۲، ص ۴۱.

۱۵۷) رجال علامه حلى، ص ۱۵.

۱۵۸) معجم رجال الحدیث، ج ۲، ص ۴۱ - ۴۲.

۱۵۹) بوفك» از روستاهاى نیشابور است.

۱۶۰) معجم رجال الحدیث، ج ۱۳، ص ۱۵۵.

۱۶۱) رجال طوسى، ص ۴۰۱. نیز. ر.ك: معجم رجال الحدیث، ج ۱۳، ص ۱۵۵.

۱۶۲) در بسیارى از منابع كهن از حضرت معصومه به «ستّى فاطمهعلیها‌السلام » یاد شده است. مثلاً در «تاریخ قم» و نیز «انوارالمشعشعین» چاپ سنگى، ص ۲۰۸ و «منتهى الآمال» ج ۲، ص ۱۶۱ و ۱۶۲ لقب «ستّی» آمده است. گویا این كلمه مخفّف «سیدتی» و به معنى خانم و بى بى است.

۱۶۳) بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۵ - ۲۶۷؛ و ج ۴۸، ص ۳۱۶ (در این جلد از «بحارالانوار» صرفاً تا «.. من زارَها عارفاً بحقّها فله الجنّة» آمده، و آداب و متن زیارتنامه نیامده است)؛ تحفةالزائر، ص ۳۷۸ - ۳۷۹؛ عیون اخبارالرضاعلیه‌السلام ، ج ۲، ص ۲۶۷ (نیز بدون ذكر آداب و متن زیارت نامه)؛ سفینةالبحار، ج ۲، ص ۳۷۶ - ۳۷۷؛ مستدرك الوسائل، ج ۱۰، ص ۳۶۸-۳۶۹؛ انوارالمشعشعین، ص ۲۱۰ - ۲۱۱؛ عمةالزائر، ص ۳۹۸ - ۴۰۰؛ المزار (خوانساری)، ص ۱۰۸ - ۱۱۵.

۱۶۴) در تحفةالزائر - كه به فارسى است - آمده است: «در بعضى از كتب زیارات به سند حسن روایت كرده اند كه حضرت امام رضاعلیه‌السلام به سعد اشعرى فرمود...». (ر.ك: تحفةالزائر، ص ۳۷۸). نیز در انوارالمشعشعین از واژه «سعد اشعری» استفاده شده است. (ر.ك: انوارالمشعشعین، ص ۲۱۰).

۱۶۵) انوارالمشعشعین، ص ۲۱۱. نویسنده انوارالمشعشعین در صدر این زیارت نامه مى نویسد: «و ایضاً نوع دیگر در زیارت حضرت معصومه در كتب معتبره و سند صحیح یافت شده»؛ ولى منبع آن را ارائه نداده است.

۱۶۶) در عمدةالزائر، واژه «حَقّاً» نیست.

۱۶۷) در عمدةزائر، واژه «المأتِیُّ» آمده است.

۱۶۸) در عمدةالزائر، واژه «الرّضا» نیست.

۱۶۹) در عمدةالزائر، واژه «على علمٍ» نیز آمده است.

۱۷۰) مصباح الزائر، ص ۵۰۳ - ۵۰۴؛ عمدةالزائر، ص ۳۷۹ - ۳۹۸؛ المزار (شهید اول) ص ۱۵۲ ب - ۱۵۴ الف. (این نسخه خطى از شهید اوّل، در كتابخانه آیةالله العظمى مرعشى، به شماره مسلسل ۹۵۰، به اشتباه به نام شیخ مفید، فهرست نگارى شده است. نیز زیارت نامه هاى نخست و دوم، متصل به هم و بدون تفكیك آمده است)؛ بحارالانوار، (كتاب المزار)، ج ۹۹، ص ۲۷۲ - ۲۷۳.

۱۷۱) پ تفسیر قمى، ج ۱، ص ۸ و المعجم الموحّد، ج ۲، ص ۱۰۶.

۱۷۲) همان و طرائف المقال، ج ۱، ص ۲۰۸.

۱۷۳) معجم رجال الحدیث، ج ۱۱، ص ۱۹۵.

۱۷۴) همان، ص ۱۹۳ - ۱۹۵.

۱۷۵) رجال نجاشى، ص ۲۶۰؛ الفهرست، طوسى، ص ۸۹؛ رجال ابن داود، ص ۲۳۸؛ رجال علامه حلّى، ج ۱، ص ۱۰۰؛ خلاصةالاقوال، ص ۱۸۷؛ طرائف المقال، ج ۱، ص ۲۰۸؛ قاموس الرجال، تسترى، ج ۷، ص ۲۶۴ - ۲۶۵؛ معجم رجال الحدیث، ج ۱، ص ۱۹۳؛ ریاض المحدّثین، ص ۴۰۹ - ۴۱۰.

۱۷۶) خلاصةالاقوال، ص ۴۳۵.

۱۷۷) همان، ص ۴۳۶.

۱۷۸) همان، ص ۴۴۳.

۱۷۹) تفسیرالقمى، ج ۱، ص ۸.

۱۸۰) رجال نجاشى، ص ۲۶۰.

۱۸۱) الفهرست، طوسى، ص ۸۹.

۱۸۲) تهذیب المقال، ج ۱، ص ۲۷۵؛ معجم رجال الحدیث، ج ۱، ص ۱۷۷ -۱۸۰.

۱۸۳) رجال نجاشى، ص ۱۶؛ الفهرست، طوسى، ص ۴؛ رجال طوسى، ص ۳۵۳.

۱۸۴) رجال نجاشى، ص ۱۶، نیز ر.ك: رجال علامه حلى، ج ۱، ص ۴ - ۵؛ رجال طوسى، ص ۳۵۴.

۱۸۵) خلاصةالاقوال، ص ۴۹.

۱۸۶) تهذیب المقال، ج ۱، ص ۲۷۷ و ۲۷۹ - ۲۸۱.

۱۸۷) رجال طوسى، ص ۳۶۹.

۱۸۸) تهذیب المقال، ج ۳، ص ۴۴۶.

۱۸۹) همان، ج ۱، ص ۲۸۰ - ۲۸۱.

۱۹۰) الرواشح السماویة فى شرح احادیث الامامیّة، ص ۴۸.

۱۹۱) الفوائد الرجالیّة، ج ۱، ص ۴۵۰ - ۴۶۵.

۱۹۲) رجال المجلسى، ص ۱۴۶.

۱۹۳) معجم رجال الحدیث (المدخل)، ج ۱، ص ۶۰.

درباره ابراهیم بن هاشم، ر.ك: قاموس الرجال، (تستری)، ج ۱، ص ۳۳۲-۳۳۷؛ اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۲۳۳؛ معجم رجال الحدیث، ج ۱، ص ۱۷۴ و ۳۱۶، ج ۲۱، ص ۱۵ و ج ۲۲، ص ۹۳؛ رجال (خاقانی)، ص ۱۸۴-۱۸۶؛ اصحاب الامام الصادقعلیه‌السلام ، ج ۱، ص ۱۷۲، ج ۲، ص ۲۶۵ و ج ۳، ص ۴۶۳؛ ریاض المحدّثین، ص ۱۷-۲۲؛ مجلّه «نامه قم»، سال چهارم، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۸۰، ص ۱۲۷ - ۱۴۲ و نقدالرجال، ج ۱، ص ۹۰-۹۵.

۱۹۴) رجال طوسى، ص ۳۵۹.

۱۹۵) رجال برقى، ص ۵۱. نیز.ر.ك: معجم رجال الحدیث، ج ۸، ص ۵۳ - ۵۹.

۱۹۶) رجال نجاشى، ص ۱۷۹.

۱۹۷) رجال علامه حلّى، ص ۷۸. نیز ر.ك: معجم رجال الحدیث، ج ۸، ص ۵۳ و ۵۹ و ۶۶؛ جامع الرواة، ج ۱، ص ۳۵۴ و ریاض المحدّثین، ص ۲۹۸ - ۳۰۰.

۱۹۸) مجله فرهنگ كوثر، شماره ۲۵، ص ۵۶.

۱۹۹) معجم رجال الحدیث، ج ۸، ص ۳۴.

۲۰۰) رجال المجلسى، ص ۲۱۸.

۲۰۱) مجله فرهنگ كوثر، شماره ۲۵، ص ۵۵.

۲۰۲) رجال نجاشى، ص ۱۷۹.

۲۰۳) بحارالانوار، ج ۴۹، ص ۲-۳، ج ۵۰، ص ۱-۲ و ج ۵۰، ص ۱۱۴-۱۱۵ و ۲۳۳.

۲۰۴) تهذیب المقال، ج ۲، ص ۴۳۳. نیز.ر.ك: الكنى والألقاب، ج ۱، ص ۲۷۵.

۲۰۵) رجال نجاشى، ص ۱۷۸ - ۱۷۹.

۲۰۶) الفهرست، طوسى، ص ۷۶-۷۷.

درباره سعد بن عبدالله، ر.ك: رجال طوسى، ص ۴۹۴؛ رجال علامه حلّى، ص ۷۸؛ رجال ابن داود، ص ۱۰۲ و ۲۴۷؛ جامع الرواة، ج ۱، ص ۳۵۵-۳۵۶؛ أعیان الشیعه، ج ۷، ص ۲۲۵-۲۲۶؛ قاموس الرجال، (تستری)، ج ۵، ص ۵۶-۶۱؛ الكنى و الألقاب، ج ۱، ص ۲۹۳؛ تهذیب المقال، ج ۲، ص ۴۳۳ و ج ۳، ص ۳۱۱ و ۴۴۳- ۴۴۶؛ تاریخ آل زرارة و الزرازى، ج ۲، ص ۸۳؛ رجال المجلسى، ص ۲۱۸ و ریاض المحدّثین، ص ۳۰۰-۳۱۸.

۲۰۷) در این باره، ز.ك: المتبر، ج ۲، ص ۱۵، ۸۵، ۲۷۱ و ۶۶۶؛ كشف الرموز، ج ۲، ص ۸۸؛ مختلف الشیعه، ج ۲، ص ۷۷، ۲۹۹ و ۴۲۲، ج ۳، ص ۱۱ و ج ۴، ص ۱۷۰ و ۲۹۷؛ منتهى المطلب، ج ۱، ص ۱۹۵، ۲۲۷، ۲۹۸، ۲۹۹، ۳۳۷ و ۴۱۹ و ج ۲، ص ۹۹۵ و ج ۴، ص ۲۲ و ۲۱۸؛ تذكرةالفقهاء، ج ۱، ص ۹۵، ۳۳۷ و ۳۴۳ و ج ۲، ص ۴۹۷ و ۴۶۹ و ج ۷، ص ۳۴۲ و ۳۹۰؛ و جاى جاى مجلّدات ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷ كافی.

۲۰۸) مسند الامام الرضاعلیه‌السلام ، ج ۲، ص ۵۱۱.

۲۰۹) تهذیب المقال، ج ۱، ص ۲۷۸.

۲۱۰) اختیارمعرفةالرجال، ج ۲، ص ۶۱.

۲۱۱) الفهرست، ص ۱۶۶.

۲۱۲) الفوائد الرجالیّة، ج ۱، ص ۴۳۹.

۲۱۳) معجم الرجال الحدیث، ج ۱، ص ۱۷۷ - ۱۸۰.

۲۱۴) بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۲۶۵-۲۶۷. در بحارالانوار، ح ۴۸، ص ۳۱۶، فقط متن روایت آمده و آداب و متن زیارت نیامده است.

۲۱۵) علامه مجلسى، دلیل نگارش این كتاب را چنین مى نویسد: «تا اكثر شیعیان این دیار از این رساله وافیه بهرمند گردند.» ر.ك: تحفةالزائر، مقدمه، ص ۱-۲.

۲۱۶) تحفةالزائر، ص ۳۷۸.

۲۱۷) همان، ص ۳۷۹.

۲۱۸) رجال المجلسى، (ترجمة العلامة للمجلسی)، ص ۴ - ۵.

۲۱۹) عمدةالزائر، ص ۳۹۸.

۲۲۰) المزار، خوانسارى، ص ۱۰۶ - ۱۰۸.

۲۲۱) كتب خطّى مزار به شماره مسلسل ۴۸۰، ۹۵۰، ۳۳۴۲، ۴۶۴۲، ۴۶۷۵، ۴۹۳۸، ۱۰۷۱۳ و ۱۰۸۸۵، ۹۵۰ در كتابخانه آیةالله العظمى مرعشى نجفى، به اشتباه به نام شیخ مفید فهرست نگارى شده اند؛ در صورتى كه اثر شهید اول محمد بن مكّى عاملى هستند. دلیل بر مدّعا این است كه خود مرحوم آیةالله العظمى مرعشى نجفى در ابتداى برخى از آنها مرقوم نموده كه اثر شهید اول مى باشند.