ابتلا به مصيبت ها و امراض و سختى ها
همان طور كه در صفحات پيش اشاره گرديد يكى از آثار شوم گناه براى دوستان و شيعيان اميرالمؤمنينعليه‌السلام
در دنيا ، نزول انواع بلاها ، مبتلا گشتن به اقسام گرفتارى ها و ديدن اشكال مختلف امراض و ناروايى ها است.
اميرالمؤمنينعليه‌السلام
در اين زمينه مى فرمايند:
تَوَقُّوا الذُّنُوبَ، فَما مِنْ بَلِيَة وَلانَقْصِ رِزْق اِلاّ بِذَنْب حَتّى الخَدْشَ والكَبْوَةَ والمُصيبَة، قالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ:
(
وَ ما اَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَة فَبِما كَسَبْ اَيْديكُمْ وَ يَعْفُو عَنْ كَثير
)
از گناهان بپرهيزيد كه هيچ بلاء و كمبود روزى اى نيست مگر به خاطر گناهى (كه انجام مى دهيد) ، حتى خراشى كه بر بدن وارد مى شود ، لغزيدن و به زمين خوردن (شما) و مصيبتى كه بر روح و پيكرتان وارد مى گردد (آثار گناهان شما است) ! خداوند مى فرمايد:
« هر مصيبت و ناراحتى كه به شما سرايت مى كند به خاطر كردار زشتى است كه به دست خود كسب كرده ايد و خدا بسيارى از گناهان را مى بخشد ! » .گويا مقصود اميرالمؤمنينعليه‌السلام
از استدلال به اين آيه كريمه اين است : بلاها و سختى هايى كه مؤمن در اين دنيا مى بيند نتيجه غضب خدا بر بنده اش به خاطر اندكى از گناهان اوست با اين كه خدا بسيارى از گناهان او را مى بخشد، باز اين همه مصيبت و ناراحتى متوجّه او مى گردد ، واى از آن روزى كه خدا بخواهد بندگانش را به تمام كردار ناشايستشان مؤاخذه كند.
اميرالمؤمنينعليه‌السلام
در بيان نورانى ديگرى عقوبت گناه شيعيانشان را چنين بيان مى فرمايند:
ما مِنَ الشّيعَةِ عَبْدٌ يُقارِفُ اَمْراً نَهَيْناهُ عَنْه فَيَمُوتُ حَتّى يُبْتَلى بِبَلِيَّة تُمَحِّصُ بِها ذُنُوبَه، اِمّا فى مال وَ اِمّا فى وَلَد وَ اِمّا فى نَفْسِهِ حَتّى يَلْقى اللهَ عَزَّوَجَلَّ وَ مالَهُ ذَنْبٌ ، وَ اِنَّهُ لَيَبْقى عَلَيْهِ الشَّىْءُ مِنْ ذُنُوبِه ، فَيُشَدَّدُ بِهِ عَلَيْهِ عِنْدَ مَوْتِه
هر بنده اى كه شيعه ما باشد و مرتكب كارى گردد كه ما او را از آن نهى كرده ايم و با آن حال بميرد، گرفتار بلايى مى شود تا گناهان او را پاكيزه سازد و اين گرفتارى يا در مال اوست يا در فرزند او ، يا در خود او، تا آن كه خدا را در حالى ملاقات كند كه هيچ گناهى بر او نمانده باشد.
در مورد شخصى كه مقدارى از گناهانش باقى مانده باشد (و با ديدن اين گرفتارى ها پاك نشود) هنگام مرگ ، كار بر او سخت مى شود (و با سكرات مرگ و سختى هاى جان كندن گناهش مى ريزد)
از اين كلام نورانىِ اميرالمؤمنينعليه‌السلام
نيز استفاده مى شود كه خدا شيعيان آن حضرت را به همه گناهانشان مؤاخذه و عقاب نمى كند بلكه گرفتارى هايى كه در اين دنيا مى بينند نتيجه بعضى از كردارهاى زشت آنان است، و بعضى از آنان، آثار شوم گناهانشان را هنگام مرگ و در عوالم پس از مرگ خواهند ديد تا لحظه اى كه در قيامت به شفاعت مولايشان مى رسند ، پاك و پاكيزه شده باشند
امام باقرعليه‌السلام
در سخنى حكيمانه و تكان دهنده، آثار بعضى از گناهان را چنين بيان مى فرمايند:
وَجَدْنا فى كِتاب عَلِىّعليه‌السلام
قالَ: قالَ رَسُولُ اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
إِذا ظَهَر الزِّنا كَثُر مَوْتُ الْفُجْأَةُ ، وَ إِذا طُفِّفَ المِكْيالُ أَخَذَهُم اللهُ بِالسِّنينَ وَالنَّقْصِ، وَ إِذا مَنَعُوا الزَّكاةَ مَنَعتِ الاَْرْضُ بَرَكَتَها مِنَ الزَّرْعِ والثِّمارِ وَ المَعادِنَ كُلِّها، وَ إِذا جارُوا فى الأَحْكامِ تَعاوَنُوا عَلَى الظُّلْمِ وَالْعُدْوانِ ، وَ إِذانَقَضُوا الْعَهْدَ سَلَّطَ اللهُ عَلَيْهِمْ عَدُوَّهُمْ ، وَ إِذا قَطَعُوا الأَرْحامَ جُعِلَتِ الأَمْوالُ فى أَيْدِى الأَشْرارِ ، وَ إِذا لَمْ يأْمُرُوا بِمَعْرُوف وَ لَمْ يَنْهَوا عَنْ مُنْكَر وَ لَمْ يَتَبَّعُوا الأَخْيارَ مِنْ أَهْلِ بَيْتى سَلَّطَ اللهُ عَلَيْهِمْ شِرارَهُمْ فَيَدْعُوا عِنْد ذلِكَ خِيارُهُمْ فَلا يُسْتَجابُ لَهُمْ
در كتاب اميرالمؤمنين علىعليه‌السلام
چنين يافتيم كه فرمودند: رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
فرموده اند:
زمانى كه زِنا در ميان مردم آشكار گردد، مرگ ناگهانى زياد مى شود ; و هر زمان كم فروشى كنند ، خدا آنان را به خشك سالى و كمبود روزى مؤاخذه و عقاب مى كند ; و هرگاه از دادن زكات و حقوق واجب مالى خويش خوددارى كنند، زمين بركات خود را از آن ها مى گيرد (و بركات زمين عبارت از : زراعت خوب، ميوه هاى شاداب و معدن هاى پربار) ; و هر وقت (فرمانروايان آنان) در حكم كردن به ستم حكم كنند ، يكديگر را بر ظلم و تجاوز يارى مى كنند ; و هر زمان عهد و پيمانشان را بشكنند ، خدا دشمنشان را بر آن ها مسلط مى گرداند ; و هر گاه ارتباط خويشاوندى را قطع نمايند، اموال در اختيار انسان هاى شرور جامعه قرار مى گيرد و زمانى كه امر به معروف و نهى از منكر نكرده و از خوبان اهل بيت من پيروى نكنند ، خدا بدترين آنان را بر آن ها مسلط مى كند آن گاه خوبان ايشان (براى رفع اين بلاها و سختى ها) دعا مى كنند و اجابتى نمى يابند.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
نيز ، در سخن پر بارى آثار غضب خدا را به خاطر كردار ناشايست جمعى كه گناه كرده اند اين گونه بيان مى فرمايند:
(
إِذا غَضَبَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ عَلى اُمَّة وَ لَمْ يَنْزِلْ بِها الْعَذابَ غَلَتْ اَسْعارُها ، وَ قَصُرَتْ اَعْمارُها ، وَ لَمْ تَرْبَحْ تُجّارُها ، وَ لَمْ تُزَكَّ ثِمارُها ، وَ لَمْ تَعْزُزْ اَنْهارُها ، وَ حُبِسَ عَنها اَمْطارُها وَ سُلِّطَ عَلَيْها شِرارُها
)
هر گاه خداوند بر امّتى غضب كند و عذابش را بر آن ها نازل نكند ، قيمت اجناس آن ها بالا خواهد رفت، عمرشان كوتاه مى شود، تجّارشان سودى نمى برند، ميوه هاى آنان پاكيزه و خوشگوار نمى شود ، نهرهاى آنان نجوشيده و روان نمى گردد، باران از آن ها قطع شده و بدترين ايشان بر آنان مسلّط مى شود
امام صادقعليه‌السلام
نيز پى آمد گناهان را چنين بيان مى فرمايند:
اَما اِنَّهُ لَيْسَ مِنْ عِرْق يَضْرِبُ ، وَلانِكْبَة ، وَلاصُداع ، وَلامَرَض اِلاّ بِذَنْب وَ ذلِكَ قَوْلُ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فى كِتابِهِ: (وَ ما اَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَة فَبِما كَسَبْ اَيْديكُمْ وَ يَعْفُو عَنْ كَثير)
آگاه باشيد اگر رگى از رگ هاى انسان به ضربان افتد ، يا پايش به سنگ خورد ، يا سرش درد بگيرد ، يا مريض شود ; به خاطر گناهى است كه مرتكب شده است و اين است معناى گفتار خداوند در قرآنش كه مى فرمايد: « هر مصيبتى كه شما را مى رسد به خاطر گناهانى است كه به دست خود انجام داده ايد و او از بسيارى از گناهان مى گذرد »
در ادامه امام صادقعليه‌السلام
مى افزايند:
آنچه خدا مى بخشد به مراتب بيشتر از آنى است كه بندگانش را بدان مؤاخذه مى كند
ناگفته نماند : اين حديث و امثال آن در مورد كسانى است كه اوّلاً : داراى عقل و شعور باشند و به سر حدّ بلوغ و تكليف رسيده باشند. ثانياً : همچون انبياء و اوصياءعليهم‌السلام
داراى مقام عصمت نباشند
بنابر اين ، مصائب و سختى هايى كه به افراد غير بالغ و غير عاقل ، همچون ديوانگان و كودكان مى رسد ; از اين قانون مستثنى است و حكم ديگرى بر آن مرتّب مى گردد :
اولاً : باعث ريزش گناهان پدران و مادران آن ها ، و يا كسانى كه مسؤوليّت تربيت و پرورش آن ها را به عهده دارند مى شود
ثانياً : باعث ترفيع مقام و درجه خود آنان در عوالم پس از مرگ مى گردد. همچنين مصائبى كه به انبيا و اوصياى آنان مى رسد باعث ترفيع مقام و بالا رفتن درجات آنان در بهشت و زياد شدن قُرب آنها به پروردگار مى گردد چرا كه صبر بر بلا و تحمّل مصيبت ، يكى از كمالات بزرگ مردان خداست كه حاكى از ايمان محكم آنان و باعث افزايش مقامشان در نزد خداوند است.
قحطى و خشك سالى
يكى ديگر از عقوبت هاى گناهان ، قحطى و خشك سالى است كه در روايات به صراحت از آن ياد شده است حتّى از رواياتى استفاده مى شود كه هيچ سالى كمتر از سال هاى گذشته باران نمى بارد. بلكه معصيت اهل شهرها و آبادى ها باعث مى شود كه در آن مناطق باران نبارد و در مناطقى فرود آيد كه معصيت خدا نشده باشد.
ابى حمزه ثُمالى گويد : از امام باقرعليه‌السلام
شنيدم كه فرمودند:
ما مِنْ سَنَة اَقَلُّ مَطَراً مِنْ سَنَة ، وَ لـكِنَّ اللهَ يَضَعُه حَيْثُ يَشاءُ ; اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ اِذا عَمِلَ قَوْمٌ بِالمَعاصى صَرَفَ عَنْهُم ما كانَ قَدَّرَ لَهْم مِنَ المَطَر فى تِلْكَ السَّنَةِ اِلى غَيْرِهِمْ، والَى الْفَيافى و البِحارِ وَ الْجِبالِ ; وَ اِنَّ الله لَيُعَذِّبُ الجُعَلَ فى جُحْرِها فَيَحْبِسُ المَطَرَ عَنِ الأَرْضِ الَّتى هِىَ بِمَحَلِّها بِخَطايا مَنْ بِحِضْرَتِها ، وَ قَدْ جَعَلَ اللهُ لَها السَّبيلَ فى مَسْلك سِوى مَحَلَّةِ اَهْلِ المَعاصى.
قالَ : ثُمَّ قالَ ابُوجَعْفَرعليه‌السلام
: فَاعْتَبِرُوا يا اُولِى الأَبْصارِ
هيچ سال كمتر از سال گذشته باران نمى بارد، هر جا خداوند اراده كند، قطرات باران را فرود مى آورد.
زمانى كه گروهى معصيت خدا را انجام دهند، خداوند بارانى را كه براى آن ها در آن سال مقدّر كرده است ، به سوى گروهى ديگر و سرزمين ديگرى برگردانده و در بيابان ها ، درياها و كوه ها سرازير مى كند.
به راستى خداوند جُعَل
را در لانه اش ، عذاب مى كند و به خاطر معصيت انسان هايى كه در آن سر زمين گناه كرده اند، از باران محروم مى فرمايد چرا كه خدا براى اين حيوان راه كوچ كردن و زندگى نمودن در سرزمين ديگر غير از اين سرزمين را فراهم ساخته است.
ابى حمزه گويد: امام باقرعليه‌السلام
بعد از نقل اين حديث فرمودند: اى صاحبان بصيرت و بينايى عبرت بگيريد
در جايى كه خداوند حيوانى را كه به ظاهر تكليفى ندارد، به خاطر معصيت عدّه اى كه در حضور او گناه كرده و او نسبت به گناه آنان اظهار تنفّر و بيزارى نكرده است ، عذاب مى كند و از باران رحمتش محروم مى سازد ; پس چه خواهد كرد با آن جمعيتى كه نعمت هاى پروردگار خويش را ناديده گرفته اند و آن ها را در راه نافرمانى خداوند به كار گرفته اند ; امان از آن لحظه اى كه غضب خدا گروهى را ، به خاطر نافرمانى آنان ، فرا بگيرد و نزول عذابش را بر آنان حتمى كند.
مرحوم علامه مجلسى بعد از نقل اين خبر مى فرمايد:
اين حديث از احاديثى است كه دلالت مى كند بر اين كه حيوانات نسبت به بعضى از تكاليف شرعى و كارهاى بندگان خدا علم و شعور دارند و بر آن ها نوعى از تكليف ثابت است برخلاف نظر اكثر حكما و متكلّمين و مؤيّد اين حديث قصه هُدهُد است كه در قرآن و روايات بدان اشاره گرديده است. و همچنين ساير رواياتى كه ما آن ها را در جلد ١٤ بحارالأنوار آورده ايم
سپس مى فرمايد:
اين حديث دلالت دارد بر وجوب هجرت از شهرهاى اهل معصيت ، در صورتى كه نهى آنان از منكرى كه انجام مى دهند، امكان نداشته باشد
عوامل خشك سالى
پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
عوامل قحطى و خشك سالى را در سخن پربارى چنين بيان مى فرمايند:
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيْر ما تَحابُّوا و تَهادُّوا ، وَاَدُّوا الأَمانَة وَاجْتَنَبُوا الْحَرمَ، وَ قَرُّوا الضَّيْفَ، و اَقامُوا الصَّلاةَ ، وَ آتَوُا الزَّكاةَ ; فَإِذا لَمْ يَفْعَلُوا ذلِكَ اِبْتَلَوْا بِالْقَحْطِ وَالسِّنينَ
امّت من تا زمانى كه به يكديگر اظهار محبت كنند ، براى يكديگر هديه ببرند ، امانت را ادا كرده ، از حرام دورى كنند ، ميهمان را احترام كرده ، نماز را به پا دارند و زكات بدهند ; پيوسته در خير و خوبى به سر برند و هر زمان كه چنين نكنند به قحطى و خشك سالى گرفتار مى شوند
از اين روايت استفاده مى شود كه آنچه باعث قحطى و خشك سالى مى گردد عبارتند از:
١ ـ به محبت يكديگر پاسخ ندادن و با يكديگر دشمنى كردن.
٢ ـ خيانت در امانت نمودن.
٣ ـ مرتكب كارهاى حرام و ناشايست شدن.
٤ ـ احترام ميهمان را نگه نداشتن و از او پذيرايى نكردن.
٥ ـ نماز نخواندن.
٦ ـ خمس و زكات ندادن.
با كمال تأسف در اكثر بلاد مسلمين اين امور كم و بيش مشاهده مى شود و نتيجه ناگوار و دردناك آن را نيز به چشم خود مى بينيم.
اميدواريم تمام مسلمانان و مخصوصاً شيعيان اميرمؤمنانعليه‌السلام
از خواب سنگينى كه آنان را فرا گرفته است بيدار شوند ; و با دعا و استغفار و توجّه به امام زمانعليه‌السلام
، ابر سياهى را كه بر سر خويش قرار داده اند برطرف سازند ; تا ابرهاى رحمت حق ، باران حيات بخش خويش را بر آنان فرود آورند.
از دست دادن نعمت هاى خداوند
يكى ديگر از عقوبت هايى كه خداوند براى بعضى از گناهان مقرر فرموده است، از دست دادن نعمتى است كه انسان آن را در راه نافرمانى خدا به كار برده است به تعبير رساتر ، يكى از آثار شوم گناهان ، تغيير يافتن و از بين رفتن نعمت هاى خداوند است
سماعه گويد : از امام صادقعليه‌السلام
شنيدم كه مى فرمودند:
ما اَنْعَمَ اللهُ عَلى عَبْد نِعْمَةً فَسَلَبَها اِيّاهُ حَتّى يُذْنِبَ ذَنْباً
يَسْتَحِقُّ بِذلِكَ السَّلْبَ
خداوند هيچ نعمتى را به بنده اى عطا نمى كند كه از او بگيرد ، مگر زمانى كه گناهى انجام دهد كه به خاطر آن ، استحقاق گرفتن نعمت را پيدا كند
مراد خداوند در اين آيه شريفه نيز همين نكته است:
(
اِنَّ اللهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْم حَتّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ اِذآ اَرادَ اللهُ بِقَوْم سُوءً فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِه مِنْ وال
)
مسلّماً خداوند وضعيّت گروهى را تغيير نمى دهد مگر زمانى كه آن ها در نَفْس و كردار خود تغييرى ايجاد كنند و زمانى كه خدا نسبت به جمعيّتى اراده بدى نمايد ، جز خدا هيچ عاملى آن را برنمى گرداند و هيچ سرپرستى ندارند كه كار آن ها را به عهده گرفته و بدى را از آن ها دور سازد
امام باقرعليه‌السلام
در تفسير اين آيه كريمه مى فرمايند:
اِنَّ اللهَ قَضى قَضاءً حَتْماً لايُنْعِمُ عَلى عَبْدِه نِعْمَةً فَيَسْلُبُها اِيّاهُ ، قَبْلَ اَنْ يُحْدِثَ العَبْدُ ذَنْباً يَسْتَوْجِبُ بِذلِكَ الذَّنْبِ سَلْبَ تِلْكَ النِّعْمَةِ ; وَ ذلِكَ قَوْلُ الله : (اِنَّ اللهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْم حَتّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ)
خداوند در تقدير حتمى خويش اين مطلب را گذرانده كه نعمتى را به بنده اى عطا نكند كه آن را از او بگيرد ، قبل از آن كه آن بنده گناهى انجام دهد كه به خاطر آن ، مستحقّ گرفتن نعمت گردد. (بلكه وقتى بنده گناه مى كند آن نعمت از او گرفته مى شود) و اين است مقصود خدا از اين گفتار كه مى فرمايد:
« خداوند وضعيت گروهى را تغيير نمى دهد مگر زمانى كه آن ها در نفس و كردار خويش تغييرى ايجاد كنند ».
امام سجادعليه‌السلام
گناهانى را كه باعث تغيير نعمت هاى خداوند مى شود چنين بيان مى فرمايند:
الذُّنُوبُ الَّتى تُغَيِّرُ النِّعَم : اَلْبَغْىُ عَلى النّاسِ ، وَالزَّوالُ عَنِ العادَةِ فِى الخَيْر ، وَاصَطِناعُ المَعْرُوفِ ، وَ كُفْرانُ النِّعَم، وَ تَرْكُ الشُّكْر
گناهانى كه نعمت هاى خداوند را تغيير مى دهد عبارتند از:
ستم روا داشتن بر مردم ، جدا گشتن از عادت در كار نيك ، و كار خوب را به خود بستن بدون اين كه بدان پايبند باشد، نعمت هاى الهى را كفران كردن، و شكر نعمت هاى خداوند را ترك نمودن
در ادامه اين حديث امام سجادعليه‌السلام
، آيه مذكور را تلاوت فرمودند.
امام صادقعليه‌السلام
نيز در اين رابطه مى فرمايند:
خداوند پيامبرى از پيامبران خويش را به سوى قومش فرستاد و به او وحى كرد كه به قومت بگو: اهل هر قريه و مردمى كه در حال اطاعت من بودند ، سرور و شادى به آن ها رسيد و از آنچه كه من دوست داشتم به آنچه كه دوست نداشتم منتقل شدند، آنان را از آنچه دوست داشتند منتقل به حالتى مى كنم كه از آن ناراحت بودند و اهل هر قريه و اهل بيتى كه در حال معصيت من بودند و سختى و ناراحتى به آنان رسيد و از آنچه كه من دوست نداشتم منتقل شدند به آنچه دوست دارم ، من نيز در عوض آن ها را از وضعيتى كه از آن ناراحت بودند به آنچه دوست داشتند منتقل مى كنم اى پيامبر ما به مردم بگو:
اِنَّ رَحْمَتى سَبَقَتْ غَضَبى، فَلا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَتى فَاِنَّهُ لايَتَعاظَمُ عِنْدى ذَنْبُ عَبْد اَغْفِرُهُ
به يقين رحمت من بر غضبم پيشى گرفته است ، از رحمت من نااميد نشويد ، البتّه بخشيدن گناه بنده براى من كار بزرگى نيست. به بندگان من بگو:
لايَتَرَّضُوا مُعانِدينَ لِسَخَطى وَلايَسْتَخِفُّوا بِاَوْلِيائى فَاِنَّ لى سَطَوات عِنْدَ غَضَبى لايَقُوُم لَها شَىْءٌ مِنْ خَلْقى
هيچ يك ، خود را با عناد و لجاجت ، در معرض غضب من قرار ندهند ، و دوستان مرا كوچك مشمارند ، كه چون خشمگين شوم عذاب و گرفتن من آن قدر سخت و شديد است كه هيچ يك از آفريدگان من تاب مقاومت در برابر آن را ندارند
0%
نویسنده: محمد حسين يوسفى
