شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

(احكام حج)

٢٠٤٤ - حج: زيارت كردن خانه خدا و انجام اعمالى است كه دستور داده اند در آنجا بجا آورده شود، و در تمام عمر بر كسى كه اين شرايط را دارا باشد، يك مرتبه واجب مى شود: اول آن كه بالغ باشد.

دوم آن كه عاقل و آزاد باشد.

سوم به واسطه رفتن به حج مجبور نشود كه كار حرامى را كه ترك آن از حج مهمتر است انجام دهد، يا عمل واجبى را كه از حج مهمتر است ترك نمايد.

چهارم آن كه مستطيع باشد.

و مستطيع بودن به چند چيز است.

اول آن كه توشه راه و هم چنين مركب سوارى - در صورت احتياج به آن - يا مالى كه بتواند با آن مال آنها را تهيه كند داشته باشد.

دوم سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد كه بدون مشقت زياد بتواند مكه رود و حج را به جا آورد.

سوم در راه مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، يا انسان بترسد كه در راه جان يا عرض او از بين برود، يا مال او را ببرند، حج بر او واجب نيست. ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود، اگر چه دورتر باشد، بايد از آن راه برود، مگر آن كه آن راه آن قدر دورتر و غير معمولى باشد كه بگويند راه حج بسته است.

چهارم به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.

پنجم مخارج كسانى را كه خرجى آنان بر او واجب است مثل زن و بچه.

و مخارج كسانى را كه مردم خرجى دادن به آنها را لازم مى دانند داشته باشد.

ششم بعد از برگشتن كسب يا زراعت، يا عايدى ملك، يا راه ديگرى براى معاش خود داشته باشد، يعنى اين طور نباشد كه به واسطه مخارج حج پس از برگشتن مجبور شود به زحمت زندگى كند.

٢٠٤٥ - كسى كه بدون خانه ملكى رفع احتياجش نمى شود، وقتى حج بر او واجب است كه پول خانه را هم داشته باشد.

٢٠٤٦ - زنى كه مى تواند مكه برود، اگر بعد از برگشتن، از خودش مال نداشته باشد، و شوهرش هم مثلا فقير باشد، و خرجى او را ندهد، و ناچار شود كه به سختى زندگى كند، حج بر او واجب نيست.

٢٠٤٧ - اگر كسى توشه راه و مركب سوارى نداشته باشد، و ديگرى به او بگويد حج برو، و من خرج تو و عيالات تو را در موقعى كه در سفر حج هستى مى دهم، در صورتى كه اطمينان داشته باشد كه خرج او را مى دهد حج بر او واجب مى شود.

٢٠٤٨ - اگر مخارج رفت و برگشت و مصارف عيالات كسى را در مدتى كه مكه مى رود و برمى گردد، به او ببخشند براى اين كه حج كند، حج بر او واجب مى شود، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالى كه بتواند با آن زندگى كند نداشته باشد، ولى اگر طورى باشد كه روزهاى سفر حج روزهاى كسب و كارش باشد، به طورى كه اگر حج رود نتواند قرض خود را در موقعش ادا نمايد يا آن كه نتواند مخارج زندگانيش را در بقيه سال تامين نمايد حج بر او واجب نيست.

٢٠٤٩ - اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عيالات كسى را در مدتى كه مكه مى رود و برمى گردد به او بدهند و بگويند حج برو، ولى ملك او نكنند، در صورتى كه اطمينان داشته باشد كه از او پس نمى گيرند، حج بر او واجب مى شود.

٢٠٥٠ - اگر مقدارى مال كه براى حج كافى است به كسى بدهند و با او شرط كنند كه در راه مكه به كسى كه مال را داده خدمت بنمايد، حج بر او واجب نمى شود. ٢٠٥١ - اگر مقدارى مال به كسى بدهند و حج بر او واجب شود، چنانچه حج نمايد، هر چند بعدا مالى از خود پيدا كند، ديگر حج بر او واجب نيست.

٢٠٥٢ - اگر براى تجارت مثلا تا جده برود و مالى به دست آورد كه اگر بخواهد از آنجا به مكه رود مستطيع باشد، بايد حج كند و در صورتى كه حج نمايد، اگر چه بعدا مالى پيدا كند كه بتواند از وطن خود به مكه رود ديگر حج بر او واجب نيست.

٢٠٥٣ - اگر انسان اجير شود كه مباشرتا از طرف كس ديگر حج كند، چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد ديگرى را از طرف خودش بفرستد، بايد از كسى كه او را اجير كرده اجازه بگيرد.

٢٠٥٤ - اگر كسى مستطيع شود و مكه نرود و فقير شود، بايد اگر چه به زحمت باشد، بعدا حج كند، و اگر به هيچ قسم نتواند حج برود، چنانچه كسى او را براى حج اجير كند، بايد به مكه رود و حج كسى را كه براى او اجير شده بجا آورد و تا سال بعد چنانچه ممكن است در مكه بماند و براى خود حج نمايد، ولى اگر ممكن باشد كه اجير شود و اجرت را نقد بگيرد و كسى كه او را اجير كرده.

راضى شود كه حج او در سال بعد بجا آورده شود، چنانچه اطمينان نداشته باشد كه سال بعد بتواند براى خود حج برود، بايد سال اول براى خود حج نمايد و حج آن كسى را كه او را اجير كرده براى سال بعد بگذارد.

٢٠٥٥ - اگر كسى كه مستطيع شده به مكه رود و در وقت معينى كه دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه در سالهاى بعد مستطيع نباشد، حج بر او واجب نيست.

مگر آن كه از سالهاى پيش مستطيع بوده و نرفته، كه در اين صورت اگر چه به زحمت باشد بايد حج كند.

٢٠٥٦ - اگر كسى كه مستطيع شده حج نكند و بعد به واسطه پيرى يا مرض و ناتوانى نتواند حج نمايد، و نااميد باشد از اين كه بعدا خودش حج كند بايد ديگرى را از طرف خود بفرستد، بلكه اگر نااميد هم نباشد، احتياط واجب آن است كه اجير بگيرد و در صورتى كه بعدا قدرت پيدا كرد، خودش نيز حج نمايد، و هم چنين است اگر در سال اولى كه به قدر رفتن حج مال پيدا كرده، به واسطه پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حج كند و نااميد از توانايى خود باشد، و در تمام اين صور احتياط مستحب آن است كه چنانچه منوب عنه مرد باشد، نايب صروره باشد، يعنى كسى كه اولين مرتبه حج رفتن او باشد.

٢٠٥٧ - كسى كه از طرف ديگرى براى حج اجير شده، بايد طواف نساء را نيز از طرف او بجا آورد و اگر بجا نياورد، زن بر آن اجير حرام مى شود.

٢٠٥٨ - اگر طواف نساء را درست بجا نياورد يا فراموش كند چنانچه بعد از چند روز يادش بيايد و از بين راه برگردد و بجا آورد صحيح است.

ولى چنانچه برگشتن برايش مشقت داشته باشد مى تواند نايب بگيرد.