منتخب احاديث حج

منتخب احاديث حج0%

منتخب احاديث حج نویسنده:
گروه: متون حدیثی

منتخب احاديث حج

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.

نویسنده: سيّد على قاضى عسكر
گروه: مشاهدات: 4219
دانلود: 1673

توضیحات:

منتخب احاديث حج
جستجو درون كتاب
  • شروع
  • قبلی
  • 43 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 4219 / دانلود: 1673
اندازه اندازه اندازه
منتخب احاديث حج

منتخب احاديث حج

نویسنده:
فارسی

این کتاب در موسسه الحسنین علیهما السلام تصحیح و مقابله شده است.

شعار حجّ

قالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

أَتَانِي جَبْرَئِيلُعليه‌السلام فَقَالَ:

اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ يَأْمُرُكَ اَنْ تَأْمُرَ أَصْحَابَكَ أَنْ يَرْفَعُوا أَصْوَاتَهُمْ بِالتَّلْبِيَةِ فَإِنَّها شِعَارُ الْحَجِّ.(٤٢)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

جبرئيلعليه‌السلام نزد من آمد و گفت: همانا خداى عزّوجل تو را فرمان مى دهد كه به ياران و اصحاب خود دستور دهى صدايشان را به لبيك گفتن بلند كنند زيرا آن شعار حج است.

ورود آگاهانه

قالَ الباقِرُعليه‌السلام :

مَنْ دَخَلَ هذَا الْبَيْتَ عارِفاً بِجَميع ما اَوْجَبَهُ الله عَلَيْهِ كانَ آمِناً في الآخِرَةِ مِنَ الْعَذابِ الدّائِمِ.(٤٣)

امام باقرعليه‌السلام فرمود:

هركس داخل اين خانه شود، و نسبت به همه آنچه خداوند بر او واجب فرموده آگاه باشد، از عذاب هميشگى روز قيامت ايمن خواهد بود.

ايمن از خشم خدا

عبدالله بن سنان گويد:

از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم: فرموده خداوند عزّوجلّ «وَمَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً(٤٤) كه هركس داخل آن گردد در امان است، آيا مراد خانه است يا حرم؟

قَالَ: مَنْ دَخَلَ الْحَرَمَ مِنَ النَّاسِ مُسْتَجِيراً بِهِ فَهُوَ آمِنٌ مِنْ سَخَطِ اللَّهِ...(٤٥)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

هركس از مردم داخل حرم شود و به آن جا پناه آورد از خشم خداوند در امان خواهد بود.

مكّه حرم خدا و رسول

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

مَكَّةُ حَرَمُ اللَّهِ وَ حَرَمُ رَسُولِهِ وَ حَرَمُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام ، الصَّلاةُ فِيهَا بِمِائَةِ أَلْفِ صَلاة، وَالدِّرْهَمُ فِيهَا بِمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَم، وَ الْمَدِينَةُ حَرَمُ اللَّهِ وَ حَرَمُ رَسُولِهِ وَ حَرَمُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ـ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا ـ الصَّلاةُ فِيهَا بِعَشَرَةِ آلافِ صَلاة وَ الدِّرْهَمُ فِيهَا بِعَشَرَةِ آلافِ دِرْهَم.(٤٦)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

مكّه حرم خداوند و حرم فرستاده او ]محمّد بن عبداللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم [ و حرم امير مؤمنان على بن ابى طالبعليه‌السلام است ]يك ركعت[ نماز در آن برابر با يك صد هزار نماز، و يك درهم انفاق در آن برابر با يك صد هزار درهم است. و مدينه حرم خدا و حرم رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و حرم امير مؤمنان على بن ابى طالبعليه‌السلام است، نماز در آن ده هزار نماز و انفاق يك درهم در آن ده هزار درهم پاداش دارد.

آداب ورود به مسجد الحرام

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَادْخُلْهُ حَافِياً عَلَى السَّكِينَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْخُشُوعِ...(٤٧)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

هنگامى كه به مسجد الحرام وارد شدى، با پاى برهنه و با آرامش و متانت و خشوع داخل شو.

____________________

پى نوشت ها :

١ ـ نهج البلاغة: خ١

٢ ـ وسائل الشيعه: ١١/١٥ ـ نهج البلاغه: خ١

در نهج البلاغه «فَرَضَ حَقَّهُ وَ أَوْجَبَ حَجَّهُ...» آمده است.

٣ ـ نهج البلاغه، خ١

٤ ـ وسائل الشيعة: ١١/١٥ ـ نهج البلاغه: خ١

٥ ـ نهج البلاغه: خ١

٦ ـ بحار الانوار: ٧٥/١٨٣

٧ ـ مستدرك الوسائل: ٨/١٨ ـ محجّة البيضاء: ٢/١٤٥

٨ ـ محجّة البيضاء: ٢/١٤٥

٩ ـ وسائل الشيعة: ١١/١٠٣ ـ علل الشرايع: ٤١١/١

١٠ ـ ترديد از راوى است.

١١ ـ وسائل الشيعة: ١١/١١٠ ـ تهذيب الاحكام: ٥/٢٣

١٢ ـ من لا يحضره الفقيه: ٢/٦٢٠/٣٢١٤

١٣ ـ وسائل الشيعة: ١١/١٠٩ ـ ثواب الاعمال: ٧٠/٢

١٤ ـ سنن ترمذى: ٣/١٧٥/٨١٩٠

١٥ ـ الكافى: ٤/٢٦٢/٤١

١٦ ـ من لا يحضره الفقيه: ٢/٢٣٥/٢٨٧

١٧ ـ أمالى صدوق: ٣٠١ / ٣٤٢ ـ مستدرك الوسائل: ٨ / ٣٩

١٨ ـ وسائل الشيعه: ٤/١١٦ ـ تحف العقول: ١٢٣

١٩ ـ خصال: ١٢٧ ـ وسائل الشيعه: ١٤/٥٨٦

٢٠ ـ سنن نسائى: ٥/١١٤

٢١ ـ معجم الكبير طبرانى: ٩/٤٤/٨٣٣٦

٢٢ ـ الحجّ والعمره في القرآن والحديث: ١٤٨/٣٢٥

٢٣ ـ كافى: ٢/٥١٠/٦

٢٤ ـ مسند الامام زيد: ١٩٧

٢٥ ـ الحج والعمرة في القرآن و الحديث، ٢٥٧/٧١٨

٢٦ ـ كافى: ٤/٢٥٢/٢

٢٧ ـ كافى: ٤/٢٥٢/١

٢٨ ـ امالى صدوق: ٤٤٢ ـ وسائل الشيعه: ١١/١٤٥

٢٩ ـ بحارالانوار: ٩٣/١٢٠

٣٠ ـ كافى: ٤ / ٢٨٦ / ٢

٣١ ـ سنن دارقطنى: ٢ / ٢٨٤

٣٢ ـ ثواب الاعمال: ٧٤/١٦

٣٣ ـ تهذيب الأحكام: ٥/٢١/٥٩

٣٤ ـ تاريخ بغداد: ١٠/٢٩٦ ـ الحجّ والعمرة في الكتابوالسنّة: ٢٤٤/٦٧٢

٣٥ ـ كافى: ٤/٢٨٦/٣

٣٦ ـ كافى: ٤/٥٤٧/٣٤

٣٧ ـ تهذيب الاحكام: ٥/٢٣/٦٨

٣٨ ـ تهذيب الأحكام: ٥/٢٢

٣٩ ـ عيون اخبار الرضا: ٢/٢٥٨ ـ وسائل الشيعه: ١٢/٣١٤

٤٠ ـ كافى: ٤/٣٣٧/٣

٤١ ـ سنن ابن ماجه: ٢/٩٧٥/٢٩٢١

٤٢ ـ مستدرك الوسائل: ٩/١٧٧ ـ سنن دارمى: ١/٤٦٢/١٧٥٥

٤٣ ـ عوالى اللّآلى: ٢/٨٤/٢٢٧

٤٤ ـ آل عمران: ٩٦

٤٥ ـ كافى: ٤/٢٢٦/١

٤٦ ـ كافى: ٤/٥٨٦/١

٤٧ ـ كافى: ٤/٤٠١

قصرهاى بهشتى

قَالَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام :

أَرْبَعَةٌ مِنْ قُصُورِ الْجَنَّةِ فِي الدُّنْيَا: الْمَسْجِدُ الْحَرَامُ، وَمَسْجِدُ الرَّسُولِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، وَ مَسْجِدُ بَيْتِ الْمَقْدِسِ، وَمَسْجِدُ الْكُوفَةِ.(١)

علىّ بن ابى طالبعليه‌السلام فرمود:

چهار مكان از كاخ هاى بهشتى در دنيا است:

١ - مسجدالحرام، ٢ - مسجد النّبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، ٣ - مسجد الاقصى، ٤ ـ مسجد كوفه.

نماز در حرمين

عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ شَيْبَةَ قَالَ:

كَتَبْتُ إِلَى أَبِي جَعْفَرعليه‌السلام أَسْأَلُهُ عَنْ إِتْمَامِ الصَّلاةِ فِي الْحَرَمَيْنِ، فَكَتَبَ إِلَيَّ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم يُحِبُّ إِكْثَارَ الصَّلاةِ فِي الْحَرَمَيْنِ فَأَكْثِرْ فِيهِمَا وَ أَتِمَّ.(٢)

ابراهيم بن شيبه گويد:

به امام باقرعليه‌السلام نامه نوشتم و از تمام بودن نماز در مكّه و مدينه پرسيدم. امام در پاسخ مرقوم فرمود:

پيوسته رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم زياد نماز گزاردن در مسجد الحرام و مسجد النّبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را دوست مى داشت، پس زياد در آن دو مكان نماز بخوان و نمازت را نيز تمام بخوان.

نماز جماعت در مكّه

عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْر، عَنْ أَبِي الْحَسَنِعليه‌السلام قَالَ:

سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يُصَلِّي فِي جَمَاعَة فِي مَنْزِلِهِ بِمَكَّةَ أَفْضَلُ أَوْ وَحْدَهُ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَقَالَ: وَحْدَهُ.(٣)

احمد بن محمّد بن ابى نصر گويد:

از علىّ بن موسى الرّضاعليه‌السلام پرسيدم; اگر مردمى نماز را در خانه اش در مكّه به جماعت بخواند افضل و برتر است يا آن كه به تنهايى در مسجد الحرام؟

حضرت فرمود: به تنهايى در مسجد الحرام.

نماز با اهل سنّت

عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّار، قَالَ:

«قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام :

يَا إِسْحَاقُ أَ تُصَلِّي مَعَهُمْ فِي الْمَسْجِدِ؟ قُلْتُ: نَعَمْ. قَالَ: صَلِّ مَعَهُمْ فَإِنَّ الْمُصَلِّي مَعَهُمْ فِي الصَّفِّ الاَْوَّلِ كَالشَّاهِرِ سَيْفَهُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ».(٤)

اسحاق بن عمّار گويد:

«امام صادقعليه‌السلام به من فرمود:

اى اسحاق، آيا با آنان (يعنى اهل سنّت) در مسجد نماز مى خوانى؟

گفتم: آرى.

حضرت فرمود: با آنان نماز بخوان، همانا كسى كه با آنها در صف اوّل نماز بخواند، مانند سرباز جهادگرى است كه در راه خدا شمشمير زند و با دشمنان دين نبرد كند.»

چرا مكعب؟

رُوِيَ أَنَّهُ إِنَّمَا سُمِّيَتْ كَعْبَةً لاَِنَّهَا مُرَبَّعَةٌ وَ صَارَتْ مُرَبَّعَةً لاَِنَّهَا بِحِذَاءِ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ وَ هُوَ مُرَبَّعٌ وَ صَارَ الْبَيْتُ الْمَعْمُورُ مُرَبَّعاً لاَِنَّهُ بِحِذَاءِ الْعَرْشِ وَ هُوَ مُرَبَّعٌ، وَ صَارَ الْعَرْشُ مُرَبَّعاً، لاَِنَّ الْكَلِمَاتِ الَّتِي بُنِيَ عَلَيْهَا الاِْسْلامُ أَرْبَعٌ، وَ هِيَ: سُبْحَانَ اللَّهِ، وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ، وَ لا إِلَهَ إِلاّ اللَّهُ، وَ اللَّهُ أَكْبَرُ.(٥)

مرحوم صدوقرحمه‌الله فرموده كه در روايتى اين چنين آمده است:

كعبه را كعبه ناميده اند چون مربّع است، و از اين رو مربّع ساخته شده كه مقابل بيتُ المعمور است و آن هم مربّع است، و بيت المعمور مربّع گرديده به دليل اينكه مقابل عرش خدا است كه آن هم مربّع است، و عرش مربّع گرديده زيرا كلماتى كه اسلام بر آن بنا شده چهار كلمه است: و آن ها عبارتند از: سبحان الله، والحمد لله، ولااله الا الله، والله اكبر.

نگاه به كعبه

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

مَنْ نَظَرَ إِلَى الْكَعْبَةِ لَمْ يَزَلْ تُكْتَبُ لَهُ حَسَنَةٌ، وَتُمْحَى عَنْهُ سَيِّئَةٌ، حَتَّى يَنْصَرِفَ بِبَصَرِهِ عَنْهَا.(٦)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

هركس به كعبه نگاه كند پيوسته براى او حسنه نوشته و گناهى از او پاك مى شود تا آن كه چشم خود را از كعبه بگرداند.

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

النَّظَرُ إِلَى الْكَعْبَةِ عِبَادَةٌ، وَ النَّظَرُ إِلَى الْوَالِدَيْنِ عِبَادَةٌ، وَ النَّظَرُ إِلَى الاِْمَامِ عِبَادَةٌ.(٧)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

نگاه به كعبه عبادت است، نگاه به پدر و مادر عبادت است، و نگاه به چهره امام عبادت است.

لحظه الهى

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

إِنَّ لِلْكَعْبَةِ لَلَحْظَةً فِي كُلِّ يَوْم يُغْفَرُ لِمَنْ طَافَ بِهَا أَوْ حَنَّ قَلْبُهُ إِلَيْهَا أَوْ حَبَسَهُ عَنْهَا عُذْرٌ.(٨)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

همانا براى كعبه در هر روز لحظه اى وجود دارد كه خداوند در آن، طواف كنندگان خانه خود، و آنان كه قلب هايشان لبريز از عشق به كعبه است، و نيز كسانى كه علاقه مند زيارت كعبه اند، ليكن مشكلات مانع رفتن آن هاست، ] همگى را [ مى بخشايد.

ريزش بركات

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى حَوْلَ الْكَعْبَةِ عِشْرِينَ وَ مِائَةَ رَحْمَة مِنْهَا سِتُّونَ لِلطَّائِفِينَ وَ أَرْبَعُونَ لِلْمُصَلِّينَ وَ عِشْرُونَ لِلنَّاظِرِينَ.(٩)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

خداوند يكصد و بيست رحمت خود را به سوى كعبه گسيل مى دارد كه شصت رحمت آن مربوط به طواف كنندگان، چهل رحمت ويژه نماز گزاران و بيست رحمت از آن مربوط به نگاه كنندگان به كعبه است.

پيوند دين و كعبه

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

لا يَزَالُ الدِّينُ قَائِماً مَا قَامَتِ الْكَعْبَةُ.(١٠)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

تا زمانى كه كعبه استوار و پابرجاست، دين نيز پايدار خواهد بود.

برداشت ممنوع

قال الصادقعليه‌السلام :

لا يَنْبَغِي لاَِحَد أَنْ يَأْخُذَ مِنْ تُرْبَةِ مَا حَوْلَ الْكَعْبَةِ وَ إِنْ أَخَذَ مِنْ ذَلِكَ شَيْئاً رَدَّهُ.(١١)

محمّد بن مسلم گفت:

از امام صادقعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمود:

برهيچكس روانيست ازخاك كعبه واطراف آن چيزى برگيرد، و اگر چيزى برداشت بايد آن را به جاى خود باز گرداند.

پرده كعبه

عَنْ جَعفر، عَنْ أبيهِ:

أَنَّ عَلِيّاًعليهما‌السلام كانَ يَبْعَثُ بِكِسْوَةِ الْبَيْتِ في كُلِّ سَنَة مِنَ الْعَراقِ.(١٢)

امام باقرعليه‌السلام فرمود:

همانا علىّ بن ابى طالبعليه‌السلام همه ساله از عراق پرده اى براى كعبه مى فرستاد.

حضور امام زمانعليه‌السلام كنار كعبه

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَر الْحِمْيَرِيِّ أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ الْعَمْرِيَّ ـ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ ـ فَقُلْتُ لَهُ: رَأَيْتَ صَاحِبَ هَذَا الاَْمْرِ؟ فَقَالَ: نَعَمْ وَ آخِرُ عَهْدِي بِهِ عِنْدَ بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ وَ هُوَ يَقُولُ: اللَّهُمَّ أَنْجِزْ لِي مَا وَعَدْتَنِي.(١٣)

عبدالله بن جعفر حميرى گويد:

از محمّد بن عثمان عمرى پرسيدم:

آيا صاحب الامر را ديدى؟

گفت: آرى، آخرين بار نزد كعبه او را ديدم كه مى فرمود:

بار خدايا آنچه را وعده ام داده اى محقّق ساز.

حجر الاسود

قالَ رَسُولُ اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَلْحَجَرُ يَمينُ اللّه فِي الأَرْضِ، فَمَنْ مَسَحَ يَدَهُ عَلَى الْحَجَرِفَقَدْبايَعَ اللّهَ اَنْ لا يَعْصيَهُ.(١٤)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

حجر الاسود به منزله دست راست خدا در زمين است. پس هركس دست خود را بر حجر بكشد، در حقيقت با خداوند بيعت كرده كه او را معصيت و نافرمانى نكند.

استلام از دور

عَنْ سَيْف التَّمَّارِ قَالَ:

قُلْتُ لاَِبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام أَتَيْتُ الْحَجَرَ الاَْسْوَدَ فَوَجَدْتُ عَلَيْهِ زِحَاماً فَلَمْ أَلْقَ إِلاّ رَجُلا مِنْ أَصْحَابِنَا فَسَأَلْتُهُ فَقَالَ: لا بُدَّ مِنِ اسْتِلامِهِ

فَقَالَ: إِنْ وَجَدْتَهُ خَالِياً وَ إِلاّ فَسَلِّمْ مِنْ بَعِيد.(١٥)

سيف تمّار گويد: به امام صادقعليه‌السلام گفتم:

نزد حجر الاسود آمدم، جمعيّت زيادى بود، از هريك از يارانمان پرسيدم چه كنم؟ گفت: بايد استلام حجر كنى! تكليف من چيست؟ امام صادقعليه‌السلام به او فرمود:

اگر اطراف حجر الاسود را خلوت يافتى آن را استلام كن و گرنه با دست خود از دور اشاره كن.

ظهور عدل

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

أَوَّلُ مَا يُظْهِرُ الْقَائِمُ مِنَ الْعَدْلِ أَنْ يُنَادِيَ مُنَادِيهِ أَنْ يُسَلِّمَ صَاحِبُ النَّافِلَةِ لِصَاحِبِ الْفَرِيضَةِ الْحَجَرَ الاَْسْوَدَ وَ الطَّوَافَ.(١٦)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

اوّلين چيزى كه امام عصرعليه‌السلام از عدل خود آشكار مى كند اين است كه منادى او فرياد برمى آورد كه طواف كنندگان مستحبّى و لمس كنندگان حجر الاسود، حجر الاسود و مطاف را براى كسانى كه طواف واجب دارند واگذارند.

ايثار در حرم

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اَبْلِغُوا أهْلَ مَكَّةَ وَالمُجاوِرينَ اَنْ يُخَلُّوا بَيْنَ الحُجّاجِ وَبَيْنَ الطَّوافِ وَالحَجَرِ الأَسْوَدِ وَمَقامِ اِبراهِيمَ والصَّفِّ الأوَّلِ مِنْ عَشْرتَبْقى مِنْ ذِي القَعْدَةِ اِلى يَوْمِ الصَّدْرِ.»(١٧)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

«به اهالى مكّه و سكونت كنندگان در آن اين مطلب را برسانيد كه از ده روز آخر ذى قعده تا روز بازگشت حاجيان، محلّ طواف، حجر الأسود، مقام ابراهيم و صف اوّل نماز را براى حاجيان خالى كنند.»

مزاحمت ممنوع

عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ:

كَانَ بِمَكَّةَ رَجُلٌ مَوْلًى لِبَنِي أُمَيَّةَ يُقَالُ لَهُ: ابْنُ أَبِي عَوَانَةَ لَهُ عِنَادَةٌ، وَ كَانَ إِذَا دَخَلَ إِلَى مَكَّةَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام أَوْ أَحَدٌ مِنْ أَشْيَاخِ آلِ مُحَمَّدعليه‌السلام يَعْبَثُ بِهِ، وَ إِنَّهُ أَتَى أَبَا عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام وَ هُوَ فِي الطَّوَافِ فَقَالَ: يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِي اسْتِلامِ الْحَجَرِ؟ فَقَالَ: اسْتَلَمَهُ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فَقَالَ لَهُ: مَا أَرَاكَ اسْتَلَمْتَهُ قَالَ: أَكْرَهُ أَنْ أُوذِيَ ضَعِيفاً أَوْ أَتَأَذَّى قَالَ فَقَالَ قَدْ زَعَمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اسْتَلَمَهُ قَالَ: نَعَمْ وَ لَكِنْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم إِذَا رَأَوْهُ عَرَفُوا لَهُ حَقَّهُ وَ أَنَا فَلا يَعْرِفُونَ لِي حَقِّي.(١٨)

حمّاد بن عثمان گويد:

در مكه مردى از دوستداران بنى اميه به نام ابن ابى عوانه زندگى مى كرد كه نسبت به اهل بيتعليهم‌السلام كينه داشت. و هرگاه امام صادقعليه‌السلام يا يكى از بزرگان دودمان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به مكه مى آمد آنان را، با سخن خود تحقير نموده، آزار مى داد، وى روزى در حال طواف خدمت امام صادقعليه‌السلام آمد و گفت:

نظر شما در استلام و دست كشيدن به حجر الاسود چيست؟ حضرت فرمود:

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن را استلام مى فرمود. آن مرد گفت:

من نديدم كه شما آن را استلام كنيد؟ امام صادقعليه‌السلام پاسخ دادند:

دوست ندارم ناتوانى را آزار دهم و يا خود آزرده شوم. باز آن مرد گفت: شما فرموديد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آن را استلام مى فرمود. امام فرمود: آرى، ليكن رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را هرگاه مى ديدند حق او را مى شناختند ] و براى آن حضرت راه را باز مى كردند [ امّا براى من چنين نمى كنند، حق مرا نمى شناسند.

اشاره با دست

محمّد بن عُبيد الله گفت:

از امام على بن موسى الرضاعليه‌السلام پرسيدند:

اگر جمعيت اطراف حجر الاسود زياد بود آيا بايد براى استلام آن با مردم ستيزه كرد و درگير شد؟

قال: «إِذَا كَانَ كَذَلِكَ فَأَوْمِ إِلَيْهِ إِيمَاءً بِيَدِكَ».(١٩)

امام فرمود: هرگاه چنين وضعى بود، با دستت به آن اشاره كن ]و بگذر[.

قابل توجّه بانوان

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَضَعَ عَنِ النِّسَاءِ أَرْبَعاً: الاِْجْهَارَ بِالتَّلْبِيَةِ، وَ السَّعْيَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ يَعْنِي الْهَرْوَلَةَ وَ دُخُولَ الْكَعْبَةِ وَ اسْتِلامَ الْحَجَرِ الاَْسْوَدِ.(٢٠)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

همانا خداوند عزّوجلّ چهار چيز را در حج از زنان برداشته است:

١ ـ بلند لبّيك گفتن،

٢ ـ هروله در سعى صفاو ومروه،

٣ ـ ورود به كعبه،

٤ ـ لمس حجر الاسود.

فخر خداوند

قال رَسُول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

اِنَّ اللَّهَ يُبَاهِي بِالطَّائِفِينَ.(٢١)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

همانا خداوند به طواف كنندگان مباهات مى كند.

طواف و رهايى

عَنْ رَسولِ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قال:

... فَإِذَا طُفْتَ بِالْبَيْتِ أُسْبُوعاً كَانَ لَكَ بِذَلِكَ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدٌ وَ ذِكْرٌ يَسْتَحْيِي مِنْكَ رَبُّكَ أَنْ يُعَذِّبَكَ بَعْدَهُ...(٢٢) .

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

پس آنگاه كه هفت مرتبه گرداگرد خانه خدا طواف كردى، تعهّد و يادى نزد خداوند خواهى داشت، كه حضرت حق پس از آن شرم مى كند تو را عذاب كند.

پرحرفى ممنوع

قال رَسُول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إِنَّمَا الطَّوافُ صَلوةٌ، فَإِذا طُفْتُمْ فَأَقِلُّوا الْكَلامَ.(٢٣)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

طواف خانه خدا همچون نماز است، پس هرگاه طواف مى كنيد كمتر حرف بزنيد.

فلسفه طواف

قال رَسُول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

إِنَّمَا جُعِلَ الطَّوافُ بِالْبَيْتِ وَ بَيْنَ الصَّفا وَالْمَرْوَةِ وَ رَمْىُ الْجِمارِ لاِقامَةِ ذِكْرِ اللّهِ.(٢٤)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

طواف خانه خدا و سعى ميان صفا و مروه و رمى جمرات، براى زنده نگه داشتن ياد خدا تشريع شده است.

تأثير نيّت در عمل

عنْ زياد القندي، قال: قلت لأبي الحسنعليه‌السلام : جُعِلْتُ فِداك، إنّي أَكونُ في المَسْجِدِ الحرامِ، وأنْظُرُ اِلى النّاسِ يَطوفونَ بالبَيْتِ وأنا قاعِدٌ فاغْتَمُّ لِذلكَ، فقال:

يَازِيَادُ لاعَلَيْكَ فَإِنَّ الْمُؤْمِنَ إِذَاخَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ يَؤُمُّ الْحَجَّ لايَزَالُ فِي طَوَاف وَ سَعْي حَتَّى يَرْجِعَ.(٢٥)

زياد قندى كه مردى زمين گير بود گويد: به امام كاظمعليه‌السلام گفتم:

فدايت شوم من گاهى در مسجد الحرام هستم، مى بينم مردم كعبه را طواف مى كنند [و من نمى توانم] پس غمگين و اندوهناك مى شوم.

امام فرمود: اى زياد: چيزى بر تو نيست [و غمگين مباش] همانا مؤمن از زمانى كه از منزل خود به قصد حج خارج مى شود پيوسته در طواف و سعى است تا برگردد.

مراعات ارزشهاى انسانى

عَنْ سَمَاعَة بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام :

سَألْتَهُ عَنْ رَجُل لي عَلَيْهِ مالٌ فغابَ عَنّي زَماناً فَرَأَيْتُهُ يَطوفُ حَولَ الكَعبَةَ أفأتَقاضاهُ مالِي؟ قَالَ: لا، لا تُسَلِّمْ عَلَيْهِ وَلا تُرَوِّعْهُ حَتَّى يَخْرُجَ مِنَ الْحَرَمِ.(٢٦)

سماعة بن مهران گويد: از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم:

مردى به من بدهكارى مالى دارد و مدّتى او را نديده ام تا اينكه در اطراف كعبه به او برخورد كرده او را مى بينم، آيا مال خود را از او بخواهم؟

فرمود: نه حتى به او سلام نكن، و او را نترسان تا اينكه از حرم خارج شود.

نماز نزد مقام

عَن رَسُول اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قال:

...فَإِذَا طُفْتَ بِالْبَيْتِ أُسْبُوعاً لِلزِّيَارَةِ وَ صَلَّيْتَ عِنْدَ الْمَقَامِ رَكْعَتَيْنِ ضَرَبَ مَلَكٌ كَرِيمٌ عَلَى كَتِفَيْكَ فَقَالَ أَمَّا مَا مَضَى فَقَدْ غُفِرَ لَكَ فَاسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ عِشْرِينَ وَ مِائَةِ يَوْم.(٢٧)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

پس آنگاه كه هفت مرتبه خانه خدا را براى زيارت طواف كردى و پشت مقام دو ركعت نماز طواف خواندى، فرشته اى كريم و بزرگوار دستى بر شانه هايت مى زند و مى گويد:

آنچه كه گذشته است و گناهانى را كه قبلا انجام داده اى خداوند آن ها را بخشيد، پس از هم اكنون تا يك صد و بيست روز عمل از نو آغاز كن.

حسين بن علىعليه‌السلام كنار مقام

رُئِىَ الحُسَيْنُ بْنُ عَلِىٍّعليه‌السلام يَطُوفُ بِالْبَيْتِ، ثُمَّ صار اِلَى الْمَقامِ فَصَلّى، ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَى الْمَقامِ فَجَعَلَ يَيْكى وَ يَقُولُ: عُبَيْدُكَ بِبابِكَ، سَائِلُكَ بِبابِكَ، مِسْكينُكَ بِبابِكَ، يُرَدِّدُ ذلِكَ مِراراً.(٢٨)

حسين بن علىعليه‌السلام را ديدند كه مشغول طواف خانه خدا است و پس از آن پشت مقام آمده نماز گزارد، سپس صورت خود را بر مقام گذاشت و شروع به گريه كرد و عرضه داشت:

خدايا بنده كوچك تو در خانه توست، نيازمند تو، در خانه توست و بينواى تو در آستان توست و پيوسته آن را تكرار مى كرد.

كمك به همراهان

عن اِبراهمى الخثعَمي قال: قُلْتُ لأبي عبداللهعليه‌السلام :

إِنَّا إِذَا قَدِمْنَا مَكَّةَ ذَهَبَ أَصْحَابُنَا يَطُوفُونَ وَ يَتْرُكُونِّي أَحْفَظُ مَتَاعَهُمْ قَالَ أَنْتَ أَعْظَمُهُمْ أَجْراً.(٢٩)

اسماعيل خثعمى گويد:

به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم: ما وقتى به مكه وارد مى شويم، ياران و همراهانمان مرا نزد اثاثيه خود مى گذارند و به طواف مى پردازند، امام فرمود: پاداش تو از آنان بيشتر است.

زمزم، درمان هر درد

قَالَ رَسُولُ اللَّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

مَاءُ زَمْزَمَ دَوَاءٌ لِما شُرِبَ لَهُ.(٣٠)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

آب زمزم داروى دردى است كه به نيّت، آن نوشيده مى شود.

بهترين آب زمين

قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَعليه‌السلام :

مَاءُ زَمْزَمَ خَيْرُ مَاء عَلَى وَجْهِ الاَْرْضِ.(٣١)

امام علىعليه‌السلام فرمود: آب زمزم بهترين آب بر روى زمين است.

حجر اسماعيل

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِعليه‌السلام قَالَ:

الْحِجْرُ بَيْتُ إِسْمَاعِيلَ وَفِيهِ قَبْرُ هَاجَرَ وَقَبْرُ إِسْمَاعِيلَ.(٣٢)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

حجر خانه اسماعيل است و قبر او و مادرش هاجر در آن است.

عن أبي عبد اللهعليه‌السلام قال:

إن إسماعيلعليه‌السلام تُوُفّي وَهُوَ اِبنُ مائَةَ وَثَلاثِينَ سَنَة وَدُفِنَ بِالحِجْر مَعَ أُمِّه.(٣٣)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

اسماعيلعليه‌السلام در سن يكصد و سى سالگى بدرود حيات گفت و همراه با مادرش در حجر دفن شد.

حطيم

معاوية بن عمّار گويد:

از امام صادقعليه‌السلام درباره حطيم پرسيدم:

فَقَالَ هُوَ مَا بَيْنَ الْحَجَرِ الاَْسْوَدِ وَ بَيْنَ الْبَابِ.

حضرت فرمود: ميان حجر الاسود و در كعبه است.

سؤال كردم: براى چه حطيم ناميده شده؟

فَقَالَ لاَِنَّ النَّاسَ يَحْطِمُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً هُنَاكَ.(٣٤)

فرمود: براى آن كه مردم در آن جا يكديگر را فشار مى دهند.

ملتزم

قال رَسُول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

بَيْنَ الرُّكْنِ والْمَقامِ مُلْتَزَمٌ، مايَدْعُوا بِهِ صاحِبُ عاهَة اِلاّ بَرِئَ.(٣٥)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

ميان ركن حجر الاسود و مقام ابراهيم ملتزم است، هيچ صاحب دردى آنجا دعا نمى كند مگر آنكه بهبودى مى يابد.

مستجار

قالَ الصّادِقُعليه‌السلام :

بَنى إبْراهِيمُ الْبَيْتَ... وَجَعَلَ لَهُ بَابَيْنِ بَابٌ إِلَى الْمَشْرِقِ وَ بَابٌ إِلَى الْمَغْرِبِ، وَالْبَابُ الَّذِي إِلَى الْمَغْرِبِ يُسَمَّى الْمُسْتَجَارَ.(٣٦)

امام صادقعليه‌السلام فرمود:

ابراهيم خليل كعبه را بنا كرد... و براى آن دو در گذاشت:

درى به سوى مشرق و درى به سوى مغرب، درى كه به سوى مغرب است مستجار ناميده شده است.