شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

شهيد و شهادت

شهيد، نزد همه جهانيان ، مقامى بلند و منزلتى ارجمند دارد. همه كس ، شهيد را با ديده احترام مى نگرد، ولى نزد پيروان قرآن ، مقامى بالاتر و منزلت والاتر دارد. اسلام ، در معناى شهيد، با اقوام ديگر، اختلاف نظر دارد.

جهانيان ، كسى را شهيد مى دانند كه خود را فداى جامعه كند. جامعه اى كه خودش ، در آن زندگى مى كند، خواه كوچك ، خواه بزرگ ، خواه شهر، خواه روستا، خواه كشور، خواه اقليم

شهيد، براى سعادت مردم ، فداكارى كرده ، تا دست ستم گرى را كوتاه كند. شهيد حزبى و مسلكى ، هر چند، شهر و كشور، نمى شناسد و خود را جهانى مى داند، ولى هم مسلكان را، نزديك تر مى داند و دگران را بيگانه مى خواند.

از اين سخن ، دانسته شد كه تمايل شخصى ، در قيام شهيد ملى و شهيد مذهبى ، تاءثيرى بسزا دارد و انگيزه شهيد، ملت است و يا حزب ولى در اسلام ، شهيد كسى است كه در راه خدا، جان فدا كند. قوميت و مليت و حزب ، در آرمان شهيد اسلامى ، راه ندارد. همه افراد بشر، نزد او، بندگان خدا هستند، نه بردگان خد.

اين شهيد، دوست همه است و سعادت همه كس را طالب خويش و بيگانه نمى شناسند. خصومت و دشمنى با كسى ندارد، انتقام در وى راه ندارد. آرمان شهيد اسلامى ، مقدس تر و بالاتر از آرمان شهيد ملى و شهيد مسلكى است شهيد اسلامى ، در سطحى عالى و نا محدود مى انديشد و خيرخواه بشر است ؛ خواه دشمن ، خواه دوست ، خواه خويش ، خواه بيگانه ، او خوش بختى بشريت را خواستار است ، براى خدا، نه براى بشر، و نه براى خود.

شهيد ملى يا مسلكى در سطحى محدود مى انديشد، آرمان او، سعادت محيلى است كه وى را در بر گرفته است در نتيجه ، خصومت و دشمنى ، نسبت به جوامع ديگر، در قلبش ، راه پيدا مى كند و حس انتقام از كسانى كه سد راه وى هستند، پيدا مى كند و نابودى دشمن را خواستار مى شود..

به كيفر رساندن جنايت كاران ، از نظر او، انتقامى است و خيرخواهى براى دشمن ندارد، كينه ورز است ، دشمن را مى كشد، گاه خون او را مى خورد! داراى سوءظن است و روش هجوم دارد، ولى شهيد اسلامى ، كيفر جنايت كار را، از نظر تنبيه و ارشاد جامعه مى داند؛ تا كسى ، در فكر جنايت كارى نيفتد و راه براى جنايت كار شدن بسته گردد. او از سوءظن خالى است و روش دفاع دارد.

گاه عفو مى كند و بر توبه كار مى بخشد؛ وقتى كه بداند از كرده پشيمان شده و توبه كرده و ديگر گرد جنايت نمى گردد. از نظر پاداش شهيد نيز، شهيد اسلام ، بر شهيد، نزد اقوام و ملل ، امتياز دارد.

پاداش شهيد، نزد جهانيان ، به خودش نمى رسد و چيزى در برابر آن چه مى دهد، به دست نمى آورد. اگر مجسمه اش را بتراشند و بر چهار راهى بگذارند و يا خيابانى را به نام وى كنند و يا بنيادى را به افتخارش بر پا سازند و مانند اين كارها، به دست خود شهيد، چيزى نرسيده و در برابر آن چه داده ، پس نگرفته است آيا چيزى در جهان ارزش جان را دارد؟! تنها اسلام است كه بهاى جان شهيد را مى دهد و چندين برابر هم مى دهد.

اگر شهيد، عمر چند روزه را فدا كرده ، اسلام ، عمر جاودانى به وى مى بخشد. اگر زندگى تلخ خود را، تقديم كرده ، اسلام ، زندگى شيرين تر از شيرين ، بدو مى دهد؛ زندگى اى كه مانندش چشمى نديده و گوشى نشنيده و به خاطرى نرسيده اس

پاداش شهيد در اسلام ، بالاتر از اين هاست و آن« رضوان الله» است ، كه مقامى از آن بالاتر و سعادتى از آن بيشتر و برتر نخواهد بود.

اسلام ، در دل ها براى شهيد مجسمه مى ريزد و دل ها را در گرو محبت شهيد قرار مى دهد، تا دوستى شهيد، دل ها را از گناه پاك كند و به سوى راه شهيد، روانه گرداند.

اسلام ، شهيد را، سر مشق بشريت قرار داده و معلم مكتب انسانيت ساخته است معلمى كه با زبانش ، با قدمش ، با قلمش ، تعليم دهد. و چنين مقامى ، در هيچ مكتبى به شهيد داده نشده است شهادت حسينعليه‌السلام پيوسته در حال تعليم است و حسين معلم جاودانى بشر است

در هر قرنى ، هزاران شاگرد، پرورش مى دهد و از بشر، انسان مى سازد.

شهادت ، تكان دهنده است ، بيدار كننده است ، هشيار سازنده است

نخست ، روزنه اى از نور، در دل هاى تاريك مى تاباند؛ كم كم جا باز مى كند و دم به دم ، گسترده تر مى گردد و انديشه اى عميق عطا مى كند، تا مرده اى زنده گردد و دلى سياه را سپيد و نورانى سازد و چراغى روشن ، به اجتماع تاريك بشرى تقديم كند.

هر چه بد بختى نصيب جامعه شده ، از خود خواهى و پليدى افراد، ريشه گرفته است اگر افراد جامعه ، پارسا شوند و پيراسته از خودخواهى گردند. آن جامعه روى بدبختى نخواهد ديد و همگى سعادتمند خواهند بود و فردى تيره بخت ، در ميان آن ها، يافت نخواهد شد. هر چند مردمش ، در بيابانى سوزان و بى آب و گياه ، زيست كنند.

اسلام ، اصلاح جامعه را، از اصلاح فرد، آغاز مى كند و بشر را به انسان ، تبديل مى كند، ولى كمونيسم ، فرد را به ابزار ماشين تبديل مى كند، راءى و انديشه و اراده را از وى مى گيرد.

شهادت حسين ، انديشه مى دهد، راءى مى دهد، تا نادرستان ، خود را درست كنند و خود خواهان خود را پيراسته سازند و در راه سعادت گام بردارند. سعادتى كه مطلوب بشر است و بشر، هميشه در طلب آن است

بايد شهادت حسين جاودانى گردد و همواره زنده بماند. اسلام ، طلب و خواسته بشرى را لبيك گفته و استغاثه قلبى او را پاسخ داده و به فريادش ‍ رسيده است

اين خون مقدس را زنده نگه داشته ، تا هميشه بجوشد و پرتو افشانى كند و جهانى را روشن سازد و دل هايى را زنده كند. چون خون شهيد، حيات بخش جامعه بشرى است تشويق و تحريص اسلام ، به زيارت امام حسينعليه‌السلام و دعوت اسلام به تشكيل مجالس عزادارى و سوگوارى و ريختن اشك براى پيشواى شهيدان ، گام بزرگى است در راه جاويدان ساختن شهادت ، تا شهادت ، پيوسته آموزندگى داشته باشد و سازندگى كند.

شهادت حسينعليه‌السلام دعوتى است معجزه گر كه از بشر، انسان مى آفريند و حقايق را بر ملا مى سازد. حسين ، در عهد خود نيز انسان ها ساخت و شايستگان بشرى را به مقام عالى انسانيت رسانيد. در ميان شهيدانى كه در ركابش بودند، سفيد بود، سياه بود، عرب بود، عجم بود، ترك بود، فارس ‍ بود، پير بود، جوان بود، ولى همه انسان بودند و برادر و برابر.

انسانيت ، برتر از نژاد است ، بالاتر از شهر و ديار است شهيدان راه حسين همگى برادر بودند و از برادر نزديك تر، شهادت ، دورها را نزديك مى كند و نزديكان را دور مى سازد.

شهيدان كربلا، اشرف از آنند كه به شهر و ديارى اختصاص داشته باشند، يا به نژادى منتسب گردند.

آنان ، با هم نژادان خود، نبرد كردند و با هم شهريان به جهاد پرداختند، از خويشان ناپاك بريدند و پاكان بيگانه را در آغوش كشيدند. از دوران حمايت كردند و به دست نزديكان كشته شدند، مردمى بودند جهانى و برتر از جهانى ، مردمى بودند خدايى

خواجگان بودند، بردگان بودند، ولى در سپاه حسينعليه‌السلام خواجگى و بردگى نبود، سرورى و غلامى نبود، همه برابر بودند و برادر، مساوات حقيقى ، در ميان آن ها برقرار بود. همه آزاد بودند و آزاده

در آغاز كار هم ، همگى ، بهشتى نبودند. كسانى بودند كه سوء سابقه داشتند، ولى توبه كردند. سر انجام ، همگى بهشتى شدند. حسينعليه‌السلام در حياتش ، دوزخى را بهشتى ساخت و با شهادتش ، دوزخى را بهشتى مى سازد. زندگى اش ، براى بشر، سعادت بود، شهادتش ، براى بشر، سعادت آغازش ‍ سعادت ، انجامش سعادت ، خودش سعادت ، پدرش سعادت ، برادرش ‍ سعادت ، مادرش سعادت ، جدش سعادت

شهيد آزاده اى است كه به راه حسين رفت و آزادى برايش آزادگى آورد. اگر آزادى ، آزادگى نياورد، سودى ندارد.

پيش گامان شهادت

معاويه بمرد و پسرش يزيد به جايش نشست يزيد، زيركى پدر را نداشت او گمان مى كرد، حكومت كردن ، در عيش و نوش و باده گسارى به سر بردن و بر آوردن خواهش دل است

با مردم بايد خشونت و زبرى رفتار كرد و با زندان و شكنجه و اعدام ، آرام ساخت در منطق يزيد، معناى كشوردارى و ايجاد امنيت ، همين بود و بس

مسلمانان ، حكومت يزيد را خوش نداشتند. يزيد را مى شناختند و پدرش را نيز مى شناختند. خبر به كوفه رسيد، كه حسينعليه‌السلام از بيعت يزيد، سر باز زده و به مكه رفته است

كوفيان به جنب و جوش افتادند و نفرت خود را از حكومت يزيد، به حسين اعلام داشتند. نامه ها نوشتند، طومارها فرستادند و حضرتش را براى رهبرى به كوفه دعوت كردند.

كوفه ، مركز حكومت علىعليه‌السلام پدر حسين بود. شايسته دانستند كه مركز حكومت حسين گردد و پسر، جاى پدر بنشيند.

گويند شماره نامه هايى كه از كوفه براى حسينعليه‌السلام فرستاده شد، به دوازده هزار رسيد.

حسينعليه‌السلام كوفه را ديده بود، و مردمش را مى شناخت و مى دانست كه قابل اعتماد نيستند، وفا ندارند؛ از گفتارشان تا رفتارشان هزاران فرسنگ راه است

رفتار كوفيان را با پدرش علىعليه‌السلام ديده بود، با برادرش امام مجتبىعليه‌السلام ديده بود. با حكومت هاى وقت ، ديده بود. مى دانست ، سخنان آن ها، پشتوانه ندارد، روز، سخنى مى گويند، شب بر خلافش گام بر مى دارند. در برابر زور، تسليم مى شوند و در پيش گاه عدل ، طغيان كرده ، سركشى مى كنند. آنان نوكر قدرتمند، از هر سو كه باد قدرت وزيدن گيرد، بدان سو مى دوند و در برابر زور، گردن خم كنند. گاه گاه در ميانشان ، مردمى با ايمان يافت مى شود، ولى خارستان با يكى دو گل ، گلستان نمى گردد.

حسينعليه‌السلام عزم شهادت داشت و آبيارى درخت پژمرده اسلام را، با خون پاك خود مى دانست سفر كوفه ، راه شهادت بود و كربلا، كوى شهادت و حكومت يزيد، وقت شهادت پيش از آن كه ، به سوى كوفه رود، مسلم را به نمايندگى خود، از مكه به كوفه فرستاد.

مسلم

مسلم ، پسر عموى حسينعليه‌السلام بود، مردى بزرگوار و دلير و دانشمند و اهل تقوا و فضيلت بود. حسين ، تنى چند از ياران خود را، در خدمت مسلم روانه ساخت و او را به تقوا و رازدارى و مهربانى سفارش فرمود و از مسلم خواست كه وضع سياسى و نظامى كوفه را، براى وى بنويسد. آن گاه ، نامه اى كوتاه براى كوفيان نوشت و همراه مسلم فرستاد. نامه چنين بود:

« برادرم و پسر عمويم ، مسلم را به سوى شما فرستادم كسى كه مورد اعتماد من است و بدو اطمينان دارم و وى را سپردم كه وضع شما را، براى من بنويسد. به جان خودم سوگند، رهبر، كسى است كه حق را اجرا كند» .

مسلم ، در نيمه دوم ماه رمضان ، از مكه بيرون رفت و از مدينه گذر كرد و در مسجد پيغمبر نماز خواند و با كسان خود، وداع كرد و راهى كوفه گرديد.

مسلم ، دو راهنما با خود برداشت ؛ چون بيراهه را برگزيد. كاروان كوچك به راه افتاد. راهنمايان ، راه را گم كردند و همراهان را به بيابانى خشك و بى آب و گياه ، دچار ساختند. تشنگى بر همه چيره شد و رهنمايان را تلف كرد، و در دم مرگ ، راه را نشان دادند. مسلم و ياران توانستند خود را به آب برسانند و از تشنگى جان سالم به در برند. مسلم ، براى حسينعليه‌السلام ، نامه اى بدين گونه نوشت :

از مدينه بيرون شدم دو راهنما با خود برداشتم راه را گم كردند و تشنگى ، بر همه چيره گرديد. آن دو بمردند و ما در دم واپسين به آب رسيديم من اين پيش آمد را به فال بد گرفتم

پاسخ حسينعليه‌السلام چنين بود:

« برو به سوى مقصدى كه تو را فرستادم» .

مسلم ، اطاعت كرد و به سوى كوفه روان شد، و در آن جا، در خانه مختار، منزل گزيد. كوفيان ، گروه گروه ، به ديدن مسلم مى آمدند و مسلم ، نامه حسينعليه‌السلام را بهر ايشان مى خواند. آنان گوش مى دادند و مى گريستند. گريه از مهر و از شوق بود.

بزرگان و سخنوران با ايمان ، هم چون عابس شاكرى و حبيب اسدى ، آمادگى خود را براى جان بازى در ركاب حسينعليه‌السلام اعلام داشتند.

بيعت آغاز شد؛ شماره بيعت كنندگان به هيجده هزار تن رسيد و نام ها در دفتر ثبت گرديد.

مسلم ، براى حسين نامه نوشت و بيعت آن ها را گزارش داد و تقاضا كرد هر چه زودتر به كوفه آيد؛ چون مردم مشتاقانه آرزومند زيارتش هستند.

نامه را به وسيله عابس براى حسينعليه‌السلام فرستاد و پس از چند روزى نقل مكان كرد. از خانه مختار» به خانه هانى رفت و آن جا را پايگاه قرار داد.

نعمان ، امير كوفه بود. پس از آن كه از اقدامات مسلم آگاه شد، از قصر به زير آمد٠( قصرش را دارالاماره مى ناميدند) و به ميان مردم كوفه شد و سخن گفت و تهديد كرد و از طغيان و سر كشى بر حذر داشت ، ولى نرمش در گفتار را از دست نداد. روش امير كوفه را دوستان يزيد نپسنديدند، آن ها مى خواستند به خشونت پردازد، به يزيد گزارش دادند: امير كوفه ، در برابر مسلم ناتوان است و يا ناتوانى نشان مى دهد.

يزيد، ابن زياد را امير كوفه گردانيد. وى امير بصره بود، يزيد، امارت كوفه را نيز به حكومت او ضميمه كرد. ابن زياد، از بصره حركت كرده ، به كوفه آمد و زمام شهر را در دست گرفت

شب هنگام ، امير جديد وارد كوفه شد. بر چهره ، لثام بسته بود و جامه هايى هم چون جامه حسينعليه‌السلام بر تن داشت مردم كوفه حسينش پنداشتند و بدو خوش آمد گفتند. به كاخ امارت كه رسيد، امير كهنه نيز، وى را حسين پنداشت ، و در كاخ را بر وى ببست و راهش نداد.

امير نو، فرياد كشيد: در را باز كن !

نعمان ، صداى ابن زياد را بشناخت و در را باز كرد.

كوفيانى كه در پيرامونش بودند نيز، وى را بشناختند و از گردش پراكنده شدند و خبر را در كوفه پخش كردند.

ابن زياد، نخست به جست و جوى مسلم پرداخت تا از جاى گاه مسلم آگاه شد. هانى ، ميزبان مسلم را دستگير كرد و چوب زد و در بند كشيد.

مسلم ، مجبور شد عكس العمل نشان دهد. بيعت كنندگانى كه در دسترس ‍ بودند، گرد آورده ، براى نجات هانى به كاخ هجوم برد.

ابن زياد، در كاخ متحصن گرديد، ولى تحصنش طولى نكشيد؛ چون ياران مسلم بى وفايى كردند و از گرد او پراكنده شدند!

مسلم ، يكه و تنها ماند و سرگردان در كوچه ها همى رفت ، تا به در خانه اى رسيد كه زنى بر در ايستاده بود. مسلم از وى آب خواست طوعه برفت و آب آورد. مسلم بنوشيد و باز همان جا بايستاد، طوعه سبب پرسيد.

مسلم حال خود باز گفت زن با ايمان ، وقتى كه مسلم را بشناخت ، به درون خانه برد و به خدمت گزارى پرداخت ديرى نپاييد كه بلال ، پسر طوعه ، به خانه بازگشت ، و مادر، وجود مهمان گرامى را از پسر پنهان داشت ولى پسر از خدمت هاى مادر، به وجود مهمان پى برد. بامدادان به سوى كاخ رفت و گزارش داد.

ابن زياد، محمد اشعث را با عده اى سرباز، براى دستگيرى مسلم فرستاد.

مسلم در خانه طوعه بود كه بانگ سم ستوران و شيهه اسبان را شنيد و دانست كه براى دستگيرى او آمده اند. آماده دفاع شد و از خانه بيرون آمد و به جنگ پرداخت جنگيدن در كوچه هاى تنگ و پر پيچ و خم كار آسانى نيست به ويژه كه مسلم ، از پس و پيش ، مورد حمله قرار گرفت و كوچه ها، براى وى ناشناخته بود!

كوفيان نيز، هم چون بلال پسر طوعه ، از وى پذيرايى كردند! از بام ها به سنگ باران پرداختند! دسته هاى نى را آتش زده ، به سوى مسلم پرتاب مى كردند!

مسلم كه از مرگ ، هراس نداشت ، مردانه مى جنگيد و دليرانه به كارزار مى پرداخت گاه دشمن را مى گرفت و بر پشت بام پرتاب مى كرد، گاه به جلو مى تاخت و حمله مى كرد، گاه به عقب بر مى گشت و دفاع مى كرد و فرياد مى كشيد:

سوگند مى خورم كه جز با آزادگى كشته نشوم

پيكر مسلم از زخم شمشير و نيزه آغشته به خون گرديد. ولى مسلم ، نبرد مى كرد، تنش از آتش نى ها مى سوخت و مسلم نبرد مى كرد. سنگ ها پيكرش را مى دريدند و مسلم نبرد مى كرد. گويند ٣٥ تن را به خاك هلاك انداخت

محمد اشعث فرياد مى كشيد: مسلم تو در امان هستى ، چرا بيهوده جنگ مى كنى و خود را به كشتن مى دهى مسلم نبرد مى كرد.

شمشير ديگر بكير، بر چهره مسلم فرود آمد و لب بالا را قطع كرد و بر لب زيرين رسيد. مسلم نبرد مى كرد. مسلم بر بكير حمله كرد و شمشيرى بر فرقش نواخت و دومين ضربت را بر شانه اش فرود آورد. نزديك بود، كارش ‍ را بسازد كه كوفيان از چنگ مسلم نجاتش دادند.

مسلم تا رمقى بر تن داشت ، به جنگ ادامه داد. هنگامى كه خسته و ناتوان شد و كوفته و بى جان گرديد، به ديوار خانه اى تكيه داد. چون قدرت ايستادن نداشت ، كوفيان اسيرش ساختند و بر استرى سوارش كردند و به سوى كاخش بردند.

مسلم ، در راه مى گريست يكى بدو گفت : چرا گريه مى كنى ؟! كسى كه در راه برانداختن حكومتى گام بر مى دارد، بايد آماده چنين روزى باشد.

مسلم گفت : به خدا سوگند، براى خود نمى گريم و از كشته شدن ، زارى نمى كنم من براى حسين مى گريم كه به زودى بدين جا خواهد آمد و اين مردم با او چه خواهند كرد؟!

پس ، به محمد اشعث روى كرده ، گفت :

اى بنده خدا! مى دانم كه تو قدرت ندارى ، از امانى كه به من دادى دفاع كنى اينان مرا خواهند كشت مى بينم كه حسينعليه‌السلام امروز و فردا به كوفه خواهد آمد و گريه من از اين است آيا خبر دارى ؟!

آيا مى توانى ، كسى را بفرستى كه از زبان من به حسينعليه‌السلام بگويد: سرور، بازگرد، به كوفيان اعتماد مكن ، اينان همان هايى هستند كه پدرت ، از دستشان ، آرزوى مرگ مى كرد. مردم كوفه ، به تو دروغ گفتند. پيك تو نيز بگويد. وقتى مسلم اين سخنان را مى گفت كه در دست دشمن اسير بود و تا شب كشته مى شد.

محمد اشعث گفت :

به خدا سوگند، اين كار را خواهم كرد و به امير خواهم گفت : من به تو امان داده ام

محمد به قول خود وفا كرد و پيكى فرستاد و پيام مسلم را به پيشوا رسانيد و به ابن زياد گفت : من به مسلم امان داده ام

ابن زياد گفت : تو را نفرستاده بودم كه امان دهى ، تو را فرستاده بودم كه دستگير كنى مسلم به در كاخ كه رسيد، كوزه آبى ديد و آب خواست

نانجيبى گفت :

اين آب را كه مى بينى ، بسيار سرد است و تو قطره اى از آن را نخواهى نوشيد، تا از سرخ جوش جهنم بنوشى !

مسلم پاسخ داد:

تو، براى نوشيدن سرخ جوش جهنم ، سزاوارترى

پس ، به ديوار تكيه داد و بنشست مردى برايش آب آورد. مسلم جام را بگرفت و تا خواست بنوشد، جام پر از خون گرديد. جام دگرى آوردند، باز پر از خون شد، چون از لب بريده خون جارى بود. سومين جام را كه بر لب نهاد، دندان هاى پيشين ، در جام بيفتاد.

مسلم گفت :

خداى را حمد مى كنم كه سرنوشت مرا لب تشنه كشته شدن قرار داد.

مسلم را به درون كاخ بردند. مسلم ، براى امير كوفه احترامى نگذارد. افسر گارد بدو اعتراض كرد.

ابن زياد گفت : كارى نداشته باش ، او كشته خواهد شد!

مسلم گفت : مى خواهم وصيت كنم

به سرنشينان مجلس امير كوفه ، نظرى افكند. عمر سعد را كه از قريش بود، براى وصيت برگزيد.

عمر، در آغاز، نپذيرفت كه وصى مسلم شود، ولى پس از موافقت ابن زياد، قبول كرد كه وصيت را به كار بندد. مسلم را به جايى كه از ديدگاه ابن زياد پنهان نبود، ببرد و بنشانيد و به وصيت گوش داد.

وصيت مسلم چنين بود:

١. هفتصد درم ، در كوفه بده كارم ، پس از كشته شدن من ، زره مرا بفروش و قرض مرا بده

٢. بدن مرا، از ابن زياد بگير و به خاك سپار.

٣. كسى را نزد حسينعليه‌السلام بفرست ، تا به حضرتش بگويد كه باز گردد و به كوفه نيايد و اين راز را پوشيده دار. ولى عمر، چاپلوسى كرد و راز را نزد ابن زياد فاش ساخت !

ابن زياد گفت :

هر چند مسلم خيانت نكرد، ولى به خيانت كارى اعتماد كرد!

در اين جا دو چهره در برابر هم قرار گرفتند: چهره مردانگى و فضيلت ، چهره نامردى و خيانت ؛ مسلم و عمر سعد.

مسلم ، دو ماه و اندى در كوفه مانده بود، سالار بود، سرور بود، مهمان بود، عزيز بود، گرامى بود. مى خواست پس از مرگ هم عزيز باشد و كشته اش به روى زمين نماند و به خاك سپرده شود. پول بسيارى به حضورش آورده بودند و براى خريد سلاح و جمع آورى ابزار جنگ مصرف كرده بود، درمى از آن ها را به مصرف شخصى نرسانيده بود و براى نيازمندى خود، وام گرفته بود.

در دم مرگ از وفادارى با پيشواى خود، دست بر نداشت و آن چه توان داشت در راه خدمت به آن حضرت به كار برد، تا صرف اداى وظيفه نباشد و از جان و دل بكوشد.

عمر سعد، با آن كه از قريش بود و با مسلم از يك ايل و تبار بودند، و عرب از تعصب قبيله اى از برخوردار است ، به مسلم خيانت كرد. نخست ، وصيت را نپذيرفت ، مبادا امير كوفه را خوش نيايد. سپس بدون آن كه از وى بپرسند مسلم چه گفت ، راز را فاش ساخت و اين خيانتى بود به انسانيت و تملقى بود به امير كوفه و چاپلوسى نسبت به دستگاه حاكمه !

مسلم را چنين محاكمه كردند:

ابن زياد: به مسلم روى كرده ، گفت :

پسر عقيل ! به كوفه آمدى و ميان مردم شكاف انداختى و همه را به هم ريختى !

مسلم پاسخ داد:

چنين نيست من براى چنين كارى نيامدم مردم اين شهر كه از حكومت ظلم و ستم به ستوه آمده بودند، حكومتى كه نيك مردان و پارسايانشان را كشته بود و خون ها ريخته بود و رفتار كسرى و قيصر را پيش گرفته بود. من آمدم ، تا عدل را بر پا كنم و مردم را به سوى قرآن دعوت كنم

ابن زياد گفت :

اى فاسق ! تو را بدين كارها چه كار، تو همان كسى هستى كه در مدينه شراب خواره بودى و مى گسارى مى كردى !

مسلم گفت :

تا كنون من ، لب به شراب نيالوده ام و جامه به مى نزده ام خدا مى داند كه تو دروغ مى گويى ، من چنين كسى نيستم شراب خواره ، كسى است كه دستش ‍ تا مرفق ، در خون مسلمانان بى گناه فرو رفته ، آدم ها كشته ، خون ها ريخته ، با مردم ستيزه جويى كرده ، خيانت كرده و پشيمان نيست ! چنان مى نشيند و به لهو و لعب مى پردازد و بى تفاوتى نشان مى دهد، گويى گناهى نكرده و جنايتى مرتكب نشده است !

ابن زياد گفت :

دلت مى خواست به منصبى برسى و امارتى حايز شوى ، ولى خدا نخواست و تو را شايسته نديد!

مسلم پرسيد:

پس شايسته آن منصب كيست ؟

ابن زياد:

اميرالمؤ منين يزيد!

مسلم :

خدا مى داند شايسته كيست و مردم هم مى دانند و تو مى پندارى كه از آن بهره اى دارى ؟!

ابن زياد: گمان مى كنى كه حكومت از آن شماست ؟!

مسلم : گمان نيست ، يقين است

ابن زياد: تو را طورى بكشم كه تا كنون ، در اسلام ، كسى نديده باشد!

مسلم : تو شايسته هستى كه از اين جنايت ها بكنى و اين گونه بدعت بگذارى ! كار تو خون ريختن است ! گوش و بينى بريدن است ! پليدى كردن است ، پاكان را سرزنش نمودن !

ابن زياد امير، در برابر منطق مسلم اسير، شكست خورد و به دشنام گويى پرداخت

به مسلم دشنام داد. به علىعليه‌السلام دشنام داد. به حسينعليه‌السلام دشنام داد. به عقيل ، پدر مسلم ، دشنام داد! مسلم ، سكوت كرد و مهر خاموشى ، بر لب گزيد و چيزى نگفت

سپس ، ابن زياد بگفت تا مسلم را بالاى بام كاخ ببرند. و بكير را كه از دست مسلم ، زخم برداشته بود، بخواست و گفتش : برو انتقامت را بگير و سرش را از تن جدا كن واز بام قصر به زيرش انداز!

مسلم ، شاهكارى سياسى به كار برد و خواست محمد اشعث را بر ابن زياد بشوراند. بدو رو كرده گفت : برخيز و امانى كه دادى دفاع كن ولى محمد نامردى كرد و خصلت عربى را به دور انداخت و سكوت پيش كشيد و كارى نكرد! آيا محمد، عرب نبود، يا وفاى به عهد، خصلت عربى نيست ؟!

مسلم را بر بام بردند و بكير سرش را از تن جدا كرد و سر و تنش از بالاى بام در كوچه بينداخت ! پس ، به زير آمد و نزد ابن زياد شد.

ابن زياد از او پرسيد:

وقت كشته شدن ، مسلم چه مى گفت ؟

بكير گفت :

خداى را تسبيح مى كرد، استغفار و طلب آمرزش مى نمود. بدو گفتم : خدا را حمد مى كنم كه به من توان داد تا انتقام خود را از تو بگيرم آن گاه ضربتى بدو زدم كه كارگر نشد.

مسلم گفت :

اى برده يزيد! با اين ضربت ، انتقام خود را گرفتى ، آيا بَسَت نيست ؟ پس با ضربه دوم سرش را جدا كردم

آن گاه ، ابن زياد به كشتن هانى و تنى چند از زندانيان ، فرمان داد و فرمان اجرا گرديد. كوفيان ، پذيرايى از مسلم را به حد اعلا رسانيدند! ريسمانى بر پاى مسلم بستند و ريسمانى بر پاى هانى و هر دو پيكر را در كوچه ها كشيدند.

ابن زياد هم ، سرهاى مسلم و هانى را به شام نزد يزيد فرستاد! سپس فرمان داد تن مسلم را، در شهر به دار آويختند.

ابن يقطر

ديگر از پيش گامان شهادت ، ابن يقطر است

وى را هم شير حسينعليه‌السلام گفته اند؛ با آن كه حسينعليه‌السلام به جز پستان فاطمه ، از پستان زنى شير نخورده بود. ابن يقطر هم پستان فاطمه را به لب نگرفته بود. پس چرا او را هم شير حسينعليه‌السلام گفتند؟

چون مادر ابن يقطر، لله حسينعليه‌السلام و نگه دارنده او در كودكى بود.

وقتى كه نامه مسلم ، از كوفه به دست حسينعليه‌السلام رسيد، نامه اى كه در آن تاءكيد شده بود كه هر چه زودتر، حسينعليه‌السلام به سوى كوفه روانه گردد، حسين ، پاسخ نامه را نوشت و با ابن يقطر به كوفه فرستاد. ماءموران يزيد، در راه دستگيرش كردند و به كوفه اش بردند. ابن زياد، هر چه از او بازجويى كرد، چيزى به دست نياورد، بدو گفت :

برو بالاى بام قصر و در برابر مردم ، دروغ گوى ، پسر دروغ گو را، حسين پسر على را، لعنت كن و دشنام بده ، تا درباره جانت فكر كنم

ابن يقطر، بالاى بام رفت وقتى كه با مردم كوفه رو به رو شد، فرياد برآورده گفت : اى مردم ! من فرستاده حسينعليه‌السلام پسر فاطمهعليها‌السلام دختر رسول خدايم اى مردم ! حسين را يارى كنيد و جهاد در ركاب حسين را در برابر پسر مرجانه به جان بخريد!

نام مادر ابن زياد، مرجانه بود و ابن يقطر از نسبت دادن به مادرش منظورى داشت كه پوشيده نيست

پسر مرجانه ، هم فرمان داد، تا ابن يقطر را از بالاى بام به زير انداختند و استخوانهايش بشكست ، ولى هنوز رمقى در تنش باقى بود كه قاضى كوفه سرش را از تن جدا كرد!

قيس

قيس پسر مسهر، نيز از پيش گامان شهادت است وى از مردم كوفه بود و دومين پيك كوفه ، به سوى حسينعليه‌السلام و حامل طومار بود. در طومار، چنين آمده بود:

هر چه زودتر بيا، همگى انتظار مقدمت را داريم و جز به تو، به هيچ كس نظر نداريم ، شتاب ، شتاب ، والسلام

قيس ، طومار را به حسينعليه‌السلام رسانيد و با مسلم به كوفه بازگشت و براى بار دوم از كوفه به حضور حسينعليه‌السلام رسانيد و با مسلم به كوفه بازگشت و نامه اش را براى حسينعليه‌السلام آورده بود. اكنون دومين بار بود كه قيس ، از مكه به سوى كوفه باز مى گشت و پاسخ حسينعليه‌السلام را براى مسلم همراه داشت ولى اين نامه به دست مسلم نرسيد.

ديده بانان راه ، قيس را دستگير كردند و نزد ابن زيادش بردند. ابن زياد نامه حسينعليه‌السلام را بخواست قيس گفت : پاره اش كردم

- چرا پاره كردى ؟

- تا تو از آن آگاه نشوى ؟

- نامه براى چه كسانى بود؟

- براى كسانى كه نامشان را نمى دانم

اكنون كه پاسخ نمى دهى ، به مسجد برو و بر منبر شو و به دروغ گو زاده دروغ گو، حسين پسر على ، دشنام بده !

قيس ، به مسجد رفت و بر منبر بالا شد و چنين گفت :

اى مردم كوفه ! من فرستاده حسين ، پسر على هستم بهترين خلق خدا، فرزند فاطمه دختر رسول خدا. حضرتش به سوى كوفه روان است ، اى مردم يارى اش كنيد.

پس ، ابن زياد را دشنام داد و به زياد ناسزا گفت و بر اميرالمؤ منينعليه‌السلام درود فرستاد.

قيس را بگرفتند و از بالاى بام قصر به زير انداختند. پيكرش قطعه قطعه گرديد و به شهادت رسيد.