فصل سوم : حرمت حبس حقوق مردم

حبس حقوق مردم حرام است ؛ خواه زكات و خمس باشد يا ديون ديگر.

در كتاب كافى به سند صحيح از امام صادقعليه‌السلام است كه فرمود: كسى كه منع كند خود را از انفاق به حق - يعنى در مورد حق انفاق نكند - مبتلا شود كه در باطل دو مقابل آن را صرف و خرج كند.

از امام باقرعليه‌السلام نقل شده كه فرمود: خداوند زنده مى كند در قيامت جماعتى از مردم را كه دستهاى آنان بسته شده به گردنهاى آنان و ملائكه آنان را سرزنش مى كنند و مى گويند اينان كسانى هستند كه خداوند به آنان مال و ثروت داده و آنان حق خدا را ندادند.

از امام صادقعليه‌السلام نقل شده كه فرمود: كسى كه حبس كند حق مؤ من را، خداوند در روز قيامت پانصد سال ايستاده او را حبس مى كند. و منادى از جانب خدا ندا كند: اين ظالمى است كه حق خدا را حبس كرده پس چهل سال او را توبيخ مى كنند و بعد امر مى شود او را به آتش برند.

و همين روايت را در كتاب محاسن برقى نقل كرده است و همچنين اعلام الدين اين حديث را از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل كرده است

در حديث مناهى رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: كسى كه حق مسلمانى را حبس كند، خدا بركت از روزى او بر مى دارد، مگر آنكه توبه كند تا آنكه فرمود: و كسى كه تاءخير بيندازد حق صاحب حقى را با آن كه قدرت اداى آن حق را دارد، پس به هر روزى كه تاءخير مى اندازد، گناه عشار (يعنى كسانى كه از مردم به ظلم ماليات مى گيرند) بر گردن او نوشته مى شود.

در بحار از خصال و امالى صدوق به سند خود از امام صادقعليه‌السلام نقل كرده كه فرمود: ذات مقدس حق قسم خورد كه سه طايفه را در بهشت جاى ندهد: كسى كه رد كند بر خداى تعالى ، يا كسى كه رد كند بر امامعليه‌السلام ، يا كسى كه حق مؤ منى را حبس كند...

پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: شهيدى را بر در بهشت حبس كردند به واسطه سه درهم كه يهودى از او طلبكار بود و نداده بود.

در كتاب خصال در روايت بيان امام صادقعليه‌السلام شرايع دين را، از جمله گناهان كبيره شمرده اند حبس حقوق را بدون فقر و عسر و شدت و همچنين امام هشتم على بن موسى الرضاعليه‌السلام اين را از گناهان كبيره شمرده اند.

فصل چهارم : فضيلت و شرافت قرض دادن

امام صادقعليه‌السلام فرمود: ثواب صدقه ده مقابل است و اما قرض ، هجده مقابل آن است

در كتاب كافى و فقيه از امام صادقعليه‌السلام از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است كه فرمود: ثواب صدقه ده مقابل است و ثواب قرض هجده مقابل است و صله و احسان به برادران بيست مقابل ، و صله رحم ٢٤ مقابل آن است

از امام صادقعليه‌السلام نقل شده كه فرمود: قرض بدهم پولى را دوست تر دارم از آنكه آن را صدقه و رايگان دهم و كسى كه قرض بدهد و مدت آن را معين كند، پس در وقت رسيد مدت پول او را رد نكرد، پس به هر روزى كه تاءخير مى افتاد از آن وقت ثواب صدقه يك دينار براى او ثبت مى شود.

فرمود امام صادقعليه‌السلام : كسى كه به برادر دينى خود قرض الحسنه دهد براى خشنودى خداى تعالى ، ثواب صدقه خواهد بود تا وقتى كه آن پول به او رد شود.

رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: كسى كه قرض دهد برادر مسلمانش را، مى باشد براى او به هر درهمى كه قرض داده ثواب و حسنات به قدر وزن كوه احد و كوه طور سينا. و وقتى كه داد، اگر مدارا كند در مقابل مطالبه آن ، از صراط مثل برق جهنده بگذرد. و كسى كه برادر مسلمانش نزد او شكايت از فقر كند و به او قرض ندهد، خداوند بهشت را بر او حرام مى كند.

و اين روايات را در كتاب وسائل و غيره از ثواب الاعمال نقل كرده است

در حديث مناهى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: كسى كه محتاج شود به او برادر دينى او كه قرض خواهد و او ندهد با آنكه قدرت و تمكن دارد، خداوند بوى بهشت را بر او حرام مى كند.

در كتاب من لا يحضر در باب اعتكاف از امام حسن مجتبىعليه‌السلام نقل كرده كه در ضمن حديثى فرمود: حديث كرد مرا پدرم از جدم رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كه فرمود: كسى كه سعى كند در برآوردن حاجت برادر دينى خود، گويا عبادت كرده نه هزار سال كه روزها روزه و شبها به عبادت قيام كرده

و اين روايت را ديگران هم نقل كرده اند با اضافه بعضى از آنها كه حضرت فرمود: سعى در حاجت بهتر است از سى سال اعتكاف

فصل پنجم : فضيلت صدقه و اقسام آن

بدان كه : آيات و روايات در فضيلت صدقه دادن زياد و خارج از حد احصاست و از آيات و روايات استفاده مى شود كه :

صدقات را ذات مقدس حق قبول مى فرمايد، و سبب بركت و زيادى مال مى شود، و باعث اداى دين مى شود.

صدقه مردن بد را برطرف مى كند، و عمر را زياد مى كند.

صدقه از صاحبش هفتاد مردن بد را برطرف مى كند.

و زمين قيامت آتش است غير از محل ايستادن مؤ من كه صدقه او سايه بر سرش مى افكند.

و مفتاح روزى صدقه است

صدقه سپرى است از آتش

در چند روايت فرمودند: طلب نزول روزى كنيد بر خود به سبب صدقه دادن فرمودند: مداوا كنيد مريضهاى خود را به صدقه دادن

صدقه بهتر است از بنده خريدن

فرمود امام صادقعليه‌السلام : ملك الموت ماءمور قبض روح مى شود، پس اگر صدقه دهد، اجلش برمى گردد.

و مواردى را ائمهعليهم‌السلام بيان فرموده اند كه اجل آنان بعد از رسيدن به واسطه صدقه برگشت و خدا مرگ را از ايشان برطرف كرد.

صدقه سبب آمرزش گناهان است

خداوند صدقه را تربيت مى كند و بزرگ مى كند آن را مثل كوه احد و روز قيامت به او رد مى شود.

اگر صبح و اول شب صدقه داد، خداوند عزوجل نحسى آن روز و شب را و بليات آن را از او برطرف مى كند و شر آنچه نازل مى شود از آسمان به زمين از صدقه دهنده برطرف مى شود.

قضا و قدر بد را صدقه برطرف مى كند.

دفع مى شود به صدقه دردها.

و از سوختن و غرق شدن و خانه خراب شدن و ديوانگى و هفتاد قسم بليات ، صاحب صدقه محفوظ مى باشد.

صدقه شب برطرف مى كند غضب پروردگار را، و گناه عظيم را محو مى كند، و حساب را آسان مى كند.

صدقه روز مال و عمر را زياد مى كند.

صدقه روز گناه را آب مى كند مثل آنكه آب نمك را مضمحل و مستهلك مى كند.

صدقه پنهان بهتر است از صدقه آشكارا.

صدقه بر رَحِم فقير بهتر است

تمام آنچه در اين فصل گفتيم مضمون روايات كتاب وسائل و ترجمه كلمات پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و امام بود. و به همين مقدار اكتفا مى كنيم

در كتاب مستدرك از كنز كراجكى به سند خود از امام صادقعليه‌السلام نقل كرده است كه فرمود: ملعون است ، ملعون است ، كسى كه خدا به او مالى ببخشد و هيچ صدقه ندهد. آيا نشنيدى كلام رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را كه فرمود: يك درهم صدقه افضل است از نماز خواندن ده شب ؟

از امالى شيخ طوسى از رسول الله نقل است كه فرمود: كسى كه يك درهم در راه خدا عطا كند، خدا براى او هفتصد حسنه مى نويسد.

حقير گويد: اين مفاد مطابق قرآن است قال تعالى : مثل الذين ينفقون اموالهم فى سبيل الله كمثل حبه انبتت سبع سنابل فى كل سنبله مائه حبه - الايه يعنى : مثل آن كسانى كه انفاق مى كنند مال را در راه خدا مثل دانه اى ست كه هفت خوشه از آن برويد و در هر خوشه صد دانه باشد. و خدا مضاعف مى كند براى هر كه بخواهد.

در مستدرك از علامه حلى در رساله سعيديه و ابن ابى جمهور در عوالى اللئالى از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل كرده اند كه فرمودند: صدقه پنج قسم است : يكى به عموم مردم ، كه ده مقابل شود. دوم به صاحبان بليه و مرض و آفت ، كه يكى هفتاد مقابل مى شود. سوم صدقه به قومان و خويشان ، كه يكى هفتصد مقابل مى شود. چهارم صدقه به اهل علم ، كه يكى هفت هزار مى شود. پنجم صدقه در راه مردگان كه يكى هفتاد هزار مقابل مى شود.

در وسائل از شيخ كلينى از امام صادقعليه‌السلام نقل كرده كه فرمود: اگر صدقه و احسان به برادران ايمانى جارى شود بر هشتاد دست - يعنى صاحب اولى به كسى دهد و آن كس به شخص ديگر و آن شخص به ديگرى تا هشتاد نفر - همه هشتاد نفر اجر و ثواب مى برند و از اجر صاحبش كسر نمى شود.

در خطبه اى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: صدقه اگر بر چهل هزار دست جارى شود، براى هر يك مثل اجر و ثواب مالك اول خواهد بود...

حقير گويد: بايد متوجه باشد كه در اين كار منت و اذيت و ريا و عجب وارد نشود كه صدقه باطل مى شود. قال تعالى : «لا تبطلوا صدقاتكم بالمن و الاذى». يعنى : اى كسانى كه ايمان آورده ايد، باطل نكنيد صدقات خود را به منت و اذيت كردن و همچنين ريا عمل و عبادت را باطل مى كند.

فصل ششم : صله رحم و فضيلت و ثواب آن و حرمت قطع رحم

بدان كه : آيات و روايات مباركات در مدح و شرافت و فضيلت صله رحم و حرمت قطع رحم زياد است و از حد تواتر افزون

ملخص و ملفق آنها اين است كه : صله رحم عمر را زياد مى كند، و اجل رسيده را برمى گرداند، و مال را زياد و اولاد را افزون مى كند، و خانه ها را آباد و ايمان را مى افزايد، و اعمال را پاكيزه و بليات و فقر را برطرف مى كند.

از حضرت رضاعليه‌السلام از آباء كرام خود از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل است كه فرمود: كسى كه ضمانت كند براى من به يك خصلت كه انجام دهد، من براى او به چهار چيز ضمانت مى كنم او صله رحم كند تا خدا او را دوست بدارد، و روزى او را توسعه دهد، و عمر او را زياد كند، و داخل بهشت كند او را.

حضرت صادقعليه‌السلام از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل فرمود كه : شخص صله رحم مى كند و از عمر او سه سال باقى مانده ، پس سى سال مى شود. و سى سال باقيمانده ، قطع رحم مى كند، پس سه سال مى شود.

و فرمود: صله رحم آباد مى كند خانه ها را و عمر را زياد مى كند.

و فرمود: صله رحم حساب را آسان مى كند و از مرگ بد نگهدارى مى كند.

در كافى ٣٣ روايت به مضمون آنچه گفتيم نقل فرموده و يكى از آن روايات اين است كه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: جمعيتى كه فاجر باشند و از خوبان نباشند، صله رحم كنند، مالهاى آنان زياد و عمرهاى آنان طولانى مى شود. پس چگونه خواهد بود اگر ابرار و خوبان صله رحم كنند؟!

شيخ صدوق در كتاب من لا يحضر و غيره مناهى رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را نقل فرموده كه از آن جمله فرمود پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : كسى كه برود به سوى صاحب قرابت خود (يعنى بين او و آن كس خويشى باشد) و از مال دنيا هم براى او ببرد. براى آنكه صله رحم كند، خداوند به او عطا فرمايد اجر صد شهيد. و براى او خواهد بود به هر قدمى كه برمى دارد، چهل هزار حسنه و محو شود از او چهل هزار گناه ، و بلند شود براى او چهل هزار درجه و گويا صد سال عبادت خدا كرده است

امام عسكرىعليه‌السلام در تفسيرش نقل فرموده از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كه فرمود: كسى كه مراعات كند حق خويشان خود را، عطا شود به او در بهشت هزار درجه و دورى مابين هر درجه تا درجه ديگر به اندازه دويدن اسب خوب تندرو در صد سال است يكى از درجات از نقره و ديگرى از طلا و ديگرى از لولو و ديگرى از زمرد و ديگرى از زبرجد و ديگرى از مشك ، و ديگرى از عنبر، و اين درجات از همين جنس ها مى باشد.

و كسى كه مراعات كند حق خويشان پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را (سادات) به او آنقدر درجات داده شود كه خدا داند. و زيادتى درجات او بر آن كسى كه مراعات حق خويشان خود را مى كند، مثل زيادتى و فضيلت رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اميرالمؤ منينعليه‌السلام است بر پدر و مادر خويش

اما حرمت قطع رحم ، پس از واضحات قرآن و روايات است و نتيجه آن عكس نتيجه صله رحم است : عمر را كوتاه مى كند، و مال و اولاد را كم و خانه ها را خراب مى كند، و خانه ايمان را نيز خراب مى كند.

و اميرالمؤ منينعليه‌السلام آن را از گناهانى كه وسيله سرعت فنا و زوال است شمرده اند. و سبب انقطاع نسل مى شود.

فرمود امام باقرعليه‌السلام : در كتاب اميرالمؤ منينعليه‌السلام است كه سه خصلت است كه صاحب آن نمى ميرد تا آنكه به جزا و وبال آن برسد: ظلم و تعدى كردن ، و قطع رحم ، و قسم دروغ خوردن

در روايات از آن تعبير به «حالقة» شده يعنى مى تراشد و مستاءصل و نابود مى كند دين را او اشخاص را.

و روايات در مذمت و حرمت آن زياد است به همين مقدار اكتفا مى كنيم

فصل هفتم : فضيلت و ثواب اطعام مؤ من

آيات و روايات در مدح اطعام مؤ من زياده از حد احصا است

در كتاب كافى بيست روايت در مدح و شرافت آن نقل فرموده كه خلاصه آن اين است كه امامعليه‌السلام فرمود: كسى كه سير كند مؤ منى را، بهشت براى او ثابت شود.

فرمود رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : كسى كه سه نفر از مسلمانان را اطعام كند، خدا او را سه بهشت اطعام فرمايد؛ بهشت فردوس ، و بهشت عدن و درخت طوبى

امامعليه‌السلام فرمود: اطعام دو نفر مؤ من افضل است از يك بنده آزاد كردن

فرمود: كسى كه مؤ منى را سير كند، خدا او را از ميوه هاى بهشت اطعام فرمايد. و احدى ثواب او را نداند مگر ذات مقدس حق

امامعليه‌السلام فرمود: حق مهمان بر ميزبان بيشتر و بالاتر است زيرا وقتى كه وارد مى شود به آمرزش صاحب خانه و اهل بيتش ‍ وارد مى شود و روزى خدا را مى خورد، و وقتى كه خارج شود گناهان آنان را برطرف مى كند.

و فرمود: يك خوراك كه برادر مسلمانت نزد تو بخورد و سير شود، بهتر است از يك بنده آزاد كردن

و به اين مضمون چند روايت وارد شده است

فرمود امام صادقعليه‌السلام : اطعام كنم مؤ منى را محبوبتر است به سوى من از آزاد كردن ده بنده و ده حج

و فرمود: اطعام مؤ من احياى مؤ من است و من احيا مؤ منا فكانما احيا الناس جميعا. تمام شد روايات كافى

شيخ صدوق در آخر ثواب الاعمال خطبه پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را نقل كرده است كه از آن جمله فرمود: كسى كه اطعام كند طعامى را جهت ريا و سمعه (يعنى براى خودنمايى و رضايت خلق) اطعام فرمايد خداى تعالى به او از صديد جهنم به مثل آن طعام و خدا قرار مى دهد اين طعام را آتش در شكم او تا آنكه حكم فرمايد بين مردم

فصل هشتم : اعانت ضعيف

بدان كه : به حكم عقل و نقل اعانت ضعيف و مظلوم واجب و لازم بر هر فردى است و در روايات زيادى ارشاد به اين حكم عقل فرموده اند. و فرموده اند: ذات مقدس حق اعانت مى كند مؤ من را مادامى كه اين مؤ من در مقام اعانت برادر مؤ من خود باشد.

شيخ صدوق به سند خود از امام صادقعليه‌السلام نقل كرده است كه فرمود: هيچ مؤ منى نيست كه اعانت كند مؤ من مظلومى را، مگر آنكه از يك ماه روزه گرفتن و اعتكاف در مسجدالحرام افضل است و كسى كه مؤ منى را يارى كند، خدا او را در دنيا و آخرت يارى مى كند. و اگر يارى نكند با آنكه قدرت يارى دارد، خدا او را در دنيا و آخرت يارى نكند.

و غير اين روايات زياد است كه در بحار ج ١٦/١٢٣ ذكر فرموده است

و گذشت در فصل اهميت و فضيلت وضو كه : كسى را در قبر تازيانه عذاب زدند و قبر او پر از آتش شد، به جهت آنكه يك روز بى وضو نماز خوانده بود و عبور كرد به ضعيفى و او را يارى نكرد.

در خبر مناهى پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: كسى كه سعى كند در برآوردن حاجت نابينايى و حاجت او را برآورد، عطا فرمايد خداوند تعالى به او برات نجات از نفاق و از آتش و هفتاد حاجت دنياى او را برآورد.

فصل نهم : فضيلت و شرافت تعليم كارهاى خير

بدان كه : آيات و روايات در فضيلت علم و عالم و متعلم زياد است و احصاى آن ميسور نيست ما به ذكر چند روايت مى پردازيم :

شيخ كلينى در كتاب كافى به سند خود از ابوبصير نقل كرده كه گفت : شنيدم از امام به حق ناطق جعفرالصادقعليه‌السلام فرمود: كسى كه تعليم دهد كار خيرى را به ديگرى ، براى او خواهد بود مثل ثواب آن كسى كه عمل كند به دستور او.

عرض كرد: اگر آن ديگرى به ديگرى تعليم كرد، باز جارى است براى اولى ؟ فرمود: بلى ؛ اگر به تمام مردم تعليم دهد، مثل ثواب همه براى ياد دهنده خواهد بود.

عرض كرد: اگر شخص اول ياد دهنده بميرد؟ فرمود: هر چند بميرد ثواب براى او جارى است

و در بصائر همين خبر را به دو سند از ابوبصير نقل كرده

و ايضا در بصائر به سند خود از امام باقرعليه‌السلام است كه رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: براى تعليم دهنده عمل خير حيوانات روى زمين و ماهيان دريا و هر صاحب روحى كه در هواست و جميع اهل آسمان و زمين استغفار مى كنند. و عالم و متعلم در اجر و ثواب مساوى هستند...

و در روايت ديگر براى عالم فضيلتى علاوه بيان فرموده اند.

و ايضا در بصائر از جابر از امام صادقعليه‌السلام نقل است كه فرمود: طلب آمرزش مى كنند براى معلم كار خير حيوانات زمين و ماهيان دريا و هر كوچك و بزرگى كه در زمين و آسمان است

در ثواب الاعمال به سند خود از امام صادقعليه‌السلام نقل است كه فرمود: كسى كه كلام حقى بگويد و مردم به آن عمل كنند، براى او خواهد بود مثل ثواب كسانى كه عمل به آن مى كنند. و اگر كلام باطلى بگويد كه وسيله ضلالت و گمراهى و معصيت مردم شود، براى او خواهد بود مثل گناه آن كسانى كه به آن باطل عمل كنند.

و روايات بر اين مضامين زياد است و در ابواب متفرقه ذكر كرده اند. و از اين روايت استفاده مى شود كه :

هر كس خيرى تعليم دهد، چه واجب باشد و چه مستحب مثل عبادات و اجزاى آن و ذكرها و دعاها و قرائت قرآن و سائر اعمال خيريه ، براى او خواهد بود مثل ثواب و اجر تمام كسانى كه عمل كنند به آن مادامى كه اين عمل خير را انجام مى دهند. و اگر چه ياد دهنده بميرد، ثواب براى او جارى است و در نامه حسنات او ضبط مى شود و ثواب آن از او منقطع نمى شود.

و همچنين است اعمال شر و باطل ، كه هر كس باعث وقوع آن شود، در نامه سيئات او مثل گناه عمل كنندگان ثبت مى شود، هر چند بميرد.

در كتاب كافى به سند صحيح از امام باقرعليه‌السلام نقل كرده كه فرمود آن كسى كه تعليم علمى دهد از شما، براى اوست اجر و ثوابى مثل اجر و ثواب متعلم علاوه بر فضيلتى كه دارد...

و ايضا در كافى به سند صحيح ديگر از امام باقرعليه‌السلام است كه فرمود: كسى كه تعليم دهد راه هدايت و سعادتى را، براى او خواهد بود مثل اجر كسانى كه به دستور او عمل كنند و از اجر عمل كنندگان هيچ كسر نمى شود. و كسى كه تعليم كند راه ضلالت و گمراهى را، براى او خواهد بود مثل گناه آن كسانى كه عمل به آن مى كنند و از گناه عمل كنندگان كسر نمى شود.

و همين مفاد را در ثواب الاعمال به سند ديگر از امام باقرعليه‌السلام نقل كرده است و همچنين جناب برقى در محاسن دو روايت ديگر از امام باقرعليه‌السلام به همين مضمون نقل كرده است

در احتجاج طبرسى از اميرالمؤ منينعليه‌السلام است كه در جواب زنديقى نقل فرمود از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم كه فرمود: كسى كه سنت و طريقه حقى ميان مردم قرار دهد، براى او خواهد بود مثل اجر و ثواب كسانى كه به آن عمل كنند و ثواب از او منقطع نمى شود تا روز قيامت و اگر طريقه باطلى دائر كند، براى او خواهد بود مثل گناه عمل كنندگان به آن تا روز قيامت

در كتاب مستدرك ج ٢/٣٦٨ چهارده روايت دليل بر اين مدعا نقل كرده است و در وسائل كتاب وقوف ص ٦٥١ هفت روايت نقل كرده كه مفاد آنها بيان چيزهايى است كه بعد از مرگ ثواب آن به انسان مى رسد و از آن جمله مدعا را شمرده است و در ص ٤٨٩ و ٤٩٦ روايات دليل مدعا را نقل فرموده است

و روايات ثواب تعليم و تعلم و عظمت و فضيلت و اجر و شرافت آن زياده از حد احصاست و در بحار ج ١/١٦٣ - ١٨٦ و ٢١٣ و ج ٢/٢ - ٢٥ ج ٣/١٧٥ و ج ١٥/١٨١ و ج ٢١/١١٠ - ١١٦ و ج ٢٣/٤٢ روايت راجع به مطلوب مذكور است و در باب چهاردهم روايات مربوط به اينجا بيايد ان شاء الله تعالى

باب چهارم : فلسفه و احكام روزه

باب چهارم از ابواب رحمت روزه است و در اينجا چند فصل بيان مى شود:

فصل اول : وجوب روزه و عذاب تارك آن

بدان كه : وجوب روزه ماه رمضان از ضروريات دين است و منكر آن با التفات و توجه به آنكه ضرورى است ، كافر و نجس است و اگر خورنده روزه ماه مبارك رمضان بدون عذر شرعى ، حلال بداند خوردن روزه را و اظهار كند كه گناهى بر او نيست ، حد او كشتن است و اگر اظهار كرد كه بد كرده و گناهكار است ، او را تازيانه مى زنند. و در مرتبه سوم او را مى كشند.

ولكن احتياط آن است كه مرتبه سوم او را تازيانه بزنند و بعد در مرتبه چهارم او را بكشند.

شيخ صدوق در كتاب عقاب الاعمال به سند خود از امام صادقعليه‌السلام نقل كرده كه فرمود: كسى كه يك روز از ماه مبارك رمضان را افطار كند، از ايمان خارج شود.

شيخ مفيد در مقنعه مثل اين را از امام صادقعليه‌السلام نقل فرموده و در وسائل و مستدرك از كتابهاى ديگر هم نقل كرده اند.

فصل دوم : فضيلت و شرافت روزه ماه مبارك رمضان

بدان كه : چند روايت در كتاب كافى و غيره نقل كرده اند از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و امام صادقعليه‌السلام كه فرمودند: روزه سپرى است كه شخص را از آتش نگه مى دارد.

در كتاب من لا يحضر از امام مجتبىعليه‌السلام است كه فرمود: جماعتى از يهود خدمت رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آمدند. اعلم آنان سوالاتى كرد. از آن جمله عرض كرد: جزا و ثواب كسى كه ماه رمضان را روزه بگيرد چيست ؟ فرمود: نيست مؤ منى كه براى خدا ماه مبارك رمضان را روزه بگيرد، مگر آنكه خداوند تعالى ثابت مى كند براى او هفت خصلت :

اول آنكه : حرام در جسد او آب مى شود.

دوم آنكه : نزديك مى شود به رحمت خداى تعالى

سوم آنكه : جبران مى كند تقصير حضرت آدمعليه‌السلام را كه ترك اولى كرد و از آن درخت خورد.

چهارم آنكه : سكرات مرگ بر او آسان مى شود.

پنجم آنكه : سبب ايمنى از گرسنگى و تشنگى روز قيامت است

ششم آنكه : عطا فرمايد خدا به او برات بيزارى و نجات از آتش را.

هفتم آنكه : اطعام فرمايد خدا به او از طعامهاى طيبه بهشت

عرض كرد: راست فرمودى اى محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ...

و از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل است كه فرمود: روزه دار در عبادت خداست هر چند در خواب باشد، مادامى كه غيبت نكند مسلمانى را.

فرمود پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : خدا ملائكه اى موكل فرموده كه دعا كنند براى روزه داران

فرمود: امام صادقعليه‌السلام : خواب روزه دار عبادت است و سكوت او تسبيح است و عمل او قبول است و دعاى او مستجاب است

تمام شد روايات من لا يحضر. و اين روايات را در وسائل از كتابهاى ديگر نيز نقل فرموده است

در تهذيب به سند خود از رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آورده است كه فرمود: ماه رمضان ماهى است كه خدا روزه آن را واجب كرده پس كسى كه از روى ايمان و اخلاص براى خشنودى خداوند تعالى روزه بگيرد. از گناهان خارج شود مثل روزى كه از مادر متولد شده است

و اين مفاد را در كتاب مستدرك از چند كتاب از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل كرده

در خصال به سند حسن از امام حسنعليه‌السلام است كه فرموده : كسى كه ده ماه رمضان پى در پى روزه بگيرد، داخل بهشت شود.