شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

٢١. پالايش روح :

عن اءبى عبداللهعليه‌السلام قال : صلة الاءرحام تحسن الخلق و تسمح الكف و تطيب النفس(٢٨٩)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: صله رحم ، خلق را نيكو و دست را با سخاوت و دل را پاكيزه و... مى گرداند.

٢٢. نيكويى اخلاق :

عن اءبى عبداللهعليه‌السلام قال : صلة الاءرحام تحسن الخلق(٢٩٠)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: صله رحم خلق را نيكو مى سازد.

در روايت ديگر پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمايد:

... من كفى ضريرا حاجة من حوائج الدنيا، و مشى له فيها حتى يقضى الله له حاجتة اءعطاه الله براءة من النفاق و...(٢٩١)؛

... كسى كه به حاجتى از حاجات دنيوى نيازمندان پاسخ گويد و در جهت تاءمين حوايج ايشان گام بردارد، خداوند رهايى از ابتلا به نفاق را نصيب او مى گرداند...

٢٣. افزايش مهترى در جامعه :

قال علىعليه‌السلام : صلة الرحم تنمى العدد و توجب السودد(٢٩٢)؛

پيوند با خويشان عدد را زياد كرده و مهترى را موجب مى گردد.

٢٤. ايجاد روح سخا (سخاوتمندى) :

عن اءبى عبداللهعليه‌السلام قال : صلة الاءرحام تحسن الخلق و تسمح الكف(٢٩٣)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: صله رحم خلق را نيكو و دست را با سخاوت مى گرداند و...

٢٥. بخشش گناهان :

قال عن اءبى عبداللهعليه‌السلام لاءبى حمزة : اذا اءردت اءن يغفر لك ذنبك يوم تلقاه ، فعليك بالبر و صدقة السر و صلة الرحم(٢٩٤)؛

امام سجادعليه‌السلام خطاب به ابى حمزه فرمود: اگر دوست دارى كه خداوند در روز قيامت از گناهانت در گذرد؛ پس نيكى كن ، در خفا صدقه بده و صله رحم به جاى آر.

٢٦. مشمول رحمت حق شدن :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : من ضمن لى واحدة ضمنت به اربعة يصل رحمه ، فيحبه الله تعالى و يوسع عليه رزقه ، و يزيد فى عمره ، و يدخله الجنة التى وعده(٢٩٥)؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه براى من يك چيز را ضمانت كند، من چهار چيز را براى او ضمانت مى كنم صله رحم كند تا خداوند او را دوست بدارد و روزى اش را توسعه دهد و عمرش را زياد كند و او را در بهشت موعود داخل نمايد.

٢٧. برخوردارى از رزق الهى :

قال اءميرالمؤ منينعليه‌السلام : ان اءهل بيت يكونون اءتقياء فيقطع بعضهم بعضا فيحر مهم الله ، و ان اءهل بيت يكونون فجرة فيتواسون فيرزقهم الله(٢٩٦)؛

حضرت علىعليه‌السلام فرمود: گاه خانواده اى از نيكان به علت قطع ارتباط با يكديگر از رحمت حق محروم مى مانند و گاه خانواده اى از افراد فاسق به سبب ارتباط با يكديگر مشمول روزى ها و نعمت هاى حق تعالى مى گردند.

٢٨. تاءمين حوايج دنيوى :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : من مشى الى ذى قرابة بنفسه و ماله ليصل رحمه اءعطاه الله عزوجل اءجر مائة شهيد و له بكل خطوة اءربعون اءلف حسنة ، و يمحى عنه اءربعون اءلف سيئة ، اءو يرفع له من الدرجات مثل ذلك ، و... قضى له سبعين حاجة من حوائج الدنيا...(٢٩٧)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: كسى كه خود يا مالش را در طريق صله رحم و خدمت به خويشان به كار مى گيرد، خداوند اجر صد شهيد به او اعطا مى كند و براى هر قدمى كه در اين راه برمى دارد، چهل هزار حسنه داده مى شود و چهل هزار گناه از گناهان او پاك مى گردد و به همين ميزان به درجات معنوى او افزوده مى گردد و... و هفتاد حاجت از حوايج دنيوى او برآورده مى شود.

٢٩. حفاظت نعمت ها:

سمعت اءبا عبداللهعليه‌السلام يقول : ان رجلا اءتى النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله فقال : يا رسول الله ان لى اءهلا قد كنت اءصلهم و هم يؤ ذونى و قد اءردت رفضهم ؛ فقال له رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : اذن يرفضكم الله جميعا، قال : و كيف اءصنع ؟ قال : تعطى من حرمك ، و تصل من قطعك ، و تعفو عمن ظلمك ، فاذا فعلت ذلك كان الله عزوجل لك عليهم ظهيرا(٢٩٨)؛

يكى از اصحاب امام صادقعليه‌السلام مى گويد: از امام شنيدم كه مى فرمود: مردى خدمت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله آمد و از حضرت سؤ ال كرد كه مرا خويشاوندانى است كه با ايشان ارتباط داشته و به آنها نيكى مى كنم ، در حالى كه آنها اذيت و آزار مرا موجب مى گردند و من نيز قصد دارم با ايشان رابطه كنم حضرتعليه‌السلام در پاسخ فرمود: اگر اين كار را بكنى ، خداوند همه شما را از رحمت خويش محروم خواهد ساخت

سائل مى پرسد: پس چگونه با ايشان عمل كنم ؟ حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: به كسانى كه تو را محروم كرده اند اعطا كن ، با كسانى كه از تو بريده اند پيوند كن و از كسانى كه در حق تو ظلم كرده اند در گذر، اگر به اين دستورات عمل كنى در آن صورت ، خداوند تو را در مقابل ايشان حمايت خواهد كرد.

٣٠. زيادت پاداش ويژه :

عن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ...من مشى الى ذى قرابة و ذى رحم يساءل به اءعطاه الله اءجر مائة شهيد و ان ساءل به وصله بماله و نفسه جميعا كان له بكل خطوة اءربعون اءلف اءلف حسنة ، و رفع له اءربعون اءلف اءلف درجة و كاءنما عبدالله عزوجل مائة سنة(٢٩٩)؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: كسى كه با هدف اجابت دعوت اقارب و ارحام به سوى ايشان مى رود خداوند اجر صد شهيد به او اعطا خواهد كرد و اگر چيزى از او درخواست كنند و او با مال و جان خود در طريق برآوردن آن گام زند، براى هر قدمى كه برمى دارد چهل ميليون حسنه خواهد داشت و چهل ميليون درجه به درجات معنوى او افزوده مى گردد و با اين كار گويا صد سال خدا را عبادت كرده است

٣١. تقويت دين :

... عباد الله ! افزعوا الى قوام دينكم باقام الصلاة لوقتها، و ايتاء الزكاة فى حينها، و التضرع ، و الخشوع ، و صلة الرحم ، و خوف المعاد...(٣٠٠)؛

بندگان خدا، با اقامه نماز در وقت آن و اداى زكات به هنگام وجوب و تضرع و خشوع و صله رحم و ترس از مرگ ، پايه هاى دين خود را محكم كنيد.

٣٢. توفيق برخوردارى از نور هدايت حق :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ...و من كف و بسط رضاه و بذل معروفه و وصل رحمه و اءدى اءمانته اءدخله الله تعالى فى النور الاءعظم(٣٠١)؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: ...كسى كه غضب خود را كنترل ، خشنودى اش را منتشر، معروف را اتيان ، ارحام را وصل و امانت را ادا كند، خداوند او را در نور اعظم هدايت خود داخل خواهد كرد.

٣٣. تقرب به حق تعالى :

قال اءبو عبداللهعليه‌السلام : ...فتقربوا الى الله عزوجل بالبر و صلة الرحم(٣٠٢)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: ...با نيكوكارى و صله رحم به خداوند تقرب جوييد.

قالعليه‌السلام : ...ينبغى لكم اءن تتقربوا الى الله فيه بالبر و الصوم و الصلاة و صلة الرحم و صلة الاخوان ؛ فان الاءنبياء كانوا اذا اءقاموا اءوصياءهم فعلوا ذلك و اءمروا به(٣٠٣)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: براى شما سزاوار است كه با نيكى ، روزه ، نماز، صله رحم و پيوند با دوستان به خداوند تقرب جوييد؛ به درستى كه پيامبران الهى هنگام انتخاب جانشين براى خود اين گونه عمل مى كردند و به اين امور امر مى فرمودند.

٣٤. رهايى از ابتلا به مرگ ناگوار:

قال على بن الحسينعليه‌السلام لاءبى حمزة : اذا اءردت اءن يطيب الله ميتتك ، و يغفر لك ذنبك يوم تلقاه ، فعليك و صدفة السر و صلة الرحم ؛ فانهن يدفعن عن صاحبهن سبعين ميتة سوء(٣٠٤)؛

امام سجادعليه‌السلام خطاب به ابى حمزه فرمود: اگر دوست دارى كه خداوند مرگ تو را نيكو مقرر كند و گناه تو را در روز قيامت ببخشد، پس ‍ نيكى كن ، در خفا صدقه بده و صله رحم به جاى آر، به درستى كه آنها عمر انسان را زياد و فقر را از بين مى برند.

عن علىعليه‌السلام قال ، قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : صلة الرحم تهون الحساب و تقى ميتة السوء(٣٠٥)؛

حضرت علىعليه‌السلام به نقل از پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: صله رحم ، حسابرسى روز قيامت را آسان و از مرگ بد جلوگيرى مى كند.

٣٥. تقدس يافتن مرگ :

قال على بن الحسينعليه‌السلام : اذا اءردت يطيب الله ميتتك فعليك بالبر و صدقة السر و صلة الرحم(٣٠٦)؛

امام سجادعليه‌السلام مى فرمايد: اگر دوست دارى كه خدا مرگ تو را نيكو مقرر كند... پس نيكى كن ، در خفا صدقه بده و صله رحم به جاى آر.

٣٦. آسان شدن سكرات موت :

قال الصادقعليه‌السلام من اءحب اءن يخفف الله عزوجل عنه سكرات الموت فليكن لقرابته و بوالديه بارا، فاذا كان كذلك هون الله عليه سكرات الموت(٣٠٧)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: كسى كه دوست دارد خداى متعال سختى هاى مرگ را بر او آسان سازد، نسبت به خويشان و نزديكان و پدر و مادرش نيكوكار باشد، اگر چنين بود خداى متعال سختى هاى مرگ را بر او آسان مى كند.

٣٧. تسهيل حسابرسى در قيامت :

قال النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله : بر الوالدين و صلة الرحم تهونان الحساب(٣٠٨)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: نيكى به پدر و مادر و صله رحم ، حسابرسى روز قيامت را آسان مى گرداند.

حضرت علىعليه‌السلام در روايت ديگرى خطاب به يكى از دوستانش ‍ مى فرمايد:

يا اءبا محمد، اءما علمت اءن صلة الرحم تخفف الحساب(٣٠٩)؛

اى ابا محمد، آيا مى دانى كه صله رحم ، حسابرسى روز قيامت را آسان مى كند.

٣٨. تخفيف عقاب :

قال الصادقعليه‌السلام : ...فصل رحمك يزدالله فى عمرك ، و يخفف عنك الحساب يوم حشرك(٣١٠)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: با رحم خويش وصل كن كه خدا با آن ، عمر تو را زياد و حساب تو را در روز قيامت آسان مى گرداند.

٣٩. رهايى از عذاب جهنم :

عن محمد بن علىعليه‌السلام انى سمعت رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : يقول : على حافتى الصراط يوم القيامة الرحم و الاءمانة ، فاذا مر عليه الوصول للرحم المؤ دى للاءمانة لم يتكفاء به فى النار(٣١١)؛

امام باقرعليه‌السلام به نقل از پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: در روز قيامت ، رحم و امانت در دو طرف پل صراط قرار مى گيرند و هنگامى كه فرد به جاى آورنده صله رحم و ادا كننده امانت از آن عبور كند، از وقوع در آتش ‍ جهنم در امان خواهد بود.

٤٠. استحقاق راه يابى به بهشت :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ست من عمل بواحدة منهن جادلت عنه يوم القيامة ، حتى تدخله الجنة ، يقول : اءى رب قد كان يعمل بى فى الدنيا: الصلاة و الزكاة و الحج و الصيام و اءداء الاءمانة و صلة الرحم(٣١٢)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: شش عمل است كه هر كس يكى از آنها را انجام دهد، در روز قيامت به نفع او احتجاج خواهند كرد تا او را وارد بهشت كنند و به خداوند عرضه مى دارند: خدايا، اين بنده اى است كه در دنيا مرا به جاى آورده است آن شش عمل عبارتند از: نماز و زكات و حج و روزه و اداى امانت و صله رحم

٤١. استحقاق وصول به درجات خاص بهشت :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ان فى الجنة درجة لايبلغها الا امام عادل اءو ذو رحم وصول ، اءو ذو عيال صبور(٣١٣)؛

رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: در بهشت درجه اى است كه تنها امام عادل يا كسى كه بسيار اهل صله رحم باشد يا فرد كثيرالعائله اى كه بر مشكلات ناشى از آن صبر كند، بدان نائل مى شود.

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : من رعى حق قرابات اءبويه اءعطى فى الجنة اءلف اءلف درجة بعد ما بين كل درجتين حضر الفرس الجواد المضمر مائة سنة ، احدى الدرجات من فضة ، و اءخرى من ذهب ، و اءخرى من لؤ لؤ ، و اءخرى من زمرد، و اءخرى من زبرجد، و اءخرى من مسك ، واءخرى من عنبر، و اءخرى من كافور، فتلك الدرجات من هذه الاءصناف ، و من رعى حق قربى محمد و على اءوتى من فضائل الدرجات و زيادة المثوبات على قدر زيادة فضل محمد و على صلوات الله عليهما على اءبوى نسبه(٣١٤)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: كسى كه حقوق اقرباى نسبى خود را مراعات كند، يك ميليون درجه از درجات بهشتى به او اعطا مى كند كه ميان هر درجه با درجه ديگر (از باب تشبيه معقول به محسوس) به ميزان مسافت پيمايش يك اسب نجيب و تيز رو در مدت صد سال فاصله وجود دارد. يكى از درجات آن از نقره ، ديگرى از طلا، سومى از ياقوت ، چهارمى از زمرد، پنجمى از برليان ، ششمى از مشك ، هفتمى از عنبر، هشتمى از كافور خواهد بود. همه آن درجات بهشتى از اصناف فوق تشكيل شده اند و كسى كه حقوق قرباى محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله و علىعليه‌السلام را مراعات كند، بهترين درجات و برترين پاداش ها به ميزان برترى محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله و علىعليه‌السلام بر پدر نسبى انسان به او اعطا خواهد شد.

توصيف قطع رحم

براى قطع رحم نيز همچون صله رحم ، اوصاف و ويژگى هاى متعددى شمرده شده است كه با بيانى روشن و گويا به تبعات ويرانگر آن توجه داده است تاءمل در اين اوصاف و تحليل مضامين وارده ، حساسيت و موضع گيرى صريح اسلام در تقبيح اين عمل و برحذر داشتن مؤ منان از ارتكاب آن را به وضوح مبرهن مى سازد. بدون شك ، منطق نهفته در اين مواجهه صريح ، تنها از بررسى آثار و نتايج اين عمل در زندگى دنيوى و اخروى انسان ها فهم مى شود و اگر قطع رحم يا عاق والدين همچون برخى ديگر از گناهان آثار قابل تحملى مى داشت ، اين همه بر تحرز و دورى گزيدن از آن اصرار و ابرام ورزيده نمى شد.

در اين بخش نيز روايت وارده بر اساس مضامين آن در قالب برخى عناوين معرف تنظيم شده است

١. ضايع كردن امر خدا:

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله در روايتى به نقل از خداوند مى فرمايد:

فانى اءنا الله الرحمن الرحيم ، و الرحم اءنا خلقتها فضلا من رحمتى ؛ ليتعاطف بها العباد، و لها عندى سلطان فى معاد الآخرة ، و اءنا قاطع من قطعها، و واصل من وصلها، و كذلك اءفعل بمن ضيع اءمرى(٣١٥)؛

به درستى كه من خداى بخشنده و مهربانم رحم را به اقتضاى رحمت خويش آفريدم تا مردم با او به يكديگر عطوفت ورزند و در روز قيامت در نزد من از حجت قاطع برخوردار خواهد بود و من قطع مى كنم با كسى كه با او قطع كرده باشد و وصل مى كنم با كسى كه با او وصل كرده باشد. اين گونه عمل خواهم كرد با كسى كه امر مرا ضايع كرده باشد.

٢. نشانه كفران نعمت :

قال علىعليه‌السلام : اذا قطعوا الاءرحام جعلت الاءموال فى اءيدى الاءشرار(٣١٦)؛

علىعليه‌السلام فرمود: هرگاه مردم ، قطع رحم كنند ثروت و اموال آنها در دست اشرار قرار مى گيرد.

علامه مجلسى (ره) در ذيل اين روايت كه به بيان يكى از آثار قطع رحم توجه داده ، آن را به كفران نعمت مواصلت با ارحام ، تفسير كرده است

٣. نقض عهد الهى :

... و نقض العهد و قطيعة الرحم : الذين ينقضون عهدالله من بعد ميثاقه و يقطعون ما اءمرالله به اءن يوصل(٣١٧)؛

نقض كردن پيمانها و قطع رحم از جمله كبائر مى باشد و سپس به آيه ٢٧ سوره بقره استناد كردند.

٤. فساد در زمين :

قرآن كريم در سوره بقره آيه ٢٧ قطع رحم را در رديف فساد فى الارض ‍ برشمرده است :

الذين ينقضون عهدالله من بعد ميثاقه و يقطعون ما اءمرالله به اءن يوصل و يفسدون فى الاءرض اءوليك هم الخاسرون ؛

به ترجمه آيات رجوع شود.

٥. معصيت كبيره :

در بسيارى از روايات ، قطع رحم از گناهان كبيره شمرده شده است ، براى مثال :

ان رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله قال : من ترك الصلاة متعمدا فقد برى من ذمة الله و ذمة رسوله و نقض العهد و قطيعة الرحم ؛ لاءن الله عزوجل يقول : اءولئك لهم اللعنة و لهم سوء الدار(٣١٨)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: كسى كه عمدا نماز را ترك ، پيمان را نقض و رحم را قطع كند از تعهد و وظيفه خود در قبال خدا و رسول سرپيچى كرده است

٦. نشانگر بدى آداب و آيين :

حضرت علىعليه‌السلام در خطبه ٢٦ نهج البلاغه در توصيف اوضاع طبيعى و اجتماعى عرب قبل از اسلام مى فرمايد:

... شما اى توده هاى عرب ، تكيه بر بدترين دين هاى جهان داشتيد و در بدترين ديار مى زيستيد، در ميان سنگلاخ ‌هاى مار آكنده مى غلتيديد، نوشابه تان آب هاى گنديده بود و خوراكتان نان هاى خشكيده ، خون يكديگر را مى ريختيد و پيوند خويشاوندى را مى گسستيد...

٧. زشت ترين خصلت :

عن علىعليه‌السلام قال : قطيعة الرحم من اءقبح الشيم(٣١٩)؛

حضرت علىعليه‌السلام فرمود: قطع رحم از زشت ترين خصلت هاست

قال علىعليه‌السلام : اءقبح المعاصى قطيعة الرحم و العقوق(٣٢٠)؛

علىعليه‌السلام فرمود: زشت ترين گناهان بريدن از خويشان و عاق پدر و مادر است

٨. از گناهان رايج دوران جاهليت :

عن علىعليه‌السلام : قال تسفكون دماءكم و تفتلون اءولادكم ، و تقطعون اءرحامكم(٣٢١).

حضرت علىعليه‌السلام فرمود: شما در جاهليت قبل از اسلام ، خون يكديگر را مى ريختيد، اولاد خود را مى كشتيد و ارحام خود را قطع مى كرديد و...

در روايت ديگر مى فرمايد:

... و شغلتهم بقطع الاءرحام(٣٢٢)؛

جهل و گمراهى آنها، ايشان را به قطع رحم مبتلا ساخته بود.

٩. زمينه اى جهت تجديد رسالت ها:

... فاذا طبقت الاءرحام و عفت الاءعلام بعث الله عبده الفار قليط، بالرجمة و المعدلة ، قالوا: و ما الفار قليط يا مسيح الله ؟ قال : اءحمد النبى لخاتم الوارث(٣٢٣)؛

حضرت مسيحعليه‌السلام فرمود: هنگامى كه احوال تغيير يابد، ارحام قطع گردد و شعائر و نشانه ها وانهاده شوند، خداوند بنده خود فار قليط را با رحمت و مرحمت مبعوث خواهد كرد. حواريون از حضرت سؤ ال كردند: فار قليط كيست ؟ در پاسخ فرمود: پيامبر خاتمصلى‌الله‌عليه‌وآله كه وارث همه پيامبران است

١٠. از گناهان عصر غيبت :

امام باقرعليه‌السلام در احوال زمان ظهور حضرت حجت (عج) مى فرمايد: حضرت خطاب به مردم مى گويد:

تعالوا الى ما قطعتم فيه الاءرحام و سفكتم فيه الدماء، ور كبتم محارم الله فيعطى شيئا لم يعط اءحد كان قبله و...(٣٢٤)؛

اى مردم ، بياييد به سوى دنيايى كه در آن ارحام را قطع كرديد، خون ها را به ناحق بر زمين ريختيد و محارم الهى را مرتكب شديد. حضرت حجتعليه‌السلام به هنگام ظهور به گونه اى عمل خواهند كرد كه تا آن زمان ، كسى همانند ايشان عمل نكرده است .

١١. برحذر داشتن از ارتكاب آن :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : انى اءخاف عليكم استخفافا بالدين ، و بيع الحكم ، و قطيعة الرحم(٣٢٥)؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: من از چند چيز بر شما امتم خائفم : سبك شمردندين ، فروختن حكم (صدور حكم به حق يا باطل درمقابل دريافت مال) و قطع رحم

١٢. اجابت نشدن دعا براى تحقق آن :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ما من مسلم دعا الله تعالى بدعوة ليست فيها قطيعة رحم ، و لااستجلاب اثم ، الا اءعطى الله تعالى بها احدى خصال ثلاث : اما اءن يعجل الدعوة ، و اما يدخرها فى االآخرة ، و اما يرفع عنه مثلها من السوء؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: مسلمانى كه دعا كند و از خدا چيزى به غير از قطع رحم و ارتكاب گناه مطالبه نمايد، خداوند يكى از اين سه چيز را نصيب او مى گرداند: يا دعاى او را فورا اجابت مى كند يا آن را براى آخرت وى ذخيره مى كند و يا معادل آن ، سيئات و زشتى ها را از او دور مى گرداند.

و روى فى خبر النصف من شعبان و غيره : اءنه يستجاب الدعا فيها الا لقاطع رحم اءو فى قطيعة رحم(٣٢٦).

و در روايات مربوط به شب نيمه شعبان و غير آن نيز وارد شده است كه خداوند هر دعايى را در آنم اجابت خواهد كرد، مگر دعاى كسى كه قاطع رحم باشد يا براى قطع رحم دعا كرده باشد.(٣٢٧)

١٣. منعقد نشدن سوگند بر قطع رحم :

عن اءبى عبداللهعليه‌السلام قال : لايمين فى معصيتة الله اءو قطيعة رحم(٣٢٨)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: سوگند بر ارتكاب معصيت يا قطع رحم منعقد نمى شود.

١٤. لازم الوفا نبودن نذر مبنى بر قطع رحم :

عن اءبى عبداللهعليه‌السلام قال : ...الرجل يجعل على نفسه نذرا على شرب الخمر اءو فسق اءو زنا اءو سرقة اءو قتل اءو موت اءو اساءة مؤ من اءو عقوق اءو قطيعة رحم فلا شى ء فى نذره(٣٢٩)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: كسى كه با نذر، شرب خمر، ارتكاب گناه خاص ، زنا، سرقت ، قتل ، مرگ ، آزار مؤ من ، عاق والدين شدن و قطع رحم را بر خود واجب مى كند، نذر او منعقد نمى شود و نبايد به آن اعتنا كند.

١٥. از جمله ظلم هاى اعراب بر پيامبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله :

در كتاب بحارالانوار، در باب زيارات جامعه ، از جمله ظلم هاى اعراب جاهلى بر پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله به قطع رحم اشاره شده است :

و قطعوا رحمه و اءنكروا اءخوته و هجروا مودته(٣٣٠)؛

آنها پيوند خويشى خود را با حضرتصلى‌الله‌عليه‌وآله قطع و برادرى او را انكار كردند و از دوستى با روى و گرداندند.

١٦. شكوه از قريش به علت ارتكاب آن :

حضرت علىعليه‌السلام در شكوه از قريش مى فرمايد:

... حكم الله بينى و بين هذه الاءمة ، قطعوا رحمى(٣٣١)؛

بار خدايا، من در برابر قريش و كسانى كه به كمك آنان برخاسته اند از تو استعانت مى جويم و شكايت را پيش تو مى آورم آنها پيوند خويشاوندى مرا قطع كرده اند و...

١٧. توبيخ قاطعين :

ر.ك : بحارالانوار، ج ٨٣، كتاب الصلاة ، باب ٣٠، باب فضل المساجد، ص ‍ ٣٤١ و شيخ رضى ، نهج البلاغه ، به تحقيق صبحى صالح ، قصار ١٠٢.

١٨. لزوم اجتناب از آن در هر حال :

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله در روايتى ، خاك ريختن را به هنگام دفن موجب قساوت قلب شمرده اند و اين خود، لزوم رعايت صله و اجتناب از قطع را در زندگى و پس از آن متذكر مى شود.

عن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ...اءنهاكم اءن تطر حوا التراب على ذوى الاءرحام ؛ فان ذلك يورث القسوة ، و من قسا قلبه بعد من ربه عزوجل(٣٣٢)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: ...شما را از خاك ريختن بر ارحام به هنگام دفن نهى مى كنم ، چه اين عمل قساوت قلب را موجب مى شود و كسى كه قلب او قسى گردد از رحمت حق به دور خواهند ماند.

١٩. زايل شدن اثر اعمال :

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ...با قطع رحم للرحم لم ينفعه عمل(٣٣٣)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: ...با قطع رحم ، هيچ عمل نيكى به حال انسان نافع نخواهد بود.

٢٠. پذيرفته نشدن صدقات :

قول العالمعليه‌السلام : لايقبل الله الصدقه و ذو رحم محتاج(٣٣٤)؛

امام هفتمعليه‌السلام فرمود: خداوند صدقه را هنگامى كه ارحام به آن محتاج باشند از انسان قبول نمى كند.

٢١. دردى ناگوار:

قال علىعليه‌السلام : عداوة الاءقارب اءمر من لسع العقارب(٣٣٥)؛

حضرت علىعليه‌السلام فرمود: دشمنى با خويشاوندان (يا دشمنى خويشاوندان با انسان) از نيش زدن عقرب تلخ ‌تر و ناگوارتر است

آثار و كاركردهاى قطع رحم

براى قطع رحم نيز آثار و پيامدهاى سهمگينى شمرده است كه توجه عميق به آن ، توجيه كننده موضع گيرى صريح نظام حقوقى و اخلاقى اسلام در اين خصوص است تحليل آثار و تبعات ويرانگر اين عمل ضد اخلاقى در حيات فردى و اجتماعى و نيز نقش سعادت زداى آن در زندگى دنيوى و اخروى از ماهيت مخرب آن پرده بر مى گيرد. بارزترين اثر اجتماعى اين انحراف ، تضعيف پيوندها يا از هم گسيختگى روابط و تعلقات اجتماعى است

در اين بخش نيز به دسته بندى روايات وارده بر اساس مضامين آن در قالب عناوين ذيل مى پردازيم :

١. كاهش عمر:

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ان المرء ليصل رحمه و مابقى من عمره الا ثلاث سنين فيمدها الله ثلاث و ثلاثين سنة ، و ان المرء ليقطع رحمه و قد بقى من عمره ثلاث و ثلاثون سنة فيقصرها الله الى ثلاث سنين اءو اءدنى(٣٣٦)؛

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: انسان صله رحم مى كند و خداوند به سبب آن ، عمر سه ساله او را به سى و سه سال ارتقا مى دهد. در مقابل ، انسانى كه قطع رحم مى كند خداوند عمر سى و سه او را به سه سال يا كمتر از آن تقليل مى دهد.

٢. كاهش جماعت (خويشان يا مطلق) :

عن اءبى جعفرعليه‌السلام قال : فى كتاب اءميرالمؤ منينعليه‌السلام : ...ان اليمين الكاذبة و قطيعة الرحم تدع الديار بلاقع عن اءهلها(٣٣٧)؛

امام باقرعليه‌السلام به نقل از حضرت علىعليه‌السلام فرمود: ...قسم دروغ و قطع رحم ، شهرها را از سكنه خالى مى كند.

٣. انقطاع نسل :

فى كتاب علىعليه‌السلام : ثلاث خصال لايموت صاحبهن اءبدا حتى يرى و بالهن : البغى ، و قطيعة الرحم و اليمين الكاذبة يبارز الله بها... و ان اليمين الكاذبة قطيعة الرحم لتذران الديار بلاقع من اءهلها، و يثقلان الرحم و ان تثقل الرحم انقطاع النسل(٣٣٨)؛

در كتاب علىعليه‌السلام وارد شده كه سه خصلت است كه دارندگان آن نمى ميرند، مگر آن كه كيفر آنها را در همين دنيا مى بينند: ستم و قطع رحم و قسم دروغى كه با آن با فرمان خدا مخالفت مى كنند... به درستى كه قسم دروغ و قطع رحم ، سرزمين ها را از اهل آن خالى مى گرداند و رحم زنان را عقيم مى سازد و عقيم شدن رحم ، انقطاع نسل را در پى خواهد داشت

٤. مرگ مردان (احتمالا = انقطاع نسل) :

قال اءبو عبداللهعليه‌السلام : اتقوا الحالقة ، فانها تميت الرجال ، قلت : و ما الحالقة ؟ قال : قطيعة الرحم(٣٣٩)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: از حالقه بپرهيزيد كه مردان را به كام مرگ فرو مى برد. (راوى مى گويد:) عرض كردم : حالقه چيست ؟ فرمود: قطع رحم

٥. فنا و نابودى سريع :

عن اءبى عبداللهعليه‌السلام : الذنوب التى تعجل الفناء قطيعة الرحم(٣٤٠)؛

امام صادقعليه‌السلام فرمود: قطع رحم از گناهانى است كه نابودى (افراد يا ملت ها) را تسريع مى گرداند.

٦. از ميان رفتن رشد و توسعه :

قال علىعليه‌السلام : ...ليس مع قطيعة الرحم نماء...(٣٤١)؛

علىعليه‌السلام فرمود: ...با قطع رحم ، هيچ گونه رشد و توسعه اى حاصل نخواهد شد.

٧. قرار گرفتن اموال در دست نااهلان :

قال اءميرالمؤ منينعليه‌السلام : اذا قطعوا الاءرحام جعلت الاءموال فى اءيدى الاءشرار(٣٤٢)؛

علىعليه‌السلام فرمود: هر گاه مردم ، قطع رحم كنند ثروت و اموال آنها در دست اشرار قرار مى گيرد.

٨. ابتلا به فقر:

عن اءميرالمؤ منينعليه‌السلام : اءنه قال : قطيعة الرحم تورث الفقر(٣٤٣)؛

علىعليه‌السلام فرمود: قطع رحم با خويشاوندان تنگدستى مى آورد.

٩. ابتلا به مال اندوزى :

سمعت الرضاعليه‌السلام يقول : لايجتمع المال الا بخصال خمس : ببخل شديد و اءمل طويل و حرص غالب و قطيعة الرحم و ايثار الدنيا على آخرة(٣٤٤)؛

راوى مى گويد از امام رضاعليه‌السلام شنيدم كه مى فرمود: مال اندوزى تنها با داشتن پنج خصلت حاصل مى گردد: بخل شديد و آرزوى دور و دراز و حرص و ولع زياد و قطع رحم و ترجيح دنيا بر آخرت

١٠. از ميان رفتن نعمت ها:

قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : اذا ظهر العلم و احترز العمل و ائتلفت الاءلسن و اختلف القلوب و تقاطعت الاءرحام هنالك لعنهم الله فاءصمهم و اءعمى اءبصارهم(٣٤٥)؛

پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: زمانى كه در يك جامعه علم و دانش ‍ باشد و به آنها عمل نشود و از طرفى زبان ها با هم موافق و دل ها پراكنده باشند و آن گاه كه مردم با خويشاوندان نزديك خود قطع رابطه كنند، آن هنگام خشم و غضب الهى چنين مردمى را فرا مى گيرد و خداوند چشم و گوش آنان را كور و كر مى كند.