شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

20- يوسف: 38

21- الشورى: 22

22- الاحزاب: 33

23- النساء: 58

24- النساء،: 83

25- الانفال: 48

26- الانفال: 46

27- هود: 17

28- الواقعة: 10-11

29- الحديد: 10

30- الحشر: 10

31- التوبة: 100

32- التوبة: 19

33- آل عمران: 61

34- الاحزاب: 33

35- النساء: 18

28- خطبتهعليه‌السلام لما وقع الصلح

يا اهل العراق! انه سخى بنفسى عنكم ثلاث: قتلكم ابى و طعنكم اياى و انتها بكم متاعى

28- خطبه آن حضرت بعد از انجام صلح

اى اهل عراق! من سه چيز را از شما خرده مى گيرم: كشتن پدرم، و ضربه زدن به من، و غارت اموالم را.

29- خطبتهعليه‌السلام فى علة صلحه لمعاوية

روى انه لما تم الصلح و انبرم الامر التمس معاوية بن الحسنعليه‌السلام ان يتكلم بمجمع من الناس، و يعلمهم انه قد بايع معاوية، و يسلم الامر اليه فاجابه الى ذلك، فخطب - و قد حشد الناس - خطبة حمد، الله تعالى و صلى على نبيهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فيها، وهى من كلامه المنقول، عنهعليه‌السلام وقال:

ايها الناس! ان اكيس الكيس التقى، واحمق الحمق الفجور، و انكم لو طلبتم بين جابلق و جابرس رجلا جده، رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ما وجدتموهم غيرى و غير اخى الحسين، و قد علمتم ان الله هداكم بجدى محمد، فانقذكم به من الضلالة، و رفعكم به من الجهالة و اعزكم بعد الذلة، و كثركم بعد القلة و ان معاوية نازعنى حقا هو لى دونه، فنظرت لصلاح الامة و قطع الفتنة و قد كنتم بايعتمونى على ان تسالموا من سالمت و تحاربوا من حاربت فراءيت ان اسالم معاوية، و اضع الحرب بينى و بينه، و قد بايعته و راءيت ان حقن الدماء، خير من سفكها، و لم ارد بذلك الا صلاحكم و بقائكم، و ان ادرى لعله فتنة لكم و متاع الى حين

29- خطبه آن حضرت در علت صلح ايشان با معاويه

روايت شده: هنگامى كه صلح انجام پذيرفت، و كار پايان يافت معاويه از امام خواست كه در ميان گروهى از مردم سخن بگويد و ايشان را آگاهى دهد كه با معاويه بيعت نموده و حكومت را به او تفويض كرده است

امام پذيرفت و در حاليكه مردم جمع شده بودند خطبه خواند، ابتدا حمد و ثناى الهى گفته و بر پيامبرش درود فرستاد، و اين از گفتار ايشان است كه فرمود:

اى مردم! زيركترين زيركى تقوى، و حماقت ترين بى خردى فجور و گناه است، و اگر شما بين شرق و غرب جهان بگرديد، تا مردى را بيابيد، كه جد او پيامبر باشد، جز من و برادرم حسين كسى را نمى يابيد، و مى دانيد، كه خداوند شما را به جدم، پيامبر هدايت كرد و شما را از ضلالت و گمراهى نجات داد، و از جهالت نادانى رهائى بخشيد، و بعد از ذلت و عزت، و بعد از كمى افراد بسيارتان گردانيد.

و معاويه با من در مورد حقى منازعه مى كند كه آن براى من است و براى صلاح امت و قطع فتنه و آشوب آن را رها كردم، و شما با من بيعت كرده بوديد كه با هر كه صلح كنم صلح و با هر كه بجنگم بجنگيد، به اين عقيده رسيده ام كه با معاويه سازش كنم، و خط جنگ بين خود و او را پايان دهم، وبا او بيعت نمودم و ديدم كه جلوگيرى از خونريزى بهتر از ريختن آن است، و قصدم از اين كار صلاح و بقاى شماست و شايد اين امر آزمايشى براى ما بوده و تا زمان اندكى آنان را بهره مند سازد.

30- خطبتهعليه‌السلام فى فضل ابيه

روى ان معاوية ساءل الحسن بن علىعليه‌السلام بعد الصلح ان يخطب الناس، فامتنع فناشده ان يفعل، فوضع له كرسى فجلس عليه ثم قال:

الحمدلله الذى توحد فى ملكه، و تفرد فى ربوبية يؤ تى الملك من يشاء، و ينزعه عمن يشاء، و الحمدلله الذى اكرم بنا مؤمنكم و اخرج من الشرك اولكم و حقن دماء اخركم فبلاؤ نا عندكم قديما و حديثا احسن البلاء ان شكرتم او كفرتم

ايهاالناس! ان رب على كان اعلم بعلى حين قبضه اليه، و لقد اختصه، بفضل لن تعهدوا بمثله، و لن تجدوا مثل سابقته.

فهيهات هيهات طالما قلبتم له الامور حتى اعلاه الله عليكم و هو صاحبكم غزاكم فى بدر و اخواتها، جرعكم رنقا و سقاكم علقا، و اذل رقابكم و شرقكم بريقكم، فلستم بملومين على بغضه

و ايم الله لاترى امة محمد خفضا ما كانت سادتهم و قادتهم فى بنى امية و لقد وجه الله اليكم فتنة لن تصدوا عنها حتى تهلكوا لطاعتكم طواغيتكم و انضوائكم الى شياطينكم فعندالله احتسب ما مضى و ما ينتظر من سوء رغبتكم و حيف حلمكم

ثم قال:

يا اهل الكوفة! لقد فارقكم بالامس سهم من مرامى الله، صائب على اعداء الله نكال على فجار قريش لم يزل اخذا بحناجرها، جاثما على انفسها ليس ‍ بالملومة، فى امر الله ولابالسروقة، لمال الله، و لابالفروقة فى حرب اعداء الله، اعطى الكتاب خواتيمه و عزائمه، دعاه فاجابه، وقاده فاتبه، لاتاءخذه فى الله لومة لائم، فصلوات الله عليه و رحمته

30- خطبه آن حضرت در فضيلت پدرش بعد از آن كه صلح كرد

روايت شده: بعد از آنكه امام صلح كرد معاويه از ايشان خواست كه خطبه اى بخواند، امام امتناع كرد، او را سوگند داد كه عمل نمايد، براى امام جايگاهى ترتيب دادند، امام بر آن قرار گرفت و فرمود:

سپاس خدائى را سزاست كه در فرمانروائيش يگانه،و در پروردگاريش ‍ تنهاست، پادشاهى، را به هر كه خواهد بدهد، و از هر كه بخواهد مى گيرد، و سپاس خدائى را سزاست كه مؤمنتان را به ما گرامى داشت، و گذشتگان را از شرك رهايى بخشيد، و خون گروه ديگرى از شما را از ريختن حفاظت كرد، پس آزمايش ما در گذشته و حال نزد شما بهترين آزمون بوده است، چه شكر گزاريد، و چه ناسپاس باشيد.

اى مردم! پروردگار علىعليه‌السلام به او داناتر بود، در زمانيكه او را به سوى خود فراخواند، و او را به فضيلتى مخصوص گردانيد، كه همانند آن را سراغ نداريد، و مانند آنرا نمى يابيد.

بسيار دور است، بسيار دور است چه بسيار كارها را براى او دشوار گردانيدند، تا اينكه خداوند او را بر شما پيروز گرداند، درحاليكه از همنشين شما بود، در جنگ بدر و غير آن با شما جنگيد، آب گل آلودى را به شما خورانيد، و آب تلخى را به شما نوشانيد، و شما را ذليل گردانده و شما را اندوهناك ساخت، شما نسبت به بغض او ملامت نمى شويد.

و به خدا سوگند امت پيامبر به جايگاهى نخواهد رسيد تا آنگاه كه رهبر و پيشوايشان در بنى اميه، باشد، و خداوند به سوى شما فتنه اى گسيل داشته كه از آن بازداشته نمى شويد، تا اينكه بخاطر اطاعتشان از ستمگران و پناه بردن به شياطين هلاك گرديد، آنچه در گذشته ها انجام گرفته، و آنچه از آينده از رغبتهاى زشت و افكار پستى كه در انتظار آنم را به حساب خداوند مى گذارم.

آنگاه فرمود: اى اهل كوفه ديروز كسى از شما جدا شد كه تيرى بود از تيرهاى الهى، كوبنده دشمنان او درهم كوبنده بدكاران، قريش بود، همواره آنان را تحت اختيار داشته و از او در وحشت بودند، در مورد اوامر الهى مورد ملامت قرار نگرفته و از مال خدا چيزى را به سرقت نمى برد، و از جنگ با دشمنان خدا فرار نمى كرد، تمامى قرآن به او داده، شده، او را خوانده اجابت نمود، او را رهبرى كرد تبعيت نمود، در كارهاى الهى از ملامت ملامت گران نمى هراسيد، پس درود و رحمت الهى بر او باد.

31- خطبتهعليه‌السلام فى فضل نفسه

روى ان معاوية لما نزل الكوفة اقام بها اياما، فلما استتمت بيعته صعد المنبر، فخطب الناس و ذكر اميرالمؤمنين و الحسنعليهما‌السلام فنال منهما، و كان الحسينعليه‌السلام حاضرا، فارااد ان يقوم و يجيبه، فاخذ الحسنعليه‌السلام بيده و اجلسه و قام، و قال:

ايها الذاكر عليا، انا الحسن، و ابى على و انت معاوية، و ابوك صخر، و امى فاطمة و امك هند، جدى رسول الله و جدك حرب، و جدتى خديجة، وجدتك نثيلة فلعن الله اخملنا ذكرا، و الامنا حسبا، و شرنا قدما، و اقدامنا كفرا و نفاقا

خطبه آن حضرت در شناخت خودش

روايت شده: هنگاميكه معاويه به كوفه آمد، چند روز در آنجا ماند، هنگاميكه مراسم بيعتش، تمام شد، بالاى منبر رفت و براى مردم خطبه خواند و اميرالمؤمنين و امام حسن عليهما را نام برده و آنان را دشنام داد، و امام حسينعليه‌السلام حاضر بود، خواست برخيزد، و پاسخ گويد، امام حسنعليه‌السلام دست ايشان را گرفت و آن حضرت را نشانيد، و خود برخاست و فرمود:

اى آنكه نام على را مى برى، من حسن هستم، و پسر او مى باشم، و تو معاويه اى و پدرت صخر است، و مادرم فاطمه و مادرت هند، و جدم پيامبر و جدت حرب، و جده ام خديجه و جده ات نثيله است، خداوند لعنت كند، از ميان من و تو كسى را شهرتش كمتر حسبش پست تر، شرش با سابقه تر، و كفر و نفاقش قديمى تر است.

32- خطبتهعليه‌السلام فى فضل نفسه و ابيه

روى انه لما قدم معاوية بالكوفة قيل له: ان الحسن بن على مرتفع فى انفس الناس، فلوا امرته ان يقوم دون مقامك على المنبر، فتدركه الحداثة و العى، فيسيط من انفس الناس و اعينهم فابى عليهم، و ابوا عليه الا ان ياءمره بذلك فامره، فقام دونه مقامه فى المنبر فحمدالله اثنى عليه، ثم قال:

اما بعد، ايها الناس، فانكم لو طلبتم ما بين كذا و كذا لتجدوا رجلا جده بنى لم، جد وا غيرى، و غير اخى، و انا اعطينا صفقتنا هذه الطاغية - و اشار بيده الى اعلى المنبر الى معاوية، و هو فى مقام رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم - و راءينا حقن دماء، المسلمين، افضل من اهراقها، و ان ادرى، لعله فتنة لكم و متاع الى حين - و اشاره بيده الى معاوية.

فقال له معاوية: ما اردت بقولك هذا؟ فقال: ما اردت به الا ما ارادالله عزجل، فقام معاوية فخطب خطبة عطبة فاحشة، فسب فيها اميرالمؤمنينعليه‌السلام فقام اليه، الحسن بن علىعليه‌السلام فقال له - و هو على المنبر:

ويلك يابن اكلة الاكباد، او انت، تسب امير المؤمنينعليه‌السلام و قد قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : من سبنى فقد سب الله و من سب الله ادخله الله نار جهنم خالدا فيها مخلدا و له عذاب مقيم

ثم انحدر الحسنعليه‌السلام عن المنبر، و دخل داره و لم يصل هناكم بعد ذلك ابدا

32- خطبه آن حضرت در فضيلت خود و پدرش

روايت شده: هنگاميكه معاويه وارد كوفه، شد به او گفتند: امام حسنعليه‌السلام نزد مردم جايگاه بلندى يافته است، اگر به او دستورى دهى كه روى منبر در پله پائين تر از تو قرار گيرد، جوانى و ناتوانى در سخن گفتن او باعث مى شود كه مقامش در قلب و ديد مردم كاهش يابد، معاويه نپذيرفت، امام اصرار كردند، معاويه اين عمل را انجام داد، امام در پله پائين تر از او ايستاد، و پس از حمد و ثناى الهى فرمود:

اما بعد، اى مردم اگر بين شرق و غرب جهان را بگرديد، تا مردى را بيابيد كه جدش پيامبر باشد، جز من و برادرم را نخواهيد، يافت، و ما با اين طاغى و ستمگر بيعت كرده ايم - و با دست به بالاى منبر كه معاويه ايستاده بود اشاره كرد - كه در جايگاه پيامبر قرار گرفته است، و دانستيم، كه حفظ خونهاى مسلمانان بهتر از ريختن خونهاى آنان است، آنگاه به اين آيه، استشهاد كردند: شايد اين امر آزمايشى براى شما بوده و تا زمان اندكى آنان را بهره مند سازد و با دست به معاويه اشاره كرد.

معاويه گفت: قصدت از اين سخن چه بود، فرمود: قصدم همان چيزى است كه خداوند اراده آنرا نموده است، آنگاه معاويه برخاست و خطبه اى خواند كه در آن به علىعليه‌السلام دشنام داد و بسيار مسخره و استهزاء نمود، امام حسنعليه‌السلام برخاست و به او كه هنوز بالاى منبر بود گفت:

واى بر تو اى پسر خورنده جگرها، آيا تو اميرالمؤمنينعليه‌السلام را سب و لعن مى كنى، در حالى كه پيامبر فرموده است: هر كه على را سب و دشنام دهد مرا دشنام داده است، و هر كه مرا دشمن دهد خداوند را دشنام داده است، و هر كه خدا را دشنام دهد، خداوند او را در آتش دوزخ وارد سازد در حاليكه در آن جاودانه خواهد بود، و عذابى پايدار براى اوست.

آنگاه امام از منبر پائين آمد و به خانه اش رفت و در آنجا ديگر نماز نگزارد.

33- خطبتهعليه‌السلام فى تعريف نفسه و صفات الخليفة

روى ان عمروبن العاص قال لمعاوية: ابعث الى الحسن ابن على، فمره ان يصعد المنبر، و يخطب الناست، فلعله ان يحصر، فيكون ذلك مما نعيره، به فى كل محفل، فبعث اليه معاوية فاصعده، المنبر، وقد جمع له الناس و رؤ ساء اهل الشام، فحمدالله الحسنعليه‌السلام و اثنى عليه ثم قال:

ايها الناس! من عرفنى فانا الذى يعرف، و من لم يعرفنى فانا الحسن بن على بن ابى طالب، ابن عم نبى الله اول المسلمين، اسلاما، و امى فاطمة بنت رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و جدى، محمدبن عبدالله نبى الرحمة، انا ابن البشير، انا ابن النذير، انا ابن السراج المنير، انا ابن من بعث رحمة للعالمين انا ابن من بعث الى الجن و الانس اجمعين.

فقطع عليه معاوية فقال: يا ابا محمد خلنا من هذا و حدثنا فى نعت الرطب - اراد بذلك تخجيله، - فقال الحسنعليه‌السلام : نعم التمر، اريح، تنفخه، و الحر ينضجه، و الليل يبرده، و يطيبه، ثم اقبل الحسن،عليه‌السلام فرجع فى كلامه الاول، فقال: انا ابن مستجاب الدعوة، انا ابن الشفعى المطاع، انا ابن اول من ينفض عن راءسه التراب، انا ابن من يقرع باب الجنة، فيفتح له فيدخلها، انا ابن من قاتل معه الملائكة، و احل له المغنم، و نصر بالرعب من مسيرة، شهر. فاكثر فى هذا النوع من الكلام، و لم يزل به حتى اظلمت الدنيا على معاوية، و عرف الحسنعليه‌السلام من لم يكن عرفه من اهل الشام، و غير هم، ثم نزل.

فقال له معاوية: اما انك يا حسن، قد كنت ترجوا ان تكون خليفة و لست هناك فقال الحسنعليه‌السلام :

اما الخليفة فمن سار بسيرة رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و عمل بطاعة الله عزوجل، و ليس الخليفة، من سار بالجود، و عطل السنن، و اتخذ الدنيا اما و ابا، و عبادالله خولا، و ماله دولا، ولكن ذلك امر ملك اصاب ملكا فتمتع منه قليلا و كان قد انقطع عنه فاتخم لذته و بقيت، عليه تبعته، و كان كما قال الله تبارك و تعالى: و ان ادرى لعله فتنة لكم و متاع الى حين(36) متعناهم سنين ثم جاءهم ماكانونا يوعدون(37) و ما اغنى عنهم ما كانوا يمتعون(38) و اما بيده الى معاوية، ثم قام فانصرف

و فى رواية:

فقال معاوية: ما فى قريش رجل الا و لنا عنده نعم مجللة و يد جميلة قال:

بلى، من تعززت به بعد الذلة، و تكثرت، به بعد القلة

فقال معاوية: من اولئك يا حسن؟ قال:

من يلهيك عن معرفته

ثم قال الحسنعليه‌السلام :

انا ابن من ساد قريشا شابا و كهلا، انا ابن من ساد الورى كرما و نبلا، انا ابن من ساد اهل الدنيا بالجود، الصادق و الفرع الباسق و الفصل السابق، انا ابن من رضاه رضى الله و سخطه سخط الله، فهلك لك ان تساميه يا معاوية؟

فقال: اقول لا تصديقا لقولك، فقال الحسنعليه‌السلام :

الحق ابلج، و الباطل لجلج، و لن يندم، من ركب الحق، و قد خاب من ركب الباطل، الحق يعرفه، ذو و الالباب ثم نزل معاوية و اخذ بيد الحسن و قال: لامرحبا بمن ساءك

(33) خطبه آن حضرت در شناسائى، خود و صفات زمامدار

روايت شده: روزى عمروبن عاص به معاويه گفت: نزد حسن بن علىعليهما‌السلام بفرست، و بگو بالاى منبر رفته، و خطبه خواند، شايد در سخن گفتن عاجز شود، و بدين وسيله، او را در هر محفلى از اين جهت مسخره خواهيم كرد، معاويه نزد، ايشان فرستاد، امام بالاى منبر رفت در حاليكه مردم و رؤ ساى اهل شام، جمع شده، بودند، امام حمد و ثناى الهى گفت، آنگاه فرمود:

اى مردم! هر كه مرا مى شناسد كه مرا مى شناسد، و آن كس كه مرا نمى شناسد، بداند من حسن پسر على بن ابى طالب هستم، من پسر پيامبر خدايم، پسر آن كس كه خداوند، زمين را برايش پاك و سجده گاه، قرار داد، من پسر چراغ فروزان، و فرزند پيامبر بشارت دهنده و بيم دهنده، و بيم رسان، پسر آخرين، پيامبران، و پيشواى فرستادگان، و رهبر پرهيزگاران، و برگزيده، پروردگار جهانيان، من پسر كسى هستم كه بعنوان رحمت به سوى جهانيان فرستاده شده، و من پسر كسى هستم كه بر جن و انس برانگيخته شد.

معاويه كه از سخن امام به سختى افتاده، بود سخن ايشان را قطع كرد و گفت: اى با محمد، از اين سخنان ما را واگذار، و از ويژگيهاى خرما براى ما سخن بگو - قصد او آن بود كه امام خجالت كشيده و سخن نگويد - امام فرمود: آرى، خرما، به وسيله باد بارور مى شود، و حرارت خورشيد آن را مى پزد، و خنكى شب آن را خوشبو و تازه اش مى كند آنگاه امام به سخن اول خود بازگشت و فرمود: من پسر كسى هستم كه خواستنش به درگاه خدا پذيرفته مى شد، من پسر كسى هستم كه شفاعتش مقبول قرار مى گيرد، من پسر كسى هستم كه نخستين فردى است كه از زمين مبعوث مى گردد، من پسر كسى هستم كه در بهشت را مى كوبد، و در برايش گشوده مى شود، و داخل آن مى شود من پسر كسى هستم كه فرشتگان در جنگ به ياريش ‍ مى شتافتند، و غنائم برايش حلال گشت، به وسيله ترس از فاصله يك ماه يا بيشتر يارى شد.

امام در اين سخنان بود، تا اينكه دنيا بر معاويه تيره و تار شد، و از اهل شام و غير آن ها هر كه امام را نمى شناخت او را شناخت.

معاويه گفت: اى حسن، آرزو داشتى كه خليفه شوى اما خليفه نيستى امام فرمود:

خليفه كسى است كه به روش پيامبر عمل كند، و به اطاعت الهى گردن نهد، و كسى كه ستم مى كند و سنتهاى الهى را تعطيل گذارده، و به دنيا همچون پدر و مادر خود دلبستگى دارد، و بندگان الهى را بردگان و مال خدا را غارت مى كند خليفه نمى باشد، ولكن او كسى است كه به زور حكومتى را به چنگ آورده، و از آن به مدت كوتاهى بهره مى برد، و به زودى؛ دورانش پايان مى يابد، لذتش تمام شده، و تبعات آن بر عهده اش باقى مى ماند، و اينگونه مى باشد كه خداوند فرموده: و نمى دانى شايد آن آزمايشى براى شما باشد و بهره مندى تا مدتى كم، آنان را چند سال بهره مند ساختيم آن گاه آنچه به ايشان وعده داده شده بود (عذاب الهى ) فرا رسيد و آنچه از آن بهره مندند، ايشان را بى نياز نمى كند.

و آن گاه با دست به معاويه اشاره كرد، و از منبر پائين آمد.

و در روايتى اينگونه آمده است:

معاويه گفت: حتى يك نفر در قريش نيست كه از نعمت ها و بخشندگيهاى ما بهره مند نباشد، امام فرمود:

آرى، كسى كه پس از خوارى به وسيله او عزت يافتى، و كمى خود را به فراوانى رسانيدى.

معاويه گفت: اى حسن آنان كيانند، فرمود:

كسانى كه نمى خواهى آنان را بشناسى.

و امام ادامه داد: من فرزند كسى هستم كه بر پير و جوان قريش پيشوا بود، من فرزند كسى هستم كه در كرامت، بر همه مردمان آقائى داشت، من فرزند كسى هستم كه بر مردم، جهان در راستى، و بخشندگى برترى داشت، شاخه اى بارور بود، و در برتريها پيشگام، من فرزند كسى هستم كه خشنودى، او خشنودى خداوند، و خشمش خشم او مى باشد، پس اى معاويه آيا حق دارى به چنين كسى جسارت كنى.

معاويه گفت: نه گفتارت را درست مى دانم، امام فرمود:

حقيقت روشن است و باطل تاريك، آنكس كه به حق گرائيد، پشيمان نشد، و كسى كه كار باطل نمود زيانكار گرديد، و حقيقت را درست انديشان مى شناسند.

معاويه از منبر پايين آمد و دست امام را گرفت و گفت: هر كه به تو بدى كند از آفرين دور باد.

34- خطبتهعليه‌السلام فى توصيف نفسه و معاوية:

روى ان معاوية قدم المدينة، فقام خطيبا فقال: اين على ابن ابيطالب، فقام الحسن بن علىعليه‌السلام فخطب، و حمدالله و اثنى عليه، ثم قال:

انه له يبعث نبى الاجعل له وصى من اهل بيته و لم يكن نبى الاوله عدو من المجرمين، و ان علياعليه‌السلام كان وصى رسول الله من بعده، و انا ابن على و انت ابن صخر، و جدك حرب و جدى، رسول الله و امك هند و امى فاطمة و جدتى خديجة و جدتك نثيلة، فلعن الله الامنا حسبا، و اقدمنا كفرا و اخملنا ذكرا، و اشدنا نفاقا فقال عامة اهل المجلس: آمين، فنزل معاوية فقطع خطبته

34- خطبه آن حضرت در شناسائى خود و معاويه

روايت شده: هنگامى كه معاويه به مدينه آمده خطبه خواند و گفت: على بن ابيطالب كجاست، امام حسنعليه‌السلام برخاست و پس از حمد و ثناى الهى گفت:

پيامبر مبعوث نشده مگر آنكه از خاندانش براى او جانشينى مقرر شده است، و پيامبر نبوده جز آن كه از ستمگران دشمنى براى او وجود داشته است، و علىعليه‌السلام وصى پيامبر خدا بعد از او است، و من پسر على و تو پسر صخر هستى، جد تو حرب و جد من پيامبر خداست و مادرت هند و مادرم فاطمه است، و جده ام خديجه و جده ات نثيله است، خداوند از رحمتش دور دارد، آنكه از ميان من و تو از جهت نسب پست تر از جهت كفر با سابقه تر، و نامش كمتر، و نفاقش بيشتر است.

تمامى مردمى كه حاضر بودند گفتند: خدايا اجابت كن، معاويه از منبر پائين آمد، و خطبه اش را قطع كرد.

35- خطبتهعليه‌السلام فى توصيف نفسه

روى ان معاوية ساءل الحسنعليه‌السلام ان يصعد المنبر و ينتسب فصعد فحمدالله و اثنى عليه ثم قال:

ايهاالناس! من عروفنى فقد عرفنى، و من لم يعرفنى فسابين له نفسى بلدى مكة و منى و انا ابن المروة و الصفا انا ابن النبى المصطفى، و انا ابن من علا الجبال الرواسى، و انا ابن من كسا محاسن وجهه الحياء، و انا ابن فاطمة سيدة السناء، و انا ابن قليلات العيوب، نقيات، الجيوب و اذن المؤذن، فقال: اشهد ان لااله الاالله و اشهد ان محمدا رسول الله، فقال:

يا معاوية، محمد ابى ام ابوك؟ فان قلت، ليس بابى فقد كفرت،، و ان قلت، نعم: فقد اقررت.

ثم قال: اصبحت قريش تفتخر على العرب بان محمدا منها، و اصبحت العرب تفتخر على العجم بان محمدا منها، و اصبحت العجم تعرف حق العرب بان محمدا منها، يطلبون، حقنا و لايردون الينا حقنا

35- خطبه آن حضرت در توصيف خودش

روايت شده كه معاويه از امام حسنعليه‌السلام خواست كه بر بالاى مبر رفته و نسب خود را بيان دارد، امام بالاى منبر رفت و پس از حمد و ثناى الهى فرمود:

اى مردم! هر كه مرا مى شناسد، كه مرا مى شناسد، و هر كه مرا نمى شناسد، بزودى خود را براى او توصيف مى كنم، شهرم مكه و منى و فرزند مروه و صفا هستم، و من پسر پيامبر برانگيخته شده هستم و من فرزند كسى هستم كه بر بالاى كوههاى استوار رفته، و من پسر كسى هستم، كه زيبائيهاى چهره اش را از حيا پوشانيد، و من پسر فاطمه برترين زنان هستم، و من پسر كسانى هستم كه عيوبشان اندك و دامنهايشان پاك است.

در اينحالت مؤذن اذان گفت و بيان داشت: گواهى مى دهم كه معبودى جز خداوند نيست و گواهى مى دهم كه حمد و فرستاده خداست امام فرمود:

اى معاويه! محمد پدر توست با پدر من، اگر بگوئى پدر من نيست، حق را پوشانده اى، و اگر بگوئى: آرى، اقرار نموده اى.

سپس فرمود:

قريش بر عرب افتخار مى كند كه محمد از آنانست، و عرب و عجم افتخار مى كند كه محمد از آنان مى باشد، و عجم به عرب احترام مى گذارد، چون محمد از آنانست، حق ما را طلب مى كنند، اما حقمان را به ما باز نمى گردانند.

36- خطبته عليه‌السلام فى تحريض الناس لاتباعهم

معاشر الناس! عفيت الديار، و محيت الاثار و قل الاصطبار، فلا قرار على همزات الشياطين، و حكم الخائننى، الساعة، و الله صحت البراهين، و فصلت الايات و بانت المشكلات، و لقد كنا نتوقع تمام هذه الاية و تاءويلها قال الله تعالى: و ما محمد الا رسول قد خلت من قبله الرسل، افان مات او قتل انقلبتم على اعقابكم و من ينقلب على عقبيه فلن يضر الله شيئا و سيجزى الله الشاكرين(39) فقد مات و الله جدى رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قتل ابىعليه‌السلام و صاح الوسواس الخناس، و دخل الشك فى قلوب الناس، و نعق ناعق الفتنة و خالفتم السنة فيالها من فتنة صماء بكماء عمياء، لايسمع لداعيها، و لايجاب مناديها، ولايخاف واليها، ظهرت كلمة النفاق، و سيرت رايات اهل الشقاق تكالبت جيوش اهل المراق من الشام و العراق هلموا رحمكم الله الى الايضاح و النور الوضاح، و العلم الجحجاح، والافتتاح الى النور الذى لايطفى و الحق الذى لايخفى يا ايهاالناس! تيطقظوا من رقدة الغفلة، و من نهزة الوسعة، و من تكاثف الظلمة و من نقصان مخلصة فوالذى فلق الحبة و براءالنسمة و تردى بالعظمة لئن قام الى منكم عصمة بقلوب صافية، و نيات مخلصة لايكون فيها شوب نفاق، و لانية افتراق، لاجاهدان بالسيف قدما قدما، و لاضعن من السيوف جوانبها و من الرماح اطرافها، و من الخيل سنابكها

36- خطبه آن حضرت در ترغيب مردم به پيروى از آنان

اى مردم! شهرها نابود، و آثار از بين رفت، صبر و شكيبائى اندك گرديد پس ‍ بر وسوسه هاى شيطانى و حكم خيانتكاران قدرت تحمل نيست، به خدا سوگند كه هم اكنون دلايل اثبات، و آيات الهى برتر و مشكلات آشكار شد، و ما در انتظار تحقق اين آيات و تاءويل آنها بوديم. خداوند مى فرمايد: محمد تنها رسول الهى است كه قبل از او نيز پيامبرانى بوده اند اگر بميرد، يا كشته شود، آيا شما به گذشته خود رجوع مى كنيد، و هر كه به گذشته خود رجوع كند به خداوند ضرر نمى رساند، و خداوند شاكران را پاداش ‍ مى دهد.

سوگند به خدا كه جدم پيامبر خدا مرد و پدرم و كشته شد، و وسوسه گر ناپيدا صيحه و فرياد زد،، و شك در قلوب مردم وارد شد، و نداى فتنه جو و آشوب گر ظاهر گرديد، و با سنت پيامبر مخالفت گرديد، پس اى واى از فتنه كور و كر و لال، كه سخن خواننده و شنيده نشده و منادى آن جواب داده نمى شود، و با رهبر آن مخالفت نمى گردد، و نفاق آشكار و پرچمهاى تفرقه افكنان به حركت در آمد، و لشكريان، خارج شوندگان از دين از شام و عراق مجتمع شدند، خداوند شما را رحمت كند بشتابيد به روشنى نور، درخشان و پرچم مرد نيرومند، و به نورى كه هرگز خاموش نگردد، و حقى كه مخفى نشود.

اى مردم! از خواب غفلت برخاسته، و از فرصت، گسترده و از تاريكى بسيار، و از كم بودن راه هايى برخيزيد، سوگند به آن كه دانه را شكافت، و انسان را خلق كرد، و عظمت را بر خود پوشانيد، اگر از ميان شما گروهى با من باشند، كه قلبهاى صاف و نياتى صادق داشته باشند، كه در آن نفاق نبوده و قصد، تفرقه افكنى نداشته باشند، قدم قدم با شمشير با آنان مى جنگم، و شمشيرها و نيزها را در اطراف آنان قرار داده، و اسبها را در اطراف ايشان حركت درآورم.

37- خطبتهعليه‌السلام فى علة صلحه

روى انه لما ضربعليه‌السلام بخنجر مسموم عدال الى موضع مسمى ببطن جريح، و عليها عم المختار، و قال المختار لعمه: تعالى حتى ناخذ الحسن ونسلمه الى معاوية، و بعد ان علموا الشيعة به هموا بقتل المختار، فتلطف عمه بالعفوا عنه ففعلوا

فقال الحسنعليه‌السلام :

ويلكم والله ان معاوية لايفى لاحد، منكم بما ضمنه فى قتلى و انى اظن ان وضعت يدى فى يده فاسالمه لم يتركنى ادين لدين جدىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و انى اقدر ان اعبدالله عزوجل وحدى، ولكنى كانى انظر الى ابنائكم واقفين على ابواب ابنائهم يستسقونهم و يستطعمونهم بما جعل الله لهم، فلايسقون و لايطعمون، فبعدا و سحقا لما كسبته ايديهم، و سيعلم الذين ظلموا اى منقلب ينقلبون

37- خطبه آن حضرت در علت صلح ايشان

روايت شده: هنگامى كه امام با خنجر مسموم مورد حمله قرار گرفت به مكانى بنام بطن جريح كه عموى مختار بر آن حكومت مى كرد، رفت، مختار به عمويش گفت: بيا تا حسن بن على را گرفته و به معاويه تسليم نمائيم، هنگامى كه شيعيان قصد او را دانستند، قصد كشتن مختار را كردند، عمويش از آنان خواست كه از او درگذرند، آنان نيز درگذشتند.

امامعليه‌السلام فرمود:

واى بر شما، سوگند، بر خود معاويه به آن چه در مورد قتل من با شما پيمان بست وفا نمى كند و مى دانم كه اگر دست به دست او دهم و تسليم او گردم، نمى گذارد كه به دين جدم باشم.

و من مى توانم، كه به تنهائى عبادت پروردگارم، را بنمايم، اما من به فرزندان شما مى نگرم، كه در كنار درهاى خانه هاى فرزندان ايشان قرار گرفته و در مقابل آنچه خداوند به آنان داده است، از آنان درخواست آب و غذا مى كنند، اما به آنان آب و غذا نمى دهند، پس دور باد بر آن به سبب آنچه انجام داده اند، و ستمكاران بزودى مى دانند كه در چه جايگاهى قرار خواهند گرفت.

38- خطبتهعليه‌السلام لما لامه بعض الناس على بيعته

و يحكم ما تدرون ما عملت، و الله الذى عملت خير لشيعتى مما طلعت عليه الشمس او غربتت لاتعلمون انى امامكم و مفترض الطاعة عليكم، و احد، سيدى شباب اهل الجنة بنص من رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم على؟

قالوا: بلى، قال:

اما علمتم ان الخضر لما خرق السفينة، و اقام الجدار، و قتل الغلام، كان ذلك ساخطا لموسى بن عمرانعليه‌السلام اذ خفى عليه وجه الحكمة فى ذلك و كان ذلك عندالله تعالى ذكره حكمة و صوابا

اما علمتم انه ما منا احد الا و يقع فى عنقه بيعته لطاغية زمانه، الاالقائم الذى يصلى خلفه روح الله عيسى بن مريمعليه‌السلام ، فان الله عزوجل يخفى ولادته و يغيب شخصه، لئلا يكون لاحد فى عنقه بيعته اذا خرج.

ذاك التاسع من ولد اخى الحسين، ابن سيدة النساء، يطيل الله عمره فى غيبته، ثم يظهره بقدرته، فى صورة شاب دون الاربعين سنة، ذلك ليعلم ان الله على كل شيء قدير

38- خطبه آن حضرت هنگاميكه ايشان را بر بيعت با معاويه مورد سرزنش قراردادند

واى بر شما نمى دانيد كه من چه عملى را انجام دادم، سوگند به خدا آن چه انجام دادم براى شيعيانم بهتر از چيزهائى است كه خورشيد بر آنها تابيده يا غروب كرده است، آيا نمى دانيد، به تنصيص پيامبر كه من امام شما و اطاعتم بر شما واجب است و يكى از دو آقاى جوانان اهل بهشتم؟

گفتند: آرى فرمود:

آيا نمى دانيد هنگامى كه خضر كشتى را سوراخ و ديوار را تعمير كرد، و آن جوان را كشت، اين اعمال موسى را خشمگين ساخت، زيرا دليل اين امور بر او پوشيده بود، اما حكمت و صحت آن نزد خداوند مشخص بود.

آيا نمى دانيد كه هيچيك از ما اهل بيت نيست جز آن كه بيعت طاغوت زمانش بر گردن اوست، جز قائمى كه روح الله عيسى بن مريم پشت سر او نماز مى گزارد، خداوند، ولادتش را مخفى و او را پنهان مى نمايد، تا هنگام خروج بيعت كسى بر گردن او نباشد.

او نهمين فرزند برادرم حسين است، پسر برترين زنان است، خداوند عمرش را در غيبتش طولانى مى گرداند، آنگاه به قدرتش او را به صورت جوانى كمتر از چهل سال ظاهر مى سازد، آن به خاطر اينست كه بدانند، خداوند بر هر كار قادر است.

39- خطبتهعليه‌السلام فى علة صلحه

انما هادنت حقنا للدماء و صيانتها، و اشفاقا على نفسى و اهلى والمخلصين من اصحابى

39- خطبه آن حضرت در مورد علت صلح خود

بخاطر حفاظت كردن و ريخته نشدن خونها، و بخاطر محبتم به خودم و خاندانم و ياران مخلصم صلح كردم.

40- خطبتهعليه‌السلام بعد ان طلب اصحابه نقض بيعته

انتم شيعتنا و اهل مودتنا، فلو كنت بالحزم فى امر الدنيا اعمل و لسلطانها اركض و انصب ما كان معاوية باباس منى باسا، و لااشد شكيمة، ولاامضى عزيمة، ولكنى، ارى غير ما راءيتم، و ما اردت بما فعلت الاحقن الدماء

فارضوا، بقضاء، الله و سلموا لامره والزموا بيوتكم، و امسكوا - او قال: كفوا ا يدكم حتى يستريح برو او يستراح من فاجر

36- الانبياء: 111

37- الشعراء: 205

38- الشعراء،: 207

39- آل عمران: 144