گرامى داشتن سالمندان و پيران
سه حديث در اين مورد از امام صادقعليه‌السلام
ماءثور است در حديث اول آن حضرت فرمود: حضرت رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
فرموده : از بزرگداشت خداست بزرگداشت پيران سپيد موى مسلمان
دوم - فرمود: از ما نيست كسى كه بزرگ ما را احترام نكند و با كوچك ما مهر نورزد.
سوم - فرمود:
عظموا كباركم و صلوا ارحامكم و ليس تصلونهم بشى ء افضل من كف الاذى عنهم
يعنى بزرگ بداريد بزرگ سالان خود را وصله ارحام نمائيد يعنى با خويشان خود رفت و آمد نمائيد و در پيوند با خويشان هيچ چيز بهتر از اين نيست كه جلو آزار آنان را باز داريد و موجب اذيت و آزار آنان را فراهم نسازيد.
مؤمنين با يكديگر برادرند
از امام باقر و امام صادقعليهما‌السلام
يازده حديث در اين مورد صادر شده كه چند تاى آنها كه جامع معانى كلى است ذكر مى شود.
امام صادقعليه‌السلام
فرمود:
انما المؤمنين اخوه بنواب وام و اذا ضرب على رجل منهم عرق سهرله اخرون
همانا مؤمنان برادرند، فرزندان يك پدر و مادرند و هرگاه رگى از ايشان زده شود ديگران برايش از شدت ناراحتى بى خواب مى گردند.
جابر جعفى گويد: روزى در محضر امام باقرعليه‌السلام
اندوهى بر من عارض شد. به حضرتش عرض كردم ، قربانت ، گهگاهى اندوه بر من عارض مى شود بدون اينكه مصيبتى تو يا گرفتارى ناگوارى به من برسد تا جائيكه خاندان و احبابم آثار اندوه را در رخساره ام نظاره مى كنند. فرمود: اى جابر، آرى ، خداى متعال مؤمنان را از گل بهشت آفريده و از نسيم روحش در آنان دميده ، از اينرو مؤمن برادر مؤمن است ، برادر پدرى و مادرى ، و چون يكى از اين ارواح را آزارى رسد و اندوهگين شود تمام آن ارواح اندوهگين شوند زيرا كه تمام ارواح مؤمنين وابسته بهمديگرند.
حضرت صادقعليه‌السلام
فرمود:
المؤمن اخو المؤمن عينه و دليله لا يخونه و لايظلمه و لايغشه و لايعده عده فيخلفه
يعنى مؤمن برادر مؤمن است ، چشم و راهنماى اوست ، به او خيانت نكند، ستم روا ندارد، فريبش ندهد، و عده اى كه به او بدهد، خلف وعده نكند.
چند حديث ديگر نيز به همين مضامين است
از حديث دهم اين باب بر مى آيد كه مؤمنين اجنه نيز بر اين معنى مؤمن و معترفند. چنانكه فضيل بن يسار گفت از امام باقرعليه‌السلام
شنيديم فرمود: چند تن از مسلمانان به سفرى بيرون شدند در حين سفر راه را گم كردند و تشنگى شديد عارضشان شد، پس كفن پوشيدند و به تنه درخت چسبيدند. پيرى سفيدپوش نزد آنان آمد و گفت برخيزيد، بر شما باكى نيست ، اين هم آب آن عده برخواستند و آب نوشيدند و سيراب شدند، و از وى پرسيدند: تو كيستى ، خدايت رحمت كند، گفت من از جمله اجنه اى هستم كه با رسول خدا بيعت كردند، من از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
شنيدم كه مى فرمود:
المؤمن اخوا المؤمن عينه و دليله فلم تكونوا تضيعوا بحضرتى :
مؤمن برادر مؤمن است ، چشم و راهنماى اوست ، و شما نبايد پيش من خود را ضايع نمائيد.
حقوق برادران مؤمن بر يكديگر و اداى حق آنها
در اين مورد شانزده حديث از امام باقر و امام صادقعليها‌السلام
صادر شده كه جامعترين آنها را به عرض خواننده محترم مى رساند.
امام باقرعليه‌السلام
فرمود: از حقوقى كه مؤمن بر برادر مؤمن خود دارد اينست كه اگر گرسنه باشد سيرش كند، اگر عريان باشد بپوشاند،
گرفتاريش بر طرف نمايد، قرضش را ادا نمايد، چون بميرد، بجاى او از خاندان و فرزندانش سرپرستى كند.
معلى بن خنيس از امام صادقعليه‌السلام
پرسيد حق مسلمان بر مسلمان چيست ؟ حضرت صادقعليه‌السلام
فرمود: هفت حق براى او واجب است ؟ اگر يكى از آنها را ضايع كنى از ولايت و طاعت خدا بيرون شده اى
اول - دوست بدارى براى او آنچه را كه براى خود دوست دارى ، و بد دارى آنچه را كه براى خود بد دارى
دوم - از به خشم آوردن او خود دارى كنى و موجبات خشنودى او را فراهم نمائى و فرمان او را اطاعت كنى
سوم اينكه كمك او باشى با جان و مالت و زبان و دست و پايت
چهارم اينكه چشم او، و راهنماى او؛ آئينه او باشى
پنجم اينكه تو سير نباشى و او گرسنه و تو سيراب نباشى و او تشنه ، و تو پوشيده باشى و او برهنه
ششم اينكه اگر تو خدمتكارى دارى و او ندارد واجب است خدمتكار خود را بفرستى تا لباسهاى او را بشويد و غذاى او را بپزد و رختخواب او را بگستراند.
هفتم اينكه به سوگند او وفادارى كنى و دعوت او را بپذيرى ، اگر بيمار شدى عيادتش نمائى ، به جنازه او حاضر شوى و هرگاه بدانى كه حاجتى دارد براى بر آوردن حاجتش پيشدستى كنى و نگذارى مجبور شود از تو بر آوردن حاجتش را بخواهد، بلكه قبل از اظهار حاجت براى بر آوردن حاجتش بشتابى چون چنين كنى دوستى خود را بدوستى او و دوستى او را بدوستى خدا پيوسته اى
امام صادقعليه‌السلام
در پاسخ سئوال يكى از اصحاب در مورد وظايف بندگان فرمود:
از مهمترين وظايفى كه خداى متعال بر بندگانش واجب نموده سه چيز است :
اول - اينكه مرد در نفس خود نسبت به برادران دينى خود انصاف ورزد، چندانكه براى برادرش از جانب خويش راضى نشود مگر به آنچه راضى شود براى خويش از جانب او. به عبارت ديگر آنچه را كه بر خود نمى پسندد به برادر دينى خود نپسندد.
دوم - مواسات و برابرى با برادر دينى بمال و دارائى خود.
سوم - ذكر خدا در همه حال و ذكر خدا سبحان الله و الحمدلله گفتن نيست ، بلكه ذكر خدا آنست كه در برخورد با هر آنچه خداوند حرام نموده خدا را بياد آورد و آن حرام را وانهد.
امام صادقعليه‌السلام
در حديثى ديگر به ابراهيم بن عمريمانى فرمود: حق مسلمان بر مسلمان اينست كه : او سير نباشد و برادرش گرسنه ، او سيراب نباشد و برادرش تشنه ، او پوشيده نباشد و برادرش برهنه ، وه ! چقدر بزرگ است حق مسلمان بر برادر مسلمانش !!
و فرمود: بايد دوست داشته باشى براى برادر مسلمانت آنچه را كه براى خود دوست مى دارى ، هرگاه نيازمند شدى از او بخواهى ، و اگر او روى نياز به تو آورد حاجت او را بر آورى انجام هيچ كار خيرى درباره او تو را دلتنگ ننمايد و همچنين انجام كار خير او را درباره تو دلتنگ نسازد. هميشه پشتيبان او باشى و همچنان او بايد پشتيبان تو باشد. چون از پيش تو دور شود در غيابش نگهبان او باشى و چون حاضر شود از او ديدن كنى و او را بزرگ شمارى و گرامى ش بدارى ؛ زيرا كه او را از تست و تو از او، و چون در موردى گله مند شود از او جدا نشوى تا رضايت او را فراهم نمائى ، و اگر نعمتى به او رسد خدا را بر آن نعمت سپاس گزارى و اگر براى او گرفتارى رخ دهد در رفع گرفتاريش بكوشى و اگر دامى برايش گستردند براى نجاتش قيام كنى
و فرمود: اگر مسلمانى به برادر مسلمانش بگويد: «اف بر تو» دوستى ميانشان بريده شود، و اگر بگويد تو دشمن منى ، يكى از آن دو كافر شوند
و اگر او را متهم سازد يا افتراء ببندد ايمان در دلش منحل شود چنانكه نمك در آب حل مى شود.
و فرمود: راستى كه مؤمن نور ايمانش براى اهل آسمانها مى درخشد چنانكه ستارگان آسمان براى اهل زمين مى درخشند.
و فرمود: راستى كه مؤمن دوست خداست ، خدا او را يارى مى كند و براى او وسيله خير فراهم مى سازد. مؤمن براى خدا سخنى بجز حق نمى گويد و غير از خدا از احدى نمى ترسد.
ديگر از حقوق مسلمان بر برادر مسلمانش ، بطوريكه از ساير روايات استفاده شده اينست كه چون همديگر را ملاقات نمايند سلام كنند و چون يكى بيمار شد ديگرى به عيادتش برود و چون يكى بميرد ديگرى در تشييع جنازه اش حاضر شود. اگر برادر مؤمنش فقير و او ثروتمند است قسمتى از ثروت خود را به او ببخشد، بلكه در مواردى ايثار نمايد.
در حديث يازدهم اين باب ، شخصى بنام ابى اسماعيل به امام صادقعليه‌السلام
عرض مى كند قربانت ، نزد ما شيعه زياد است آن حضرت فرمود: آيا توانگران بر مستمندان توجه و مهر مى ورزند؟ و آيا نيكوكار از بدكار گذشت و اغماض مى كند؟ و با يكديگر مواسات دارند؟ ابى اسماعيل عرض كرد، نه ؛ فرمود: پس اينان شيعه نيستند، شيعه كسى است كه داراى اين صفات باشد.
ديدار برادران دينى
شانزده حديث در اين مورد وارد شده كه اهم آنها بشرح زير در معرض استفاده خوانندگان قرار مى گيرد.
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: كسى كه برادر دينى خود را براى خدا ديدن كند - نه براى غير خدا - بخاطر وعده هاى خدا و بدست آوردن آنچه نزد خداست ، خداوند هفتاد هزار فرشته ماءمور كند كه ندا كنند: بدان كه تو پاك شدى از گناه و گوارايت باد بهشت
خيثمه گفت نزد امام باقرعليه‌السلام
رفتم كه با آن حضرت وداع كنم ، فرمود: اى خيثمه از دوستان ما هر كه را ديدى سلام برسان و آنان را به پرهيزكارى خداى بزرگ سفارش كن و به اينكه توانگرانشان بر فقيرانشان و نيرومندشان بر ضعيفشان سركشى كنند و زنده شان بر جنازه مرده شان حاضر شوند و در خانه هايشان بملاقات يكديگر روند، زيرا كه ملاقات آنان موجب زنده شدن امر ما است ، خدا رحمت كند بنده اى را ما را زنده بدارد.
اى خيثمه ، به دوستان ما اين پيغام ما را برسان كه ما نمى توانم در پيشگاه خدا كارى بنفع آنها انجام دهيم مگر به كردار نيكوى آنها و اينكه آنها بمقام ولايت و دوستى ما نائل نشوند مگر به ورع و پرهيزكارى ؛ و براستى كه پر حسرت ترين مردم در روز قيامت كسى است كه عدل و داد را براى ديگران توصيف كند و خودش درباره ديگران بر خلاف عدالت رفتار نمايد.
حديث از امام باقرعليه‌السلام
است كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم
فرمود: جبرئيل به من گفت كه : خداى متعال فرشته اى را به زمين فرستاد و آن فرشته در زمين راه مى رفت تا گذرش بر در خانه اى افتاد كه مردى در خانه ايستاده و منتظر اجازه صاحب خانه بود. فرشته از وى پرسيد: با صاحب اين خانه چكار دارى ؟ گفت : برادر دينى من است و مى خواهم در راه خدا با او ديدن كنم فرشته گفت فقط براى همين آمدى ؟! در پاسخ گفت جز براى اينكار نيامدم فرشته گفت من فرستاده خدايم بسوى تو و خداى تعالى سلامت مى رساند و مى فرمايد: بهشت براى تو واجب است آنگاه گفت : خداى متعال مى فرمايد:
هر مسلمانى كه مسلمانى را زيارت كند، او را زيارت نكرده بلكه مرا زيارت كرده و ثواب او بر من است كه بهشت را باو دهم
امام صادقعليه‌السلام
فرمود: زيارت برادر مؤمن براى رضاى خدا بهتر است از آزاد كردن ده بنده مؤمن و هر كس يك بنده مؤمن را آزاد كند هر عضوى از او يك عضو آزاد كننده اش را از آتش دوزخ باز مى دارد.
0%
نویسنده: محمد بن يعقوب كلينى
