در آغوش خدا (توبه)

نام نویسنده : استاد ابراهيم خرمى مشگانى

این کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام نگردیده است.

پيشگفتار

 و انى لغفار لمن تاب و امن و عمل صالحا ثم اهتدى (۱)

البته من بسيار بخشنده ام بر آن كس كه توبه كند و ايمان بياورد و عمل صالح انجام دهد و سپس هدايت يابد

پروردگارا، هم اكنون به سوى تو باز مى گردم و از همه گناهان بزرگ و كوچك، پنهان و آشكار، گذشته و حال در پيشگاه تو توبه مى كنم.

توبه اى كه ديگر روى شكست نبيند و هرگز فراموش نشود.

خداوندا، تو خود در قرآن فرموده اى، كه توبه بندگان گناهكار خويش را مى پذيرى و از گناهشان در مى گذرى و خود وعده داده اى كه توبه كنندگان را دوست مى دارى، پس توبه ام را بپذير و از گناهانم در گذر.

بار الها، مرا از درگاه خويش نوميد باز مگردان و به همراه زيانكاران تيره بخت از پيش خود مران؛ زيرا كه تو نسبت به گنهكاران توبه پذيرى و در حق خطاكاران پوزش خواه مهربانى.

انسان اغلب به سعادت خود مى انديشد، با اين حال كه گاهى مورد وسوسه شيطان قرار مى گيرد و به گناه آلوده مى شود و از مسير سعادت باز مى ماند. خداوند براى رسيدن به سعادت، توبه را پيش روى او نهاده و بارها به بازگشت توصيه دارد: توبه الى الله و به طور قطع براى گناهكاران چيزى ضرورى تر از توبه وجود ندارد.

نوشتارى كه پيش روى خود ملاحظه مى فرماييد، بحثى است درباره توبه و جايگاه آن، مبحث توبه از مباحثى است كه بزرگان علم اخلاق در ابعاد مختلف كلامى، تفسيرى، فقهى، اخلاقى آن بحث نموده اند. اينجانب خداوند را سپاسگزارم كه توفيق داد تا در بعد اخلاقى و تربيتى توبه اين مطالب را به رشته تحرير در آورم و در اختيار همگان قرار دهم.

اميدوارم مطالب اين كتاب رهگشاى زندگى خوانندگان محترم و بندگان مخلص الهى در دنيا باشد و با بهره گيرى از مطالب آن در پى تهذيب و پاك سازى نفس اقدام بيشترى به عمل آورند و نيز مورد پذيرش حضرت حق قرار گيرد و ذخيره اى براى آخرت اين جانب باشد.

خواننده گرامى!

باعث مسرت و خوشحالى است كه با مطالعه دقيق مطالب اين كتاب با ارسال پيشنهادها و نظرهاى خود، ما را در رسيدن به اهداف

دينى و تربيتى يارى كنيد و لغزشهاى ما را گوشزد فرماييد.

التماس دعا ابراهيم خرمى مشگانى

توبه چيست؟

توبه در لغت؛ يعنى، رجوع و برگشتن و در اصطلاح، رجوع و برگشتن و در اصطلاح، رجوع از معصيت و ترك گناه و ضد آن، اصرار بر گناه است.

البته توبه به معناى رجوع و برگشتن به طور مطلق نيز صحيح است زيرا اين كلمه (توبه) در چندين آيه براى خدا به كار رفته است و در آن رجوع از معصيت معنى ندارد. مثلا:

فتلقى آدم ربه كلمات، فتاب عليه هو التواب الرحيم (۲)

آدم از پروردگار خود كلماتى را گرفت، سپس خدا به سوى او به رحمت بازگشت زيرا او توبه پذير و رحيم است

و نيز؛

لقد تاب الله على النبى و المهاجرين و الانصار (۳)

خدا، با رحمت بيكران خود به سوى پيامبر و گروه مهاجرين و انصار برگشت

بنابراين توبه مطلقا به معناى رجوع و بازگشتن است ولى توبه خدا با توبه بنده فرق دارد؛ توبه خدا بازگشت به بنده است بارحمت و مغفرت بيكران خود و توبه بنده؛ بازگشت از گناه و معصيت به سوى خداست و تصميم عدم ارتكاب آن.

توبه در قرآن

 در بيش از هشتاد آيه قران از توبه ياد شده كه بر اهميت و لزوم آن سفارش شده است لذا براى بهره مند شدن از چشمه جوشان آن به برخى از آيات اشاره مى شود:

توبه بهتر است؛

فان تبتم فهو خير لكم وان توليتم فاعلموا انكم غير معجزى الله (۴)

خطاب به مشركان: اگر توبه كنيد به نفع شماست و اگر سرپيچى نماييد، بدانيد شما نمى توانيد خدا را ناتوان بسازيد

خداوند مهربان است؛

 و استغفروا ربكم ثم توبوا اليه ان ربى رحيم ودود (۵)

از پروردگار خود آمرزش بطلبيد و به سوى او باز گرديد كه پروردگارم مهربان و دوستدار است

خداوند توبه پذير است؛

 الم يعلموا ان الله هو يقبل التوبه عن عباده (۶)

ايا نمى دانند كه فقط خداوند توبه را از بندگانش مى پذيرد؟۰

نا اميد نباشيد؛

 قل يا عبادى الذين اسرفوا على انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ان الله يغفر الذنوب جميعا انه هو الغفور الرحيم (۷)

بگو اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ايد، از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خداوند همه گناهان را مى آمرزد، همانا او آمرزنده و مهربان است

راه بازگشت براى خطاكاران باز است؛

 الا من تاب و امن و عمل صالحا فاولئك يبدل الله سيئاتهم حسنات و كان الله غفورا رحيما (۸)

مگر كسى كه توبه كند وايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه خداوند گناهان اين گروه را به حسنات تبديل مى كند و خداوند آمرزنده و مهربان است

خداوند نه تنها مى بخشد، بلكه مهربان هم هست؛

 من يعمل سوء او يظلم نفسه ثم يستغفر الله يجد الله غفورا رحيما (۹)

هر كس كار بدى كند يا به خودش ستم كند سپس از خداوند آمرزش بطلبد، خداوند را آمرزنده و مهربان خواهد يافت

توبه عامل رستگارى؛

 توبوا الى الله جميعا ايها المومنون لعلكم تفلحون (۱۰)

اى مؤمنان همگى به سوى خداوند باز گرديد تا رستگار شويد

توبه عامل رستگارى؛

 فاما من تاب و عمل صالحا فعسى ان يكون من المفلحين (۱۱)

اما كسى كه توبه كند وايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، اميد است از رستگاران باشد

سفارش به توبه؛

 وان استغفروا ربكم، ثم توبوا اليه يمتعكم متاعا حسنا الى اجل (۱۲) مسمى

و اين كه از پروردگار خويش آمرزش بطلبيد سپس به سوى او باز گرديد تا به طرز نيكويى شما را تا مدتى معين بهره مند سازد

مغفرت، موضوع مسابقه؛

 سارعوا الى مغفره من ربكم و جنة عرضها السموات و الارض اعدت للمتقين (۱۳)

بشتابيد به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه وسعتش آسمانها و زمين است، براى پرهيزگاران آماده شده است

خطرناك تر از گناه، اصرار بر آن است؛

 و الذين اذا فعلوا فاحشه او ظلموا انفسهم ذكر و الله فاستغفروا لذنوبهم و من يغفر الذنوب الا الله و لم يصروا على ما فعلوا وهم يعلمون (۱۴) افراد با تقوا كسانى هستند كه هر گاه كار زشت انجام دهند و يا به خويشتن ستم كنند، به ياد خدا مى افتند و براى گناهان خود استغفار مى كنند و جز خدا كيست كه گناهان را ببخشد؟ و متقين آگاهانه بر كار زشت اصرار نمى ورزند(۱۵)