شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

۱۳ ماه رمضان

۱. مرگ حجاج ثقفی

درسال ۹۵ هـ در چنین روزی ظالم سفاک پلید حجاج بن یوسف ثقفی به هلاکت رسید. او در زمان ولید بن عبدالملک درشهر واسط که خودش بنا کرده بود با مرض آکله در شکمش به درک واصل شد.(۱) اقوال دیگر در روز مرگ او ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ ماه رمضان است.

مادر او فارحه (قارعه) نامی بود که قبل از همسری با یوسف بن عقیل پدر ظاهری حجاج، در منزل حارث بن کلده طبیب بود. هنگامی که حجاج به دنیا آمد هنگامی که حجاج به دنیا آمد سوراخ مقعد نداشت، و طبیل برای او سوراخی قرار داد. همچنین او شیر نمی خورد تا اینکه بز سیاهی کشتند و از خونش پستان مادر و به صورت حجاج مالیدند و او از روز چهارم پستان قبول کرد. به این سبب حجاج خونخوار شد و می گفت:بیشترین لذت من در ریختن خون است .(۲) این صفت از کسی که مدت حمل او دو سال و نیم بوده و بیش از دو سال و نیم پس از مرگ پدرش به دنیا آمده، بعید نیست!!(۳)

تعداد کشته شدگان به دست او را بجز جنگها،یکصد و بیست هزار نفر نوشته اند. هنگامی که هلاک شد، در زندان اوپنجاه هزار مرد و سی هزار زن بودند که ۱۶ هزار از آنها برهنه و عریان بودند، و قاعده ئ آن ملعون این بود که زن و مرد و اطفال را با هم زندانی می کرد، زندان او سقف نداشت.(۴)

____________________

۱. توضیح المقاصد: ص۲۲. منتخب التواریخ: ص۴۲۱. نفائح العلام: ص ۴۷۱. الوقائع و الحوادث: ج۱ ص۱۳۹، ۱۵۶. فیض العلام: ص۳۲.

۲. اربعین قمی: ص۳۴۶. شجره طوبی: ج۱ ص۱۲۸. مجمع البحرین. مروج الذهب: ج۳ ص۱۳۲. البدایة و النهایة: ج۹ ص۱۳۸.

۳. روضات الجنات: ج ۷، ص ۲۵۹. وقائع الایام: ج۱ ص۳۹۰. شجرة طوبی: ج۱ ص۶۹. الکنز المدفون: ص ۱۵۱. تفسیر عیاشی: ج۲ ص۳۰۱. بحار الانوار: ج۶۰ ص۲۵۶.

۴. اربعین قمی: ص ۳۴۷-۳۴۶. تتمة المنتهی: ص۹۶. مروج الذهب:: ج۳ ص۱۷۵. توضیح المقاصد: ص۲۳-۲۲. الغدیر: ج۱۰ ص۵۲. التنبیه و الاشراف: ص۲۷۵. تاریخ دمشق: ج۱۲ ص۱۸۵.

عده زیادی از دوستان و شیعیان امیرالمؤمنینعليه‌السلام را شهید کرد، از جمله کمیل بن زیاد نخعی، قنبر غلام امیرالمؤمنینعليه‌السلام عبدالرحمن بن ابی لیلی انصاری، که آن قدر او را تازیانه زد که امیرالمؤمنینعليه‌السلام را سب کند و او مناقب آن حضرت را می گفت، تا حجاج دستور داد او را شهید کردند. دست و پای یکی از حواریین امام زین العابدینعليه‌السلام به نام یحیی بن امّ طویل را برید تا شهید شد. همچنین سعید بن جبیر را به شهادت رسانید که ۱۵ روز بعد از قتل او حجاج به درک واصل شد.(۱)

حجاج به مرض آکله مبتلا شد، و طبیب تکه گوشتی را به نخی بست تا آن ملعون بلعید. طبیب آخر نخ را نگه داشت، و بعد از لحظه ای نخ را کشید و دید چیزی نمانده است، و معلوم شد که به زودی جان به مالک جهنم خواهد سپرد.(۲) قبر او را در شهر واسط مخفی کردند و آب روی آن رها کردند ولی در زمان سفاح قب او را پیدا کردند، آنچه مانده بود سوزانده و بر باد دادند.(۳) او بیست سال در عراق حکومت کرد، و عمر نحسش ۵۳ سال بود.(۴)

۱۴ ماه رمضان

۱. شهادت مختاررحمه‌الله

درسال ۶۷ هـ در چنین روزی مختار بن ابی عبیده ثقفیرحمه‌الله به شهادت رسید، و مزار او کنار مرقد حضرت مسلمعليه‌السلام در انتهای مسجد کوفه است.(۵)

____________________

۱. بحار الانوار: ج۳۹ ص۳۲۴، ج۴۲ ص۱۲۶، ۱۴۹، ج۷۱ ص۲۲۰. مراقد المعارف: ج ۲، ص ۲۰۲، ۲۱۹. الوقائع و الحوادث: ج ۱، ص ۱۵۵ - ۱۵۲. انوار العلویة: ص ۴۶۸، ۴۷۳.

۲. تتمة المنتهی: ص۱۰۸-۹۶. تهذیب الکمال: ج۱۰ ص۳۷۳. حلیة الاولیاء: ج۴ ص۲۹۴. مروج الذهب: ج۳ ص۱۷۳.

۳. الوقایع و الحوادث: ج۱ ص۱۵۶.

۴. توضیح المقاصد: ص ۲۲. الوقایع و الحوادث: ج۱ ص۱۵۷.

۵. بحار الانوار: ج۴۵ ص۳۸۶. مستدرک سفینه البحار: ج ۵، ص ۲۱۵. تتمة المنتهی: ص ۹۱ - ۹۲. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۱۵۷. فیض العلام: ص ۳۳.

مصعب بعد از به شهادت رساندن مختار، دستور داد همسر او را دستگیر کنند. او زنی مؤمنه به نام عمره دختر نعمان بن بشیر انصاری بود. مصعب گفت: برائت بجوی از شوهرت. او گفت: چگونه برائت بجویم از کسی که روزها روزه و شبها به نماز مشغول بود، و خون خود را برای خدا و پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نثار کرد و خونخواهی فرزند پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نمود؟ مصعب در حالتی که شمشیرش را از غلاف بیرون کشیده بود، گفت: پس تو را به شوهرت ملحق می کنم. همسر مختار جواب داد:پس از این مرگ بهشت است و به خدا قسم هیچ چیزی را بر محبتم به علی بن ابی طالب عليه‌السلام ترجیح نمی دهم .

در گرمای هوا در صحرائی بین حیره و کوفه دست و پای او را بستند و بعد گردن او را زدند و سر از بدنش جدا کردند. این زن مؤمنه اولین زن شهیدی است که در محبت امیرالمؤمنینعليه‌السلام با شکنجه کشته شد.(۱)

۱۵ ماه رمضان

۱. ولادت امام حسن مجتبیعليه‌السلام

شب نیمه ماه رمضانسال سوم هـ دومین امام شیعیان حضرت ابومحمد حسن بن علی بن ابی طالبعليه‌السلام در شهر مدینه به دنیا آمد.(۲)

القاب آن حضرت: سیّد، سبط، امین، اثیر، حجّت، برّ، نقی، تقی، زکی، مجتبی، زاهد.

____________________

۱. المختار الثقفیرحمه‌الله : ص۴۰. مواقف الشیعة: ج۲ ص۲۰۶. تاریخ یعقوبی: ج۲ ص۲۶۴. تاریخ طبری: ج۴ ص۵۷۴. تاریخ دمشق: ج۶۹ ص۲۹۶.

۲. دلائل الامامة: ص۱۵۹. ارشاد: ج۲ ص۵. بحار الانوار: ج ۴۳، ص ۲۵۰، ج ۹۵، ص ۱۹۱. اعلام الوری: ج۱ ص۴۰۲. کشف الغمة: ج ۱ص ۵۱۴. مسار الشیعة: ص ۷. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۵۹۹. العدد القویه: ص ۲۸. شرح احقاق الحق: ج۱۱ ص۲. توضیح المقاصد: ص۲۳. اختیارات: ص۳۸. تقویم المحسنین: ص۱۱. فیض العلام: ص ۳۴. تاریخ الخلفاء: ص ۱۸۸. شرح نهج البلاغة: ج۱۶ ص۹. تاریخ دمشق: ج۱۳ ص۱۶۸، ج۱۴ ۲۴۹.

رنگ مبارکش سرخ و سفید، دیدگان مبارکش گشاده و چشمانش مشکی بود. گونه مبارکش هموار و محاسنش انبوه و موی سرش مجعد بود. گردن مبارک در نور و صفا مانند نقره صیقل زده، میانه بالا و شانه هائی گشاده داشت و از همه مردم خوشروتر بود. خضاب بسیار می کرد و بدن شریفش در نهایت لطافت بود.(۱)

در روز هفتم ولادت آن حضرت، مادرش فاطمه زهراعليها‌السلام آن مولود مبارک را در پارچه حریری که جبرئیلعليه‌السلام آن را برای پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از بهشت آورده بود، پیچید و خدمت رسول گرامی اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آورد، و آن حضرت نام مبارکش را «حسن » نهاد و گوسفندی برای حضرتش عقیقه نمود.(۲)

۲. حرکت حضرت مسلمعليه‌السلام به سمت کوفه

در این روز درسال ۶۰ هـ حضرت اباعبداللَّه جنابعليه‌السلام مسلم بن عقیلعليه‌السلام را به کوفه روانه کرد. همراه او پاسخ نامه های کوفیان را داده بود که مضمون آن چنین بود: «به سوی شما برادر و پسر عمویم، موثق اهل بیت خویش، مسلم بن عقیل را فرستادم. اگر او بنویسد برای من که رأی دانایان و بزرگان شما متفق شده بر آنچه در نامه ها درج کرده اید، به زودی به سوی شما خواهم آمد، انشاءاللَّه ...».(۳)

۱۶ ماه رمضان

۱. ورود محمّد بن ابی بکر به مصر

در این روز در سال ۳۷ هـ جناب محمّد بن ابی بکر به عنوان استاندار از طرف

____________________

۱. بحار الانوار: ج۴۳ ص۲۵۵، ۳۰۳. منتهی الآمال: ج ۱، ص ۲۱۹ - ۲۲۰. تاج الموالید: ص ۲۴. الذریة الطاهرة: ص۸۴.

۲. ارشاد: ج ۲، ص ۵. بحار الانوار: ج ۴۳، ص ۲۵۰. اعلام الوری: ج ۱ص ۴۰۲. کشف الغمه: ج ۱، ص ۵۱۴. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۵۹۹. تاج الموالید: ص۲۵. العدد القویة: ص۲۹. فیض العلام: ص ۳۴.

۳. مقتل الحسینعليه‌السلام (ابی مخنف): ص۱۶. ارشاد: ج۲ ص۳۷. بحار الانوار: ج۴۴ ص۳۳۴. کلمات الحسینعليه‌السلام : ص ۳۱۳. فیض العلام: ص ۳۵. تاریخ طبری: ج۴ ص۲۶۲.

امیرالمؤمنینعليه‌السلام واردمصر شد.(۱)

۱۷ ماه رمضان

۱. معراج پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

معراج پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پنج سال بعد از بعثت در چنین روزی واقع شده(۲) ، و آیه( سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى ...) (۳) ، در این باره نازل شده است. معراج پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در ۲۱ ماه رمضان نیز نقل شده است.(۴)

معراج از جمله ضروریات اسلام است(۵) ، و از آیات کریمه و احادیث متواتره ثابت شده است که خداوند متعال حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را در یک شب از مکه معظمه تا مسجد الاقصی و از آنجا به آسمان ها تا سدرة المنتهی و عرش اعلی برد، و عجایب آفرینش آسمانها را به آن حضرت نمایاند و رازهای نهانی و معارف نامتناهی را به آن حضرت القا فرمود و آن حضرت در بیت المعمور تحت عرش به عبادت حق تعالی قیام فرمود و با انبیاءعليهم‌السلام ملاقات نمود و داخل بهشت شد و منازل اهل بهشت و احوال کسانی که در عذاب بودند را مشاهده فرمود.

احادیث متواتر دلالت دارد که عروج آن حضرت به بدن بوده نه به روح، و در بیداری بوده نه در خواب.(۶)

____________________

۱. مستدرک سفینه البحار: ج ۵، ص ۲۱۳. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۱۹۰. تهذیب الکمال: ج۲۴ ص۵۴۲. الاصابة: ج۶ ص۱۹۴.

۲. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۱۹۴. العدد القویه: ص ۲۳۴. بحار الانوار: ج ۱۸، ص ۳۰۲، ۳۰۸، ج ۹۵، ص ۱۹۶.

۳. سوره اسراء: آیه ۱.

۴. مسار الشیعة: ص۹. توضیح المقاصد: ص ۲۴. العدد القویة: ص ۲۳۴. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۵۹۹. بحار الانوار: ج ۹۵، ص ۱۹۶، ج ۹۷، ص ۱۶۸. تقویم المحسنین: ص۱۲. اختیارات: ص۳۸.

۵. الغدیر: ج۵ ص۱۶. حق الیقین: ص ۳۰. مکیال المکارم: ج۲ ص۹۲. منتهی الآمال: ج ۱، ص ۵۱.

۶. بحار الانوار: ج ۱۸، ص ۲۸۹. حق الیقین: ص ۳۰.

اقوال دیگر در تعیین روز معراج چنین است: ۱۷ ماه رمضان سال ۱۲ قبل از هجرت، ۱۷ ربیع ال اول قبل از هجرت، ۱۷ رجب قبل از هجرت، ۱۷ ماه رمضان ۵ سال قبل از بعثت، ۲۷ ماه رمضان، ۲۱ ماه رمضان، ذی الحجه.

درباره مکانی که آغاز حرکت پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به سوی معراج بوده نیز چند قول است: از منزل خدیجهعليها‌السلام ، از منزل امّ هانی خواهر امیرالمؤمنینعليه‌السلام ، از شعب ابی طالبعليه‌السلام .(۱)

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: «حقتعالی حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم راصد و بیست مرتبه به آسمان برد، و در هر مرتبه به آن حضرت در باره، ولایت و امامت امیرالمؤمنینعليه‌السلام و دیگر ائمه طاهرینعليهم‌السلام زیاده از سایر فرائض تأکید و توصیه نمود.»(۲)

۲. جنگ بدر

در روز جمعه درسال دوم هجرت حنگ بدر کبری به وقوع پیوست.(۴) ۱۹ این ماه هم ذکر شده است.(۵)

تعدادمسلمانان ۳۱۳ نفر و تعداد شهدای آنان ۹ تا ۱۴ نفر ، و تعداد کفار ۹۵۰ نفر بود. مقتولین کفار ۷۰ نفر بودند و ۷۰ نفر را هم مسلمانان اسیر گرفتند. نصف یا بیشتر از نصف کشته های کفار به دست امیرالمؤمنینعليه‌السلام به قتل رسیدند(۶) و در کشتن نصف

____________________

۱. بحار الانوار: ج ۱۸، ص ۳۰۲، ۳۱۹، ۳۸۰، ج ۹۵، ص ۱۹۶، ج ۹۷، ص ۱۶۸. العدد القویة: ص۲۳۴. الصحیح من السیرة: ج۳.

۲. بصائر الدرجات: ص۷۹. خصال: ۶۰۰. بحار الانوار: ج ۱۸، ص ۳۸۷، ج ۲۳ ص ۶۹. حق الیقین: ص۳۰.

۳. بحار الانوار: ج ۱۹، ص ۳۶۷ - ۲۹۲. الصحیح من السیرة: ج۵ ص۱۳۶-۱.

۴. خصال: ص۵۰۸. مسارالشیعة: ص۸. بحارالانوار: ج۱۹ ص۱۷۰، ۳۲۵، ج۹۶ ص۱۶۸، ۳۸۳. مصباح کفعمی: ج۲ ص۵۹۹. اقبال: ج۱ ص۳۰۳. تقویم المحسنین: ص۱۱. اختیارات: ص۳۸. الوقائع و الحوادث: ج۱ ص۲۰۳. الموسوعة الکبری فی غزوات النبی الاعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ج۱ ص۱۳۸. الوقایع و الحوادث: ج۱ ص۲۰۳. طبقات الکبری: ج۲ ص۲۱-۱۹. تاریخ یعقوبی: ج۲ ص۴۵.

۵. توضیح المقاصد: ص۲۳. تاریخ طبری: ج۲ ص۱۲۹. طبقات الکربی: ج۲ ص۲۱.

۶. منتخب التواریخ: ص ۴۸ - ۴۹. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۲۱۵ - ۲۱۶.

در این جنگ ابوجهل نیز کشته شد.(۱)

در این جنگ ابوجهل نیز کشته شد . ابوجهل هشام بن مغیره مخزومی از دشمنان سرسخت پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود. او با اینکه نامش هشام بود ولی از فرط بدجنسی و زشت سیرتی به ابوجهل مکنی شد. ابوجهل کسی بود که در مکه آزار و اذیت بسیار به رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نمود. بچه دان شتر بر سر مبارک حضرت ریخت. خاکستر و خاک بر سر مبارک حضرت ریخت. سنگ به دندان مبارکش زد، نسبت کذب و جنون به آن حضرت داد، مادر عمار یاسر جناب سمیه را بعد از شکنجه بسیار با نیزه ای که به ران او زد شهید کرد.

در جنگ بدر دو برادر انصاری (معاذ و معوذ) به خاطر سابقه ای که از او در اذیت پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شنیده بودند تصمیم به کشتن او گرفتند. به هر صورت ضربه هائی به او زدند و یکی از دو برادر دستش قطع شد و به پوست آویزان گردید، ولی چون دید دستش مزاحم جنگ با ابوجهل و هواداران اوست، زیر پایش گذاشت و دفعتاً آن را از بدنش جدا کرد وسپس ابوجهل را نقش زمین کردند .

بعد از جنگ، پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: «کسی خبر از ابوجهل بیاورد.» عبداللَّه بن مسعود رفت و پا روی سینه او گذاشت. ابوجهل به هوش آمد و گفت: بر جای بلندی پای گذاشته ای. ای کاش قاتل من دهقان نبود (که کنایه ای از انصار بود). عبداللَّه بن مسعود سر او را از بدن جدا کرد و نزد پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آورد و جلوی پای آن حضرت انداخت. پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شکر الهی بجا آورد.(۲) خداوند نصرت خود را بر پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل نمود، و آن حضرت فرمود: امروز روز عید است و باید شکر خدا را بر نعمتی که به اهل ایمان عطا فرموده به جای آورد.

____________________

۱. الصحیح من السیرة: ج۵ ص۴۵، ۵۹، ج۸ ص۸۷. شرح احقاق الحق: ج۳ ص۲۲۷ (پاورقی).

۲. بحارالانوار: ج۱۹ ص۲۵۸. منتخب التواریخ: ص۴۹ - ۴۷. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۲۱۵ - ۲۱۶. نفائح العلام: ص ۲۸۸. فیض العلام: ص ۳۷ - ۳۸.

۳. قتل عایشه

در شب ۱۷ ماه رمضان درسال ۵۸ هـ (۱) در مدینه، عایشه دختر ابوبکر به دست معاویه کشته شد، و به سزای اعمالش رسید.(۲) دو قول دیگر در این باره ۲۹ رجب(۳) و آخر ذی الحجه(۴) است.

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دوست داشت تا زنده است مرگ و دفن عایشه را ببیند.(۵) ابن ابی الحدید می گوید: اگر خلیفه دوم به جای علیعليه‌السلام بود هر آینه عایشه را تکه تکه می کرد ولی علیعليه‌السلام حکیمی بردبار بود.(۶)

معاویه چون خواست برای پسرش یزید بیعت بگیرد، عایشه آن را انکار کرد و معاویه را تهدید کرد و گفت: برادرم محمد را کشتی، و برای یزید بیعت می گیری؟ معاویه ترسید که مبادا او ایجاد فتنه کند. لذا در خانه خود چاهی کند و آن را پر از آهک کرد و فرشی قیمتی بر روی آن پهن نمود و تختی بر آن نهاد و عایشه را وقت نماز عشا به خانه خود خواند. وقتی عایشه وارد شد، معاویه او را به نشستن بر آن تخت تعارف کرد. همین که روی آن نشست،فرو رفت و به چاه افتاد و هلاک شد . و معاویه در چاهچندین نیزه مسموم تعبیه کرده بود و هنگامی که عایشه در چاه افتاد فوراً کار او ساخته شد.(۷)

____________________

۱. مستدرک حاکم: ج۴ ص۶. المنتخب من ذیل المذیل: ص ۹۴. اسد الغابة: ج۵ ص۵۰۴. تاریخ دمشق: ج۳ ص۲۰۲. البدایة و النهایة: ج۸ ص۱۰۱.

۲. فیض العلام: ص ۳۶. نفائح العلام: ص ۲۷۵. مستدرک سفینه البحار: ج ۵، ص ۲۱۵ - ۲۱۴، ج۷ ص ۵۰۹. وقائع الشهور: ص۱۷۴.

۳. اختیارات: ص ۳۷. وقائع الایام: ج۱ ص۳۵۴. قلائد النحور: ج رجب، ۳۵۱. وقائع الشهور: ص۱۳۲.

۴. الطرائف: ص ۵۰۳. حدیقة الشیعة: ص ۳۵۶. وقائع الشهور: ص ۲۴۸.

۵. سبعة من السلف: ص ۲۶۷. تلخیص الحبیر: ج۵ ص۱۲۵. البدایة و النهایة: ج۵ ص۲۴۴. تاریخ طبری: ج۲ ص۴۳۳. شرح نهج البلاغة: ج۱۳ ص۲۷. سیرة النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ج۴ ص۱۰۵۷.

۶. بحار الانوار: ج۳۳ ص۹۳. شرح نهج البلاغة ابن ابی الحدید: ج۱۷ ص۲۵۴.

۷. کامل بهائی: ج۲ ص۲۷۰. الطرائف: ص ۵۰۳. الصراط المستقیم: ج۳ ص۴۵. حدیقة الشیعة: ص ۳۵۶. اربعین قمی: ص ۶۳۱. حبیب السیر: ص ۴۲۵. وقائع الایام: ج۱ ص ۳۶۰ - ۳۵۹. منتخب التواریخ: ص ۳۰۴. فلک النجاة: ص ۶۱. اغتیال ابی بکر: ص ۱۰۷. کشف الهاویة: ص ۳۰۴. تشیید المطاعن. کشف الغاشیة در احوال عایشة. زبدة التواریخ. الاوائل سیوطی. ربیع الابرار زمخشری.

عایشه در زمان حیات پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم با آن حضرت رفتار نامناسبی داشت؟! با امیرالمؤمنینعليه‌السلام و حضرت صدیقهعليها‌السلام و همسران پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رفتارهای زشت و کینه توزانه ای روا داشت!؟ واقعه جمل و کشته شدن حدود بیست هزار نفر از مسلمین به خاطر فتنه او از کارهای معروف اوست.(۱)

وقتی حضرت زهراعليها‌السلام به شهادت رسید، همسران رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم برای سر سلامتی امیرالمؤمنینعليه‌السلام آمدند جز عایشه؛ که اظهار مریضی کرد و سخنی گفت که دلالت بر خوشحالی او داشت.(۲)

از مشخص ترین نشانه های بغض و کینه او نسبت به امیرالمؤمنینعليه‌السلام این بود که غلامش را «عبدالرحمن» نام نهاد و گفت: این نام گذاری را به خاطر محبّنم به قاتل علی بن ابی طالب یعنی عبدالرحمن بن ملجم انجام دادم.(۳)

۴. وفات پسر برادر ابولؤلؤرحمه‌الله

در ای ن روز ابوزناد عبدالله بن ذکوان پسر برادر ابولؤلؤرحمه‌الله به مرگ ناگهانی در مدینه در سال ۱۳۰ یا ۱۳۱ هـ درگذشت.(۴)

ابوزناد از اصحاب امام زین العابدینعليه‌السلام بود.(۵) او عالم اهل مدینه به حساب، فرائض، نحو، شعر، حدیث و قفه بود(۶) ذهبی می گوید: عبدالله بن ذکوان،

____________________

۱. مسند احمد، صحیح بخاری، صحیح نسائی، السیرة الحلبیه، صحیح مسلم باب الغیرة من کتاب العشرة.

۲. شرح نهج البلاغة ابن ابی الحدید: ج ۹ ص ۱۹۸. اربعین قمی: ص ۶۲۱. ریاحین الشریعة: ج۲ ص۳۵۷.

۳. الجمل (شیخ مفید): ص ۱۵۹. ریاحین الشریعه: ج ۲، ص ۳۵۷. سفینة البحار: ج ۳، ص ۷۴۱. بحار الانوار: ج ۲۸، ص ۱۹۴، ج ۳۲، ص ۳۴۱.

۴. التمهید (ابن عبدالبّر): ج ۱۸ ص ۸. تاریخ دمشق: ج ۲۸ ص۴۹. سیر اعلام النبلاء: ج۵ ص۴۵۰. تهذیب الاسماء: ج۲ ص۵۱۶. تهذیب الکمال: ج۱۴ ص۴۸۲.

۵. رجال الطوسی: ص ۱۱۷. ریاض العلماء: ج۴ ص۳۸۵ - ۳۸۴. رساله فیروزیه. نقد الرجال: ج۳ ص۱۰۴.

۶. سفینة البحار: ج۴ ص۲۸۰. مستدرک سفینة البحار: ج ۹ ص۲۱۳. سیر اعلام النبلاء: ج۵ ص۴۵۱ - ۴۴۵. تهذیب الکمال: ج۱۴ ص۴۸۳ - ۴۷۶. التمهید ابن عبدالبر: ج ۱۸ ص ۵. تاریخ دمشق: ج ۲۸ ص۶۴ -۴۴.

ابو عبدالرحمان، ابوزناد، از بزرگان و اهل مدینه بود. او پسر ابولؤلؤ و مورد وثوق است که مالک و لیث و سفیان ثوری و سفیان بن عیینه از او روایت کرده اند.

اشاره ای به احوال ابولؤلؤرحمه‌الله

اسم او فیروز و چون دختری به نام لؤلؤة داشت مکنی شد به ابولؤلؤة (ابولؤلؤ)، و از القاب ایشان شجاع الدین و بابا شجاع الدین است. اصلش ایرانی و در نهاوند به دنیا آمده است.(۱)

مذهب آن بزرگوار

صاحب ریاض العلماء می فرماید: معروف آن است که ابولؤلؤ از برگزیدگان شیعیان امیرالمؤمینین علی بن ابی طالبعليهما‌السلام بوده است(۲) . مغیرة بن شعبة چون از زمان حیات رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عداوت و بغض و کینه خاصی به علی بن ابی طالبعليهما‌السلام داشت،(۳) بر ابولؤلؤ سخت می گرفت و میزان مالیات او را سنگین و سنگیمن تر می کرد؛ به حدی که یک روز به ابولؤلؤ گفت: اگر به خانه علی بن ابی طالب رفت و آمد نکنی و دست از محبت او برداری مالیات را از تو بر می دارم و آن را می بخشم؛ ام ابولؤلؤ قبول نکرد.(۴)

____________________

۱. ریاض العلماء. سفینة البحار: ج۴ ص۲۸۰. مستدرک سفینة البحار: ج ۹ ص۲۱۳. رساله فیروزیه.

درباره علت اینکه ابولؤلؤ عمر را کشت به مصادر زیر مراجعه شود: مستدرک سفینة البحار ج۹ ص۲۱۳، تاریخ دمشق: ج۴۴ ص۴۰۹، طبقات الکبری: ج۳ ص۳۴۷، اسرار الامامة: ص ۳۲۵، اسد الغابة: ج۴ ص۷۶، ارشاد القلوب دیلمی: ج۲ ص۲۸۵.

۲. ریاض العلماء: ج۵ ص۵۰۷. رساله فیروزیه.

۳. بحار الانوار: ج ۳۰ ص۶۵۴ - ۶۵۳. الغدیر: ج۶ ص ۱۴۴ - ۱۴۳. شرح نهج البلاغة: ج۴ ص۷۱ - ۶۹، ج۱۳ ص۲۲۰، ج۱۶ ص۱۰۱، ج۲۰ ص۱۰.

۴. کامل بهائی: (نسخه مخطوطه): ص ۳۸۳. اسرار الامامة: ص ۳۲۵. برای اینکه بدانید مغیره با دوستان امیرالمؤمنینعليه‌السلام چه می کرد به الغدیر علامه امینیرحمه‌الله ، بیت الاحزان: ص ۱۱۷، اسرار الامامة: ص ۳۲۵، کامل بهائی (نسخه مخطوطه): ص ۳۸۳، و تتمه شعبان از کتاب «تقویم شیعه» مراجعه کنید.

قتل هرمزان، جفینه، دختر ابولؤلؤ (لؤلؤة)، پسر و همسر ابولؤلؤ

هنگامی که عمر در بستر مرگ بود عبید الله بن عمر با رهنمود و همکاری خواهرش حفصه،(۱) دختر و همسر و پسر ابولؤلؤ را که مسلمان بودند کشت، جفینه که ایرانی بود و هرمزان که دوست ابولؤلؤ و پسر یزدجرد سوم و برادر حضرت شهربانو همسر امام حسینعليه‌السلام بود(۲) را به همراه چند نفر دیگر از فارسی زبانان مدینه به قتل رساند و بعد از کشتن جناب هرمزان بدن او را قطعه قطعه کرد. او می گفت: «به هر عجمی که دست پیدا کنم خواهم کشت».

هنگامی که هرمزان اسیر شد به مدینه آمد، و عمر اسلام را بر او عرضه کرد. او قبول نکرد و در همان مجلسی هنگامی که عظمت و جلالت امیرالمؤمنینعليه‌السلام را دید به دست آن حضرت اسلام آورد و از مخلصین اصحاب شد و اکثر اوقاتش در مسجد مشغول نماز بود.(۳)

امیرالمؤمنینعليه‌السلام هنگامی که از کار عبید الله با خبر شد که دختر و پسر و همسر و ابولؤلؤ و هرمزان و جفینه را کشته است، فرمود: «این فاسق جرم بزرگی مرکتب شده و مسلمانی را بدون گناه کشته است». سپس به پسر عمر فرمود: «اگر روزی بر تو دست پیدا کنم به خاطر قتل هرمزان تو را خواهم کشت.»(۴)

درخواست امیرالمؤمنینعليه‌السلام وعده ای از اصحاب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم برای قصاص عبید الله بن عمر به ارتکاب این جرائم در حق چند مسلمان، دلیل بر اسلام ابولؤلؤ است، و تا عمر مرد و عثمان بعد از سه روز خلیفه شد، عبید الله بن عمر در زندان بود که عثمان او را بخشید و آزاد کرد.(۵)

____________________

۱. تاریخ یعقوبی: ج۲ ص۱۶۱.

۲. آسیاب تبرّی: ص۱۰.

۳. الخرائج و الجرائح: ج۱ ص۲۱۲. بحار الانوار: ج۴۱ ص۵۰.

۴. وسائل الشیعة: ج۱ ص۳۰. الغدیر: ج۸ ص۱۳۲، از کتاب انساب الاشراف بلاذری: ج۵ ص۲۴.

۵. الغدیر: ج۸ ص۱۳۲، ۱۳۳، ۱۳۶ - ۱۳۴. تاریخ طبری: ج۳ ص۳۰۲. تاریخ یعقوبی: ج۲ ص۱۶۳، الانساب بلاذری: ج۵ ص۲۴.

ابولؤلؤرحمه‌الله در مدینه

اکثر مورخین متفقند که روز ضربت خوردن عمر، ابولؤلؤ در صف اول نماز جماعت در مسجد بوده است،(۱) و اگر او مسلمان نبوده داخل مسجد چه می کرده است؟!

تناقض گویی عده ای دلالت بر کذب کلامشان دارد. عده ای گفته اند: هنگامی که ضربه به عمر زد در حال فرار به خودی خود ضربه ای زد و مرد.(۲) عده ای گفته اند: عبید الله بن عمر او را کشته است.(۳) بعضی گفته اند: مردی از بنی تمیم او را کشته است.(۴) بعضی گفته اند: عبد الله بن عوف سر از بدنش جدا کرد.(۵) عده ای گفته اند: معلوم نشد به کجا رفت و هر چه سربازان دنبال گشتند او را پیدا نکردند.(۶)

به هر صورت اگر کشته شد، یا خودش را کشت با جسدش چه می کردند و کجا دفن شد؟ هیچ کس ذکر نکرده است.

اما شیعه معتقد است که ابولؤلؤ با معجزه و عنایت امیرالمؤمنینعليه‌السلام به کاشان آمد و تا زنده بود مردم به او احترام خاصی می گذاشتند و کسانی که او را بعد از مدتی دیدند و شناختند نتواستند ثابت کنند که چگونه ابولؤلؤ آن روز در مدینه بوده و همان روز یا شب فردایش در کاشان بوده است!!(۷)

____________________

۱. مسند ابی یعلی: ج۵ ص۱۱۶. صحیح ابن حبان: ج۱ ص۳۳۲. تاریخ دمشق: ج۴۴ ص۴۱۰. موارد الظمآن: ص۵۷۳.

۲. صحیح بخاری: ج۴ ص۲۰۴. سنن الکبری (بیهقی): ج۳ ص۱۱۳. اسد الغابة: ج۴ ص۷۴.

۳. الثقات (ابن حبّان): ج۲ ص۲۴۰. تاریخ یعقوبی: ج۲ ص۱۶۰.

۴. تاریخ طبری: ج۳ ص۳۰۳. تاریخ دمشق: ج۳۸ ص۶۱.

۵. فتح الباری: ج۷ ص۵۱. طبقات الکبری: ج۱۵ ص۱۶.

۶. فصل الخطاب فی تاریخ قتل عمر بن الخطاب: ص ۲۰۷.

۷. کامل بهائی (نسخه مخطوطه): ص ۳۸۳. مجمع النورین: ص ۲۲۰.

قبر شریف آن بزرگوار در کاشان

قبر ابولؤلؤ در شهر کاشان است. در سال های اخیر عده ای از محبین اهل بیتعليهم‌السلام در تزیین و توسیع صحن و مرقد آن بزرگوار زحمت زیادی کشیدند و امکاناتی از جهت رفاه حال زوار فراهم کردند. در ماه ربیع الاول سال ۱۴۲۷ هـ ضریح هشت ضلعی زیبا و نفیسی شبیه ضریح جناب هانی به عروةرحمه‌الله به همت دوستان اهل بیتعليهم‌السلام بر قبر ایشان نصب شد. تاریخ بنای گنبد و رواق به بیش از ۷۲۰ سال قبل بر می گردد.

۵. بنای مسجد جمکران

در شب سه شنبه ۱۷ ماه مبارک رمضان سال ۳۷۳ هـ بنا بر آنچه که شیخ صالح و پرهیزکار جناب حسن به مثله جمکرانی خبر داده است امام عصر حضرت صاحب الزمانعليه‌السلام دستور بنای مسجد شریف جمکران را صادر فرمودند و این ماجرا داستانی طولانی دارد و مسجد هم دارای آداب و نمازی مخصوصی است.(۲)

۱۹ ماه رمضان

۱. ضربت خوردن امیر المؤمنینعليه‌السلام

در ۱۹ ماه رمضانسال ۴۰ هـ در نماز صبح در مسجد کوفه با شمشیری مسموم به دست ناپاک ابن ملجم بر فرق مبارک امیرالمؤمنینعليه‌السلام ضربت وارد شد.(۳)

____________________

۱. منتخب التواریخ: ص ۷۹۶. فهرست مزارات کاشان: ص ۴۷. آثار تاریخی کاشان و نطنز: ص۲۵. تاریخ تشیع در ایران: ج۳ ص۱۰۳۷ - ۱۰۳۸.

۲. مستدرک الوسائل: ج۳ ص۴۳۲، ۴۴۷.

۳. ارشاد: ج۱ ص۱۹. بحار الانوار: ج۴۲ ص ۱۹۹. تاریخ الائمةعليهم‌السلام : ص ۵. تاج الموالید: ص ۱۷. روضة الواعظین: ص۱۳۲. اختیارات: ص ۳۸.

در ۱۳ ماه رمضانسال ۴۰ هـ حضرت مولی الموحدین علی بن ابی طالب امیرالمؤمنینعليه‌السلام بعد از فارغ شدن از جنگ نهروان از شهادت خود خبر دادند.(۱) در آن روز حضرت بر فراز منبر بعد از بیان کلماتی درر بار در حقایق اسلام، در آخر بیانات شریف خود، به فرزندشان امام حسن مجتبیعليه‌السلام فرمودند: «تا امروز چند روز از ماه مبارک رمضان می گذرد؟» امام مجتبیعليه‌السلام فرمودند: «۱۳ روز گذشته است.» از امام حسینعليه‌السلام پرسیدند: «چند روز باقی مانده است؟» امام حسینعليه‌السلام فرمود: «۱۷ روز باقی مانده است. »در این هنگام امیرالمؤمنینعليه‌السلام دست به محاسن مبارک گرفتند و فرمودند: «نزدیک است این موی من به خون سرم خضاب شود» .

در شب۱۶ ماه رمضان سال ۴۰ هـ امیرالمؤمنینعليه‌السلام در خواب پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را دیدند، و آن حضرت به نزدیک شدن ملاقاتشان در بهشت به امیرالمؤمنینعليه‌السلام بشارت دادند، و امیرالمؤمنینعليه‌السلام به دخترشان امّ کلثومعليها‌السلام خبر دادند. در شب نوزدهم امیرالمؤمنینعليه‌السلام روزه را در منزل امّ کلثومعليها‌السلام افطار نمودند.(۲)

در شب ۱۹ ماه رمضان سال ۴۰ هـ وردان و شبیب که با ابن ملجم در شهادت امیرالمؤمنینعليه‌السلام همراه بودند، در حین درگیری کشته شدند.(۳)

در سال چهلم گروهی از خوارج در مکه جمع شدند و بر کشتگان نهروان گریستند. سه نفر از آنان با هم پیمان بستند که در یک شب امیرالمؤمنینعليه‌السلام و عمروعاص و معاویه را بکشند.

ابن ملجم کشتن امیرالمؤمنینعليه‌السلام را بر عهده گرفت و وارد کوفه شد و با کمک قطام بنت اخضر که ابن ملجم قصد ازدواج با او را داشت، و با همدستی شبیب بن بجره و وردان بن مجاله تصمیم خود را عملی کرد.

____________________

۱. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۱۳۹. مستدرک سفینه البحار: ج ۵، ص ۲۱۳.

۲. ارشاد: ج ۲، ص ۱۶ - ۱۵. بحار الانوار: ج۴۲ ص ۲۲۵، ۲۲۶، ۲۳۸. نهج السعادة: ج۷ ص ۱۰۱، ۱۱۹. مدینة المعاجز: ج۳ ص ۴۰ - ۳۹، ۲۱۱. الوقایع و الحوادث: ج ۱، ص ۱۹۰، ۲۴۲.

۳. بحار الانوار: ج۴۲ ص۲۹۸. نفائح العلام: ص ۴۱۰.