شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

از بدر(۱) ، عقد در ربیع ذل اول و ازدواج هم در ربیع الاول(۲) ، عقد در اول ذی الحجه و ازدواج در ششم ذی الحجه بعد از جنگ بدر(۳) ، عقد در چند شب باقی مانده از صفر و ازدواج در ذی الحجه(۴) ، عقد در محرم و ازدواج در ذی الحجه.(۵)

عقد در اول ذی الحجه سال دوم هجرت(۶) ، یا در ۲۵ ذی الحجه(۷) ، یا سه روز مانده از ماه صفر سال ۲ هـ(۸) ، یا در ۱۵ رجب پنج ماه پس از هجرت.(۹) ازدواج بعد از بازگشت از بدر در اوایل شوال یا در روز سه شنبه ذی الحجه(۱۰) ، یا در ۱۹ ذی الحجه(۱۱) یا در ۲۱ محرم سال ۳ هـ(۱۲) یا دو روز مانده از ماه صفر؛ چهار ماه بعد از بدر.(۱۳)

۲. مرگ منصور دوانیقی

در این روز درسال ۱۵۸ هـ ، منصور دوانیقی بخیل بی رحم، در سفر حج به هلاکت رسید و در حجون دفن شد.(۱۴) منصور در بنی عباس شباهت تامی به هشام بن

____________________

۱. بحار الانوار: ج ۱۹، ص ۱۹۳. طبقات الکبری: ج۸ ص۲۲. المنتخب من ذیل المذیل: ص ۹۰. تاریخ دمشق: ج۳ ص۱۵۷. الاصابة: ج۸ ص۲۶۴. ۲. بحار الانوار: ج ۱۹، ص ۱۹۳.

۳. بحار الانوار: ج ۴۳، ص ۶. مناقب آل ابی طالبعليهم‌السلام : ج۳ ص۴۰۵. ۴. بحار الانوار: ج ۱۹، ص ۱۹۳-۱۹۲.

۵. شرح احقاق الحق: ج۱۰ ص۳۵۱. الشرف المؤبّد: ص۵۵.

۶. مسار الشیعة: ص ۱۷. مصباح المتهجد: ص ۶۱۳. مناقب آل ابی طالبعليهم‌السلام : ج۳ ص۳۹۸، ۴۰۵. توضیح المقاصد: ۲۹. اختیارات: ۴۰. تقویم المحسنین: ۱۳. فیض العلام: ص۱۰۶. مصباح کفعمی: ج۲ ص۶۰۰.

۷. بحار الانوار: ج۳۵ ص۲۶۱. ۸. تاریخ دمشق: ج۳ ص۱۲۸، ج۱۲ ص۱۲۸.

۹. مسار الشیعه: ص ۳۵. مصباح المجتهد: ص ۷۴۲. تقویم المحسنین: ص ۱۷. اختیارات: ص۳۷. مصباح کفعمی: ج۲ ص۶۰۰. فیض العلام: ص ۱۰۶. ۱۰. امالی طوسی: ص۴۳. بحار الانوار: ج۴۳ ص۹۷. وسائل الشیعة: ج۲۰ ص۲۴۰. فیض العلام: ص ۱۰۹.

۱۱. تقویم المحسنین: ص ۱۴. وقائع الشهور: ص ۲۳۹. ۱۲. مسار الشیعة: ص ۲۶. بحار الانوار: ج۹۵ ص۱۹۷.

۱۳. نظم درر المسطین: ص ۱۸۹. مقتل الحسینعليه‌السلام (خوارزمی): ج۱ ص۱۲۸.

۱۴. تتمة المنتهی: ص ۱۶۰. فیض العلام: ص ۱۰۹. مستدرک سفینة البحار: ج ۵، ص ۲۲۰. تاریخ دمشق: ج۳۲ ص۳۴۷. تاریخ طبری: ج۶ ص۳۴۷.

عبد الملک در بنی امیّه داشت، و از او تقلید می نمود. او مردی خونریز بود، و بر خلاف برادرش سفاح عداوت و ظلم تمام نسبت به آل ابوطالبعليه‌السلام داشت. از آن بزرگواران افراد زیادی را کشت و بزرگترین جنایت منصور به شهادت رساندن امام صادقعليه‌السلام بود. عبداللَّه محض و حسن مثلث و بسیاری از بنی الحسن را نیز او شهید کرد.

زمانی که در ۶ ربیع الثانی ۱۴۶ هـ شروع به ساختن شهر بغداد کرد، دستور داد سادات از اولاد حضرت زهراعليها‌السلام را زنده زنده در ستون ها و دیوار ها قرار دهند و دیوار را روی آنها بنا کنند.(۱)

از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم روایت شده است که فرمودند: برای جهنم هفت در است هر کدام مربوط به هفت فرعون است: نمرود بن کنعان فرعون حضرت ابراهیمعليه‌السلام « مصعب بن ولید فرعون موسی، ابوجهل بن هشام، اولی و دومی، یزید قاتل اولاد من، و مردی از نسل عباس که ملقب است به دوانیقی و نامش منصور است.(۲)

۷ ذی الحجه

۱. شهادت امام باقرعليه‌السلام

در چنین روزی مصادف با دوشنبه، درسال ۱۱۴ هـ امام باقرعليه‌السلام توسّط هشام بن عبدالملک مسموم و شهید شد.(۳) در شب شهادت به امام صادقعليه‌السلام فرمودند: «من امشب جهان را بدرود خواهم گفت. هم اکنون پدرم علی بن الحسینعليه‌السلام را دیدم که شربتی گوارا نزد من آورد و نوشیدم و مرا به سرای جاوید و دیدار حق بشارت داد». در روایت دیگری فرمودند: «ای فرزند گرامی، مگر نشیندی که حضرت علی بن

____________________

۱. وقائع الشهور: ص ۸۴.

۲. بحار الانوار: ج۳۰ ص۴۱۹، ج۴۷ ص۳۰۹.

۳. توضیح المقاصد: ص ۲۹. الدروس الشرعیة: ج۲ ص۱۲. بحار الانوار: ج۴۶ ص۲۱۷، ج۹۷ ص۲۱۰. تثبیت الامامة: ص ۷۰. فیض العلام: ص ۱۱۰.

الحسین از پس دیوار مرا ندا کرد: «ای محمّد بیا، زود باش که ما انتظار تو را می کشیم ».(۱)

آن حضرت چندین روز و به قولی سه روز در حالت درد از سم به سر می بردند تا به شهادت رسیدند. فردای آن روز بدن مطهر و پاک آن دریای بیکران دانش خدائی را در خاک بقیع کنار مزار امام مجتبی و امام سجادعليهما‌السلام به خاک سپردند.(۲)

آن حضرت هشتصد درهم برای تعزیه و ماتم خود وصیت فرمود.(۳) حضرت صادقعليه‌السلام فرمودند: پدرم فرمود: «ای جعفر، از مال من مقداری وقف کن برای ندبه کنندگان که ده سال در منی در موسم حج بر من گریه کنند، و مراسم ماتم را تجدید نمایند ».(۴)

آقا و مولایمان حضرت باقر عليه‌السلام در کربلا شرف حضور داشت . شب یازدهم، بازار کوفه، کنار سرهای مطهر، اسارت شام و مجلس یزید را دیده است و هر زمان که متذکر شهادت حسین بن علیعليه‌السلام و اسارت عمه هایش می شد، اشک از چشم مبارکش مانند درّ جاری می گشت.

۳. خطبه حضرت عباسعليه‌السلام در مکه

در این روز در سال ۶۰ هـ یک روز قبل از خروج مولانا ابو عبدالله الحسینعليه‌السلام از مکه به کربل حضرت قمر بنی هاشمعليه‌السلام بر فراز خانه خدا رفت و خطبه ای قرّاء ایراد فرمود. شروع خطبه چنین بود: حمد مخصوص پروردگاری است که این خانه را به قدوم پدرم (امیرالمؤمنینعليه‌السلام ) شرافت بخشید.

____________________

۱. کافی: ج ۱، ص ۲۶۰. بصائر الدرجات: ۵۰۲. بحار الانوار: ج۴۶ ص۲۱۳. مدینة المعاجز: ج۴ ص۴۳۷.

۲. فیض العلام: ص ۱۱۱-۱۱۰. انوار البهیة: ص ۶۹.

۳. کافی: ج ۳، ص ۲۱۷. من لا یحضره الفقیه: ج۱ ص۱۲۸. وسائل الشیعة: ج۳ ص۲۳۸. بحار الانوار: ج۴۶ ص۲۱۵، ج۷۹ ص۷۲.

۴. کافی: ج۵ ص۱۱۷. بحار الانوار: ج۴۶ ص۲۲۰. الغدیر: ج۲ ص۲۱

سپس در عظمت و بزرگی و علوم مقام حضرت سید الشهداءعليه‌السلام و پیروی از آن حضرت، و اینکه اگر اجازه دهند همینجا مانند باز شکاری عصبانی در بین گنجشکان قرار می گرفتم و تکلیف را روشن می کردم...

در ادامه فرمودند: چه کسانی را از مرگ می ترسانید؟ کسانی که در کودکی مرگ بازیچه آنان بوده چه رسد به بزرگی...!

آنگاه فرمود: قریش خواستند رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را به قتل برسانند ولی ممکن نبود چون امیرالمؤمنینعليه‌السلام بود. چطور می خواهید اباعبدالله الحسینعليه‌السلام را بکشد مادامی که من زنده هستم؟ بیایید مرا بکشید تا مرادتان حاصل شود.. در پایان فرمود: لعنت خدا بر شما و بر اجداد شما.(۱)

۳. بردن امام کاظمعليه‌السلام به زندان بصره

در این روز امام کاظمعليه‌السلام را در حالی که در غل و زنجیر بسته بودند،به بصره بردند و مدت یکسال نزد عیسی بن جعفر بن ابی جعفر منصور محبوس کردند وسپس حضرت را به بغداد بردند .

عیسی آن حضرت را در یکی از حجرات خانه خود که نزدیک به دیوانخانه بود محبوس کرد و مشغول فرح و سرور گردید. از یکی از کاتبان او که نصرانی بود نقل شده که می گفت: «این عبد صالح و بنده شایسته خود - یعنی موسی بن جعفر عليه‌السلام - در ایامی که در این خانه محبوس بود چیزهائی از لهو و لعب شنید که گمان ندارم هر گز بر خاطر شریف آن حضرت خطور کرده باشد ».

آقا و مولایمان حضرت کاظمعليه‌السلام مدت یکسال در بصره محبوس بودند، و بعد از یکسال آن حضرت را به بغداد بردند و نزد فضل بن ربیع حبس کردند.

____________________

۱. خطیب کعبه، از علی اصغر یونسیان، به نقل از مناقب السادة الکرام عین العارفین هندی.

۲. عیون اخبار الرضاعليه‌السلام : ج۲ ص۸۲. الغیبة (شیخ طوسی): ص۲۹. الامام مویس بن جعفرعليهما‌السلام فی بحار الانوار: ص ۲۰۷، ۲۱۹. فیض العلام: ص ۱۱۱.

۸ ذی الحجه

۱. توطئه ترور امام حسینعليه‌السلام

در این روز در سال ۶۰ هجری به دستور یزید لعین سی نفر از شیاطین بنی امیّه ازشام برای دستگیری و یا کشتن امام حسین عليه‌السلام به بهانه حج وارد مکه شدند.(۱)

۲. دعوت عمومی حضرت مسلمعليه‌السلام در کوفه

در این روز درسال ۶۰ هـ روز سه شنبه حضرت مسلمعليه‌السلام دعوت خود را برای امام حسینعليه‌السلام در کوفه آشکار کرد و از طرفی کوفیان نفاق خود را نمودار کردند.(۲)

۳. حرکت امام حسینعليه‌السلام از مکه به عراق

در این روز درسال ۶۰ هـ امام حسینعليه‌السلام از مکه متوجه عراق شدند ، و این قول مشهور بین محدثین و ارباب مقاتل است.(۳) بنابر قولی آن حضرت در روز نهم از مکه به طرف عراق حرکت فرمودند.(۴)

۹ ذی الحجه

۱. روز عرفه

در شب و روز عرفه(۵) زیارت امام حسینعليه‌السلام مستحب است، چه اینکه خداوند ابتدا

____________________

۱. بحار الانوار: ج۴۵ ص۹۹. لهوف: ص ۱۲۷. وقائع الشهور: ص ۲۲۵. قلائد النحور: ج ذی الحجه، ص ۳۷۵. فیض العلام: ص ۱۱۳. ینابیع المودة: ج۳ ص۵۹.

۲. ارشاد: ج ۲، ص ۶۶. اعلام الوری: ج ۱، ص ۴۴۵. مسارالشیعة: ص ۱۷. بحار الانوار: ج ۴۴، ص ۳۶۳. فیض العلام: ص ۱۱۲.

۳. ارشاد: ج ۲، ص ۶۶. اعلام الوری: ج ۱، ص ۴۴۵. مسار الشیعة: ص ۱۷. بحار الانوار: ج ۴۴، ص ۳۶۳. مقتل الحسینعليه‌السلام (ابی مخنف): ص ۶۱. فیض العلام: ص ۱۱۲.

۴. بحار الانوار: ج ۴۴، ص ۳۶۶. اختیارات: ص۴۰. مروج الذهب: ج۳ ص۷۰.

۵. مصباح المجتهد: ص ۶۵۸. مسار الشیعة: ص ۱۸. توضیح المقاصد: ص ۳۰. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۶۰۰.

به زوار امام حسینعليه‌السلام نظر می کند زیرا همه حلال زاده اند، و بعد به زوار با معرفت خویش در عرفات نظر می کند.(۱)

۲. شهادت حضرت مسلمعليه‌السلام و هانیرحمه‌الله

در این روز درسال ۶۰ هـ محمّد بن کثیر و پسرش در کوفه به جرم مهمانداری و طرفداری از مسلم بن عقیبعليه‌السلام به شهادت رسیدند. در شب عرفه جناب مسلم بن عقیلعليه‌السلام به منزل طوعه رفتند. در روز عرفه سال ۶۰ هـ که چهارشنبه بود جناب مسلم بن عقیل و هانی بن عروه را در کوفه شهید کردند.(۲)

خاندان حضرت مسلمعليه‌السلام

نام مبارکشمسلم و پدرشعقیل ، و مادرشعَلِیّه ، و همسر آن حضرترقیه دختر امیرالمؤمنینعليه‌السلام است.(۳)

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:«چشم مؤمنان بر او گریان است، و ملائکه مقرب الهی بر او درود می فرستند ». سپس رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم گریست تا اینکه اشک های چشم حضرت بر سینه مبارمش ریخت، و فرمود: به خدا شکایت میکنم از آنچه عترتم بعد از من می بینند.(۴)

امام حسینعليه‌السلام هنگامی که آن حضرت را به سوی کوفه فرستادند، در قسمتی از نامه به اهل کوفه چنین فرمودند: «برادرم و پسر عمویم و فرد مورد اطمینان از اهل بیتم را نزد

____________________

۱. کامل الزیارات: ص ۳۱۷. من لا یحضره الفقیه: ج۲ ص۵۸۰. ثواب الاعلام: ص ۹۰. تهذیب الاحکام: ج۶ ص۵۰. مصباح المجتهد: ص ۶۵۸. وسائل الشیعة: ج۱۴ ص۴۶۲. مستدرک الواسائل: ج۱۰ ص۲۸۳. زاد المعاد: ص ۲۲۳. بحار الانوار: ج ۹۸ ص۸۵.

۲. ارشاد: ج۲ ص۶۶. اعلام الوری: ج ۱، ص ۴۴۵. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۶۰۰. بحار الانوار: ج ۴۴، ص ۳۶۳. الشهید مسلم بن عقیلعليهما‌السلام : ص ۱۵۱. مسار الشیعة: ص ۱۸. فیض العلام: ص ۱۱۵-۱۱۳. اختیارات: ص ۴۰. مروج الذهب: ج ۳، ص ۶۹ - ۷۰.

۳. مراقد المعارف: ج ۲، ص ۳۰۷، ۳۱۶. منتخب التواریخ: ص ۲۹۲ - ۲۹۳. فرسان الهیجاء: ج ۱، ص ۷۲، ۶۲.

۴. امالی صدوق: ص۱۹۱. بحار الانوار: ج۲۲ ص۲۸۸، ج۴۴ ص۲۸۸. الشهید مسلم بن عقیلعليه‌السلام : ص۱۶۲.

شما فرستادم ». هنگامی که امام حسینعليه‌السلام خبر شهادت آن حضرت و هانی را شنید، چند بار فرمود: «انا للَّه و انا الیه راجعون». سپس فرمود: «خیری در زندگی بعد از آنها نیست ». از جمله وصایای آن حضرت به ابن سعد این بود که کسی را به نزد امام حسینعليه‌السلام بفرستد که آن حضرت به سوی کوفه نیاید.

شهادت و دفن بدن حضرت مسلمعليه‌السلام

در غربت و مظلومیت آن حضرت همین بس که از پشت بام ها دسته های نی را آتش می زدند و بر سر آن حضرت می ریختند. همچنین زمانی که چشم ابن زیاد بر آن حضرت افتاد، زبان به جسارت امیرالمؤمنین و امام حسینعليهما‌السلام و عقیل گشود. در بالای دار الاماره با لب تشنه سر از بدن نازنیش جدا کردند و بدنش را از بالای قصر به پائین انداختند. بعد از شهادت ریسمان به پای مبارکش بسته و در میان بازار کوفه می کشیدند. سپس بدن مبارکش را به دار زده و سر مطهرش را به دمشق فرستادند.

در دفن بدن مطهر دو نظر است: یکی اینکه جمعی از قبیله هانی آمدند و بدنهای مطهر مسلم بن عقیل و هانی را دفن کردند.(۱) دیگر اینکه نیمه شب زوجه میثم تمّار به همراهی چند نفر از جمله همسر هانی بن عروه، بدنها را در کنار مسجد اعظم کوفه دفن کردند.(۲)

هانی بن عروه

اما جناب هانی که پدرش عروه است، از اصحاب پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و از بزرگان و خواص شیعه و مخلصین در محبّت امیرالمؤمنینعليه‌السلام بود، و در جنگ هایصفین، جمل و نهروان در خدمت آن حضرت بود.(۳)

____________________

۱. مراقد المعارف: ج ۲، ص ۳۱۸. فرسان الهیجاء: ج ۲، ص ۱۰۶.

۲. وسیلة الدارین فی انصار الحسینعليه‌السلام : ص ۲۰۹، از ثعلبی.

۳. مراقد المعارف: ج۲ ص۳۱۸، ۳۵۹، ۳۶۱. منتخب التواریخ: ص۲۹۵-۲۹۴. فرسان الهیجاء: ج۲ ص۱۴۳-۱۳۹. وسیلة الدارین فی انصار الحسینعليه‌السلام : ص۲۰۹-۲۰۸.

جنابِ هانی بزرگِ طایفه مذحج بود و در قبیله خود دارای نفوذ فراوانی بود. هنگامی که اهل کوفه عهد و پیمان خود را شکستند و بی وفائی خود را نسبت به اهل بیتعليهم‌السلام و مسلم بن عقیل ثابت کردند، جناب هانی بن عروه آن حضرت را پناه داد. پس از آن محمّد بن اشعث حبیث جناب هانی و عده ای از شیعیان را دستگیر کرد.

بعد از شهادت مسلم بن عقیل و شکستن سر و بینی جناب هانی توسّط ابن زیاد ملعون، آن خبیث دستور داد سر جناب هانی را در بازار گوسفند فروشان از بدنش جدا کردند و با طنابی که به پای آن بزرگوار بسته بودند همراه با بدن جناب مسلم بن عقیلعليه‌السلام در بازار کوفه روی زمین کشیدند و سپس به دار زدند، وسپس بدن هانی همراه با بدن مسلم دفن شد .

۳. روز سد الابواب

در این روز به امر پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم همه درهای منازل اصحاب به طرف مسجد پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بسته شد، جز در خانه امیرالمؤمنینعليه‌السلام که به دستور خاص الهی آن را نبستند.(۱)

عده ای ار اصحاب عرض کردند: یا رسول اللَّه، چرا همه درب ها را جز در خانه علیعليه‌السلام بستید؟ حضرت فرمودند: «من تابع وحی پروردگار هستم »(۲) ، و در روایتی دیگر است که پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم خطبه ای ایراد فرمود و در ضمن آن فرمود: «ای مردم، خداوند متعال به موسی و هارون امر فرمود خانه هایی بنا کنند، و امر فرمود که جُنب در آن خانه هابیتوته نکند و زنها داخل آنها نشوندمگر هارون و ذریّه هارون. علی بن ابی طالب عليه‌السلام برای من به منزله هارون است برای موسی. پس برای احدی حلال نیست

____________________

۱. توضیح المقاصد: ص ۳۰. بحار الانوار: ج ۹۵، ص ۱۸۸، ج ۹۷، ص ۳۸۴. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۶۰۰. وقایع المشهور: ص ۲۲۶. تقویم المحسنین: ص۱۳. اختیارات: ص۴۰.

۲. امالی صدوق: ص۱۴۳. بحار الانوار: ج۳۹ ص۳۵-۱۹. الغدیر: ج۳ ص۲۰۲. مسند احمد: ج۴ ص۳۶۹. مستدرک حاکم: ج۳ ص۱۲۵. ینابیع المودة: ج۲ ص۱۶۹، ۲۳۳، ۳۹۸. المناقب (خوارزمی): ص ۳۲۷. مجمع الزوائد: ج۹ ص۱۱۴. تاریخ دمشق: ج۴۲ ص۱۳۸. کنز العمال: ج۱۱ ص۵۹۸.

نزدیک زنان شودو یا با حالت جنابت داخلمسجد من شود مگر برای علی و ذریه علیعليهم‌السلام ».

پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ایستادند و فرمودند: «عده ای رضایت قلبی ندارند که علی بن ابی طالبعليه‌السلام در همه وقت و هر حالتی ساکن مسجد باشد، در حالی که آنها بیرون شده اند و به خدا قسم که من آنها را بیرون نکرده ام و علیعليه‌السلام را من ساکن مسجد قرار نداده ام،بلکه خداوند آنها را بیرون نموده و علی عليه‌السلام را ساکن مسجد قرار داده است ، و منزلت او نزد من مانند منزلت هارون نزد موسیعليه‌السلام است. سپس در فضائل علیعليه‌السلام کلماتی فرمودند، تا آنجا که فرمودند: «هر کس از این موضوع ناراحت است برود آنجا »، و اشاره به طرف شام کردند.(۱)

۱۰ ذی الحجه

۱. عید قربان

روزعید اضحی است، و در این روز حجاج بیت اللَّه الحرام برای رمی جمرات و قربانی کردن در منی به سر می برند.(۲)

۲. شهادت عبداللَّه محض و جمعی از آل حسنعليهم‌السلام

در این روز درسال ۱۴۵ هـ جناب عبداللَّه محض بن حسن مثنی بن امام حسن مجتبیعليه‌السلام درسن ۵۷ سالگی همراه با جمعی از برادران و پسر عموهای خود در زندان

____________________

۱. علل الشرایع: ج ۱، ص ۲۰۱. وسائل الشیعة: ج۲ ص۲۰۸. بحار الانوار: ج۲۵ ص۲۳۵، ج۳۹ ص۲۲. غایة المرام: ج۲ ص۱۱۴. مناقب آل ابی طالبعليهم‌السلام : ج۲ ص۲۲۱. شرح احقاق الحق: ج۵ ص۵۸۷-۵۴۰، ج۱۶ ص۳۷۴-۳۳۲، ج۲۱ ص۲۵۷-۲۴۳. الغدیر: ج۳ ص۲۱۵-۲۰۲. نفحات الازهار: ج۱۸ ص۱۹۹. ینابیع المودة: ج۱ ص۲۵۹. تذکرة الخواص ابن جوزی: ص ۴۶. الدر المنثور: ج۳ ص۳۱۴. تاریخ دمشق: ج۴۲ ص۱۴۱.

۲. توضیح المقاصد: ص ۳۰. مسار الشیعه: ص ۱۸.

منصور دوانیقی لعنه اللَّه علیه به شهادت رسیدند. زندان آنان به گونه ای بود که روز و شب در آن مشخص نبود.

برادران عبداللَّه محض حسن و ابراهیم بودند، مادر این دو بزرگوار فاطمه بنت الحسینعليه‌السلام بود. فرزندان عموی عبداللَّه محض، یعقوب، اسحاق، ابوالحسن علی العابد، عباس و عبداللَّه بودند.

بعضی از این بزرگواران مثل ابراهیم بن حسن زنده دفن شدند. بعضی دیگر هنگامی که داخل خانه بودند سقف را روی آنها خراب کرد و شهید شدند. مرقد آل حسنعليه‌السلام در هاشمیه نزدیک بغداد است، که مشهور به قبور سبعه است.(۱)

منصور به خاطر عداوت خاصی که با اهل بیتعليهم‌السلام داشت، مدتی قبل از شهادت آن بزرگواران، درسال ۱۴۴ هـ دستور داد آل حسنعليه‌السلام را با غل و زنجیر بر گردن و پا، بر مرکبهای چموش و بدون روانداز سوار کرده به ربذه ببرند. آنان را با این حال در مقابل آفتاب با بدن برهنه در مقابل منصور نگه داشتند. عبداللَّه محض خطاب به منصور فرمود: «آیا ما در روز بدر با اسرای شما چنین کردیم »؟ این کلام بر منصور گران آمد و برخاست و رفت.

هنگامی که آن بزرگوار را با این حال از مدینه بیرون می بردند، امام صادقعليه‌السلام از پس پرده ای به آنان نگاه کرد و آنقدر گریست که اشک بر محاسن شریفش جاری شد و فرمود: «به خدا قسم بعد از این جماعت حرمتی برای خداوند حفظ نکرده اند .»(۲)

____________________

۱. مراقد المعارف: ج ۲، ص ۱۵. کتاب المعقّبین من ولد الامام امیرالمؤمنینعليه‌السلام : ص ۱۲۳ - ۱۲۴. سفینة البحار: ج۵ ص۲۱۹.

۲. مراقد المعارف: ج ۲، ص ۱۹. بحار الانوار: ج۴۷ ص۳۰۵. مقاتل الطالبین: ص ۱۴۴، ۱۴۹، ۱۹۶، ۲۰۵. تاریخ طبری: ج۶ ص۱۷۴.

۳. نماز عید امام رضاعليه‌السلام در خراسان(۱)

در این روز(۲) یا در عید فطر(۳) آقا و مولایمان حضرت ثامن الحججعليه‌السلام به خواهش مأمون، در خراسان برای نماز عید تشریف فرما شدند. مأمون با دیدن ازدحام مردم برای شرکت در نماز به امامت حضرت،دستور داد از نیمه راه باز گردند ، چرا که ترسید مردم بر او شورش کنند. در مراجعت از این نماز بود که حضرت رضاعليه‌السلام از خداوند تقاضای مرگ فرمود.

۱۱ ذی الحجه

۱. روز نوشتن دعای صباح

در این روز در سال ۲۵ هـ امیرالمؤمنینعليه‌السلام دعای شریف صباح را - که تعلیم پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود - به دست مبارک خود نوشتند.(۴)

۲. منازل امام حسینعليه‌السلام تا کربلا: ۱«ابطح»، ۲«تنعیم»، ۳ «صفاح»

در این روز حضرت امام حسینعليه‌السلام به منزل اول؛ ابطح رسیدند و یزید بن ثبیط بصری و چند نفر از فرزندانش به همراه جمعی از شیعیان به آن حضرت ملحق شدند. سپس حرکت نموده به منزل دوم یعنی «تنعیم» و بعد از آن به منزل سوم یعنی «صفاح» نزول اجلال فرمودند.(۵)

____________________

۱. کافی: ج۱ ص۴۸۹. عیون اخبار الرضاعليه‌السلام : ج۱ ص۱۶۱. بحار الانوار: ج۴۹ ص۱۳۴، ج۷۸ ص۳۶۰. مسند الامام الرضاعليه‌السلام : ج۱ ص۶۴.

۲. قلائد النحور: ج ذی الحجه، ص ۳۸۳.

۳. وقایع الشهور: ص ۱۸۹.

۴. بحار الانوار: ج ۹۱، ص ۲۴۷. مکاتیب الرسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ج۲ ص۱۹۰.

۵. الامام الحسینعليه‌السلام و اصحابه: ج۱ ص۱۵۵-۱۵۴.

۱۲ ذی الحجه

۱. منازل امام حسینعليه‌السلام تا کربلا: ۴ «وادی عقیق»

در این روز حضرت اباعبدالله الحسینعليه‌السلام به وادی عقیق رسیدند.(۱)

۱۳ ذی الحجه

۱. شق القمر

در شب ۱۴ ذی الحجه واقعه شق القمر به اعجاز پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در مکه رخ داد.(۲) بعضی این واقعه را در شب ۱۸ این ماه گفته اند.(۳)

قریش از آن حضرت معجزه طلب کردند، و حضرت با انگشت اشاره به ماه کردند، و به قدرت الهی دو نیم شد و باز به هم پیوست، و آیه نازل شد:( اقْتَرَبَتِ السّاعَهُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ ) .(۴) ابوجهل گفت: «این سحر است! بفرستید از شهرهای دیگر هم بپرسند که آیا آنها هم دیدند که ماه دو نیم شد. چون از اهل شهرهای دیگر پرسیدند: آنها نیز خبر دادند که نیمی از ماه پشت خانه کعبه و نیمی بر کوه ابوقبیس افتاد.(۵)

۲. منازل امام حسینعليه‌السلام تا کربلا: ۵ «وادی صفراء»

در این روز امام حسینعليه‌السلام به وادی «صفراء» رسیدند که سرزمینی بود دارای زراعت و نخل های فراوان. در این منزل مجمّع و عبّاد و همراهانش به حضرت ملحق

____________________

۱. الامام الحسینعليه‌السلام و اصحابه: ج۱ ص ۱۵۸. مثیر الاحزان: ص ۴۲.

۲. بحار الانوار: ج ۱۷، ص ۳۵۲. فیض العلام: ص ۱۲۰.

۳. وقائع الشهور: ص۲۳۱.

۴. سوره قمر: آیه ۱.

۵. حق الیقین: ص ۲۸. بحار الانوار: ج ۱۷، ص ۳۵۸-۳۴۷. ریاحین الشریعة: ج۲ ص۳۵۷.

شدند و آن دو بزرگوار در کربلا شهید شدند.(۱)

۱۴ ذی الحجه

۱. بخشیدن فدک به حضرت زهراعليها‌السلام (۲)

در این روز یا شب آن در سال هفتم هجرت، فدک به حضرت زهراعليها‌السلام بخشیده شد، و حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بر این بخشش شاهد گرفتند.(۳) قول دیگر در این باره ۱۵ رجب است.(۴)

فتح فدک

پس از فتح خیبر درسال هفتم هجرت ، حدود چهار سال قبل از شهادت پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جبرئیل نازل شد، و دستور فتح فدک توسّط پیامبر و امیرالمؤمنینعليهما‌السلام را آورد. آن دو بزرگوار در تاریکی شب با اسلحه لازم به سرزمین فدک آمدند، و حسب دستور پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، امیرالمؤمنینعليه‌السلام بر کتف پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قرار گرفت و آن حضرت برخاست و امیرالمؤمنینعليه‌السلام را با خود بلند کرد. به معجزه الهی مولی الموحدینعليه‌السلام در حالی که

____________________

۱. الامام الحسینعليه‌السلام و اصحابه: ج۱ ص ۱۵۸-۱۵۹.

۲. کافی: ج۱ ص۵۴۳. مناقب آل ابی طالبعليهم‌السلام : ج۱ ص۱۸۶، ۳۳۰. اللعمة البیضاء فی شرح خطبة الزهراءعليها‌السلام . احتجاج: ج۱ ص۱۱۹. بحار الانوار: ج۲۹ ص۲۱۵-۱۰۵. المستر شد: ص ۵۰۹-۵۰۱. بیت الاحزان: ص ۱۵۷ - ۱۳۳. التعجب: ص ۵۱ (۱۲۸). الطرائف: ص۲۷۴ - ۲۴۷. الصراط المستقیم: ج۲ ۲۹۴- ۲۸۲. الغدیر: ج۷ ص۱۹۷- ۱۹۱. غایة المرام: ج۳ ص۲۸۹-۲۸۴. احقاق الحق: ص ۲۲۸-۲۲۳، ۲۴۱، ۳۰۶-۲۹۷. شرح احقاق الحق: ج۱۰ ص۳۰۵-۲۹۶، ج۲۵ ص۵۴۶-۵۳۱، ج۳۳ ص۳۷۰-۳۵۰. ماذا تقضون؟: ص ۵۴۵. السیدة فاطمة الزهراءعليها‌السلام : ص ۱۵۰ - ۱۳۸. الدر المنثور: ج۴ ص۱۷۷. شرح نهج البلاغة: ج۱۶ ص۲۸۶-۲۰۸. شواهد التنزیل: ج۱ ص۴۴۵-۴۳۸ معجم البلدان: ج۴ ص۲۴۰-۲۳۸.

۳. بحار الانوار: ج ۹۵، ص ۱۸۹. مستدرک سفینه البحار: ج ۲، ص ۲۱۶. وقائع الشهور: ص۲۲۳.

۴. مسار الشیعة: ص۳۵. مصباح المجتهد: ص۷۴۲. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۵۹۸.

شمشیر رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم همراهش بود،از دیوار قلعه فدک بالا رفت و بالای دیوار صدای مبارکش را به اذان بلند کرد.

یهودیان فدک گمان کردند که مسلمین حمله کرده اند و روی دیوارها هستند. خواستند از در قلعه فرار کنند، ولی بیرون قلعه مقابل در آن پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را در برابر خود دیدند و از طرفی امیرالمؤمنینعليه‌السلام پائین آمد و با آنان درگیر شد و ۱۸ نفر از بزرگان آنان را کشتند، و بقیه تسلیم شدند.

زنان و فرزندان آنان را اسیر کردند و غنائم را همراه خود آوردند. امر بر این قرار گرفت که هر کس از اهل فدک مسلمان شود، خمس اموال او را بگیرند و هر کس بر دین خود باقی ماند همه اموالش را بگیرند. این گونه بود که بدون لشکرکشی و کوچکترین دخالت مسلمین قلعه فدک فتح شد. و طبق آیه مبارکه سوره حشر(۱) سرزمین هایی که بدون لشکرکشی مسلمین فتح شود، حتی اگر اهل آنجا خودشان به عنوان تسلیم نزد پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بیایند، این مناطق و غنایم و اسرای آن مِلک خاص حضرت است و مانند اموال شخصی خود می تواند هر تصمیمی در باره آنها بخواهد بگیرد، ومسلمین هیچ حقی در آنها ندارند .

اعطای فدک به فاطمهعليها‌السلام

بعد از این ماجرا جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد:( وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ ) : «حق خویشان را به آنان بده»(۲) پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پرسید: منظور چه کسانی هستند، و این حق کدام است؟ جبرئیل از طرف خداوند عرضه داشت: فدک را به فاطمهعليه‌السلام عطا کن. پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به حضرت زهراعليها‌السلام فرمود: «خداوند فدک را برای پدرت فتح کردو چون لشکر اسلام آن

____________________

۱. سوره حشر: آیه ۶ - ۷: «مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلَا رِكَابٍ وَلَكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (۶) ما أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (۷) »

۲. سوره اسراء: آیه ۲۶.