شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

بوده است.(۱) پس از دفن در این روز(۲) یا ۱۹ ربیع الاول(۳) قبر او را شکافتند و بدن آن بزرگوار را از قبر خارج نمودند و به زمین کشیده به دار زدند.

۵ صفر

۱. شهادت حضرت رقیّهعليه‌السلام

در روز پنجم ماه صفر سال ۶۱ ه حضرت رقیه مظلومانه به شهادت رسید.(۴) نام شریفش «رقیه»، «فاطمه» و «زینب» است. پدرشان مولانا الشهید اباعبداللَّه الحسینعليه‌السلام و مادرشان ام اسحاق است.

ولادت آن حضرت در مدینه بود و در سن سه سالگی یا بیشتر در محرم ۶۱ هجری با پدر بزرگوارش به کربلا آمد. قبل و بعد از عاشورا بارها مورد تفقد و دلجوئی اباعبداللَّه قرار گرفت تا آنجا که به خواهرش حضرت زینبعليهما‌السلام در مورد او سفارش فرمود. بعد از شهادت امام حسینعليه‌السلام و اهل بیت و اصحاب، همراه با اسرا به کوفه و شام برده شد و در مسیر چهل منزل راه شام رنجهای فراوانی دید.

در شام بعد از دیدن سر نورانی پدر با پیشانی شکسته در خرابه، آنقدر ناله زد و گریست تا به ملکوت اعلا پیوست، و بدن شریف آن حضرت را شبانه دفن کردند.

از کهن ترین منابعی که نام آن حضرت با لفظ یاد شده قصیده سیف بن عمیره نخعی کوفی از اصحاب امام جعفر صادق و امام موسی کاظمعليهما‌السلام است:

____________________

۱.قلائد النحور: ج محرم و صفر، ص ۱۵. البدایة و النهایة: ج۹ ص۳۶۱.

۲. تاریخ طبری: ج۵ ص۳۰۴.

۳. مستدرک سفینه البحار: ج ۴، ص ۶۷.

۴. وقائع الشهور: ص۴۷.

۵. کامل بهائی: ج۲ ص۱۷۹. نفس المهموم: ص۴۵۷-۴۵۶. الوقایع و الحوادث: ج ۵، ص۸۵ -۷۰. از مدینه تا مدینه: ص ۹۶۶- ۹۵۵. منتخب التواریخ: ص۳۸۸.

شواهد و مدارک در باره وجود شریف آن حضرت، و بودن قبر آن حضرت در مکان فعلی حرم مطهر، همراه با معجزات و کراماتی از آن مخدره مظلومه بسیار است که در پاورقی به قسمتی از آنها اشاره می شود.(۲)

۷ صفر

۱. شهادت امام مجتبیعليه‌السلام

در این روز در سال ۵۰ ه امام مجتبیعليه‌السلام درسن ۴۷ سالگی در مدینه به شهادت

____________________

۱. دائره المعارف تشیع: ج ۸، ص ۳۱۴ - ۳۱۳. دائره المعارف الاسلامیه الشیعه: ج ۱، جزء ۲، ص ۲۵. کتاب المنن (عبدالوهاب بن احمد شافعی مصری شعرانی) متوفی ۹۷۳ ق. ۲. ابصار العین فی انصار الحسینعليه‌السلام : ص ۳۶۸. کشف الغمه: ج ۲، ص ۲۱۶. عوالم: جلد امام حسینعليه‌السلام ، ص ۳۳۱. زندگانی چهارده معصومعليهم‌السلام عماد زاده: ج ۱، ص ۶۳۳. نفس المهموم: ص ۴۱۴. کتاب المنن (عبد الوهاب بن احمد شافعی مصری شعرانی) متوفی ۹۷۳ ق. معالی السبطین: ج ۲، ص ۱۷۰. لهوف سید بن طاووس. مبکی العیون. ستاره درخشان شام: ص ۱۶. سرگذشت جانسوز حضرت رقیّهعليها‌السلام : ص ۲۷. الوقایع و الحوادث: ج ۳، ص ۱۹۲. حضرت رقیّهعليها‌السلام چاووش کربلا. سوگنامه آل محمدعليهم‌السلام : ص ۳۴۱. ثمرات الحیات: ج ۲، ص ۳۸. مختصر تاریخ دمشق: ج ۹، ص ۱۷۴. بحر الغرائب: ج ۲. ریاض القدس: ج ۲، ص ۲۳۷. زینبعليها‌السلام فروغ تابان کوثر: ص ۳۷۰. رقیّهعليها‌السلام : ص ۲۶. انوار الشهاده: ص ۲۴۲. تحقیق در باره اولین اربعین حضرت سیّد الشّهداءعليه‌السلام : ص ۶۸۵. ناسخ التواریخ. کامل بهائی: ج۲ ص۱۷۹. وسیلة الدارین: ص۳۹۴-۳۹۳. اعیان الشیعة: ج۷ ص۳۴. شرح احقاق الحق: ج۱۱ ص۴۵۱، ۶۳۳، ج۲۶ ص۲۸۷، ج۲۷ ص۴۶۶. تراجم الام النساء: ج۲ ص۱۰۳. اعلام النساء المؤمنات: ص۳۵۰. تاریخ و اماکن سوریه: ص۶۹. مصباح الحرمین. و قائع عاشورا: ریاحین الشرعیة: ج۳ ص۳۱۲-۳۰۹، ج۴ ص۲۴۵. اسرار الشهادة: ص۴۰۶. تذکرة الشهاداء. حضرت رقیهعليه‌السلام (شیخ علی فلسفی). السیدة رقیهعليه‌السلام . سرگذشت حضرت رقیهعليه‌السلام .

رسیدند. ولی اشهر بین علمای امامیه شهادت حضرت در ۲۸ ماه صفر است. رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم درباره حضرت مجتبیعليه‌السلام فرموده اند: کسی که بر آن حضرت محزون باشد دلش محزون نمی شود روزی که دل ها محزون است، و کسی که آن حضرت را در بقیعش زیارت کند قدمش بر صراط ثابت می ماند روزی که قدم ها بر صراط میلغزد...(۲)

نسب شریف آن حضرتعليه‌السلام

از طرف مادر، جدشان خاتم الانبیاء و المرسلین محمد بن عبداللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، جده شان جناب خدیجه بنت خویلد ام المؤمنینعليها‌السلام است.

از طرف پدر جدشان سید بطحاء حضرت ابو طالبعليهما‌السلام ، جده شان جناب فاطمه بنت اسدعليها‌السلام است.

پدر: مولی الموالی امیر المؤمنین علی بن ابی طالبعليهما‌السلام . مادر: سیدة النساء فاطمه زهراءعليهما‌السلام . برادرانی مانند حضرت سید الشهداءعليه‌السلام و اباالفضل العباسعليه‌السلام ، و خواهرانی و همچون زینب کبری و ام کلثومعليهما‌السلام .

بعضی از صفات آن حضرتعليه‌السلام

در وجود و سخاوت زبانزد همگان بود، به حدی که در طول عمر شریف سه بار مالشان را - حتی کفش خود را - در راه تقسیم کردند.

حلم و صبر آن حضرت تعجب همگان را بر انگیخته بود. مروان با آن بغض و عنادی که داشت بعد از تیر باران شدن جنازه می آید و تابوت آن حضرت را به دوش می کشد. هنگامی که امام حسینعليه‌السلام از او سؤال می کند: تا دیروز غیظ و کینه او را داشتی

____________________

۱. توضیح المقاصد: ص ۶. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۵۹۸. بحار الانوار: ج ۴۴، ص ۱۳۴. الدروس: ج۲ ص۸. اختیارات: ص۳۳. تقویم المحسنین: ص۱۵. فیض العلام: ص۱۸۴. وفیات الائمةعليهم‌السلام : ص۱۲۳.

۲. امالی صدوق: ص۱۷۷. المحتضر: ص۱۱۰. بحار الانوار: ۲۸ ص۳۹، ج۴۴ ص۱۴۸. بشارة المصطفیعليه‌السلام : ص ۱۹۹.

و امروز تابوت او را حمل می کنی؟ در پاسخ می گوید: با کسی این کار ها را کردم که حلم او برابر با کوه ها بود.(۱)

عمر شریف آن حضرتعليه‌السلام

مشهور طبق روایت حضرت باقر و حضرت صادقعليهما‌السلام عمر شریف آن حضرتعليه‌السلام ۴۷ سال و چند ماه بوده است.(۲)

شهادت آن حضرتعليه‌السلام

بعد از آتش بس بین حضرت و معاویه، امامعليه‌السلام به مدینه بازگشتند و ده سال در آن جا بودند تا اینکه معاویه توسط جعدة دختر اشعث کندی آن حضرت را مسموم کرد. مدت مسمومیت حضرتعليه‌السلام چهل روز کشید. هنگامی که ارتحال حضرت نزدیک شد امام حسینعليه‌السلام را با دیگر فرزندان امیر المؤمنینعليه‌السلام طلبید، و ودایع امامت و کتب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و امیرالمؤمنینعليه‌السلام و سلاح آن حضرت را به امام حسینعليه‌السلام سپردند و آن چه امیر المؤمنینعليه‌السلام به آن حضرت وصیت فرموده بودند اهل بیت و شیعیانش را وصیت فرمود که امام بعد از من برادرم امام حسینعليه‌السلام است، دستوراتش را اطاعت کنید و از مخالفت با او بپرهیزید.

سپس فرمود: شما را به خدا می سپارم و او خلیفه من بر شماست، چشمان مبارک خود را بست و دو دست و پا را دراز کرد و از دنیا رفت در حالی که می فرمود: لا اله الا الله.

صدای گریه و ناله از منزل آن حضرت بلند شد، و مدینه از ناله و ضجّه مانند روزی شده بود که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از دنیا رفت. برادران، اولاد، شیعیان صدا به نوحه و ناله بلند

____________________

۱. بحار الانوار: ج۴۴ ص۱۴۵. وفیات الائمةعليه‌السلام : ص۱۲۷. مقاتل الطالبیین: ص۴۹. شرح نهج البلاغة: ج۱۶ ص۱۳، ۵۱.

۲. مناقب آل ابی طالبعليه‌السلام : ج۴ ص۳۴. اعلام الوری: ج۱ ص۴۰۳. کشف الغمة ج۱ ص۵۱۶، ۵۸۳. تتمة المنتهی: ص۴۱.

کرده، امام حسینعليه‌السلام در حالتی که اشک میریخت متوجه غسل و حنوط و کفن برادر شدند، سپس بر آن مظلوم نماز خواندند و جنازه را برای تجدید عهد با رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به طرف روضه منوره نبویه بردند و آن وقایع اتفاق افتاد. بدن را به بقیع آوردند، امام حسینعليه‌السلام داخل قبر شد و بدن برادر را دفن کرد و هنگام خروج از قبر در حالت گریه می فرمود:

یاد آوری می شود: بعضی از مصادر تاریخی شیعه ولادت امام کاظمعليه‌السلام را در این روز (۱۷ صفر) ذکر کرده اند.(۱) در روایتی حضرت عسکریعليه‌السلام می فرمایند: حضرت کاظم موسی بن جعفرعليه‌السلام در ابواء بین مکه و مدینه در ماه ذی الحجه سال ۱۲۷ ه به دنیا آمدند.اما با این همه قول صحیح در ولادت آن حضرت در ماه ذی الحجه است که در تتمه ماه ذی الحجه ذکر می شود.

از سوی دیگر شیخ مفید و شهید اول و کفعمی فرموده اند که شهادت امام مجتبیعليه‌السلام در هفتم صفر بوده است. تصریح این بزرگوار مقدم است بر دیگر اقوال، اضافه بر اینکه در نجف اشرف و دیگر اعتاب عالیه در عراق و بعضی از کشورهای دیگر در بلاد شیعه روز هفتم صفر را به عنوان امام مجتبیعليه‌السلام اقامه عزا می کنند.

بنابر این اگر ولادت امام کاظمعليه‌السلام در ماه صفر صحیح هم باشد، اما اگر در روز شهادت امامی ولادت امام دیگر اتفاق افتاده باشد علما تصریح به اقامه عزا فرموده اند نه برگزاری جشن و سرور؛ مخصوصاً امام حسن مجتبیعليه‌السلام که مظلومیت حضرت آشکار است.

____________________

۱. دلائل الامامة: ص۳۰۳.

۸ صفر

۱. وفات حضرت سلمانرحمه‌الله

حضرت سلمانرحمه‌الله در سال ۳۶ ه(۱) در سن ۲۵۰ سالگی -و بنابر نقلی ۳۵۰ سالگی یا بیشتر(۲) - در مدائن از دنیا رفت. او را سلمان بن الاسلام(۳) و سلمان پاک و سلمان خیر(۴) و سلمان محمدیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم (۵) لقب داده اند، و خطاب به او گفته اند: «السلام علیک یا من خلطه ایمانه بأهل البیت الطاهرینعليه‌السلام ».(۶) امیر المؤمنینعليه‌السلام فرمودند: «سلمان از کسانی بود که بر حضرت زهراء عليها‌السلام نماز خواند .»(۷)

همچنین امام صادقعليه‌السلام فرمودند: «سلمان علم اول و آخر را درک کرد، و او دریائی است که هر کسی را بهره ای از آن نیست، و او از ما اهل بیت است ».(۸)

جبرئیل به پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عرضه داشت: «اشتیاق بهشت به سلمان بیشتر از اشتیاق او به بهشت است ».(۹)

____________________

۱. الوقایع و الحوادث: ج ۵، ص ۲۷۰، ۳۲۸. مستدرک سفینه البحار: ج ۶، ص ۲۹۴. وقایع الشهور: ص۴۸.

۲. مستدرک سفینة البحار: ج۵ ص۱۳۷. مراقد المعارف: ج ۱، ص ۳۶۳. الوقائع و الحوادث: ج۵ ص۳۲۸.

۳. بحار الانوار: ج ۲۲ و ص ۳۹۰. نفس الرحمان فی فضائل سلمانعليه‌السلام : ص۲۸. سلمان بن الاسلام: ص۱. شرح نهج البلاغة ج۱۸ ص۳۴. اسد الغابة: ج۲ ص۳۲۸. ۴. نفس الرحمن فی فضائل سلمان: ص ۲۸. المعجزات النبیوة: ص۳۳۵. الاصابة: ج۳ ص۱۱۸.

۵. امالی طوسی: ص۱۳۳. اختیار معرفة الرجال: ج۱ ص۵۴. بحار الانوار: ج۲۲ ص۳۲۷، ۳۴۹.

۶. قسمتی از زیارت حضرت سلمانرحمه‌الله . بحار الانوار: ج ۹۹، ص ۲۸۹. نفس الرحمان: ص۶۴۰.

۷. الاختصاص: ص۵. خصال: ص۳۶۱. تفسیر فرات: ص۵۷۰. بحار الانوار: ج۲۲ ص۳۲۶، ۳۴۵، ج۴۳ ص۲۱۰. روضة الواعظین: ص۲۸۰. اللمعة البیضاء فی شرح خطبة الزهراءعليه‌السلام : ص۸۸۳.

۸. الاختصاص: ص۱۱. امالی صدوق:ص۳۲۴. اختیار معرفة الرجال: ج۱ ص۵۲. بحار الانوار:ج۲۲ ص۳۱۹، ۳۷۳، درجات الرفیعة: ص۲۰۹. و از پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مناقب امیر المؤمنینعليه‌السلام : ج۲ ص۴۲۱. شرح نهج البلاغة: ج۱۸ ص۳۶. المعیار و الموازنة: ص۳۰۰. المصنف: (ابن ابی شیبة): ج۷ ص۵۳۶. معجم الکبیر: ج۶ ص۲۱۳. طبقات الکبری: ج۲ ص۳۴۶. کنز العمال: ج۱۳ ص۲۵۴. سیر اعلام النبلاء: ج۱ ص۵۴۱، ۵۴۳، ج۲ ص۳۸۸. تاریخ دمشق: ج۲۱ ص۴۱۳، ۴۲۰، ۴۲۲، ج۳۲ ص۶۱، ۶۲. اسد الغابة: ج۲ ص۳۳۱. ۹. بحار الانوار: ج۲۲ ص۳۴۱. عوالی اللئالی: ج۴ ص۱۰۱. روضة الواعظین: ص۲۸۲. درجات الرفیعة: ص۲۰۷. تاریخ دمشق: ج۲۱ ص۴۱۱. طبقات المحدثین باصبهان: ج۱ ص۲۳۲.

شرح حال آن بزرگوار در کتابهای مختلف بیان شده، و در بزرگی مقام و قدر او همین اندازه بس که مولانا امیر المؤمنینعليه‌السلام وسائل غسل و کفن او را آوردند و او را غسل داده کفن نمودند و بر او نماز خوانده دفن نمودند.(۱)

او از کسانی است که درباره امر خلافت و غصب آن بر ابوبکر اعتراض کردند. سلمان بپا خاست و گفت: ای ابابکر! هنگامی که مرگ به سراغت آید امرت را به که می سپاری؟ هنگامی که از احکام امّت از آنچه که نمی دانی سؤال کنند به که پناه می بری؟آیا تو امام بر کسی هستی که اعلم از توست ؟! مقدّم بدار هر آنکه خدا او را مقدم داشته و همواره رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را فراموش کرده ای که فرمود: تو را نفع نمی رساند مگر علمت و چیزی را به دست نمی آوری مگر آنچه جلو تر فرستاده باشی؟ پس اگر برگردی نجات میابی! تو هم شنیده ای آنچه ما شنیده ایم؛ ولی آن را انکار کردی و ما بدان اقرار نمودیم! پس تو و ما بر خدا وارد خواهیم شد؛ و خدا هرگز بر بندگانش ظلم نمی کند»!(۲)

۹ صفر

۱. شهادت عمار و خزیمهرحمهما‌الله

در این روز درسال ۳۷ ه عمار یاسر به سن ۹۳ سالگی و خزیمه بن ثابت در جنگ صفین به شهادت رسیدند.(۳)

____________________

۱. بحار الانوار: ج۲۲ ص۳۶۸، ۳۷۲، ج۳۹ ص۱۴۲. مناقب آل ابی طالبعليهم‌السلام : ج۳ ص۳۳۷. الوقایع و الحوادث: ج۵ ص۳۲۵. مدینة المعاجز: ج۲ ص۱۴، ۴۱۸.

۲. رجال برقی: ص۱۵۰. احتجاج: ج۱ ص۱۰۰. خصال: ص۴۶۳. بحار الانوار: ج۲۸ ص۱۹۳، ۲۱۱. الیقین: ص۳۳۹. مواقف الشیعة: ج۱ ص۴۲۵، ۴۳۴. نهج الایمان: ص۵۸۱. مجمع النورین: ص۷۵.

۳. توضیح المقاصد: ص ۶. فیض العلام: ص ۱۸۹. مراقد المعارف: ج ۲، ص ۱۰۰. مستدرک سفینة البحار: ج۶ ص۲۹۴. جواهر المطالب: ج۲ ص۶۴. تذکرة الخواص: ص۸۹. مروج الذهب: ج۲ ص۳۹۱.

پدر عمار جناب یاسر بن عامر است، و او اول مردی در اسلام بود که در مکه به دست مشرکین به شهادت رسید. مادر عمار جناب سمیّه بود که بر اذیت کفار مکه صبر فراوان کرد، و اولین زن شهیده در اسلام بود که به دست ابوجهل به شهادت رسید.

اما عمار را ابوالعادیه و ابوحواء سکسکی شهید کردند. زمانی که خبر به امیر المؤمنینعليه‌السلام رسید بسیار محزون شد و بر بالین عمار آمد و سر او را بر زانو نهاد و با حزن و اندوه فراوان اشعاری در بی وفائی دنیا و دوری از دوستان قرائت فرمود. سپس فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون. هر کس بر قتل عمار غنگین نباشد او را از مسلمانی بهره ای نیست. بهشت نه یک بار بلکه بارها بر عمار واجب شده است ».(۱)

۲. جنگ نهروان

در نهم صفر سال ۳۹ ه فتح نهروان واقع شد، وذوالثدیه رئیس خوارج به جهنّم واصل شد.(۲)

۱۱ صفر

۱. لیله الهریر در جنگ صفین

خاتمه جنگ صفین نبرد «لیله الهریر » در شب جمعه یازدهم ماه صفر سال ۳۸ ه بود.(۳) در آن شب سپاه معاویه از شدت سرما مانند سگ صدا می کردند، چون «هریر» به صدای سگ می گویند.

____________________

۱. الدرجات الرفیعة: ص۲۸۲. نهج السعادة: ج۲ ص۲۳۸. بحار الانوار: ج۳۳ ص۲۰. سفینة البحار: ج۳ ص۶۹۰. منتخب التواریخ: ص۱۶۳. تتمه المنتهی: ص ۲۷-۲۶. الفتوح: ج۲ ص۱۵۷. کنز العمال: ج۱۳ ص۵۹۳. طبقات الکبری: ج۳ ص۲۶۲. تاریخ دمشق: ج۴۳ ص۴۷۶.

۲. بحار الانوار: ج ۵۶، ص ۱۳۸. مناقب آل ابی طالب: ج ۳، ص ۲۲۰. معجم رجال الحدیث: ج۱۴ ص۳۶۷. نفس الرحمان فی فضائل سلمانرحمه‌الله : ص ۲۶۱.

۳. مستدرک سفینة البحار: ج۶ ص۲۹۴. وقائع الشهور: ص۴۸. نهج السعادة: ج۲ ص۲۸۲. منتخب التواریخ: ص۱۶۵. جواهر المطالب: ج۲ ص۶۴. انساب الاشراف: ص۳۲۳.

امیر المؤمنینعليه‌السلام ذوالفقار به دست و سوار بر اسب پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شمشیر می زد و به هر شمشیری که می زد تکبیر می گفت و شجاعی را به خاک می افکند. مقتولین به دست آن حضرت در آن شب بیش از ۵۰۰ نفر نقل شده است، و تا صبح مشغول جنگ بودند به گونه ای که ذوالفقار چند مرتبه خمیده شد و آن بزرگوار با زانوی مبارک آن را راست نمودند.

در این جمگ جمعی از لشکر امیر المؤمنینعليه‌السلام به شهادت رسیدند که از جمله آنهاعمار یاسر، اویس قرنی، هاشم مرقال، پسر هاشم، خزیمه بن ثابت، صفوان بن حذیفه و عبداللَّه بن بدیل با برادرش عبدالرحمن بن بدیل، عبداللَّه بن حارث برادر مالک اشتر ، که از خواص امیر المؤمنینعليه‌السلام بودند.

از لشکر معاویه جمع کثیری به درک واصل شدند، واین جنگ ۱۴ ماه به طول انجامید . سرانجام با حیله عمروعاص و نفاق عده ای مثل اشعث بن قیس کندی کار به حکمیت کشید.(۱)

۱۲ صفر

۱. حکمین در صفین

صبح دوازدهم(۲) یا سیزدهم(۳) ماه صفر سال ۳۸ ه، لشکر امیر المؤمنینعليه‌السلام مهیای جنگ شدند، اما عمروعاص حیله نمود و دستور داد تاقرآن ها را بر سر نیزه کنند .

صفوف جلو لشکر کفر ورقهائی از قرآن و در دیگر صفوف هر کس هر چه داشت بر سر نیزه کرد!! و فریاد می زدند: «لا حکم الا للَّه »! منافقین مانند اشعث بن قیس، یا

____________________

۱. منتخب التواریخ: ص ۱۶۶ - ۱۶۳.

۲. نهج الساعادة: ج۲ ص۲۸۲. منتخب التواریخ: ص۱۶۵. قلائد النحور: ج محرم و صفر، ص ۳۸۴. جواهر المطالب: ج۴ ص۶۴. تاریخ ابن خلدون: ج۲ ص۱۷۴. انساب الاشراف: ص۳۲۳.۱

۳. مستدرک سفینه البحار: ج ۶، ص ۲۹۵. وقائع الشهور: ص۴۹-۴۸.

تضعیف روحیه لشکر حضرت آنان را به اختیار حکمین ترغیب کردند. هرچه امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمودند که این نیرنگ است، و من کلام اللَّه ناطق هستم نتیجه نداد. سرانجام قرار بر این شد کههر لشکر حکمی از جانب خود معین کند تا حکم ایشان را هر دو طرف بپذیرند.

معاویه عمروعاص را معرفی کرد و امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمود: «اگر ناچار هستیم، عبداللَّه بن عباس، و الاّ مالک اشتر نخعی حکم باشد ».

اشعث و جماعت قرّاء و حافظین که بعداً جزء خوارج شدند راضی به هیچکدام از این دو نشدند و گفتند: «فقط عبداللَّه بن قیس یعنی ابوموسی اشعری ». نفاق منافقین نتیجه داد و ابوموسی و عمروعاص در «دومه الجندل» که قلعه ای است بین مدینه و شام، جمع شدند، و با توجه به عداوتی که هر دو نسبت به بنی هاشم خصوصاً حضرت امیر المؤمنینعليه‌السلام داشتند و با مکر و حیله عمروعاص حضرت را به ظاهر عزل نمودند.

بدین ترتیب فردای آن روز در بین جمعیت ابوموسی به عمرو گفت: تو بایست و معاویه را از امارت خلع کن، تا من هم علی بن ابی طالبعليه‌السلام را خلع نمایم. عمروعاص گفت: من هرگز بر تو که عامل ابوبکر و عمر بوده ای و در ایمان و هجرت بر من تقدم داشته ای سبقت نمی گیرم! ابن عباس گفت: ابوموسی! پسر نابغه تو را فریب ندهد، ولی او به گفته ابن عباس گوش نداد و ایستاد و انگشتر از دست بیرون کرد و گفت:من علی و معاویه را از خلافت عزل نمودم و ساکت شد .

عمروعاص ملعون ایستاد و گفت: «مردم شنیدید که ابوموسی، علی را از خلافت عزل کرد. من هم او را از خلافت عزل نموده، و آن را برای معاویه بن ابی سفیان ثابت می نمایم که او سزاوارتر است،و من بعنوان منصوب کردن معاویه انگشتر به دست می کنم »!

حکمین برای عوامفریبی فحش و دشنام بسیاری به یکدیگر دادند و دست به گریبان یکدیگر شدند و شریح قاضی تازیانه ای بر سر عمروعاص زد. ابوموسی از

ترس اصحاب حضرت امیر المؤمنینعليه‌السلام به مکه پناهنده شد.(۱) همه این مطالب در حالی بود که پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در غزوه دومه الجندل ابوموسی را از اینکار خبر دادند و فرمودند: «حکمین در دومه الجندل گمراهند و گمراه می کنند کسانی را که از آنها تبعیت کنند ».(۲)

امیر المؤمنینعليه‌السلام پس از این واقعه در قنوت نوافل ابوموسی و سه نفر دیگر را این گونه لعن می فرمود: «اللهم العن معاویه و عمراً و اباالاعور السلمی و ابا موسی الاشعری ».(۳)

ابوموسی از جمله منافقینی بود که در شب عقبه (عید غدیر)قصد قتل پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم را داشت .(۴)

۱۴ صفر

۱. شهادت محمد بن ابی بکر

در این روز در سال ۳۸ ه محمد بن ابی بکر درسن ۲۸ سالگی به دستور معاویه وعمروعاصتشنه به شهادت رسید ، و به قولی در نیمه جمادی الثانی بوده است.(۶)

____________________

۱. بحار الانوار: ج۳۳ ص۳۲۴-۲۹۷. شجره طوبی: ج۲ ص۳۴۶. انوار العلویة: ص۲۵۳ - ۲۴۳. قلائد النحور: ص ۳۹۸. شرح نهج البلاغة: ج۲ ص۲۵۶-۲۲۴. وقعة صفین: ص۵۴۶-۴۹۷. ینابیع المودة: ج۲ ص۲۵-۱۲. اخبار الطول: ص۲۰۱-۱۸۸. تاریخ طبری: ج۴ ص۵۲-۳۴.

۲. الایضاح: ص۶۲. المستر شد: ص۱۵۹. مناقب آل ابی طالبعليه‌السلام : ج۳ ص۲۱۱. بحار الانوار: ج۳۳ ص۳۱۱. الصحیح من السیرة: ج۸ ص۳۹۸. تتمة المنتهی: ص۳۱-۳۰. شرح نهج البلاغة: ج۱۳ ص۳۱۵، ۳۱۶. کنز العمال: ج۵ ص۷۹۴. مختصر تاریخ دمشق: ج۱۳ ص۲۵۱. مجمع الزوائد: ج۷ ص۲۴۶. مهجم البلدان: ج۲ ص۴۸۹. سبل الهدی و الرشاد: ج۱۰ ص۱۵۰.

۳. الایضاح: ص۶۳، ۲۳۴. امالی طوسی: ص۷۲۵. بحار الانوار: ج۳۳ ص۱۸۵، ۱۹۷، ۳۰۳. مستدرک الوسائل: ج۴ ص۴۱۰. الغدیر: ج۲ ص۱۳۲. وقعة صفین: ص۵۵۲. مناقب امیر المومنینعليه‌السلام : ج۲ ص۳۱۹. شرح نهج البلاغة (ابن ابی الحدید):ج۲ ص۲۶۰، ج۱۳ ص۳۱۵.

۴ شرح نهج البلاغة (ابن ابی الحدید): ج۱۳ ص۳۱۴، ۳۱۵. به تتمه ذی الحجه و ۲۸ محرم رجوع شود.

۵. مستدرک سفینة البحار: ج۵ ص۲۱۲، ج۶ ص۲۹۵. وقائع الشهور: ص۵۰. قلائد النحور: ص۳۹۵.

۶. العدد القویة: ص۵۶. بحار الانوار: ج۹۵ ص۱۹۳. فیض العلام: ص۲۴۹.

او از طرف امیر المؤمنین والی مصر بود. بعد از شهادت، او را در شکم حمار مرده ای گذاشتند و سوزاندند.(۱) محل شهادت او در مصر به نام «کوم شریک» بوده است. قبر منصوب به او از مابقی بدن سوخته آن بزرگوار است. دشمنان اهل بیتعليهم‌السلام هنگامی که کنار قبر آن بزرگوار می روند پشت به قبر می کنند و برای ابوبکر فاتحه می خوانند!؟(۲)

۱۵ صفر

۱. ابتدای بیماریصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم (۳)

بیماری پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم که منجر به رحلت آن حضرت شد از نیمه ماه صفر آغاز شد.

۱۷ صفر

۱. شهادت امام رضاعليه‌السلام

بنا بر قولی در این روز در سال ۲۰۳ هجری در روز سه شنبه امام رضاعليه‌السلام به دست مأمون با انگور زهر آلود به شهادت رسیدند، و از سن آن حضرتعليه‌السلام ۵۱ سال می گذشت.(۴)

____________________

۱. بحار الانوار: ج ۳۳، ص ۵۳۳. الغدیر: ج۱۱ ص۷۰-۶۴. قلائد النحور: ص۳۹۵. مستدرک سفینة البحار: ج۶ ص۲۹۴. انساب الاشراف: ص۴۰۳. تاریخ طبری: ۷۹- ۷۸. شرح نهج البلاغة: ج۶ ص۸۷.

۲. فیض العلام: ص۲۵۰-۲۴۹.

۳. تفسیر قمی: ج۱ ص۱۷۵. بحار الانوار: ج۳۱ ص۶۳۳، ج۳۷ ص۱۱۶.

۴. بحار الانوار: ج۴۹ ص۲۲۳، به نقل از مرحوم کفعمی.

۲۰ صفر (اربعین)

۱. اربعین سیّدالشّهداءعليه‌السلام

در چنین روزیچهل روز از فاجعه مولمه شهادت امام حسین عليه‌السلام و اهل بیت و اصحاب باوفایش می گذرد . بر دوستان و شیعیان اهل بیتعليهم‌السلام لازم است که با پوشیدن لباس مشکی، تعطیل کار و برپائی مجلس عزا و شرکت در مجالس سینه زنی و ذکر مصیبت این روز را تعظیم نمایند.

امام حسن عسکریعليه‌السلام می فرمایند: علامات مؤمن پنچ چیز است: نماز ۵۱ رکعتی (نماز های واجب و مستحب در شبانه روز)، و زیارت اربعین، و انگشتر در دست راست کردن، و پیشانی به خاک گذاشتن، و بلند بسم الله الرحمن الرحیم گفتن(۱) .

۲. زیارت جابر از کربلا

در این روزدر سال ۶۱ ه جناب جابر بن عبداللَّه انصاری و همراهانش قریب به چهل روز بعد از شهادت امام حسیتعليه‌السلام از مدینه به کربلا وارد شدند. او به همراهعطیه قبر حبیبش سیّدالشّهداءعليه‌السلام را زیارت کرد.(۲)

۳. بازگشت اهل بیتعليه‌السلام به کربلا

بنابرمشهور در چنین روزی اهل بیتعليهم‌السلام ازشام به کربلا بازگشتند.(۳)

____________________

۱. وسائل الشیعه: ج ۱۴، ص ۴۷۸. مصباح المنجهد: ص ۷۸۸. تهذیب الاحکام: ج۶ ص۵۲. بحار الانوار: ج ۸۲، ص ۷۵، ج۹۵ ص۳۴۸، ج۹۸ ص۱۰۶، ۳۲۹. مزار شیخ مفید: ص۵۳. مزار ابن مشهدی: ص۳۵۲. اقبال: ج۳ ص۱۰۰. عوالی اللئالی: ج۳ ص۳۷. روضة الواعظین: ص۱۹۵.

۲. توضیح المقاصد: ص۶. مسار الشیعه: ص ۲۶. مصباح المجتهد: ص۷۳۰. العدد القویه: ص ۲۱۹. مصباح کفعمی: ج ۲، ص ۵۹۶. بحار الانوار: ج۹۸ ص۳۳۵. وسائل الشیعة: ج۱۴ ص۴۷۸. زاد المعاد: ص ۳۲۸.

۳. توضیح المقاصد: ص ۶ - ۷. معالی السبطین: ج ۲، ص ۱۹۱. بحار الانوار: ج۹۸ ص۳۳۴. اقبال الاعمال: ج۳ ص۱۰۰. زاد المعاد: ص۳۳۲. کتاب «تحقیقی پیرامون اولین اربعین سید الشهداءعليه‌السلام ». حبیب السیر.

۴. ملحق شدن رأس مطهر امام حسینعليه‌السلام به بدن مطهر

در این روز(۱) بنابرقول سیّد مرتضی رأس شریف امام حسینعليه‌السلام توسط امام زین العابدینعليه‌السلام از شام به کربلا آورده شد و به بدن مطهر آن حضرت ملحق گردید.(۲)

۲۴ صفر

۱. طلب کتف توسّطصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

در این روز(۳) یا در روز ۲۸ صفر(۴) پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم دوات و کتف طلبیدند تا بنویسند که خلافت بلافصل برای امیر المؤمنینعليه‌السلام است، ولی عمر مانع از این کار شد و به ساحت اقدس نبویصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جسارت کرد و گفت: «ان الرجل لیهجر »: «این مرد هذیان می گوید»!

روز های آخر عمر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود. مهاجرین و انصار اطراف بستر آن حضرت نشسته بودند، پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نظری به آنان فرمود در حالی که می دیدید بعد از آن حضرت فتن، گمراهی، انحرافات فکری، تفرقه بین مسلمین که از ظلم اهل بیت آن حضرت و خلیفه بلا فصل الهی علی بن ابی طالبعليهم‌السلام پیش می آید، چه می کند؟ لذا برای حفظ امت از لغزش ها و هرج و مرج فرمود: «ایتونی بدواة و بیاض اَکتب لکم ما

____________________

۱. بحار الانوار: ج ۴۴ ص ۱۹۹، ج۹۸ ص۳۳۴. لهوف: ص۲۲۵. اقبال الاعمال: ج۳ ص۹۸. شرح احقاق الحق: ج۳۳ ص۷۰۳. الاتحاف بحب الاشراف: ص۱۲.

۲. بحار الانوار: ج۴۴ ص۱۹۹، ج۴۵ ص۱۴۰، ۱۴۵. امالی صدوق: ص۲۳۲. وسائل الشیعة: ج۳۴ ص۴۰۳. رسائل المرتضی: ج۳ ص۱۳۰. شرح احقاق الحق: ج۳۳ ص۷۰۵، ۷۰۶، ۷۱۹. مناقب آل ابی طالبعليه‌السلام : ج۴ ص۸۵. روضة الواعظین: ص۱۹۲. مثیر الاحزان: ص۸۵، ص۱۴۴. معالی السبطین: ج۲ ص۱۹۱. تاج الموالید: ص۳۳. جواهر الکلام: ج۲۰ ص۹۳. لواعج الاشنان: ص۲۴۷. تذکرة الخواص: ص۲۳۸.

۳. این مطلب از کلام ابن عباس که گفت: «یوم الخمس و ما یو الخمیس، الرزیّة کلّ الرزیّة ما حال بین رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و بین کتابه» استفاده شده است. خاصه و عامه این کلام را از ابن عباس نقل کرده اند.

۴. کتاب سلیم بن قیسرحمه‌الله : ج۲ ص۷۹۴. غایة المرام: ج۶ ص۹۵، ۹۷. مکاتیب الرسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ج۳ ص۶۹۷، ۶۹۹.السقیفة و فدک: ص۷۶. الطبقات الکبری: ج۲ ص۲۳۵ -۲۴۳. شرح نهج البلاغة: ج۶ ص۵۱.