۲۳. بر قله خوشبختى
عاشر اهل الفضل تسعد و تنبل
.
حضرت علىعليهالسلام
فرمودند: با انسانهاى با فضيلت زندگى كن تا خوشبخت و بزرگ گردى.
آفتاب يثرب بر خانه گلى و كوچك مى تابيد كه دو گوهر پاك و ناياب را در برگرفته بود.
خانه اى كه يك قطعه حصير و يك پوست گوشه اى از آن را مفروش كرده بود و اكثر ظرف هايش گلى بود.
خانه اى كه در آن مظاهر فريبنده دنيا خبرى نبود، خود خانه را هم «حارثة بن نعمان» به آن بخشيده بود. با اين همه سادگى و كوچكى، دريايى ژرف از مهر و محبت و عاطفه را در خود جاى داده بود.
اينك اولين لحظه هاى زندگى آن دو آغاز مى شد كه كسى از پشت در سلام مى كرد و اجازه ورود مى طلبيد.
«اسمأ» آمد و در را گشود.
پيامبر بود كه با شوق وافرى به سوى داماد و عروس آمده بود.
- على جان همسرت را چگونه يافتى؟
و على با آهنگى سپاس آميز پاسخ گفت:
«او بهترين يار و ياور من در مسير زندگى است. »
فاطمه جانم! تو همسرت را چگونه ديدى؟ و فاطمه با لحنى لبريز از حيا و محبت پاسخ داد: «او بهترين همسر است.
»
و زندگى مشترك آغاز شد، پيامبر كارها را تقسيم كرد.
كارهاى خارج از منزل را به على و كارهاى داخل منزل را به فاطمه سپرد.
فاطمه از اين بابت بسيار مسرور و خوشحال گشت. چون كار داخل منزل او از برخورد با نامحرمان و اختلاط با آنها بركنار مى داشت.
و زندگى آن دو در كمال و بى آلايشى و دور از تجملات ادامه يافت. آنان خوشبختى را در بندگى خدا و فتح مرتفع ترين قله هاى تقوا و كمال مى دانستند.
اصول همسردارى
غالبا زندگى با شيرينى، آرامش و صفا آغاز مى گردد ولى گاهى ديرى نمى پيمايد كه احساس ها و عاطفه ها، عشق ها و علاقه ها فرو مى كاهد. تشنج، درگيرى و كشمكش بالا مى گيرد و چه بسا كانون گرم زندگى به سردى و خاموشى مى گرايد. براى جلوگيرى از اين پديده دو تدبير بايسته است:
۱. در انتخاب همسر دقيق باشيم، سعى كنيم با تحقيق و گفتگو در چارچوب شرع همسر آينده مان را تا اندازه زيادى بشناسيم. اگر اختلاف نظر و سليقه ما با او زياد است، تن به ازدواج ندهيم.
۲. اصول و روشهاى همسردارى را فرا بگيريم و به كار ببنديم.
فاطمه از آن روز كه آمد تا آن لحظه كه با همسرش بدرود گفت اصول زندگى را كاملا رعايت كرد فاطمه در آخرين لحظه هاى زندگيش به على گفت:
«اى پسر عمو، من را دروغ گو و خائن نيافتى و در اين مدت از تو سرپيچى نكردم.
»
و على تصديق كرد، يعنى اصول زندگى اينهاست: «راستگويى، امانتدارى، فرمانبرى»
۱. راستگويى
مسائل را از همسرمان كتمان نكنيم و به او دروغ نگوييم، ممكن است از ما كارى سر زده باشد كه اگر واقعيت را بگوييم ما را سرزنش و تنبيه كند، اين بهتر از آن است كه مساله را از او كتمان كنيم و به او دروغ بگوييم، او با پى بردن به كتمان و دروغ گويى ما روز به روز اعتمادش كم مى شود و بنيان زندگى متزلزل مى گردد.
۲. امانتدارى
الف: زيبايى ها و لطافت ها
شوهر با پيمان ازدواج تمام زيبايى ها، دلبريها، طنازيها، خوشمزگيها و همه لطافت ها و ظرافت هاى زن را مالك مى گردد و زن ديگر خود را امانتدار شوهر مى داند، بنابراين بايد نسبت به مردان ديگر جدا اجتناب كند.
شوهر نمى تواند ببيند كه مردان ديگرى به همسرش نگاه آلوده مى كنند يا با او بگويد و بخندد و شوخى كند و چنين عملى را تجاوز به حق مشروع خويش مى داند.
شوهر اگر ببيند كه همسرش زيبايى هايش را در معرض ديد مردان بيگانه قرار مى دهد بسيار ناراحت مى شود، هميشه پريشان خاطر و بدبين است. و محبت و صفايش نسبت به خانواده تدريجا كم مى شود.
ب: اسرار زندگى
صفا و صميميت و يكرنگى و يكدلى كه بر روابط زن و شوهر حاكم است شوهر را وا مى دارد كه تمام يا بيشتر اسرار خود را با همسرش در ميان بگذارد و به او سفارش كند كه اينها را به كسى نگويد. شرط صفا و دوستى در اين است كه زن راز نگه دار باشد و در اين زمينه نيز در امانتدارى كوتاهى نكند.
ج: اموال و دارايى
خانه و اموال و دارايى شوهر به امانت در دست زن قرار مى گيرد. همسر بايد مقررات و احكام امانت دارى را مراعات كند و در حفظ و نگهدارى آنها بكوشد و از اسراف و زياده روى در مصرف بپرهيزد، و از هرگونه تصرفى كه بدون رضايت شوهر است دورى كند و با رضايت شوهر در اموال او تصرف كند.
۳. فرمانبرى
ترديدى نيست كه بايد بين اعضاى يك خانواده تفاهم كامل و تعاون و همكارى وجود داشته باشد ليكن مسووليت اداره منزل بايد بر عهده يك نفر باشد وگرنه اوضاع منظم و رضايت بخشى نخواهد بود، خداوند حكيم و سنجيده مسووليت اين كار بزرگ را بر دوش شوهر نهاده است.
پيامبر فرمود:
«زن خوب، به حرف شوهرش گوش مى دهد و مطابق دستوراتش عمل مى كند. »
همچنين فرمود:
«بدترين زنها، زن لجباز و يك دنده است.
»
فرمانبرى زن از شوهر باعث گرمى و صفاى كانون خانواده است.
شغل بانوان
روحيه نازك و لطيف زن براى خانه دارى، همسردارى، و تربيت فرزند متناسب است. او با اين كارها هم به غريزه خدادادى خود پاسخ مثبت مى دهد و هم شالوده سراى آخرت خويش را مى ريزد.
بانوان خوش سليقه و فداكار مى توانند خانه را به صورت بهشت برين و مهد پرورش كودكان خوب و استراحتگاه شوهران مجاهد و پرتلاش خويش درآورند.
رسول خدا فرمود: «جهاد زن، خوب شوهردارى است.
»
ام سلمه از رسول خدا پرسيد: كار كردن زن در خانه چه مقدار فضيلت دارد؟
فرمود: «هر زنى كه به منظور اصلاح امور خانه چيزى را از جايى بردارد و در جاى ديگر بگذارد خدا او را مورد مرحمت خواهد و هر كس كه مورد مرحمت خدا واقع شد به عذاب الهى گفتار نخواهد شد. »
ام سلمه عرض كرد: اى رسول خدا پدر و مادرم به قربانت براى زنان ثواب هاى بيشترى بفرماييد:
فرمود: «هنگامى كه زن آبستن مى شود خدا به او اجر كسى را مى دهد كه با جان و مالش در راه خدا جهاد مى كند، هنگامى كه بچه اش را بر زمين نهاد به او خطاب مى رسد: گناهانت آمرزيده شد، اعمالت را از سر بگير و هنگامى كه بچه اش را شير مى دهد در برابر هر مرتبه شير دادن ثواب آزاد كردن يك بنده در نامه عملش نوشته مى شود.
»
بنابراين شغل اصلى و اساسى زن، خانه دارى، همسردارى و تربيت فرزند است. خانم خانه دارى كه به خوبى از عهده اين مهم برآيد در فرهنگ اسلام بانوى مترقى، با فرهنگ و سرفراز و با شخصيت است. جامعه سالم از افراد سالم و با فرهنگ شكل مى گيرد و افراد سالم در خانه توسط بانوان پرورش مى يابند.
بنابراين يك زن خانه دار در تمام جامعه نقش فعال دارد اگر چه حضور فيزيكى نداشته باشد.
معيارهاى انتخاب شغل
اسلام با اين كه شغل اساسى زن را خانه دارى، همسردارى، و تربيت فرزند مى داند ولى هيچگاه از حضور سالم او در جامعه و در دست گرفتن مشاغل گوناگون جلوگيرى نكرده است.
اسلام مى خواهد زن عنصرى فعال، پرتحرك و نقش آفرين و در عين حال عفيف، پاك و پيراسته باشد بنابراين محيط كار زن بايد به گونه اى باشد كه يا با مردان معاشرت نداشته باشد و يا ناگزير از معاشرت است روابط، بسيار سالم و عفيفانه باشد.
از اين رو براى انتخاب شغل معيارهاى زير را مد نظر قرار دهيم:
۱. بدون اجازه شوهر شغل نگيريم كه آرامش و صفاى زندگى را به هم مى زند، اين حق شوهر است كه اجازه بدهد يا ندهد.
۲. شغلى را انتخاب مى كنيم كه از نظر احكام اسلامى، حلال، مباح و پاكيزه باشد.
۳. شغل انتخابى ما با طبع لطيف و مهربان ما تناسب داشته باشد.
۴. شغل مورد نظر ما نيازى به اختلاط و معاشرت با مردان بيگانه نداشته باشد و يا كمتر داشته باشد.
و چون براى شغل خود بيرون رفتيم نكته هاى زير را رعايت كنيم:
۱. ساده، بى آرايش، سنگين و متين از منزل خارج و در محل كار تا حد امكان از معاشرت با مردان بيگانه بپرهيزيم. لباس هاى زيبا، و آرايش و زر و زيور را در خانه براى همسرمان بگذاريم.
۲. از كار خانه دارى، شوهردارى و بچه دارى نيز غفلت نكنيم. به اين امر توجه داشته باشيم كه مرد مى خواهد كانون خانوادگى براى او آسايش و رفع خستگى و فراموشخانه گرفتاريهاى بيرون باشد، اين نياز و احساس شوهر را ناديده نگيريم.
اخلاق همسردارى
زن فرشته انس خانواده است و با نشاط و طراوت صفا و صميميت او همسر و فرزندان در كمال آرامش و شادابى زندگى خواهند كرد.
بنابراين زن بايد با ظرافت هاى اخلاقى خود هميشه كانون خانه و خانواده را گرم و پر حرارت نگه دارد.
در اين جا از ميان صدها حديث گرانبها كه در اين زمينه وجود دارد به ذكر چند حديث از پيامبر، سخن را به پايان مى رسانيم:
۱. «اگر سجده كردن براى غير خدا جايز بود، دستور مى دادم تا زن در برابر شوهرش سجده كند.
»
۲. «حق مرد بر زن اين است كه زن ملازم خانه باشد و به شوهرش دوستى و محبت و مهربانى كند و از خشم او دورى نمايد و آنچه را كه مورد رضايت اوست انجام دهد و به پيمانها و وعده هاى وى وفادار باشد.
»
۳. «براى زن شايسته نيست كه بيش از توانايى شوهرش او را مجبور كند و شايسته نيست كه از شوهرش نزد ديگران شكايت كند چه از نزديكان باشد چه از غريبه ها.
»
۴. «هر زن شوهردارى كه به مردان نامحرم ديگرى چشم بدوزد مورد خشم شديد پروردگار واقع مى شود و خداوند پاداش همه اعمالى را كه انجام داده است از بين مى برد.
»
۵. «هر كس از شما كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نبايد زينتش را براى غير شوهرش نمايان كند، و نبايد (زير) روسرى و مچ دست خود را آشكار كند هر كس يكى از اينها را براى غير شوهرش انجام دهد دين خود را تباه كرده و خدا بر او خشمگين است.
»
۶. «بهترين زنان شما آن زنى است كه بيشتر (از ديگران) براى شوهرش آرايش و زينت كند اما از بيگانگان خود را مى پوشاند.
»
۷. «هر زنى كه با ثروتش بر شوهرش منت بگذارد و به او بگويد: «تو از ثروت من ارتزاق مى كنى»، اگر اين ثروت را در راه خدا صدقه بدهد خدا از او نمى پذيرد تا آنكه شوهرش از او راضى شود.
»
براى تضمين زندگى فرداى خود از هم اكنون خود را مهيا سازيم. كتابهاى علمى و مذهبى معتبر را مطالعه كنيم. از تجربه و اندوخته هاى افراد موفق و ناموفق بهره بگيريم و مراكزى را كه به عنوان مشاور و راهنماى ازدواج يا خانواده وجود دارد شناسايى كرده و از راهنمايى آنان بهره مند گرديم. به اميد فرداى سبز سبز و زندگى شيرين شيرين.
خدا يار و نگهدارتان باد.