بخش سوم : حرمت قطع رحم در آيات و روايات

قرآن كريم مى فرمايد:فهل عسيتم ان توليتم ان تفسدوا فى الارض و تقطعوا ارحامكم اولئك الذين لعنهم اللّه فاصمهم واعمى ابصارهم .(۳۱)

ترجمه، اگر از دستورات خداوند رويگردان شويد جز اين انتظار مى رود كه در زمين فساد و قطع پيوند خويشاوندى كنيد آنان كسانى هستند كه خداوند از رحمت خويش دورشان ساخته، گوشهايشان را كر و چشمهايشان را كور كرده است.

مرحوم طبرسى صاحب مجمع البيان در ذيل آيه شريفه مى فرمايد: آيه خطاب به منافقين است و مى فرمايد اگر شما امورات مردم را در دست بگيريد و والى و حاكم بر مردم شويد در روى زمين فساد مى كنيد به وسيله اخذ رشوه و ريختن خون حرام و بعضى از شما بعض ديگر رامى كشند و قطع رحم مى كنند و مى فرمايد اگر شما «منافقين» از قرآن اعراض كنيد واز عمل كردن به آن بهانه بياوريد و برگرديد به جاهليت و فساد كنيد با ريختن خون حرام مورد لعن خداوند قرار خواهيد گرفت. اين مجموع مطالبى است كه مرحوم طبرسى در مجمع البيان در ذيل آيه فوق(۳۲)  بيان فرموده است و علامه طباطبائى ره در الميزان(۳۳)  مى فرمايد: آيه خطاب مى كند آنان را كه در قلبشان مرضى است و در راه جهاد در امر خدا سنگينى (تثاقل) مى كنند و بهانه گيرى مى كردند خداوند براى توبيخ بيشتر، آنها را مورد خطاب قرار داده است و مى فرمايد: آيا از شما در صورتى كه از قرآن واز عمل كردن به آن از جمله جهاد در راه خدا اعراض كنيد و رويگردان شويد غير از اين توقع هست كه در روى زمين فساد كنيد با ريختن خونها و غارت اموال و بردن آبروى انسانها و قطع رابطه كردن از خويشاوندان در آخر آيه اشاره است به مفسدين در روى زمين و قطع رحم كنندگان و احتمال اينكه مراد از«توليتم» تصدى حكم و قضاوت بين مردم باشد اين احتمال را مرحوم طباطبائى هم نقل كرده به طورى كه از مجمع البيان هم نقل كرده ايم بنا بر اين از آيه شريفه حرمت قطع رحم به روشنى استفاده مى شود.

آيه دوم،الذين ينقضون عهد اللّه من بعد ميثاقه و يقطعون ما امر اللّه به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك هم الخاسرون .(۳۴)

ترجمه، فاسقان كسانى هستند كه پيمان خدا را پس از استوار ساختن آن مى شكنند و پيوندهايى را كه خدا دستور داده برقرار سازند قطع نموده و در روى زمين فساد مى كنند، اينها زيانكارانند.

دلالت اين آيه شريفه بر حرمت قطع رحم از راه عموميت آيه خواهد بود يعنى يكى از چيزهايى كه خداوند امر كرده به پيوند آنها صله ارحام است كه در اين صورت آيه دليل مى شود بر حرمت قطع رحم و رواياتى هم وارد شده است كه قطع رحم را از مصاديق اين آيه شريفه شمرده است يعنى در بعضى روايات امامعليه‌السلام آيه را تطبيق نموده بر حرمت قطع رحم مانند روايت سهل بن زياد از امام صادقعليه‌السلام كه ذيلا مى خوانيد، سهل بن زياد عن ابى عبداللّهعليه‌السلام عن ابيهعليه‌السلام قال : قال لى على بن حسين صلوات اللّه عليهما: يا بنى انظر خمسه فلا تصاحبهم ولا تحادثهم و لا ترافقهم فى طريق فقلت يا ابا من هم؟ قال : اياك و مصاحبه الكذاب فانه بمنزله السراب يقرب لك البعيد و يباعد لك القريب و اياك و مصاحبه البخيل فانه يخذلك فى ماله احوج ما تكون اليه و اياك و مصاحبه الاحمق فانه يريد ان ينفعك فيصرك و اياك و مصاحبه القاطع لرحمه فانى وجدته ملعونا فى كتاب اللّه عزوجل فى ثلاثه مواضع : قال اللّه عزوجل « فهل عسيتم ان توليتم ان تفسدو فى الارض و تقطعو ارحامكم اولئك الذين لعنهم اللّه فاصمهم و اعمى ابصارهم» و قال « الذين ينقضون عهداللّه من بعد ميثاقه و يقطعون ما امراللّه به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك لهم اللعنه و لهم سوء الدار» و قال فى البقره « الذين ينقضون عهداللّه من بعد ميثاقه و يقطعون ما امر اللّه به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك هم الخاسرون»(۳۵)

ترجمه : از امام صادقعليه‌السلام از پدر بزرگوارش حديث نقل شده است كه فرمودند پدرم على بن حسينعليه‌السلام به من فرمود: پنج گروه را در نظر داشته باش و با آنان همراهى و مصاحبت منما من گفتم پدر جان آنها كيانند؟ فرمود:

۱- بپرهيز از همراهى و رفاقت با دروغگو زيرا او به منزله سرابى است كه دور را به تو نزديك و نزديك را به تو دور مى سازد.

۲- بپرهيز از رفاقت با فاسق زيرا او تو را مى فروشد به لقمه اى از خوراكى يا كمتر از آن.

۳- بپرهيز از رفاقت با بخيل زيرا او دست از كمك به تو به وسيله مالش برمى دارد آنگاه كه تو كاملا به آن نياز مندى.

۴- بپرهيز از رفاقت با احمق زيرا او مى خواهد به تو سود برساند ولى به ۶۶وسيله حماقتش، به تو زيان مى رساند.

۵- بپرهيز از رفاقت از قاطع رحم زيرا من يافتم او را كه در سه جاى قرآن به او لعن شده است، خداى عزوجل فرموده است اگر از دستورات خداوند رويگردان شويد جز اين انتظار مى رود كه در زمين فساد و قطع پيوند خويشاوندى كنيد آنها كسانى هستند كه خداوند از رحمت خويش دورشان ساخته، گوشهايشان را كر و چشمهايشان را كور ساخته است.(۳۶)

آنان كه عهد الهى را پس از محكم كردن مى شكنند و پيوندهايى را كه خدا دستور به برقرارى آن داده است قطع مى كنند و در روى زمين فساد مى نمايند لعنت براى آنهاست و بدى «مجازات» سراى آخرت.(۳۷)

فاسقان كسانى هستند كه پيمان خدا را پس از محكم كردن آن مى شكنند و پيوندهايى را كه خدا دستور داده برقرار سازند قطع نموده و در روى زمين فساد مى كنند اينان زيانكارانند.(۳۸)

اگرچه كلمه لعن در ظاهر آيه شريفه نيامده است شايد امامعليه‌السلام آن را از قول خداوند متعال كه مى فرمايد، اولئك هم الخاسرون استفاده فرموده است واز بواطن قرآن محسوب مى شود كه استفاده از باطن قرآن مخصوص ائمه اطهار «عليهم‌السلام » است آنان هستند كه معانى واقعى (ظاهر و باطن) قرآن را عالم هستند و لذا امام باقرعليه‌السلام به فرزند بزرگوارش ‍ فرمودند با قاطع رحم رفيق مباش كه او مورد لعن خداوند است انسانى كه فاسق مى شود واز راههاى عقلانى خارج مى شود و خودش را به مرحله اى از سقوط مى رساند كه چيزهايى كه ممكن بود او را به كمال و هدايت و فضايل اخلاقى برساند (مانند اصلاح در روى زمين وصله رحم و مراعات پيمان خداوندى) همان چيزها باعث گمراهى و سقوط او بشود (مانند قطع رحم و افساد در روى زمين و پيمان شكنى با خداوند) آن وقت همچو انسانى مورد لعن خداوند قرار خواهد گرفت كه مى فرمايد: و الذين ينقضون عهداللّه من بعد ميثاقه، و يقطعون ما امر اللّه به ان يوصل و يفسدون فى الارض اولئك لهم اللعنه و لهم سوالدار.(۳۹)

يعنى آنها كه عهد الهى را پس از محكم كردن مى شكنند و پيوندهايى را كه خدا دستور به برقرارى آن داده قطع مى كنند و در روى زمين فساد مى نمايند لعنت براى آنهاست و بدى «و مجازات» سراى آخرت.

اما رواياتى كه دلالت مى كند بر حرمت قطع رحم فراوان است و ما چند روايت را در اينجا مى آوريم.

۱- عن عبداللّه سنان قال : قلت لابى عبداللّهعليه‌السلام ، ان لى ابن عم اصله فيقطعنى حتى لقد هممت لقطيعته اياى ان اقطعه اتاذن لى قطعه قال : انك اذا وصلته و قطعك وصلكما اللّه عزوجل جميعا و ان قطعته و قطعك وصلكما اللّه عزوجل جميعا و ان قطعته و قطعك قطعكما اللّه(۴۰)

عبداللّه بن سنان مى گويد به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : پسر عمويى دارم كه هرچه با پيوند برقرار مى كنم او از من قطع رابطه مى كند تا اينكه تصميم گرفتم به خاطر قطع رابطه او من هم از او قطع رابطه نمايم آيا به من اجازه مى فرماييد از او قطع رابطه كنم امامعليه‌السلام فرمودند: اگر شما با او پيوند برقرار كنى و او از شما قطع رابطه نمايد خداوند شما را باهم مى پيوندد و اما اگر شما از او قطع رابطه نمايى و او هم از شما قطع رابطه كند خداوند از هردوى شما قطع خواهد فرمود.

علامه مجلسى ره توضيحى دارند كه مى فرمايد اين پيوند شما شايد سبب شود براى بيدارى او والا يعنى اگر بيدار نشود و قطع رحم را ادامه دهد اين باعث كوتاهى عمر او و عقوبت آخرت براى او خواهد بود و بر اين نظريه كلام مولا اميرالمومنينعليه‌السلام راهم شاهد مى آورد كه حضرت فرمودند

به دشمنت احسان كن كه اين احسان شما يكى از دو پيروزى را بر شما به ارمغان خواهد آورد يا او از دشمنى با شما دست برمى دارد يا باقى مى ماند و مستحق عقوبت و رسوائى خواهد بود.(۴۱)

۲- عن ابى عبداللّهعليه‌السلام قال : قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله لا تقطع رحمك وان قطعك.(۴۲)

امام صادقعليه‌السلام فرمود: رسول خدا فرمودند: با خويشاوندانت قطع رابطه مكن اگرچه آنان از شما قطع رابطه كنند.

۳ - عن ابى عبداللّهعليه‌السلام قال : كفر باللّه من تبرا من نسب وان دق.(۴۳)

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: آن كس كه از نسب خود اگرچه پست هم باشد بيزارى جويد به خداوند كافر شده است. مرحوم مجلسى مى فرمايد وان دق يعنى ولو نسب دور باشد.

و مرحوم علامه مجلسى در اين روايت كه امامعليه‌السلام فرمودند بيزارى جستن از نسب باعث كفر مى شود در كفر چند احتمال ذكر كرده است :

۱- مراد گناه كبيره است.

۲- مراد كسانى است كه قطع رحم را حلال مى دانند چون كسى كه قطع رحم را حلال بداند كافر است.

۳- مراد از كافر در اينجا يعنى كفران نعمت كننده چون قطع رحم كننده به نعمت صله رحم كافر شده و كفر ان نعمت كرده است.

۴- مراد اين است كه اين كفر و بيزارى شبيه كفر است چون اين كار يعنى قطع رحم كارى است كه مشابهت به كار كافر دارد چون كفار در جاهليت قطع رحم مى كردند و در آخر مى فرمايد در اين كه قاطع رحم كافر به خداست به يكى آن معناى چهارگانه كه در بالا بيان كرديم فرق نمى كند بين پدر و فرزند و يا غير اينها باشد، اينها مجموع احتمالاتى بود كه مرحوم مجلسى در كفر باللّه داده است.(۴۴)

۵- عن الصادقعليه‌السلام عن ابائهعليهم‌السلام قال : قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله اذا ظهر العلم و احترز العمل و اتلف الا لسن و اختلف القلوب و تقاطعت الارحام هناك لعنهم اللّه فاصمهم و اعمى ابصارهم.(۴۵)

امام صادقعليه‌السلام نقل فرمود از پدران بزرگوارشان كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند وقتى دانش آشكار شود و عمل به آن نشود و زبانها باهم باشند اما قلوب و دلهاى آنها با هم اختلاف داشته باشند واز خويشاوندان قطع رابطه كنند آن وقت است كه خداوند بر آنان لعنت مى كند و آنها را كر كور مى گرداند، كه حق را نمى شنوند و حقيقت را نمى توانند ببينند يعنى به علم عمل نكردن (عالم بى عمل) و زبان با قلب و دل يكى نبودن (منافق) واز خويشاوندان قطع كردن مجموع اينها باعث اين مى شود كه انسان از ديدن و شنيدن حقيقت عاجز باشد.

۶- عن ابى جعفرعليه‌السلام قال، قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ، فى كلام له اياكم و عقوق الوالدين فان ريح الجنه يوجد من مسيره الف عام ولا يجدها عاق ولا قاطع.(۴۶)

رسول خدا فرمودند: بپرهيزيد از عاق والدين و قطع نمودن از خويشاوندان به درستى كه بوى بهشت از مسير يكهزار سال به مشام انسان مى رسد اما عاق والدين و قطع رحم كننده هرگز آن را استشمام نمى كند.

۷- عن عنبسه العابد قال جاء رجل فشكى الى ابى عبداللّهعليه‌السلام اقاربه فقال له : اكظم غيظك و افعل فقال : انهم يفعلول و يفعلون، فقال، اتريد ان تكون مثلهم فلا ينظر اللّه اليكم.(۴۷)

راوى مى گويد: مردى خدمت امام صادقعليه‌السلام آمد واز نزديكان و خويشاوندان خود به آن حضرت شكايت نمود حضرت به وى فرمود، خشمت را فرو نشان و كارت را انجام ده (يعنى دائما «خشمت را فرو نشان و در صدد انتقام بر ميا» عرض كرد آنان مى كنند (آنچه را كه مى خواهند) و مى كنند (و شما به من دستور فرو نشاندن خشمم را مى دهيد)؟ امامعليه‌السلام فرمودند: آيا تو هم مى خواهى مانند آنان باشى تا خداوند توجهى به شما نكند.

مرحوم مجلسى در ذيل روايت شرح مى دهند و مى فرمايد: يعنى خداوند رحمت خود را از همه شما در دنيا و آخرت باز مى دارد ولى اگر شما با آنان پيوند برقرار كرديد يا آنان دست از آزار تو بردارند آن وقت رحمت خداوند شامل همه شما مى شود و تو به آن سزاوارترى و در صورتى كه آنان دست از آزار شما بر ندارند آن وقت رحمت خداوند مخصوص تو خواهد بود و هيچ انتقامى براى تو بهتر از اين نيست.(۴۸)

جمله آخر اين روايت كه مى فرمايد خداوند نظر مى كند به شما اين ظاهر است در اين معنى كه «قطع رابطه نمودن شما» مورد خشم و غضب خداوند است و مبغوضيت اين عمل در حد حرمت است.

۸- عن الجهم بن الحميد قال : قلت لابى عبداللّهعليه‌السلام : تكون لى القرابه على غير امرى الهم على حق الرحم لا يقطعه شيئى و اذا كانوا على امرك كان لهم حقان : حق الرحم و حق الاسلام.(۴۹)

جهم بن حميد مى گويد: به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : خويشاوندانى دارم كه دين مرا ندارند و در دين اسلام نيستند».

آيا آنان بر من حقى دارند، امامعليه‌السلام فرمودند: آرى خويشاوندى را چيزى قطع نمى كند و اگر همدين تو باشند دو حق پيدا مى كنند! حق خويشاوندى و حق اشتراك در اسلام.

۹- وفى روايه يونس بن يعقوب قال : سمعت الصادق جعفر بن محمد عليهماالسلام : يقول فى حديث يا يونس ملعون ملعون من اذى جاره... ملعون ملعون قاطع رحم.(۵۰)

يونس مى گويد از امام صادقعليه‌السلام شنيدم در ضمن حديثى دوبار فرمودند: اى يونس از رحمت خداوند دور است كسى كه همسايه اش را اذيت كند و باز دوبار فرمودند از رحمت خداوند دور است كسى كه از خويشاوندش قطع رابطه كند.

از آنجائى كه اين دو روايت شريفه براى مومنين خالى از فايده نيست ما ترجمه كامل روايت را از وسائل الشيعه مرحوم شيخ حر عاملى «ره» مى آوريم.

يونس بن يعقوب مى گويد از امام صادقعليه‌السلام شنيدم در ضمن حديثى «كه از موارد زير را محض تاكيد دوبار فرمودند از رحمت خدا دور است» از رحمت خداوند دور است « كسى كه همسايه اش را اذيت كند و از رحمت خداوند دور است كسى كه برادر ايمانى او، او را به صلح و سازش دعوت كند ولى اجابت نكند، واز رحمت خداوند دور است كسى كه آشنا با قرآن باشد در عين حال اصرار بر شمر خمر داشته باشد «يعنى شراب بخورد» واز رحمت خداوند دور است كسى كه علىعليه‌السلام را دشمن داشته باشد به درستى كه علىعليه‌السلام را كسى دشمن نمى دارد مگر اينكه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله را دشمن داشته باشد و كسى كه رسول خدا را دشمن داشته باشد مورد لعنت خداوند قرار خواهد گرفت هم در دنيا وهم در آخرت و از رحمت خدا دور است كسى كه مومنى را به كفر نسبت دهد مانند كسى است كه خودش كفر گفته باشد واز رحمت خداوند دور است زنى كه شوهرش را اذيت كند و سعادتمند است زنى كه به شوهرش اكرام كند و اذيتش نكند در تمام احوال زندگانيش واز رحمت خداوند دور است كسى كه قطع رحم كند واز رحمت خداوند دور است كسى كه سحر و ساحرى را تصديق كند واز رحمت خداوند دور است كسى كه بگويد ايمان فقط با زبان گفتن است بدون داشتن عمل واز رحمت خداوند دور است كسى كه خداوند به او مالى بدهد ولى او انفاق نكند چيزى را آيا نشنيده اى كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند، يك درهم صدقه از ده شب نماز خواندن افضل است و حضرت فرمودند كه از رحمت خداوند دور است كسى كه پدر و مادرش را بزند واز رحمت خداوند دور است كسى كه عاق والدين باشد و از رحمت خداوند دور است كسى كه به مسجد وقار و احترام قائل نباشد.(۵۱)

۱۰ - عن حذيفه بن منصور قال : قال ابو عبداللّهعليه‌السلام اتقو الحالقه فانما تميت الرجال قلت، ومالحالقه؟ قال : قطيعه الرحم.(۵۲)

امام صادقعليه‌السلام فرمودند: بپرهيزيد از«حالقه» به درستى كه آن مردان را از بين مى برد حذيفه مى گويد از امامعليه‌السلام پرسيدم حالقه چيست؟ فرمودند قطع رابطه كردن با خويشاوند است.

۱۱- قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله عن جبرئيلعليه‌السلام عن اللّه عزوجل قال : لا تنزل الرحمه على قوم فهيم قاطع الرحم.(۵۳)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله از جبرئيلعليه‌السلام او از خداوند متعال نقل مى كند كه فرمودند: رحمت نازل نمى شود بر جمعى كه در داخل آن جمع قاطع رحم «كسى كه از خويشاوندش ‍ قطع رابطه كند» وجود داشته باشد.

۱۲- عن رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : انه قال : قطيعه الرحم تحجب الدعاء.(۵۴)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند قطع ارتباط با خويشاوند، مانع بول دعا و نيايش مى شود.

۱۳- قال علىعليه‌السلام : قطيعه الرحم تزيل النعم.

علىعليه‌السلام فرمودند: قطع ارتباط با خويشاوند نعمت را زائل مى سازد.

(۵۵)

۱۴- قال رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله : ما من ذنب اجدر ان يعجل اللّه لصاحبه العقوبه فى دنيا مع ما ادخره فى الاخره من البغى و قطيعه الرحم.(۵۶)

رسول خدا فرمودند: گناهى نيست كه سزاوار باشد خداوند شتاب كند در عذاب صاحب آن در دنيا افزون بر عذابى كه براى آخرتش ذخيره كرده است از ستم و قطع ارتباط با خويشاوند.

توضيح : ستم و قطع رحم آثار سوء و نتيجه منفى دارند در دنيا انسان را قبل از مجازات در آخرت گرفتار مى كنند و در صورتى كه از ظلم و ستمى كه مرتكب شده و قطع رحم كرده توبه نكرده باشد در آخرت هم مجازات مى شود.

۱۵- عن ابى بصير قال : سالت ابا عبداللّهعليه‌السلام : عن الرجل يصرم (اى يقطع) ذوى قرابته ممن لا يعرف الحق؟ قال : لا ينبغى له ان يصرمه.(۵۷)

ابوبصير مى گويد از امام صادقعليه‌السلام پرسيدم از مردى كه از خويشاوندانش به خاطر اينكه مذهب حق را نمى شناسند - يعنى شيعه نيستند - قطع ارتباط كند امامعليه‌السلام فرمودند سزاوار نيست كه از آنان قطع ارتباط كند.

۱۶- عن النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله : انه قال لا يدخل الجنه قاطع رحم.

رسول خدا فرمودند: كسانى كه با خويشاوندانش قطع ارتباط كند وارد بهشت نمى شود.

۱۷- امام صادقعليه‌السلام فرمودند: مردى خدمت رسول خدا آمد عرض كرد يا رسول اللّه من اقوامى دارم كه اگر با آنان رفت و آمد داشته باشم شخصيت من ضرر مى بيند و به من دشنام مى دهند مى خواهم از آنان قطع ارتباط كنم حضرت فرمودند: آن وقت خداوند هم از همه شما قطع خواهد فرمود اين روايت را محدث بزرگوار مرحوم كلينى «ره» در كتاب شريف اصول كافى نقل فرموده است، اما عين روايت(۵۸)

فقال : يا رسول اللّه اهل بيتى ابوا الا توثبا على و قطيعه لى و شتيمه، فارفضهم؟ قال : اذا يرفصكم اللّه جميعا قال : فكيف اصنع؟ قال : تصل من قطعك و تعطى من حرمك و تعفو عمن ظلمك، فانك اذا فعلت ذالك كان لك من اللّه عليهم ظهير.(۵۹)

ترجمه : امام صادقعليه‌السلام فرمود: مردى خدمت رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله آمد گفت يا رسول اللّه فاميل من تصميم گرفته اند بر من حمله كنند و از من قطع ارتباط كنند و دشنامم دهند آيا من حق دارم آنان را ترك كنم واز آنان دور شوم فرمودند در آن صورت خدا هم شما را ترك مى كند عرض كرد پس چه كنم؟ حضرت فرمودند شما پيوند برقرار كنيد با هر كه با شما قطع ارتباط كند و عطا كن به هر كه تو را مرحوم كند و گذشت كن با هركه به تو ستم كند براى اينكه اگر شما اين كارها را انجام داديد خداوند شما را بر آنان يارى مى دهد.

مرحوم علامه مجلسى توضيحى دارند كه مى فرمايد: اينكه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند در آن صورت خداوند همه شما را ترك مى كند ترك خداوند كنايه از صلب كردن رحمت و نصرت خود از شما است و نازل كردن عقوبت و عذاب، بر شما است و مراد از ظهير در اينجا كمك الهى و ملائكه و خوبان مومنين است.(۶۰)

۱۸- عن بعض اصحابنا عن ابى عبداللّهعليه‌السلام قال : قلت له ان اخوتى و بنى عمى قد ضيقوا على الدار و الجاونى منها الى بيت ولو تكلمت اخذت ما فى ايديهم قال! فقال لى اصبر فان اللّه سيجعل لك فرجا قال : فانصرفت و وقع الوباء فى سنه احدى و ثلاثين (و مائه) فماتوا و اللّه كلهم فما بقى منهم احد، فقال : هو بماصنعوا بك و بعقوقهم اياك و قطع رحمهم بتروا اتحب انهم بقوا و انهم ضيقوا عليك؟ قال : قلت اى واللّه.(۶۱)

از برخى از اصحاب نقل شده است كه مى گويد به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم برادران و عموزادگان خانه ام را بر من تنگ كرده اند واز همه آن خانه مرا به يك اطاق، پناهنده كرده اند، و من چنانچه در اين باره اقدام كنم آنچه در دست آنها است مى گيرم، آن حضرت فرمودند صبر كن زيرا خداوند برايت گشايشى فراهم خواهد فرمود.

مى گويد من منصرف شدم وبائى در سال صد و سى و يك آمد و به خدا سوگند همگى آنان مردند و يك نفر از آنان هم باقى نماند مى گويد من بيرون آمدم و به نزد آن حضرت رفتم كه بر امام صادقعليه‌السلام وارد شدم فرمود حال اهل خانه ات چطور است؟ عرض كردم به خدا سوگند همه آنان مردند و يك نفر هم از آنها زنده نماند حضرت فرمود اين براى آن كارى بود كه به تو كردند و براى آن آزارى كه به تو رساندند و قطع رحمى كه كردند در نتيجه نابود شدند، آيا مى خواستى كه زنده باشند و بر تو تنگ بگريند، عرض كردم : آرى به خدا سوگند.

۱۹- فى وصيت الصادقعليه‌السلام لعبداللّه بن جندب، يا ابن جندب! صل من قطعك و اعط من حرمك و احسن الى من اساء اليك و سلم على من سبك و انصف على من خاصمك و اعف عمن ظلمك كما انك تحب ان يعفى عنك فاعتبر بعفواللّه عنك.(۶۲)

در وصيت امام صادقعليه‌السلام به فرزند جندب آمده است كه حضرت فرمودند اى پسر جندب پيوند برقرار كن با كسى كه از تو قطع رابطه كرده است و بخشش كن به كسى كه محرومت كرده است و احسان كن به كسى كه به تو بدى كرده است و سلام كن به كسى كه دشنامت داده است و منصفانه رفتار كن با دشمنت و عفو كن از كسى كه به تو ستم روا داشته است آن طورى كه دوست دارى از شما عفو شود عبرت و پند بگير از عفو خداوند از تو.

يعنى خداوند همان طورى كه از گناهان تو عفو مى كند و شما را براى گناهانت گرفتار نمى كند و نعمتهاى فراوانش را از شما قطع نمى كند شما هم از بدى مردم مخصوصا اگر خويشاوند باشد عفو كن چون يك صفت خداپسندانه است.

در اول روايت امامعليه‌السلام فرمود پيوند برقرار كن با كسى كه از شما قطع ارتباط كرده است در روايتى از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله آمده است كه حضرت فرمودند: اگر بعد از قطع ارتباط شما پيوند برقرار كنيد سپس اقوامت از شما قطع كنند آن وقت براى شما از طرف خداوند كمك خواهد شد بر عليه آنها.(۶۳)

مرحوم صاحب جواهر وقتى معاصى و گناهانى كه به آنها وعده عذاب داده شده مى شمارد مى فرمايد نهم قطع ارتباط با خويشاوندان است.(۶۴)

۲۰ - امام باقرعليه‌السلام فرمودند: سه خصلت است كه صاحب آنها قبل از مرگشان و بال و سزاى آنها را خواهند ديد، ۱ - ظلم و ستم ۲ - قطع ارتباط با خويشاوندان ۳ - قسم دروغ.(۶۵)

۲۱ - عن ابى جعفرعليه‌السلام قال : وجدنا فى كتاب رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله اذا ظهر الزنا من بعدى كثر موت الفجاه و اذا طفف المكيال و الميزان اخذهم اللّه باالسنين و النقض و اذا منعو الزكاه منعت الارض بر كتها من الزرع و الثمار و المعادن كلها و اذا جاروا فى الاحكام تعاونوا على الظلم و العدوان و اذا نقضو العهد سلط اللّه عليهم عدوهم و اذا قطعو الارحام جعلت الاموال فى ايدى الاشرار و اذا لم يامروا بالمعروف، و لم ينهوا عن المنكر و لم يتبعو الاخيار من اهل بيتى سلط اللّه عليهم شرارهم فيدعو خيار هم فلا يستجاب لهم.(۶۶)  امام باقرعليه‌السلام فرمودند، كه در كتاب رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله يافتم (نوشته بود) هرگاه پس از من زنا پديدار شود مرگ ناگهانى فراوان مى شود و هرگاه از پيمانه و ترازو كم كنند خداوند آنان را به قحطى و كمى خوار و بار و ساير وسايل زندگى گرفتار مى كند و هرگاه از دادن زكات دريغ كنند زمين بركات خود را از زراعت و ميوه ها و معادن منع مى كند و هرگاه در احكام به ناحق حكم كند همكارى در ستم و عدوان خواهند كرد و به ستم همديگر دچار مى شوند، وقتى پيمان شكنى مى كنند خداوند دشمنشان را بر آنان مسلط مى كند وقتى كه قطع رحم مى كنند خداوند اموال و ثروتها را در دست اشرار قرار مى دهد وقتى امر به معروف و نهى از منكر را ترك نمايند و پيروى از نيكان اهل بيتعليه‌السلام من ننمايند خداوند اشرار آنان را بر ايشان مسلط مى كند پس نيكان آنان دعا مى كند و هرگز مستجاب نمى شود. مرحوم علامه مجلسى توضيحى دارند كه مى فرمايد: قطع رحم سبب افتادن اموال در دست اشرار مى شود و براى آن اسباب ظاهرى و باطنى وجود دارد از جمله اسباب ظاهرى آن اين است كه آنان در جلوگيرى از ستم همكارى نمى كنند پس اشرار بر آنان مسلط و اموال آنان را غارت مى كنند و اين به تجربه ثابت شده است كه آنان نزاع مى كنند و شكايت مى برند پيش حكام جور و به وسيله رشوه اموالشان در دست اشرار قرار مى گيرند و سبب باطنى آن هم قطع لطف خداوند است از ايشان.(۶۷)

از مجموع اين روايات حرمت قطع ارتباط خويشاوندى روشن مى شود و قطع رحم از گناهان كبيره است و مومنين بايد از آن اجتناب كنند و دستور الهى را مراعات كنند و پيوند خويشاوندى را در تمام مراتب آن انجام دهند كه مورد رضايت خداوند و ائمه (اطهارعليهم‌السلام ) قرار خواهند گرفت انشاء اللّه.