حرف : خ

خاموشى و حفظ زبان

(۱) امام رضاعليه‌السلام فرمود: همانا خاموشى يكى از درهاى حكمت است؛ همانا خاموشى محبت مى آورد و راهنماى هر امر خيرى مى باشد (زيرا انسان با تفكر به هر خيرى مى رسد و خاموشى زمينه بسيار خوبى براى تفكر است).(۱۶۷)

(۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: شيعيان ما بى زيانند (كم گوى و گزيده گويند).(۱۶۸)

(۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: زبانت را جز از خير، خاموش ‍ دار.(۱۶۹)

(۴) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نجات مؤمن در نگهداشتن زبانش ‍ باشد.(۱۷۰)

(۵) امام باقرعليه‌السلام فرمود: ابوذر - رحمة الله - مى گفت : اى دانشجو! همانا اين زبان كليد خير و كليد شر است، پس همچنان كه بر طلا و نقره ات مهر مى زنى، بر زبانت هم مهر بزن.(۱۷۱)

(۶) امام صادقعليه‌السلام فرمود: روزى نيست جز آن كه هر عضوى از اعضاى تن در برابر زبان فروتنى كند و بگويد: تو را به خدا سوگند! مبادا به سبب تو عذاب ببينيم.(۱۷۲)

(۷) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: كسى كه سخنش را از عملش ‍ نشمارد، خطاهايش زياد شود و عذابش فرا رسد.(۱۷۳)

(۸) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: اگر در چيزى نحسى باشد، در زبان است.(۱۷۴)

(۹) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه سخنش را از كردارش ‍ بداند، سخن گفتنش كم شود، مگر درباره آنچه برايش سودمند باشد.(۱۷۵)

خودبينى و عجب

(۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: همانا خدا دانست كه ارتكاب گناه براى مؤمن از خودبينى بهتر است و اگر چنين نبود هرگز مؤمنى به گناه دچار نمى شود.(۱۷۶)

(۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه را خودبينى فرا گيرد، هلاك شود.(۱۷۷)

خوش خلقى

(۱) امام باقرعليه‌السلام فرمود: كامل ترين مردم از لحاظ ايمان خوش ‍ خلق ترين آنهاست.(۱۷۸)

(۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: روز قيامت در ترازوى كسى چيزى بهتر از حسن خلق گذاشته نمى شود.(۱۷۹)

(۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: آن كه خلق نيكو دارد پاداش ‍ روزه گير شب زنده دار دارد.(۱۸۰)

(۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداى تبارك و تعالى به يكى از پيغمبرانش وحى فرمود: كه خوش خلقى گناه را آب مى كند، چنان كه خورشيد يخ را آب مى كند.(۱۸۱)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: اخلاق بخششى است كه خداى به مخلوقش عطا مى كند و بخشى از آن غريزى و فطرى و برخى از آن (وابسته به) نيت (آدمى) است (يعنى با تصميم و اكتساب و تمرين حاصل مى شود و غريزه و فطرت ثانوى مى گردد. )(۱۸۲)

(۶) يكى از اصحاب به امام صادقعليه‌السلام عرض كرد: تعريف حسن خلق چيست؟ فرمود: اين كه فروتنى كنى و خوش سخن باشى و با برادرت با خوشرويى برخورد كنى.(۱۸۳)

خوش رفتارى با پدر و مادر

(۱) ابو ولاد حناط (گندم فروش) گويد: از امام صادقعليه‌السلام از قول خداى عزّو جل : «و به والدين احسان كنيد) (اسراء (۱۷) آيه ۲۳) پرسيدم كه اين احسان چيست؟

فرمود: احسان اين است كه به خوشى با آنها يار باشى، و آنها را وا ندارى كه آنچه را نياز دارند از تو بخواهند و اگر چه توانگر باشند (يعنى حوائج آنها را نگفته فراهم كنى) مگر نيست كه خدا - عزوجل - مى فرمايد: «به احسان كردن نرسيد تا آنكه از آنچه دوست داريد انفاق كنيد» (آل عمران (۳) آيه ۹۲) گويد: سپس امام صادقعليه‌السلام فرمود: و اما قول خدا - عزوجل -: «اگر چنانچه يكى از آنها يا هر دو نزد تو به دوران پيرى رسيدند به آنها اف مگو و با آنها درشتى مكن» (اسراء (۱۷) آيه ۲۳) فرمود: يعنى اگر تو را به تنگ آوردند به آنها مگو اف و اگر تو را زدند با آنها درشتى مكن، فرمود: «و به آنها با احترام سخن بگو» فرمود: يعنى اگر تو را زدند به آنها بگو: خدا شما را بيامرزد، اين است گفتار كريمانه و محترامانه، فرمود: «از روى مهربانى در برابر آنها زبونى و فروتنى كن»فرمود: يعنى چشم به آنها خيره مكن و جز با مهر و دلسوزى به آنها نگاه مينداز و او از خود را بر آواز آنها ميفراز، و دست بالاى دست آنها مدار و بر آنها پيشى مگير.(۱۸۴)

(۲) رسول (الله -صلى‌الله‌عليه‌وآله - فرمود: پدر و مادرت را فرمان برو به آنها نيكى كن، زنده باشند يا مرده، و اگر دستور دادند كه از همسر و دارايى ات دورى گزين، اين كار را بكن كه از ايمان است.(۱۸۵)

(۳) مردى از رسول خدا -صلى‌الله‌عليه‌وآله - پرسيد: حق پدر بر فرزندش چيست؟ فرمود: او را به نامش نخواند و جلوش راه نرود و پيش از او ننشيند و باعث دشنام او نشود (كارى نكند كه مردم پدرش را دشنام دهند).(۱۸۶)

(۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: چه چيز مانع مى شود كه مردى از شما به پدر و مادرش در حيات و مرگشان نيكى كند: از جانب آنها نماز بخواند و صدقه و حج گذارد و روزه بگيرد، تا آنچه كرده (ثوابش) به ايشان برسد و خود نيز همان را دريافت دارد. تا خداوند به سبب نيكى و صله او خير فراوانى روزى اش كند.(۱۸۷)

(۵) مردى به امام صادقعليه‌السلام عرض كرد: پدر و مادر من مخالف (شيعه) مى باشند، حضرت فرمود: با آنها خوش رفتارى كن، چنان كه با مسلمانهاى دوست خوش رفتارى مى كنى.(۱۸۸)

(۶) امام باقرعليه‌السلام فرمود: همان بنده اى نسبت به پدر و مادر خويش در زمان حياتشان نيكوكار است، سپس آنها مى ميرند و او بدهى آنها را نمى پردازد و براى آنها آمرزش نمى خواهد، لذا خدا او را (نسبت به والدين) عاق و نافرمان محسوب مى كند و بنده ديگر در زمان حيات پدر و مادر خود عاق آنها است و نسبت به آنها نيكى نمى كند، ولى چون درگذشتند، بدهى آنها را مى پردازد و براى آنها آمرزش مى خواهد و خداوند او را نيكوكار محسوب مى نمايد.(۱۸۹)

خير خواهى براى مؤمنان

(۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: بر مؤمن واجب است كه در حضور و غياب خير خواه مؤمن باشد.(۱۹۰)

(۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر مردى از شما بايد خيرخواه برادرش باشد، همان گونه كه خيرخواه خويشتن است.(۱۹۱)

(۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: بزرگترين مردم از لحاظ مرتبه نزد خدا در روز قيامت كسى است كه براى خيرخواهى مردم در زمين، بيشتر دوندگى كند.(۱۹۲)

(۴) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه در پى انجام حاجت برادر دينى خود برود، ولى براى او خيرانديشى نكند، به خدا و رسولش ‍ خيانت كرده است.(۱۹۳)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه با برادر (دينى) خود مشورت كند؛ و او نظر خالص و بى غرضانه اى به او ارائه ندهد، خداوند عقل و تدبيرش را از او بگيرد.(۱۹۴)

حرف : د

دروغ گفتن

(۱) امام سجادعليه‌السلام فرمود: از دروغ كوچك و بزرگ - چه جدى و چه شوخى - بپرهيزيد، زيرا كسى كه در چيزى كوچك دروغ گفت، به دروغ بزرگ نيز جراءت پيدا كند.(۱۹۵)

(۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: خدا براى بدى قفلهايى قرار داده، و كليدهاى آنها را شراب قرار داده و دروغ بدتر از شراب است.(۱۹۶)

(۳) امام باقرعليه‌السلام فرمود: دروغ ويران كننده ايمان است.(۱۹۷)

(۴) امام باقرعليه‌السلام فرمود: اولين كسى كه دروغ را تكذيب كند، خداوند است، سپس دو فرشته كه با او هستند، سپس خود شخص كه به دروغگويى خود واقف است.(۱۹۸)

دشنام گويى

(۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: دشنام گوى مؤمن مانند كسى است كه در پرتگاه هلاكت است.(۱۹۹)

(۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: دشنام گويى به مؤمن نافرمانى و تبهكارى است.(۲۰۰)

(۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: به مردم دشنام مى دهيد، تا ميان آنان دشمنى ايجاد نشود.(۲۰۱)

(۴) امام موسى كاظمعليه‌السلام فرمود: درباره دو مردى كه به هم دشنام دهند، فرمود: آن كه دشنام آغاز كند ستمكارتر است، و گناه و او و گناه رفيقش به گردن اوست تا زمانى كه از ستم ديده معذرت بخواهد.(۲۰۲)

(۵) امام باقرعليه‌السلام فرمود: لعنت چون از دهان كسى بيرون آيد (در هوا) مردد ماند، پس اگر جايى پيدا كرد (در آن قرار گيرد) وگرنه به گوينده برگردد(۲۰۳)

۶) امام باقرعليه‌السلام فرمود: هيچ انسانى رو در روى مؤمنى به او طعن نزند، جز اين كه به بدترين مرگها بميرد، و سزاوار است، كه روى خير (و سعادت) را نبيند.(۲۰۴)

دعا

دعا براى برادران دينى در پشت سر آنان

(۱) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: دعايى كه بيشتر اميد استجابت آن مى رود و زودتر به اجابت مى رسد، دعا در پشت سر برادر دينى است.(۲۰۵)

(۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: دعاى انسان در غياب برادر (دينى)اش روزى را فراوان كند و از (امور) نامطلوب جلوگيرى كند.(۲۰۶)

(۳) امام باقرعليه‌السلام فرمود: چيزى نزد خدا بهتر از اين نيست كه از آنچه نزد اوست از او درخواست شود و كسى نزد خدا مغبوض تر نيست از آن كس كه از عبادت او تكبر ورزد (و سرپيچى كند) و از آنچه نزد اوست درخواست نكند.(۲۰۷)

(۴) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه از فضل خدا درخواست نكند، نيازمند و فقير گردد.(۲۰۸)

(۵) حصرت صادقعليه‌السلام فرمود: پيوسته دعا كنيد؛ زيرا به هيچ چيز مانند آن به خدا نزديك نشويد.(۲۰۹)

دعا، سلاح مؤمنان

(۶) رسول خدا -صلى‌الله‌عليه‌وآله - فرمود: دعا سلاح مؤمن و ستون دين و نور آسمانهاست.(۲۱۰)

(۷) اميرالمؤمنين -عليه‌السلام فرمود: دعا كليدهاى نجات و گنجينه هاى رستگارى است و بهترين دعا آن دعايى است كه از سينه اى پاك و دلى پرهيزكار برآيد.(۲۱۱)

(۸) اميرالمؤمنين -عليه‌السلام فرمود: دعا سپر مؤمن است و هرگاه درى را بسيار كوبيدى، به روى تو باز شود.(۲۱۲)

(۹) حضرت رضا -عليه‌السلام هميشه به اصحاب خود مى فرمود: پيوسته ملازم سلاح پيامبران باشيد و آن دعاست.(۲۱۳)

(۱۰) حضرت صادق -عليه‌السلام فرمود: دعا از نيزه نافذتر است.

دعا، دفع كننده بلا و قضا

(۱۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: دعا قضايى را كه از آسمان نازل گرديده، و به سختى استوار گشته، باز گرداند.(۲۱۴)

(۱۲) امام سجادعليه‌السلام فرمود: همانا دعا و بلا تا روز قيامت با هم رفاقت كنند، و همانا دعا، بلايى را كه به سختى استوار شده برگرداند.(۲۱۵)

(۱۳) امام سجادعليه‌السلام فرمود: دعا، بلا را دفع كند، چه نازل شده باشد و چه نازل نشده باشد.(۲۱۶)

ثمرات دعا

(۱۴) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: پيوسته دعا كن؛ زيرا درمان هر دردى دعاست.(۲۱۷)

(۱۵) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: دعا مخزن و گنجينه اجابت است، چنانچه ابر مخزن باران است.(۲۱۸)

(۱۶) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: دعا در حال راحتى و آسايش، نيازمنديهاى زمان گرفتارى را برآورده مى سازد.(۲۱۹)

(۱۷) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه را خوش آيد كه دعايش ‍ در حال سختى به اجابت برسد، بايد در حال راحتى و آسايش بسيار دعا كند.(۲۲۰)

(۱۸) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر گاه دعا كردى، گمان كن كه حاجتت بر در خانه است.(۲۲۱)

(۱۹) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند دعايى را كه از دل غافل بر آيد، اجابت نكند؛ پس هر گاه دعا كردى، از عمق دل دعا كن و يقين داشته باش كه اجابت شود.(۲۲۲)

(۲۰) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: همانا چون بنده دعا كند، خداوند پيوسته در پى حاجت او باشد، مادامى كه آن بنده شتاب نكند.(۲۲۳)

(۲۱) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: به خدا سوگند هيچ بنده اى در دعا به درگاه خدا پافشارى و اصرار نكند، جز آن كه حاجتش را برآورد.(۲۲۴)

(۲۲) حضرت رضاعليه‌السلام فرمود: يك دعاى بنده در پنهانى، برابر با هفتاد دعاى آشكار اوست.(۲۲۵)

(۲۳) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: پدرم هرگاه كه به درگاه خداوند حاجتى داشت، در اين ساعت آن را مى خواست، يعنى اول ظهر (هنگام زوال، كه خورشيد از ميانه آسمان به طرف مغرب متمايل شود. )(۲۲۶)

۲۴) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: بهترين وقتى كه در آن خدا را بخوانيد (و به درگاهش دعا كنيد) سحرها است : و اين آيه را كه درباره گفتار حضرت يعقوبعليه‌السلام است تلاوت فرمود: «گفت به زودى براى شما از پروردگار خود آمرزش خواهم» (يوسف «۱۲» آيه ۹۸) فرمود: (دعا كردن براى آنها را) به سحرگاه تاءخير انداخت (و موكول به وقتى سحر كرد).(۲۲۷)

(۲۵) از حضرت باقرعليه‌السلام درباره آيه : «پس فروتن نشدند براى پروردگار خويش و زارى نكردند» (مؤمنون «۲۳» آيه ۷۶) سؤ ال شد، فرمود: «استكانت» همان فروتنى است، تضرع، بلند كردن و زارى كردن به دانهاست.(۲۲۸)

اجتماع براى دعا و عموميت دادن به آن

(۲۶) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هيچ گاه چهار نفر با هم اجتماع نكرده اند كه براى مطلبى به درگاه خدا دعا كنند، جز اين كه به اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.(۲۲۹)

(۲۷) امام صادقعليه‌السلام فرمود: دعا كننده و آمين گو، در مزد و اجر شريكند.(۲۳۰)

(۲۸) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هرگاه يكى از شماها دعا كند، پس آن را عموميت دهد، (و همه را دعا كند) زيرا كه آن به اجابت نزديك تر است.(۲۳۱)

(۲۹) به امام صادقعليه‌السلام عرض شد: دعاى مردى مستجاب مى شود و سپس به تاءخير مى افتد؟ فرمود: آرى تا بيست سال (ممكن است تاءخير افتد).(۲۳۲)

(۳۰) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: ميان گفته خدا (كه به موسى و هارون در مقابل دعا براى نابودى فرعون و پيروانش فرمود:) «هر آينه دعاى شما به اجابت رسيد (يونس «۱۰» آيه ۸۹) تا نابودى فرعون چهل سال طول كشيد.(۲۳۳)

دل آدمى و حالات آن

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: به درستى كه ساعتى از شب و روز بر دل بگذرد، كه نه در آن كفر است و نه ايمان و مانند پارچه اى كهنه است، سپس فرمود: آيا تو در نفس خودت چنين چيزى را درك نكرده اى؟ فرمود: سپس به دست خداست كه هر طور بخواهد نقطه اى از كفر يا ايمان بر دل زند.(۲۳۴)

(۲) امام موسى كاظمعليه‌السلام فرمود: خداوند دلهاى مؤمنان را پيچيده و بسته به ايمان آفريده (يعنى مانند نامه لوله كرده و خانه بسته كه جز نويسنده نامه و صاحبخانه كسى نداند كه چه در آن است) و هنگامى كه بخواهد آنچه در آن است بدرخشد، به باران حكمت آبيارى اش كند، و بذر علم در آن بكارد، و زارع و سرپرست آن پروردگار جهانيان است.(۲۳۵)

(۳) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: گاهى مردى را مى بينى كه در سخنورى در يك لام يا و او خطا نكند و خطيبى زبردست است، ولى دلش ‍ از شب تاريك و ظلمانى تاريكتر و سياهتر است و گاهى مردى را مى يابى كه نمى تواند آنچه را كه در دل دارد به زبان آورد، اما دلش مانند چراغ نورافشانى كند.(۲۳۶)

(۴) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: دلها سه گونه اند: دل وارونه، كه هيچ خيرى را در خود جا ندهد و آن دل كافر است، و دلى كه در آن نقطه سياهى است، و خوبى و بدى در آن با هم در كشمكش باشند، پس هر كدام از آنها هم سنخ دل باشد بر ديگرى چيره گردد، و دلى باز و گشاده كه در آن چراغهايى است تابناك و نورش تا روز رستاخيز خاموش نگردد و آن دل مؤمن است.(۲۳۷)

(۵) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: همانا اين دلها گاهى سخت شود، و گاهى نرم و هموار گردد.(۲۳۸)

(۶) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هيچ قلبى نيست جز آنكه دو گوش دارد بر سر يكى از آن دو فرشته اى است راهنما و بر سر ديگرى شيطانى است فتنه انگيز، اين فرمانش دهد و آن بازش دارد، شيطان به گناهان فرمانش دهد، و فرشته از آنها بازش دارد.(۲۳۹)

(۷) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: چيزى تباه كننده تر از گناه براى قلب نيست، قلب مرتكب گناهى مى شود و بر آن اصرار مى ورزد تا اينكه بر آن سيطره مى يابد.(۲۴۰)

دنيا

(۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: دنيا خانه كسى است كه خانه ندارد و آنكه عقل ندارد، براى دنيا جمع مى كند.(۲۴۱)

(۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: هر روز فرشته اى ندا در مى دهد كه : (اى) آدميزاد! به دنيا آى براى مردن و گردآورى كن براى نابودى و بساز براى خرابى.(۲۴۲)

(۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله مى فرمود: مرا با دنيا چه كار؟ حكايت من و دنيا حكايت سوارى است كه در روز گرمى درختى برايش به پا شده و او در زير آن درخت خواب كوتاهى مى كند و سپس كوچ مى نمايد و درخت را وا مى گذارد.(۲۴۳)

(۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: در كتاب على - صلوات الله عليه - آمده است كه : حكايت دنيا، حكايت مار است، كه دست ماليدن به آن بسيار نرم و خوشايند است، در حالى كه زهر كشنده اى در درون دارد، مرد عاقل از آن بپرهيزد، و كودك نادان بدان متمايل گردد.(۲۴۴)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: دنيا مانند آب درياست كه هر چه شخص تشنه از آن بيشتر بياشامد، تشنگى اش بيشتر شود، تا آنكه او را بكشد.(۲۴۵)

(۶) امام رضاعليه‌السلام فرمود: عيسى بن مريم - صلوات الله عليه - به حواريين گفت : اى بنى اسرائيل! بر آنچه، از دنيا، از دست شما رفت، افسوس مخوريد، چنانچه اهل دنيا چون به دنياى خود رسند بر دين از دست داده افسوس نخورند.(۲۴۶)

دورويى و نفاق

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه با مسلمان به دو چهره، و دو زبان برخورد كند، روز قيامت در حالى بيايد كه براى او دو زبان آتشين باشد.(۲۴۷)

شرح : مقصود كسانى هستند كه براى جلب نفع دنيوى، نزد هر كس ‍ مطابق تمايلات او سخن گويند و به اصطلاح معروف نان به نرخ روز خورند، كه اين كار باعث حق كشى هاى فراوان مى گردد و عين نفاق است.

۲) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: چه بد بنده اى است آن بنده دو رو و دو زبان، كه در حضور برادرش او را ستايش كند و در پشت سر او را بخورد (و از او بدگويى كند) اگر دارا شود (و ثروتى به چنگ آورد) بر او رشك برد، و اگر گرفتار شود، دست از يارى او بردارد.(۲۴۸)

شرح : مقصود از اينكه حضرت فرمود: «در پشت سر او را بخوريد» يعنى غيبت او را كند، چنانچه خداى تعالى فرمايد: «و غيبت نكند برخى از شما برخى ديگر را؛ آيا يكى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خويش را بخورد؟ همانا آن را ناخوش داريد. (حجرات «۴۹» آيه ۱۲).

(۳) خداى تبارك و تعالى به عيسى بن مريم فرمود:اى عيسى! بايد كه زبانت در پنهانى و آشكار يكى باشد، و همچنين قلب تو. همانا من تو را از نفس خودت مى ترسانم و همين بس كه من (بر حال تو) آگاهم. دو زبان در يك دهان نشايد، و دو شمشير در يك غلاف نگنجد، و دو دل در يك سينه نباشد، نهاد انسان نيز اين چنين است (كه دو عقيده مخالف، در يك ذهن نتواند جايگير شود).(۲۴۹)

دورى از گناه

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: بر شما باد به ورع، زيرا بدانچه نزد خدا هست جز با ورع نتوان رسيد.(۲۵۰)

(۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: كوشش بدون ورع سود نبخشد.(۲۵۱)

۳) امام باقرعليه‌السلام فرمود: سخت ترين عبادت ورع است.(۲۵۲)

(۴) از حضرت صادقعليه‌السلام سؤ ال شد: مرد با ورع كيست؟ فرمود: آنكه از حرامهاى خدا دورى گزيند.(۲۵۳)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: در ضمن آنچه خداى عزوجل با موسىعليه‌السلام مناجات فرمود، اين بود كه فرمود:اى موسى! تقرب جويندگان به چيزى مانند پرهيز از محرماتم، به من تقرب نجسته اند؛ همانا من اقامت در بهشتهاى جاودان را به آنها مباح سازم و كس ديگرى را در اين كار با آنها شريك نگردانم.(۲۵۴)

دوستى دنيا و حرص بر آن

(۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: ريشه و سر هر خطاكارى دوستى دنياست.(۲۵۵)

توضيح : بايد دانست كه دنيا و دوستى آن به خودى خود مذموم نيست، آنچه مذموم است دنيايى است كه انسان را از كسب كمالات و تحصيل آخرت باز دارد و او را به مهالك اندازد و گرنه وسيله بسيارى از سعادتها همين دنيا و دوستى آن است، دنياست كه محل نزول فرشتگان رحمت و خانه پيمبران و جاى تجارت اولياى خدا بوده (چنانچه اميرالمؤمنينعليه‌السلام به آن اشاره فرموده) و روى همين اصل پيمبران و ائمه اطهار از خداى تعالى طول عمر و ماندن در دنيا را طالب بودند، چنانچه در كلام سيدالساجدينعليه‌السلام است كه از خدا طول عمر مى خواهد تا در راه طاعتش صرف نمايد و البته چنين دنيايى عين آخرت است، چنانچه در روايت صحيح از ابن ابى يعفور حديث نقل است كه گويد: به حضرت صادقعليه‌السلام عرض كردم كه ما دنيا را دوست داريم، فرمود: دنيا را براى چه مى خواهى؟ عرض كردم : مى خواهم به وسيله آن تزويج كنم و حج به جاى آورم و بر نان خورهاى خود انفاق كنم، و به برادران دينى خود برسانم و صدقه بدهم، فرمود: اين از دنيا نيست (بلكه) اين آخرت است، پس به طور كلى آنچه از اخبار و آيات استفاده مى شود آن است كه اگر دوستى دنيا باعث فراموشى آخرت و تن پرورى و واگذاردن دستورات الهى و حرص بر لذت و شهوت گناهان و امثال اينها باشد، مذموم است، ولى اگر آدمى دنيا را براى درك سعادت و كسب كمالات و آخرت بخواهد، مذموم نيست، بلكه ممدوح است.

(۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: شيطان پسر آدم را به هر گناه و لغزشى وا مى دارد، پس چون ناتوان و عاجز شود در كنار مال كمين مى كند، و چون آدمى بدان جا رسد، گريبانش را مى گيرد.(۲۵۶)

(۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله درهم و دينار (و دوستى آنها) كسانى را كه پيش از شما بودند، هلاك كردند و هلاك كننده شما نيز همين دو چيز است.(۲۵۷)

(۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند درى از دنيا بر بنده نگشايد، جز اينكه همانند آن درى از حرص بر او بگشايد.(۲۵۸)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: دورترين حالى كه بنده از خدا دارد، اين است كه اندوهى جز شكم و غريزه جنسى نداشته باشد.(۲۵۹)

(۶) و نيز آن حضرتعليه‌السلام فرمود: هر كه بيشتر به دنيا آلوده است، هنگام جدايى از آن حسرت و افسوسش سخت تر است.(۲۶۰)

(۷) حضرت صادقعليه‌السلام مى فرمايد: هر كه به دنيا دل بندد، به سه خصلت دل بسته است، اندوهى كه پايان ندارد، و آرزويى كه به چنگ نيايد و اميدى كه به دان نرسد.(۲۶۱)

دوستى و دشمنى براى خدا

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه براى خدا دوستى و دشمنى كند و (از دارايى خود) بخشش نمايد، از كسانى است كه ايمانش كامل است.(۲۶۲)

(۲) از امام صادقعليه‌السلام سؤ ال شد: آيا حب و بغض از ايمان است؟ فرمود: مگر ايمان چيزى جز حب و بغض است.(۲۶۳)

(۳) امام باقرعليه‌السلام فرمود: هر گاه خواهى بدانى در تو خيرى هست، به قلب خود نظر كن، اگر اهل طاعت خدا را دوست و اهل معصيت خدا را دشمن دارد، در تو خير است، و خدا هم تو را دوست دارد، و اگر اهل طاعت خدا را دشمن و اهل معصيت خدا را دوست دارد، در تو خير نيست و خدا دشمنت دارد و آدمى با كسى (همراه) است كه او را دوست مى دارد.(۲۶۴)

(۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه براى دين دوستى و دشمنى نمى كند، دين ندارد.(۲۶۵)

ديدار برادران

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه براى خدا از برادرش ديدن كند، خداوند فرمايد: مرا ديدن كردى و ثوابت بر من است و به ثوابى جز بهشت برايت خرسند نيستم.(۲۶۶)

(۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: به خاطر خدا به ديدار مؤمن رفتن، از آزاد ساختن ده بنده مؤمن بهتر است.(۲۶۷)

(۳) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: ديدار برادران غنيمت بزرگى است، اگر چه اندك باشند (يعنى اگر چه اين گونه برادران كميابند).(۲۶۸)

دين، عطيه خاص الهى

(۱)امام باقرعليه‌السلام فرمود: همانا خدا دنيا را به كسى كه او را دوست مى دارد و آنكه او را دشمن مى دارد عطا كند، ولى دينش را جز به آنكه دوستش دارد عطا نكند.(۲۶۹)

(۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: سلامتى دين و صحت تن، از مال و ثروت بهتر است.(۲۷۰)

حرف : ذ

ذكر خدا

(۱) امام صادقعليه‌السلام مى فرمود: شيعيان ما آنهايى هستند كه هر گاه تنها باشند، بسيار ياد خدا كنند.(۲۷۱)

(۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه خدا را بسيار ياد كند، خدا او را دوست دارد و هر كه خدا را بسيار ياد كند، براى او دو برات (منشور آزادى) نوشته شود: يكى برات نجات از دوزخ و ديگرى برات رهايى از نفاق.(۲۷۲)

(۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه خدا را بسيار ياد كند، خداوند او را در بهشتش، در كنف رحمت خود جا دهد.(۲۷۳)

(۴) نيز فرمود: خداوند فرمايد: هر كه به سبب ياد من از درخواست چيزى از من غافل شود (به طورى كه درخواست خود را فراموش كند) به او چيزى عطا كنم برتر از آنچه كه به درخواست كننده از من عطا مى كنم.(۲۷۴)

(۵) نيز مى فرمود: خداوند فرموده : هر كه مرا در نهانى ياد كند من او را آشكارا ياد كنم.(۲۷۵)