حرف : ر

راستگويى و اداى امانت

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه زبانش راست باشد، كردارش ‍ پاك است.(۲۷۶)

(۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: پيش از ياد گرفتن حديث، راستگويى بياموزيد.(۲۷۷)

(۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: نخستين كسى كه شخص راستگو را تصديق مى كند، خداوند است كه به راستگويى او واقف است و خودش هم خود را تصديق مى كند و مى داند راستگوست.(۲۷۸)

(۴) امام باقرعليه‌السلام فرمود: همانا مرد (پيوسته) راست مى گويد، تا آنكه خداوند او را صديق (بسيار راستگو) محسوب مى دارد.(۲۷۹)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند هيچ پيغمبرى را مبعوث نفرمود، جز با راستگويى و اداى امانت نسبت به نيكوكار و بدكردار.(۲۸۰)

شرح : مراد اين است كه هر پيغمبرى راستگو و امانت دار بوده و يا آنكه - علاوه بر آن - اگر صاحب شريعت بوده اين دو صفت در برنامه شريعت او نيز بوده است.

(۶) امام صادقعليه‌السلام فرمود: همانا على نزد رسول خدا -صلى‌الله‌عليه‌وآله - به سبب راستگويى و اداى امانت به آن مقام رسيد.(۲۸۱)

(۷) امام صادقعليه‌السلام فرمود: به روزه و نماز مردم فريفته مشويد، زيرا انسان به نماز و روزه شيفته مى شود، تا آنجا كه اگر ترك كند، به هراس ‍ مى افتد، ولى آنها را به هنگام راستگويى و اداى امانت بيازماييد.(۲۸۲)

شرح : گاهى ترس از نارضايتى و اعتراض مردم يا انگيزه هاى دنيوى ديگر، موجب مى شود كه انسان بر نماز و روزه مداومت كند و آنها را ترك ننمايد، پس نماز و روزه معيار كامل و هميشگى صلاح و ترس از خدا نيست.

رضا به قضا

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: داناترين مردم به خدا، راضى ترين آنهاست به قضاى الهى.(۲۸۳)

(۲) على بن الحسينعليه‌السلام مى فرمود: صبر و راضى بودن از خدا، پايه و اساس اطاعت خداست.(۲۸۴)

(۳) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند فرمايد: بنده مؤمنم را به هر حالتى كه بگردانم، برايش خير است، پس بايد به قضاى من راضى باشد و بر بلاى من صبر كند و نعمتهايم را سپاس گزارد تا (نام) او را - اى محمد - در زمره صديقان درگاهم ثبت كنم.(۲۸۵)

(۴) امام سجادعليه‌السلام فرمود: بالاترين درجه يقين پست ترين درجه رضاست.(۲۸۶)

(۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: رسول خدا -صلى‌الله‌عليه‌وآله - هيچ گاه درباره چيزى كه رخ داده و سپرى شده بود، نمى فرمود: كاش غير اين مى بود.(۲۸۷)

روا كردن حاجت مؤمن

(۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: روا ساختن حاجت مؤمن از آزاد كردن هزار بنده، در راه خدا بهتر است و در روايتى آمده است كه بهتر از بيست حج است.(۲۸۸)

(۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر مسلمانى كه حاجت مسلمانى را روا كند، خداى تبارك و تعالى به او خطاب كند كه : ثواب تو به عهده من است و به چيزى جز بهشت برايت راضى نباشم.(۲۸۹)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: در نيكى رساندن به برادران خود، با يكديگر مسابقه گذاريد و اهل نيكى باشيد، زيرا بهشت داراى درى است به نام معروف (نيكى و احسان) و جز كسى كه در زندگى دنيا نيكى كرده، داخل آن نشود.(۲۹۰)

۴) امام موسى كاظمعليه‌السلام مى فرمود: همانا از براى خدا در زمين، بندگانى است كه براى حاجات مردم كوشش مى كنند، اينان روز قيامت در امانند و هر كه به مؤمنى شادى رساند، خدا روز قيامت دلش را شاد سازد.(۲۹۱)

۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: بارى اعتماد داشتن مرد به برادرش ‍ همين بس كه حاجتش را به سوى او برد.(۲۹۲)

۶) امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداوند فرمايد: مردم عيال منند (زيرا ضامن روزى ايشانم) و محبوب ترينشان نزد من كسى است كه نسبت به آنها مهربان تر و در راه حوايجشان كوشاتر باشد.(۲۹۳)

۷) امام صادقعليه‌السلام فرمود: كسى از كمك به برادر مسلمان خود و كوشش رد آن دست بر ندارد و ترك همدردى و هكارى نكند، جز اينكه گرفتار كمك كردن به كسى گردد كه گناهكار است و براى اين يارى كردن نيز اجرى نبرد.(۲۹۴)

روزى بسنده

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: خوشا به حال آن كه مسلمان بوده و زندگى اش به قدر كفاف باشد.(۲۹۵)

۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: بار خدايا! به محمد و آل محمد و دوستداران آنها، پاكدامنى، و به مقدار كفاف، روزى عطا كن.(۲۹۶)

۳) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: آنچه كم باشد و كفايت كند، بهتر است از آنچه فراوان باشد و دل را مشغول سازد.(۲۹۷)

رياست طلبى

۱) امام موسى كاظمعليه‌السلام فرمود: بودن دو گرگ درنده در ميان گله گوسفندى كه شبانان آن هر يك به سويى رفته اند، زيان بخش تر از رياست نسبت به دين مسلمان نيست. (رياست طلبى از دو گرگ درنده به دين مسلمان بيشتر زيان رساند).(۲۹۸)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه رياست طلبد هلاك شود.(۲۹۹)

۳) حضرت صادقعليه‌السلام مى فرمود: بپرهيز از اين رؤ سايى كه رياست را به خود مى بندند، زيرا به خدا سوگند كه كفشها در پس مردى صدا نكند، جز آنكه هلاك شود و هلاك كند.(۳۰۰)

۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: كسى كه رياست را به خود بندد، ملعون است؛ كسى كه به آن همت گمارد، ملعون است؛ كسى كه به فكر آن باشد، ملعون است.(۳۰۱)

رياكارى

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: واى بر تو عباد! از ريا بپرهيز، كه هر كس براى غير خدا كار كند، خدا او را به كسى كه برايش كار كرده واگذارد.(۳۰۲)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر گونه ريايى شرك است، هر كه براى مردم كار كند، پاداشش به عهده مردم است و هر كه براى خدا كار كند، ثوابش بر خداست.(۳۰۳)

۳) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: رياكار سه نشانه دارد: چون مردم را بيند (در عبادت) به نشاءت آيد، و هر گاه تنها باشد كسل شود، و دوست دارد كه در هر كارى او را بستايند.(۳۰۴)

۴) حضرت صادقعليه‌السلام مى فرمود: خدا فرمايد: من بهترين شريكم (پس اى بنده! ديگرى را در عبادت شريك من مساز)؛ زيرا هر كس در عملى كه انجام مى دهد، ديگرى را شريك من سازد، از او جز عملى كه خالص ‍ براى من باشد، نپذيرم.(۳۰۵)

۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس عملى را كه خدا دوست مى دارد به مردم نشان دهد و عملى را به خدا نشان دهد كه او ناپسند مى دارد، خداوند را در حالى ملاقات كند كه او را دشمن دارد.(۳۰۶)

حرف : ز

زبان و آفات آن

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: به راستى مبغوض ترين خلق خدا بنده اى است كه مردم از زبانش هراسان باشند.(۳۰۷)

۲) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: از مجادله و ستيزه بپرهيزيد كه دلهاى دوستان و برادران را بيمار كند و نفاق به بار آرد. (زيرا سلامتى دل به صفا و صميميت است و بيمارى اش به كينه و اندوه و پريشانى خاطر، كه بر اثر مجادله و ستيزه پديد آيد و بين دوستان جدايى افتد).(۳۰۸)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: نه با شخص بردبار مجادله كن و نه با شخص بى خرد؛ زيرا بردبار دشمنت دارد و بى خرد آزارت رساند.(۳۰۹)

۴) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: جبرئيل نزد من نمى آمد، جز آنكه مى گفت :اى محمد! از بغض و دشمنى مردم بپرهيز.(۳۱۰)

۵) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: از كشمكش و ستيزه با مردم بپرهيز.(۳۱۱)

۶) امام صادقعليه‌السلام فرمود: از دشمنى ورزيدن بپرهيزيد كه پديد آورنده گناه و آزار و غرامت و آشكار كننده زشتى و عيب است.(۳۱۲)

۷) امام صادقعليه‌السلام فرمود: از دشمنى با يكديگر بپرهيزيد، زيرا دشمنى دل را به سختى مشغول كند، و موجب نفاق شود و كينه ها پديد آورد.(۳۱۳)

۸) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: آن اندازه كه جبرئيل درباره دورى گزيدن از دشمنى با مردم به من سفارش كرد، درباره چيزى ديگرى سفارش نكرد.(۳۱۴)

۹) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه دشمنى بكارد، كاشته خود را درو كند.(۳۱۵)

زهد

۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: همه خيرات و نيكيها در خانه اى نهاده شد و كليدش را زهد و بى رغبتى به دنيا قرار داده اند.(۳۱۶)

۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: مرد شيرينى ايمان را در قلبش ‍ احساس نكند، تا آنكه باكش نباشد كه چه كسى دنيا را مى خورد.(۳۱۷)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: شناختن شيرينى ايمان بر دلهاى شما حرام است، تا آن گاه كه به دنيا بى رغبت شود.(۳۱۸)

۴) علىعليه‌السلام فرمود: از خلقياتى كه انسان را در امر دين يارى مى كند، زهد ورزيدن نسبت به دنياست.(۳۱۹)

۵) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: علامت مشتاق به ثواب آخرت بى رغبتى نسبت به خوشى و عيش دنياى نقد است؛ همانا بى رغبتى زاهد نسبت به دنيا از آنچه خداوند در دنيا بهره او ساخته، كاهش ندهد، اگر چه زهد ورزد، و حرص شخص حريص بر خوشى و عيش دنياى نقد، برايش ‍ فزونى نياورد اگر چه حرص ورزد پس فريب خورده و زيانكار كسى است كه از بهره آخرت خود محروم ماند.(۳۲۰)

حرف : س

ستايش پروردگار

۱) محمد بن مروان گويد: به حضرت صادقعليه‌السلام عرض كردم، چه عملى به درگاه خداى متعال محبوب ترين همه اعمال است، فرمود: اين كه او را ستايش كنى.(۳۲۱)

۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه صبح از خواب برخيزد و چهار بار بگويد: «الحمدالله رب العالمين»، هر آينه شكر آن روزش را ادا كرده و هر كه چون شب فرا رسيد چنين كند، شكر شبش را ادا كرده است.(۳۲۲)

ستايش خداوند، پيش از دعا

۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر گاه خواهى دعا كنى پس خدا را تمجيد كن و او را حمد و سپاس و تسبيح و تهليل (لا اله الا الله) و ثنا بگوى و بر محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله و آل او صلوات فرست، سپس ‍ درخواست كن تا به تو داده شود.(۳۲۳)

شرح : علامه مجلسى (ره) گويد: گاهى گفته شود كه تمجيد گفتن «الله اكبر» است : و تمحيد «الحمد لله» است و تسبيح «سبحان الله» است : و تهليل «لا اله الا الله»است و ثنا آن است كه نعمتهايى كه خداوند بر بنده عطا فرموده بشمارد: ولى دور نيست كه معانى اينها را تعميم دهيم كه شامل گردد هر جه را به اين معانى برسانند و اختصاص به اين الفاظ مخصوص نداشته باشد، چنانچه تمجيد بر «لا حول و لا قوة الا بالله» نيز اطلاق شده است.

۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه دوست مى دارد كه دعايش ‍ به اجابت رسد، بايد كسب خود را پاك و حلال كند.(۳۲۴)

سخن چينى

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله به اصحاب خود فرمود: آيا خبر ندهم كه بدترين شما كيست؟ عرض كردند: چرا يا رسول الله؛ فرمود: آنان كه به سخن چينى روند و ميان دوستان جدايى افكنند، و براى مردمان پاكدامن عيب جويى كنند.(۳۲۵)

۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: بهشت بر دروغ پردازان سخن چينى كننده حرام است.(۳۲۶)

سرزنش

۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه مؤمنى را سرزنش كند، خدا او را در دنيا و آخرت سرزنش كند.(۳۲۷)

۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه مؤمنى را به گناهى سرزنش ‍ كند، نميرد تا اينكه آن را مرتكب گردد.(۳۲۸)

سفاهت و بى خردى

۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: به راستى كه بى خردى خوى پستى است، صاحب آن بر زير دستش گردن فرازى كند، و بر بالا دست خود زبونى كند.(۳۲۹)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: بى خردى مكنيد، زيرا پيشوايان شما بى خرد نبودند.(۳۳۰)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس (رفتار) شخص بى خرد را با بى خردى مقابله به مثل كند، به هر چه بر سرش آيد، رضايت داده، چون همانند او رفتار كرده است.(۳۳۱)

سلام كردن

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: سلام كردن مستحب و جواب آن واجب است.(۳۳۲)

۲) رسول اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه پيش از سلام كردن، شروع به سخن گفتن كند پاسخش مدهيد.(۳۳۳)

۳) امام باقرعليه‌السلام فرمود: به درستى كه خداوند آشكار كردن سلام را دوست دارد.(۳۳۴)

۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: بخيل كسى است كه در سلام كردن بخل ورزد.(۳۳۵)

۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: آنكه آغاز به سلام كند، به خدا و رسولش نزديك تر است.(۳۳۶)

۶) نيز فرمود: از فروتنى و تواضع اين است كه به هر كه بر خورد كردى سلام كنى.(۳۳۷)

۷) همچنين فرمود: كوچك بر بزرگ سلام كند، و رهگذر برنشسته، و گروه اندك و بر گروه بسيار سلام كنند.(۳۳۸)

۸) نيز فرمود: چون فردى از ميان جمعى سلام كند، از جانب آنها كفايت مى كند، و چون يكى از آنها جواب داد كفايت مى كند.(۳۳۹)

۹) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: به اهل كتاب آغاز به سلام گفتن نكنيد، و هر گاه به شما سلام كردند، شما در جواب بگوييد: «عليكم ».(۳۴۰)

سيراب كردن مؤمن

۱) امام سجادعليه‌السلام فرمود: هر كه مؤمن تشنه كامى را آب دهد، خدايش از شراب بهشتى سر به مهر به او بنوشاند.(۳۴۱)

۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كس توانايى آن داشته باشد كه جرعه آبى به مؤمنى بنوشاند، خداوند در برابر هر شربتى هفتاد هزار حسنه به او دهد و اگر با وجود آنكه توانايى اين كار را ندارد (يعنى آب به سختى فراهم يم شود) به او آب بنوشاند، مثل اين است كه ده بنده از فرزندان اسماعيل را آزاد كرده است.(۳۴۲)

حرف : ش

شاد كردن مؤمنان

۱) امام باقرعليه‌السلام فرمود: رسول خدا فرمود: هر كس مؤمنى را شاد و خوشحال سازد، پس به راستى كه مرا خوشحال ساخته، و هر كس مرا خوشحال سازد، به راستى كه خدا را خوشحال نموده است.(۳۴۳)

۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: خداوند به چيزى محبوب تر از مسرور ساختن مؤمن، پرستش نشده است.(۳۴۴)

۳) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هر مسلمانى كه به مسلمانى برخورد نمايد و او را شد كند، خدا را شاد كرده است.(۳۴۵)

۴) امام رضاعليه‌السلام فرمود: هر كس اندوه مسلمانى را از بين ببرد، خداوند در روز قيامت اندوه دلش را زايل سازد.(۳۴۶)

شر عمل و زبان

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: بدترين مردم در روز قيامت نزد خدا كسانى هستند كه از ترس بدى و شرشان، آنها را احترام و اكرام كنند.(۳۴۷)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: كسى كه مردم از زبانش به ترسند، او در آتش است.(۳۴۸)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: به درستى كه مبغوض ترين خلق خدا آن بنده ايست كه مردم از زبانش پرهيز كنند.(۳۴۹)

شك

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه شك كند و يا گمان برد و بر يكى از آن دو حال بماند، خداوند عملش را بى ارزش سازد، به درستى كه حجت خدا همان حجت روشن (و يقينى) است.(۳۵۰)

۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: با شك و ترديد هيچ عملى سود ندارد.(۳۵۱)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: شك و نافرمانى در آتشند، نه از ما هستند و نه به سوى ما توجه دارند.(۳۵۲)

۴) امام صادقعليه‌السلام فرمود: كسى كه بر فطرت توحيد (و از پدر و مادر خداپرست) به دنيا آيد و درباره خدا شك كند، هرگز به خير (و سعادت) باز نگردد.(۳۵۳)

شكرگزارى

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: خداوند در شكر و سپاسگزارى را به روى بنده اى نگشايد مگر اينكه در فزونى و فراوانى هم به رويش ‍ گشوده گردد.(۳۵۴)

۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: خورنده سپاسگزار، اجرش ‍ مانند روزه دار خدا جوست، و تندرست شكرگزار اجرش مانند اجر گرفتار صابر است، و عطا كننده سپاسگزار اجرش مانند اجر محروم قانع است.(۳۵۵)

۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: شكر نعمت، دورى گزيدن از محرمات است، و تمام سپاسگزارى به گفتن «الحمدلله رب العالمين» است.(۳۵۶)

شماتت

۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: در گرفتارى برادر (دينى) خود اظهار شادى و شماتت مكن تا (در نتيجه عمل بد تو) خداوند به او ترحم كند، و آن گرفتارى را به سوى تو بگرداند، و فرمود: هر كس به مصيبتى كه به برادر (دينى اش) رسيده، شاد كام شود، از دنيا نرود تا خودش گرفتار آن شود.(۳۵۷)

حرف : ص

صبر

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: صبر سر ايمان است.(۳۵۸)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه صبر كند، اندكى صبر كرده، و هر كه بى تابى كند، اندكى بى تابى كرده است (زيرا عمر كوتاه است و مصيبات كوتاه تر).(۳۵۹)

۳) امام باقرعليه‌السلام فرمود: بهشت در ميان ناگواريها و شكيبايى است؛ پس هر كه در دنيا بر ناگواريها صبر كند، به بهشت رود.(۳۶۰)

۴) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: و صبر در كارها مانند سر است نسبت به تن، چون سر از تن جدا شود بدن تباه گردد، و چون صبر از كارها جدا شود، كارها تباه شود.(۳۶۱)

۵) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: صبر بر سه قسم است : صبر در مصيبت و صبر بر طاعت، و صبر از گناه.(۳۶۲)

۶) امام باقرعليه‌السلام فرمود: جوانمردى صبر رد حالت نيازمندى و فقر و آبرو نگهداشتن و ثروتمندى (رنج بردن) بيشتر از جوانمردى بخشش ‍ است.(۳۶۳)

۷) امام باقرعليه‌السلام فرمود: به آن حضرت عرض شد: صبر جميل چيست؟ فرمود: صبرى كه با شكوه و شكايت و به مردم همراه نباشد.(۳۶۴)

۸) امام باقرعليه‌السلام فرمود: كسى كه صبر را براى مصيبتهاى روزگار آماده نكند، ناتوان گردد.(۳۶۵)

« صلوات فرستادن بر رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله وآل او»

۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: پيوسته دعا بى نتيجه است، تا آنگاه بر محمد و آلش صلوات فرستاده شود (كه در اين صورت دعا به ثمر رسد).(۳۶۶)

۲) امام باقر و يا صادق -عليهما‌السلام - فرمود: در ميزان (ترازوى اعمال در روز قيامت) چيزى سنگين تر از صلوات بر محمد و آل محمد نيست.(۳۶۷)

طمع

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: چه زشت است براى مؤمن كه ميل و رغبتى در او باشد كه او را خوار كند.(۳۶۸)

۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: چه بد بنده اى است آن بنده كه در او طمعى باشد كه او را (اسير كند و به دنبال خود) به كشاند، و چه بند بنده اى است آن بنده كه در او ميل و رغبتى باشد كه او را خوار كند.(۳۶۹)

۳) امام سجادعليه‌السلام فرمود: من تمامى خير و سعادت را گرد آمده در دل كندن از آنچه در دست مردم است ديدم.(۳۷۰)

۴) به امام صادقعليه‌السلام عرض كردم : آن چيست كه ايمان بنده را پايدار كند؟ فرمود: ورع و پارسايى (سؤ ال شد:) آنچه كه او را از ايمان بيرون برد چيست؟ فرمود: حرص و طمع.(۳۷۱)

ظلم و ستم

۱) امام صادقعليه‌السلام درباره سخن خدا: «و به درستى كه پروردگارت در كمينگاه است» (فجر «۸۹» آيه ۱۴) فرمود: (آن كمينگاه) پلى است بر صراط كه هر كس به ظلم و ستم، مالى را تصاحب كرده، از آن عبور نكند. (چرا كه حقوق مردمان در گردن اوست).(۳۷۲)

۲) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هيچ ستمكارى سخت تر از آن ستمكارى نيست كه (به كسى روا داشته شود و) شخص ستم ديده، ياورى جز خداى نداشته باشد.(۳۷۳)

شرح : مجلس (ره)گويد: يعنى نتواند در دنيا انتقام بگيرد و نه استمداد از كسى ديگر برايش ميسر شود.

۳) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: هر كه از قصاص (و جزاى كردار) بترسد، خود از ستم كردن به مردم باز دارد.(۳۷۴)

۴) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: هر كه بامداد كند و قصد ستم به كسى را نداشته باشد، خداوند گناهى را كه مرتكب شده بيامرزد.(۳۷۵)

۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كس به كسى ستم كند، در جان يا مال يا فرزندانش به همان ستم گرفتار شود.(۳۷۶)

۶) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: فرمود: خود را از ستم باز داريد كه آن تاريكيهاى روز قيامت است.(۳۷۷)

۷) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: ستمكار و ياور او و آنكه به ستم او راضى باشد، هر سه آنان در ستم شريكند.(۳۷۸)

۸) امام صادقعليه‌السلام فرمود: همانا بنده مورد ظلم و ستم واقع شود، و پيوسته دعا (و نفرين) كند تا ظالم گردد.(۳۷۹)

۹) امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر كه براى شخص ستمكارى، در ستمى كه كرده است، عذر بتراشد (و در صدد مجاز جلوه دادن آن و كاستن از نارضايتى و اعتراض مردم نسبت به او برآيد) خداوند كسى را بر او مسلط كند كه به او ستم كند و اگر دعا كند، مستجاب نشود، و در برابر ستمى كه به او شده پاداشى به او ندهد.(۳۸۰)

۱۰) امام باقرعليه‌السلام فرمود: خداوند از (هيچ ستمكارى انتقام نگيرد، مگر به وسيله ستمكارى ديگر، و اين همان گفتار خداى متعال است : «و به دينسان بعضى از ستمگران را بر بعضى بگماريم» (انعام «۶»آيه ۱۲۹).(۳۸۱)

۱۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: فرمود: هر كه به ديگرى ستم كرد و دسترسى به او نداشت (كه از او رضايت بجويد) از خداوند براى او طلب آمرزش كند؛ زيرا كه همين استغفار، كفاره ستم او گردد.(۳۸۲)

۱۲) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: زودرس ترين كيفر بديها، كيفر تجاوزكارى و ستمگرى است.(۳۸۳)

۱۳) امام صادقعليه‌السلام در نامه اى به ابوسيار نوشت : توجه داشته باش كه هرگز از سر طغيان و ستم سخنى بر زبان نياورى، هر چند كه (گفتن آن) براى تو و فاميلت خوشايند باشد.(۳۸۴)

حرف : ع

عبادت

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: خداى تعالى فرمايد: اى بندگان راستى پيشه من! در دنيا از نعمت عبادتم برخوردار باشيد كه در آخرت به سبب آن متنعم خواهيد بود.(۳۸۵)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: عبادت كنندگان سه دسته اند:

(۱) گروهى كه خداوند را از ترس عبادت كنند، و اين عبادت بردگان است.

(۲) گروهى كه خداوند را براى ثواب و پاداش عبادت كنند و اين عبادت اجير شدگان است.

(۳) دسته اى كه خداوند را براى دوستى اش عبادت كنند و اين عبادت آزادگان و بهترين عبادت است.(۳۸۶)

۳) امام سجادعليه‌السلام فرمود: كسى كه به آنچه خداوند بر او واجب ساخته عمل كند، عابدترين مردم است.

عدالت

۱) امام صادقعليه‌السلام فرمود: از خدا پروا كنيد، و عدالت ورزيد، زيرا خود شما بر مردمى كه عدالت نمى ورزند عيب مى گيريد.(۳۸۷)

۲) نيز فرمود: عدالت شيرين تر از عسل و نرمتر از كره و خوشبوتر از مشك است.(۳۸۸)

۳) نيز فرمود: عدالت شيرين تر از آبى است كه به لب تشنه رسد، عدالت چه گشايشى دارد زمانى كه به آن عمل شود، اگر چه كم باشد.(۳۸۹)

عفت

۱) امام باقرعليه‌السلام فرمود: خداوند به چيزى بهتر از عفت در خوراك غريزه جنسى عبادت نشده است.(۳۹۰)

۲) اميرالمؤمنينعليه‌السلام فرمود: بهترين عبادت عفت است.(۳۹۱)

عفو و گذشت

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: پيوسته عفو و گذشت كنيد؛ زيرا گذشت جز به عزت و بزرگى بنده نيفزايد، از يكديگر بگذريد تا خدا شما را عزت دهد.(۳۹۲)

۲) امام باقرعليه‌السلام فرمود: پشيمانى از عفو، بهتر و آسان تر است تا پشيمانى از مجازات.(۳۹۳)

۳) امام موسى كاظمعليه‌السلام فرمود: هيچ گاه دو گروه با هم رويارو (و درگير نشوند)، جز آنكه با گذشت ترينشان پيروزى يابد.(۳۹۴)

۴) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: آيا شما را به بهترين اخلاق دنيا و آخرت راهنمايى نكنم؟ پيوند كنى با كسى كه از تو بريده و عطا كنى به كسى كه تو را محروم كرده و در گذرى از كسى كه به تو ستم كرده است.(۳۹۵)

عيب جويى

۱) حضرت باقرعليه‌السلام فرمود: نزديكتر حال بنده به كفر، اين است كه با مردى عقد اخوت دينى بسته باشد و لغزشها و خطاهاى او را شماره كند كه روزى او را به سبب آنها سرزنش كند.(۳۹۶)

۲) از حضرت صادقعليه‌السلام از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نقل شده است كه فرمود: لغزشهاى مؤمنين را جستجو نكنيد، زيرا هر كه لغزشهاى برادرش را جستجو كند، خداوند لغزشهايش را دنبال كند، و هر كسى كه خداوند لغزشهاى او را دنبال كند رسوايش سازد، گر چه در درون خانه اش باشد.(۳۹۷)

حرف : غ

غضب

۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: غضب ايمان را فاسد كند، چنان كه سركه عسل را.(۳۹۸)

۲) امام صادقعليه‌السلام فرمود: غضب كليد هر شرى است.(۳۹۹)

۳) نيز فرمود: هر كه غضب خود را نگه دارد، خدا عيب او را بپوشاند.(۴۰۰)

۴) امام باقرعليه‌السلام فرمود: در خطابهاى خداوند به حضرت موسىعليه‌السلام در تورات آمده است كه اى موسى! خشم خود را از كسى كه تو را بر او مسلط ساخته ام باز گير، تا خشم خود را از تو باز گيرم.(۴۰۱)

۵) امام صادقعليه‌السلام فرمود: در تورات نوشته شده است : اى آدميزاد؟ هر گاه خشم گيرى مرا به يادآور، تا تو را هنگام خشمم به ياد آورم و با آنها كه نابودشان مى كنم نابودت نكنم.(۴۰۲)

۶) نيز فرمود: غضب دل شخص حكيم را تباه كند (از اين رو به جاى حكمت از او سفاهت ببينند).(۴۰۳)

۷) نيز فرمود: هر كس مالك غضب خود نباشد، مالك عقل خود نخواهد بود.(۴۰۴)

۸) امام باقرعليه‌السلام فرمود: هر كه خشم خود را از مردم باز دارد، خداوند عذاب روز قيامت را از او باز دارد.(۴۰۵)

غنا و بى نيازى

(۱) حضرت صادقعليه‌السلام فرمود: هرگاه يكى از شما از پروردگار خود چيزى بخواهد، به او عطا مى كند، پس بايد از همه مردم ماءيوس ‍ شود.(۴۰۶)

(۲) امام سجادعليه‌السلام فرمود: تمام خير و نيكى را در بريدن طمع از دست مردم گرد آمده ديدم، و هر كه هيچ اميدى به مردم نداشته باشد و امرش را در هر كارى به خدا واگذارد، خداوند در هر چيزى او را اجابت كند.(۴۰۷)

(۳) امام صادقعليه‌السلام فرمود: نوميدى از آنچه در دست مردم است، موجب عزت دينى مؤمن است.(۴۰۸)

غيبت كردن

(۱) رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمود: غيبت در نابودى دين مرد مسلمان زودتر كارگر شود، تا بيمارى خوره در درون او.(۴۰۹)

(۲) از امام صادقعليه‌السلام سؤ ال شد: غيبت چيست؟ فرمود: اين است كه درباره ديندارى برادرت چيزى بگويى كه نكرده است، و به زبان او منتشر كنى چيزى را كه خداوند بر او پوشانده بود و حدى براى آن اقامه نكرده بود.(۴۱۰)

(۳) نيز فرمود: از پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله پرسيده شد: كفاره غيبت چيست؟

فرمود: از خداوند براى كسى كه غيبتش را كرده اى - هرگاه كه به ياد او افتادى - طلب آمرزشى كنى.(۴۱۱)