امام سجادعليه‌السلام جمال نيايشگران

تحقيق: گروه تاريخ اسلام

مؤلف: احمد ترابى

این کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام نگردیده است.

پيشگفتار

پس از حمد و ثناى خداوند منّان و درود بر روان پاك و مقدس پيامبر گرامى اسلام و خاندان معصوم و بزرگوارش، اين بنده اميدوار به غفران الهى، سيد هاشم رسولى محلاتى، از سال ۵۰ به بعد به كسالت شديد كليوى مبتلا شدم و پس از بسترى شدن در بيمارستان و انجام عمل جراحى با خود عهد كردم چنانچه خداى بزرگ بر من منت نهاده سلامت كامل عنايت فرمايد با توجه به مطالعه و سابقه و تجربه كارى كه داشتم به كار تدوين زندگانى پر افتخار سراسر آموزنده ائمه معصومينعليهم‌السلام دست زنم. باشد تا از اين رهگذر شمه اى از نعمتهاى بزرگ الهى را سپاسگزارى كرده و خدمتى هر چند ناچيز به آستان مقدس مواليان خويش نموده و ذخيره اى اندك براى روز بازپسين تهيه كرده باشم...

بحمدالله، توفيق الهى نيز يارى كرد و زندگى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و دخت گراميش حضرت فاطمه زهراعليها‌السلام ؛ را در سالهاى ۵۰ تا ۷۵ تدوين كرده به چاپ رساندم، ولى با پيروزى انقلاب اسلامى و مشاغلى كه در اين راه برايم پديد آمد ادامه كار دچار ركود و وقفه شد. با اين حال، خداى منّان توفيق خود را از اين بى مقدار سلب نفرمود و با همه مشاغلى كه داشتم به تدوين زندگانى سه معصوم بزرگوار ديگر - حضرت امير المومنانعليه‌السلام و امام حسن و امام حسينعليهما‌السلام موفق شدم و اين آثار نيز به چاپ رسيد.

در اين خلال دوست پرتلاش و ارجمند و دانشمندان گرانمايه، حضرت حجة الاسلام و المسلمين آقاى الهى، كه خدمت به فرهنگ اسلامى و شيعه در وجود ايشان از مرز وظيفه گذشته به سرحد عشق رسيده است در سفرشان به قم به مناسبت برگزارى سمينار دارالقرآن، با اين حقير ديدارى داشتند و از روى كرامت نفس و عنايت خاص خويش، خدمت در گروه تاريخ اسلام بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى را به بنده بى بضاعت پيشنهاد فرمودند. پس از آن در سفرى به مشهد به آستان قدس ‍ رضوى مشرف شدم و از نزديك با اعضاى محترم گروه تاريخ اسلام آشنايى پيدا كردم، آن عزيزان را اعوان و انصار خوبى براى همكارى در اين زمينه يافتم، و به پذيرفتن دعوت جناب آقاى الهى سلّمه الله تعالى تشويق و دلگرم شدم. گروه تاريخ به پيشنهاد اينجانب، دست به كار تهيه مقدمات تدوين زندگانى بقيه ائمه معصومينعليهم‌السلام گرديد.

در ميان جمع ما، همكاران محترمى نيز مانند جناب حجة الاسلام آقاى خداپرست دام توفيقه بودند كه پس از تهيه و تنظيم فيشهاى مورد نياز، به تدوين و تاءليف آنها با سبك و شيوه اى كه مد نظر مشغول شدند و در اين راه زحمات فراوانى كشيدند - شكر الله سعيه المشكور.

متاءسفانه به خاطر گرفتاريهاى ايشان و نوساناتى كه در كار پيدا شد مجددا ادامه كار دچار وقفه شد تا اين كه خداى سبحان نعمت غير مترقبه ديگرى را به يارى ما فرستاد و نويسنده توانا و ارجمند، حجة الاسلام جناب آقاى ترابى انجام اين مهم به عهده گرفتند، و الحق با قلم شيوا و توانمند خويش ‍ بخوبى و بيش از حد انتظار از عهده كار بر آمدند، كتابى را كه در دست و پيش رو داريد تاءليفات كرده و همه ما را مرهون زحمات خويش قرار دادند. خداوند بر توفيقات ايشان بيفزايد، و توفيق بهرورى و استفاده از آن را به همه ما عنايت فرمايد، و همچنان ما را تا پايان كار موفق و مشمول عنايات خاصه خويش قرار دهد.

سيد هاشم رسولى محلاتى

۳۱ ارديبهشت ماه ۷۳ شمسى

مطابق با عيد قربان ۱۴۱۴ قمرى

مقدمه

امام سجاد، حضرت على بن الحسينعليه‌السلام ، چهارمين پيشواى شيعه و ششمين آفتاب عصمت است كه در بحرانى ترين شرايط تاريخ اسلام عهده دار امر امامت گرديد و قافله اهل ولايت را از ظلمات دوران حكومت بنى اميه به سلامت عبور داد و شيعه را از اضمحلال و نابودى مصون داشت.

در روزگارى كه همه صداها خاموش شده بود و امويان دارهايى را كه برافراشته بودند همچنان برپا نگاه داشته و بر تعداد آنها مى افزودند و خونهاى مطهرى را كه ريخته بودند نمى شستند تا درس عبرتى باشد براى همه آنان كه هنوز نفسى در سينه دارند و زمزمه اى زير لب!

آرى، امام سجادعليه‌السلام در چنين روزگارى قافله سالار راهيان نور شد.

وقتى نگذاشتند كه در روشنايى روز، نداى حقيقت را بر فراز منبر جدش ‍ رسول الله بازگويد، در دلهاى شب با دعا و نيايش، عالى ترين رموز ديندارى و حق جويى را به يارانش ابلاغ كرد. و با راز و نيازهاى شبانه اش، صحيفه اى از معارف و رهنمودها و عبرتها و درسها تدارك ديد و با سجده هاى طولانيش، قيامها را شكل بخشيد.

زمانى كه دشمن اجازه نداد او در ميان يارانش و در جمع پيروانش حضورى بايسته و علنى داشته باشد، آن حضرت با خلوت خويش جمع امويان را متشتّت ساخت و آرامش آنان را برهم زد!

او براستى محراب نيايش را به ميدان رويارويى با سياستها و تبليغات و تعاليم امويان مبدل ساخت و از دعا كه نرمترين شيوه گفتارى است حربه اى برنده عليه دشمنان دين و منكران ولايت پديد آورد.

او در مجلس يزيد - ظالمانه ترين و بى رحم ترين دادگاه تاريخ - با چنان شهامت و شجاعتى از حريم شهيدان كربلا، دفاع كرد كه طنين سخنانش ‍ براى هميشه در گوش زمان باقى ماند.

امام سجاد، در آن مجلس و نيز در بقيه عمر خويش به اثبات رسانيد كه در علم، حلم، بخشش، فصاحت، شجاعت و محبوبيت اجتماعى چونان اجداد طاهرينش، سرآمد خلق است.

از آن پس هر گاه صدايش به نيايش بلند مى شد، همه دردها و رنجهايى كه از سوى غاصبان خلافت و دشمنان ولايت بر خاندان عصمت رفته بود، دوباره مجسم مى گرديد.

در نواى گرم دعاهايش پيام توحيدى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و صلابت اميرالمومنين و رنجهاى حسن بن علىعليه‌السلام و مظلوميتهاى حسينعليه‌السلام ، سالار شهيدان كربلا، موج مى زد.

در عصر حقوق پايمال شده انسانيت و شرافت و ديانت، رساله حقوق آن گرامى، مايه پند و درس آموزى همه آنان شد كه تا هميشه تاريخ در انديشه تدوين حقوق انسانند.

و اكنون، در ساحت اين محراب بلند به نياز عرفان و شناخت ابعاد وجودى آن زينت بخش تقواپيشگان مى نشينيم، بدان اميد كه مائده امدادهاى حق، در اين مسير يارى و توانمان بخشد.

در اين مقدمه لازم به ياد است كه تحقيق بخش مهمى از منابع اين كتاب توسط گروه تاريخ بنياد پژوهشهاى اسلامى صورت گرفته است و سپس بر اساس آن پژوهشها حجة الاسلام آقاى محمد خداپرست جزوه اى را تدوين كرده اند كه پس از ويرايش علمى و ادبى و حذف و اضافاتى چند به شكل حاضر در منظر شما قرار گرفته است.

ضمن تشكر و تقدير از دانشمند گرانمايه جناب حجة الاسلام آقاى سيد هاشم رسول محلاتى كه طراح اصلى كار تدوين زندگى معصومينعليه‌السلام در اين بنياد بوده اند و بر روند كار نظارت و راهنمايى داشته اند، از درگاه خداوند، توفيق و سعادت براى همه پژوهندگان معارف دينى و تلاش ‍ كنندگان در راستاى نشر معارف اهل بيت و تعالى فرهنگى جامعه اسلامى را آرزومنديم.

احمد ترابى