تفسیر سوره زلزال

تفسیر سوره زلزال0%

تفسیر سوره زلزال نویسنده:
محقق: علی عطائی اصفهانی
مترجم: علی عطائی اصفهانی
گروه: شرح و تفسیر قرآن

تفسیر سوره زلزال

نویسنده: شیخ علی آقا نجفی کاشانی
محقق: علی عطائی اصفهانی
مترجم: علی عطائی اصفهانی
گروه:

مشاهدات: 14833
دانلود: 3448

تفسیر سوره زلزال
جستجو درون كتاب
  • شروع
  • قبلی
  • 16 /
  • بعدی
  • پایان
  •  
  • دانلود HTML
  • دانلود Word
  • دانلود PDF
  • مشاهدات: 14833 / دانلود: 3448
اندازه اندازه اندازه
تفسیر سوره زلزال

تفسیر سوره زلزال

نویسنده:
فارسی

 

کتاب مشتمل بر متن 12 جلسه سخنرانی شیخ علی نجفی کاشانی (1300ـ 1365ه .ش) در باب تفسیر سوره زلزال است. سخنرانی ها با این عناوین به طبع رسیده است : 1ـ فضیلت خواندن سوره زلزال، 2ـ مقام خواننده سوره زلزال، 3ـ شناخت به معارف اهل بیت (ع)، 4ـ رحمت پروردگار جهان، 5ـ وقایع بزرگ قیامت، 6ـ جایگاه ائمه معصومین در نظام هستی، 7ـ اثر تربیتی سوره زلزال، 8ـ برانگیخته شدن انسان در قیامت، 9ـ تکرار حقایق در آیات قرآن مجید، 10ـ کتاب عمل انسان، 11ـ وجدان بیدار و پذیرفتن حقایق، 12ـ امیدوار کننده ترین آیه قرآن .

پی نوشت ها:

۱ - مدنيه عن ابن عباس و قتاده، و مكيه عن ضحاك و عطاء... مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۷۹۶؛ تفسير صافى / ج ۵ / ص ۳۵۷.

۲ - ثواب الاعمال / ص ۱۲۴. متن روايت اين است: عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال لاتملوا من قراء اذا زلزلت الارض فانه من كانت قراءته فى نوافله لم يصبه الله عزوجل بزلزله ابدا و لم يمت بها و لا بصاعقه و لا بافه من آفات الدنيا فاذا مات امر به الى الجنه فيقول الله عزوجل عبدى ابحتك جنتى فاسكن منها حيث شئت و هويت لاممنوعا و لامدفوعا.

۳ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۶۲۶. متن روايت اين است: عن ابى عبداللهعليه‌السلام انه قال لاتملوا من قرائه اذا زلزلت الارض زلزالها فانه من كانت قراءته بها فى نوافله لم يصبه الله عزوجل بزلزله ابدا و لم يمت بها و لا بصاعقه و لا بافه من آفات الدنيا حتى يموت و اذا مات نزل عليه ملك كريم من عند ربه فيقعد عنه راسه فيقول يا ملك الموت ارفق بولى الله فان كان كثيرا ما يذكرنى و يدكر تلاوه هذه السوره و تقول له السوره مثل ذلك و يقول ملك الموت قد امرنى ربى آن اسمع له و اطيع و لا اخرج روحه حتى يامرنى بذلك فاذا امرنى اخرجت روحه و لا يزال ملك الموت عنده حتى يامره بقبض روحه و اذا كشف له الغطاء فيرى منازله فى الجنه فيخرج روحه من الين ما يكون من العلاج ثم يشيع روحه الى الجنه سبعون الف ملك يبتدرون بها الى الجنه.

۴ - در مدرك شماره ۳، روايت از على بن ابراهيم قمى نقل شده است.

۵ - مصباح كفعمى / ص ۳۰۸. متن روايت اين است: عن الصادقعليه‌السلام انه فى فاتحه الكتاب و آنهالو قرات على ميت سبعين مره ثم ردت فيه الروح ما كان ذلك عجيبا.

۶ - سوره مباركه مائده / آيه ۶.

۷ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۶۰۳. متن رواين اين است: عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال رسول الله صلى الله عليه و آله تعلموا القرآن فانه ياتى يوم القيامه صاحبه فى صوره شاب جميل شاحب اللون فيقول له القرآن انا الذى كنت اسهرت ليلك.

۸ - سوره مباركه يونس / آيه ۶۲.

۹ - رجوع به مدرك شماره ۳.

۱۰ - سوره مباركه سجده / آيه

۱۱ - سوره مباركه بقره / آيه ۱۵۲: فاذكرنى اذكركم.

۱۲ - سوره مباركه توبه / آيه ۶۷: نسوالله فتسيهم.

۱۳ - فروع كافى / ج ۳ / ص ۱۳۷.

۱۴ - بحار الانوار / ج ۶ / ص ۲۷۵.

۱۵ - اصول كافى / ج ۳ / ص ۱۲۸؛ بحار الانوار / ج ۶ / ص ۱۶۳. متن روايت اين است: يا ايتها النفس المطمئنه الى محمد و وصيه و الائمه من بعده.

۱۶ - اصول كافى / ج ۳ / ص ۱۲۷. متن روايت اين است: عن سدير الصير فى قال قلت لابى عبداللهعليه‌السلام جعلت فداك يا ابن رسول الله هل يكره المومن على قبض روحه قال لا و الله انا اذا اتاه ملك الموت لقبض روحه جزع عند ذلك فيقول له ملك الموت يا ولى الله لاتجزع فو الذى بعث محمدا صلى الله عليه و آله ابربك و اشفق عليك من والد رحيم لو حضرك افتح عينك فانظر قال و يمثل له رسول الله صلى الله عليه و آله و امير المومنين و فاطمه و الحسن و الحسين و الائمه من ذريتهمعليه‌السلام فيقال له هذا رسول الله و امير المومنين و فاطمه و الحسن و الحسين و الائمهعليهم‌السلام رفقاوك فقال فيفتح عينه فينظر فينادى روحه مناد من قبل ربك راضيه بالولايه مرضيه بالثواب فادخلى فى عبادى يعنى محمدا و اهل بيته و ادخلى جنتى فماشى ء احب اليه من استلال روحه و اللحوق بالمنادى.

۱۷ - سوره مباركه روم / آيه ۷.

۱۸ - بحار الانوار / ج ۵۸ / ص ۷. با اين عبارت: من مات فقد قامت قيامته.

۱۹ - اصول كافى / ج ۱ / ص ۲۲۳. متن روايت اين است: عن عبدالله بن جندب انه كتب اليه الرضاعليه‌السلام اما بعد فان محمدا صلى الله عليه و آله كان امين الله فى خلقه فلما قبض صلى الله عليه و آله كنا اهل البيت ورثنه فنحن امناء الله فى ارضه.

۲۰ - اصول كافى / ج ۱ / ص ۲۱۹. متن روايت اين است: عن ابى جعفرعليه‌السلام قال قال رسول الله صلى الله عليه و آله من سره آن يحيا حياتى و يموت ميتتى و يدخل الجنه التى و عدنيها ربى و يتمسك بقضيب غرسه ربى بيده فليتول على بن ابى طالبعليه‌السلام و اوصيائه من بعد فانهم لايد خلونكم فى باب ضلال و لا يخرجونكم من باب هدى فلا تعلموهم فانهم اعلم منكم و انى سالت ربى الايفرق بينهم و بين الكتاب حتى يردا على الحوض هكذا و ضم بين اصبعيه و عرضه ما بين صنعاء الى ايله فيه قدحان فضه و ذهب عدد النجوم.

۲۱ - اصول كافى / ج ۱ / ص ۶۲. متن زير روايت (از على بن ابيطالبعليه‌السلام اين است: و... قد كذب على رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم على عهده حتى قام خطيبا فقال يا ايها الناس قد كثرت على الكذابه فمن كذب على متعمدا فليتبو مقعده من النار...

۲۲ - درباره آيه ۲۲ از سوره مباركه انعام: تفسير نورالثقلين / ج ۱ ص ۷۶۳؛ اصول كافى / ج ۱ ص ۱۸۵؛ تفسير عياشى / ج ۱ / ص ۳۷۵. متن روايت اين است: قال سمعت ابا جعفرعليه‌السلام يقول فى قول الله تبارك و تعالى ا و من كان ميتا فاحييناه و جعلنا له نورا يمشى به فى الناس فقال ميت لا يعرف شيئا و نورا يمشى به فى الناس فقال ميت لا يعرف شيئا و نورا يمشى به فى الناس اماما يوتم به كمن مثله فى الظلمات ليس بخارج منها قال الذى لا يعرف الامام.

و درباره آيه ۷۲ از سوره مباركه اسراء: تفسير نورالثقلين / ج ۳ / ص ۱۹۵؛ التوحيد / ص ۴۵۵. متن روايت اين است:

عن ابى جعفرعليه‌السلام فى قول الله عزوجل و من كان فى هذه اعمى فهو فى الاخره اعمى و اضل سبيلا قال من لم يدله خلق السماوات الارض و اختلاف الليل و النهار و دوران الفلك و السمس و القمر و الايات العجيبات على آن وراء ذلك امرا اعظم منه فهو الاخره اعمى و اضل سبيلا قال فهو عمالم يعاين اعمى و اضل

و درباره آيه ۱۲۴ از سوره مباركه طه: تفسير نورالثقلين / ج ۳ / ص ۴۰۵؛ اصول كافى / ج ۱ / ص ۴۳۵. متن روايت اين است:

عن ابى بصير عن ابى عبداللهعليه‌السلام فى قول الله عزوجل و من اعرض عن ذكرى فان ذكرى فان له معيشه ضنكا قال يعنى و لايه امير المومنينعليه‌السلام قلت و نحشره يوم القيامه اعمى قال يعنى اعمى البصر فى الاخره اعمى القلب فى النيا عن و لايه امير المومنينعليه‌السلام قال و هو متحير فى القيامه يقول لم حشرتنى اعمى و قد كنت بصيرا قال كذلك اليوم اتتك آياتنا فنسيتها قال الايات الائمهعليه‌السلام فنسيتها و كذلك اليوم تنسى يعنى تركتها و كذلك اليوم تترك فى النار كما تركت الائمهعليه‌السلام فلم تطع امرهم و لم تسمع قولهم.

۲۳ - بحار الانوار / ج ۲۳ / ص ۲۰۳؛ و ج ۳۶ / ص ۱؛ مستدرك الوسائل / ج ۱۷ / ص ۳۳۰. متن روايت اين است: عن ابى الحسن الرضاعليه‌السلام فى قوله تعالى عم يتسائلون عن النبا العظيم الذى هم فيه مختلفون قال قال امير المومنين صلوات عليه ما لله نبا اعظم منى و ما لله آيه اكبر منى.

۲۴ - تفسير نورالثقلين / ج ۲ / ص ۱۰۳؛ اصول كافى / ج ۱ / ص ۱۴۳. متن روايت اين است: عن ابى عبداللهعليه‌السلام فى قول الله عزوجل و لله الاسماء الحسنى فادعوه بها قال نحن و الله الاسماء الحسنى التى لا يقبل الله من العباد عملا الا بمعرفتنا.

۲۵ - تفسير نور الثقلين / ج ۱ / ص ۶۷؛ روضه كافى / ج ۸ / ص ۳۰۴. متن روايت اين است: و فى روايه احرى فى قوله عزوجل فتلقى آدم من ربه كلمات قال ساله بحق محمد و على و الحسن و الحسين و فاطمه صلى الله عليهم.

۲۶ - بحار الانوار / ج ۱۰ / ص ۱۱۱؛ و ج ۶۵ / ص ۶۲؛ غررالحكم / ص ۱۱۷. متن روايت (كه در اين مدارك از حضرت علىعليه‌السلام نقل شده است) اين است: اشد العمى من عمى عن فضلنا.

۲۷ - نهج البلاغه (فيض الاسلام، صبحى صالح، شهيدى) / نامه شماره ۴۵.

۲۸ - مدارك اين روايت يافت نشد. (اين روايت در كتاب اسرار الصلوه اثر مرحوم حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى صلحه ۳۳۷ نيز نقل شده است.

۲۹ - تفسير نورالثقلين / ج ۵ ص ۶۵۰؛ مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۸۰۰. (متن روايت در مدرك شماره ۱۳۹ آمده است)

۳۰ - بحار الانوار / ج ۸۹ / ص ۲۳۸؛ تفسير عياشى / ج ۱ / ص ۲۱.

۳۱ - روايتى در اين مورد يافت نشد؛ البته مفسران چنين تفسير كرده اند، از جمله: تفسير صافى / ج ۲ / ص ۲۴۲؛ بحار الانوار / ج ۶۶ / ص ۳۵۴.

۳۲ - بحار الانوار / ج ۴ / ص ۴ / ص ۱۸۳؛ و ج ۸ / ص ۴۴. متن روايت اين است: قال امير المومنينعليه‌السلام الله رحيم بعباده و من رحمته انه خلق مائه رحمه جعل منها رحمه واحده فى الخلق كلهم فبها يتراحم الناس و ترحم الوالده و لدها و تحنن الامهات من الحيوانات على اولادها فاذا كان يوم القيامه اضاف هذه الرحمه الواحده الى تسع و تسعين رحمه فيرحم بها امه محمد ثم يشفعهم فيمن يحبون له الشفاعه من اهل المله.

۳۳ - سوره مباركه انبياء / آيه ۱۰۷.

۳۴ - بحار الانوار / ج ۸۹ / ص ۹۳. متن روايت (كه در اين مدرك درباره سوره مباركه حمد بيان شده است) اين است: قال علىعليه‌السلام لا و قوت سبعين بعيرا فى تفسير فاتحه الكتاب.

۳۵ - تفسير نور الثقلين / ج ۴ / ص ۵۱۱؛ روضه كافى / ج ۸ / ص ۳۰۴. متن روايت اين است: عن ابى بصير قال ابو عبداللهعليه‌السلام يا ابا محمد آن الله عزوجل ملائكه يسقطون الذنوب عن ظهور شيعتنا كما تسقط الريح اورق من الشجر فى اوان سقوط و ذلك قوله عزوجل يسبحون بحمد ربهم... و يستغفرون للذين امنوا و الله ما اراد بهذا غيركم.

۳۶ - وسائل الشيعه / ج ۷ / ص ۱۶۹. متن روايت اين است: عن علىعليه‌السلام فى حديث قال آن الله يقول انا احق من سئل و اولى من تضرع اليه فقولوا عند افتتاح كل امر صغير و عظيم بسم الله الرحمن الرحيم.

۳۷ - سوره مباركه اعراف / آيه ۱۵۶.

۳۸ - رجوع به مدرك شماره ۳۱.

۳۹ - بحار الانوار / ج ۷۵ / ص ۸۳؛ ارشاد القلوب / ج ۱ / ص ۱۹۱. متن روايت اين است: و قالعليه‌السلام لاتعا جلوا الامر قبل بلوغه فتندموا و لا يطولن عليكم الامد فتقسوا قلوبكم و ارحموا اضعفاء كم و الطلبوا الرحمه من الله بالرحمه لهم.

۴۰ - رجوع به مدرك شماره ۳۰.

۴۱ - وسائل الشيعه /ج ۲۴ / ص ۳۶۱: باب استحبات التسميه على كل اناء و على كل لون و كلما عاد عالى العطام و على كلى لقمه.

۴۲ - الجواهر / ج ۲۶ (ملحق ج ۲۵) / ص ۲۵: ان اسرار بسم الله الرحمن الرحيم لا تحصيها عد و لا يوقف لها على حد، فوالله لوانى امسكت بهذا القلم و كان لى عمران او الف عمر كعمرى لم اقدر آن افى بمعنى بسم الله الرحمن الرحيم، الله اكبر...

۴۳ - سوره مباركه اعراف / آيه ۱۵۶.

۴۴ - سوره مباركه مومن (غافر) / آيه ۷.

۴۵ - سوره مباركه واقعه / آيات ۶ - ۴.

۴۶ - تفسير قمى / ج ۲ / ص ۴۶۸؛ تفسير الميزان / ج ۲۰ / ص ۴۸۴.

۴۷ - مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۷۹۸؛ تفسير صافى / ج ۵ / ص ۳۵۷؛ تفسير الميزان / ج ۲۰ / ص ۴۸۴.

۴۸ - تفسير نورالثلين / ج ۳ / ص ۴۷۰؛ احتجاج / ج ۱ / ص ۶۵؛ بحار الانوار / ج ۳۷ / ص ۲۱۵. البته در اين منابع، روايت بدين صورت است: معاشر الناس التقوى التقوى احذروا الساعه كمال قال الله عزوجل آن زلزله اساعه شى ء عظيم.

۴۹ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۷۴. البته در اين سند، عبارت پايانى روايت بدين صورت است: فانه لايدرك ما عندالله الا بطاعته. متن كامل روايت اين است: عن ابى حمزه الثمانى عن ابى جعفرعليه‌السلام قال خطب رسول الله صلى الله عليه و آله فى حجه الوداع فقال يا ايها الناس و الله ما من شى ء يقربكم من النار و يباعدكم من الجنه الا و قد نهيتكم عنه الا و آن الروح الامين نفث فى روعى انه لن تموت نفس حتى تستكمل رزقها فاتقوالله و اجملوا فى الطلب و لا يحمل احدكم استبطاء شى ء من الرزق آن يطلبه بغير حله فانه لا يدرك ما عندالله الا بطاعته.

۵۰ - مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۷۹۸؛ تفسير صافى / ج ۵ / ص ۳۵۷؛ تفسير الميزان / ج ۲۰ / ص ۴۸۴.

۵۱ - سوره مباركه انشقاق / آيات ۴ - ۱.

۵۲ - مجمع البيان ج ۱۰ / ص ۷۹۸.

۵۳ - مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۷۹۸.

۵۴ - سوره مباركه توبه / آيات ۳۵ - ۳۴: و الذين يكنزون الذهب و الفضه و لا ينفقونها فى سبيل الله فبشر هم بعذاب اليم يوم يحمى عليها فى نار جهنم فتكوى بها جباههم و جنوبهم و ظهور هم هذا ما كنزتم لانفسكم فذوقوا ما كنتم تكنزون.

۵۵ - بحار الانوار / ج ۲ / ص ۲۷۲. روايت از پيامبر اكرمعليه‌السلام است.

۵۶ - اين اقوام در مجمع البيان / ج ۱۰ / ص آمده است.

۵۷ - اين اقوام در مجمع البيان / ج ۱۰ / ص آمده است.

۵۸ - بحار الانوار / ج ۲۷ / ص ۲۸۱. متن روايت اين است: عن ابن عباس آن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قال لعلىعليه‌السلام يا على آن الله عزوجل عرض مودتنا اهل البيت على السموات و الارض فاول من اجاب منها السماء السابقه... در جلد ۲۷ بحار، از صفحه ۲۶۱ تا ۲۸۴، در دو باب با عنوان مايحبهمعليهم‌السلام من الدواب و الطيور... و ما اقرمن الجمادات و النباتات بولايتهمعليهم‌السلام روايات فروانى با اين مضمون آمده است.

۵۹ - سوره مباركه اسراء / آيه ۴۴.

۶۰ - تفسير الميزان / ج ۲۰ / ص ۴۸۵.

۶۱ - تفسير نور الثقلين / ج ۵ / ص ۶۴۹؛ مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۷۹۸. متن روايت اين است: و جا الحديث آن النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قال اتدرون ما اخبارها قالوا الله و رسوله اعلم قال اخبارها آن تشهد على كل عبد و انه بما عمل على ظهرها تقول عمل كذا و هذا اخبارها.

۶۲ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۴۳۲. متن روايت اين است: عن الى بصير قال قلت لابى عبداللهعليه‌السلام يا ايها الذين آمنوا توبوا الى الله توبه نصوحا قال هو الذنب الذى لا يعود فيه ابدا.

۶۳ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۴۳۰؛ و ص ۴۳۶. متن روايت اين است: عن معاويه بن وهب قال سمعت الا عبداللهعليه‌السلام يقول اذا تاب العبد توبه نصوحا احبه فستر عليه فى الدنيا و الاخره فقلت و كيف يستر عليه قال ينسى ملكيه ما كتبا عليه من الذنوب و يوحى الى جوارحه اكتمى عليه ذنوبه و يوحى الى بقاع الارض اكتمى ما كان يعملى من الذنوب فيلقى الله حين يلقاه و ليس شى ء يشهد عليه بشى ء من الذنوب.

۶۴ - مفاتيح الجنان / دعاى ابوحمزه ثمالى / ص ۳۴۸. عبارت دعا اين است: ابكى لخروجى من قبرى عريانا ذليلا حاملا ثقلى على ظهرى انظر مره عن يميتى و اخرى عن شمالى اذا الخلائق فى شان غير شانى لكل امرى منهم يومئذ شان يغنيه.

۶۵ - روضه كافى / ج ۸ / ص ۳۱۲؛ بحار الانوار / ج ۷ / ص ۱۲۵. در اين مدرك امام باقرعليه‌السلام از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده اند.

۶۶ - سوره مباركه انفطار / آيه ۲.

۶۷ - سوره مباركه مرسلات / آيه ۸.

۶۸ - سوره مباركه اعراف / آيه ۱۸۷.

۶۹ - بحار الانوار / ج ۶ / ص ۳۲۰. متن روايت اين است: و فى الحديث تقوم الساعه و الرجلال قد نشرا ثوبهما يتبايعانه فما يطويانه حتى قوم و الرجل يرفع اكلته الى فيه فما تصل الى فيه حتى تقوم و الرجل يليط حوضه ليسقى ماشيته فما يسقيها حتى تقوم.

۷۰ - سوره مباركه نساء / آيه ۱۲۲.

۷۱ - بحار الانوار / ج ۲۵ / ص ۹۷. متن روايت اين است: سمعت اباجعفرعليه‌السلام يقول بيت على و فاطمه من حجره رسول الله صلوات الله عليهم و سقف بيتهم عرش رب العالمين...؛ بحار الانوار / ج ۴۶ / ص ۲۴۹. متن روايت (از امام باقرعليه‌السلام اين است: لئن ظننتم آن هذه الجدران تحجب ابصارنا كما ابصاركم اذا لافرق بيننا و بينكم...

۷۲ - بحار الانوار / ج ۶ / ص ۳۱۲. متن روايت اين است: عن الصادقعليه‌السلام قال قال عيسىعليه‌السلام لجبرئيل متنى قيام الساعه فانتفض جبرئيل انتفاضه اغمى عليه منها فلما افاق قال يا روح الله ما المسئول اعلم بها من السائل و له من فى السماوات و الارض لا تاتيكم الابغته.

۷۳ - سوره مباركه يونس / آيه ۶۲.

۷۴ - علل الشرايع / ج ۲ / ص ۵۵۶.

۷۵ - به تفسير محمد عباس ماهيار دسترسى پيدا نشد.

۷۶ - تفسير برهان / ج ۴ / ص ۴۹۳.

۷۷ - تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۶۴۸.

۷۸ - تفسير صافى / ج ۵ / ص ص ۳۵۷.

۷۹ - بحار الانوار / ج ۴۱ / ص ۲۵۴ و ص ۲۷۲؛ ج ۴۲ / ص ۱۷؛ ج ۵۷ / ص ۱۲۹. لازم به ذكر است كه در متن از جلد نهم و دهم بحار نام برده شده كه طبق مجلدات چاپ هاى قديمى بحار است. متن يكى از اين روايات اين است: عن فاطمه (عليهما السلام) قالت اصاب الناس زلزله على عهد ابى بكر ففرع الناس الى ابى بكر و عمر فوجدوهما قد خرجا فزعين الى علىعليه‌السلام فتبعما الناس الى آن انتهوا الى باب علىعليه‌السلام فخرج اليهم علىعليه‌السلام غير مكثرث لما هم فيه فمضى و اتبعه الناس حتى انتهى الى تلعه فقد عليها و قعدوا حوله و هم ينظرون الى حيطان المدينه ترتج جائيه و ذاهبه فقال لهم علىعليه‌السلام كانكم قد هالكم ما ترون قالوا و كيف لا يهولنا و لم نر مثلها قط قالت فحرك شفيته ثم ضرب الارض بيده ثم قال ما لك اسكنى فسكنت قد عجبتم من صنعتى قالوا نعم قال انا الرجل الذى قال الله اذا زلزلت الارض زلزالها و اخرجت الارض اثقالها و قال الانسان مالها فانا الانسان الذى يقول لها مالك يومئذ تحدث اخبارها اياى تحدث.

۸۰ - بحار الانوار / ج ۴۱ / ص ۲۷۱. متن روايت اين است. اسماء بنت عميس تقول سمعت سيدتى فاطمه (عليهما السلام) تقول ليله دخل بن علىعليه‌السلام افزعنى فى فراشى قلت بما ذا افزعك يا سيده نساء العالمين قالت سمعت الارض تحدثه و يحدثها فاصبحت و انا فزعه فاخبرت والدى صلى الله عليه و آله فسجد سجده طويله ثم رفع راسه و قال يا فاطمه ابشرى بطيب النسل فان الله فضل بعلك على سائر خلقه و امر به الارض آن تحدثه باخبارها و ما يجرى على وجهها من شرقها الى غربها.

۸۱ - تفسير كبير / ج ۳۲ / ص ۶۰ (ذيل آيات ۳ و ۴ سوره مباركه زلزال)

۸۲ - بحار الانوار / ج ۴۱ / ص ۱۳۶. البته در اين منبع، متن روايت بدين صورت است: و روى مجمع التيمى قال كان علىعليه‌السلام يكنس بيت المال كل جمعه و يصلى فيه ركعتين و يقول تشهدان يوم القيامه.

۸۳ - تفسير صافى / ج ۵ / ص ۳۲۳؛ تفسير برهان / ج ۴ / ص ۴۵۵؛ تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۵۶۸. متن يكى از روايات اين است: عن الى عبداللهعليه‌السلام قال اذا كان يوم القيامه و كلنا الله بحساب شيعتنا فما كان لله سالنا الله آن يهبه لنا فه لهم و مان كان لادميين سالنا الله آن يعوضهم بدله فهو لهم و ما كان لنا فهو لهم ثم قرا آن الينا ايايهم ثم آن علينا حسابهم.

و نيز در اصول كافى / ج ۱ / ص ۲۱۹ / باب: عرض الاعمال على النبىصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و الائمهعليهم‌السلام

البته در اين باب رواياتى در ذيل آيه ۱۰۵ از سوره مباركه توبه اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون آمده است. متن يكى از روايات اين است:

و روى آن اعمال العباد تعرض على رسول الله صلى الله عليه و آله و على الائمهعليهم‌السلام كل يوم ابرارها و فجارها فاحذروا و ذلك قول الله عزوجل و قل اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المومنون.

۸۴ - سوره مباركه بقره / آيه ۱۵۶.

۸۵ - رجوع به مدرك شماره ۸۰.

۸۶ - از جمله در دعاى روز عرفه. صحيفه سجاديه / ص ۲۲۸. عبارت دعا اين است: ولاتخزنى يوم تبعثنى للقائك، و لا تفضحنى بين يدى اوليائك.

۸۷ - رجوع به مدرك شماره ۲.

۸۸ - رجوع به مدرك شماره ۳.

۸۹ -

گر تو را آن چشم غريبى باز شد                با تو ذرات جهان همراز شد

۹۰ - رجوع به مدرك شماره ۶۱.

۹۱ - رجوع به مدرك شماره ۴۹.

۹۲ - بحار الانوار / ج ۷ / ص ۹۷؛ مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۷۹۹. متن روايت اين است: قال رسول الله صلى الله عليه و آله حافظوا على الوضوء و خير اعمالكم الصلاه و تحفظوا من الارض فانها انكم و ليس فيها احد يعمل خيرا و شرالا و هى مخبره به.

۹۳ - بحار الانوار / ج ۲ / ص ۲۷؛ تفسير قمى / ج ۲ / ص ۱۴۶. متن روايت اين است: قال ابو عبداللهعليه‌السلام يا حفض ما انزلت الدنيا من نفسى الا بمنزلهه الميته اذا اضطررت اليها اكلت منها.

۹۴ - جوع به مدرك شماره ۲۹.

۹۵ - والى اللالى / ج ۴ / ص ۷۲. روايت از پيامبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است.

۹۶ - تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۶۴۷؛ مجمع اليان / ج ۱۰ / ص ۷۹۶.

۹۷ - سوره مباركه حج / آيه ۱.

۹۸ - سوره مباركه عبس / آيه ۳۷.

۹۹ - سوره مباركه انعام / آيه ۹۴.

۱۰۰ - سوره مباركه ق / آيه ۴۴.

۱۰۱ - سوره مباركه قمر / آيات ۷ - ۶.

۱۰۲ - بحار الانوار / ج ۷ / ص ۷۸.

۱۰۳ - سوره مباركه قمر / آيه ۸.

۱۰۴ - رجوع به مدرك شماره ۹۲.

۱۰۵ - من لايحضره الفقيه / ج ۱ / ص ۴۱؛ وسائل الشيعه / ج ۱ / ص ۳۷۷. در اين منابع اين عبارت هست: الوضوء على الوضوء نور على نور، درباره نور بودن وضو روايات زيادى در دست است، از جمله: بحار الانوار / ج ۱۳ / ص ۳۲۷، در ضمن گفتگوى حضرت موسىعليه‌السلام با خداوند: قال الهى فما جزاء من اتم الوضوء من خشيتك قال العثه يوم القيامه و له نور بين عينيه يتلالا.

۱۰۶ - رجوع به مدرك شماره ۹۲.

۱۰۷ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۱۹۰. متن روايت اين است: قال ابو عبداللهعليه‌السلام فى حديث طويل اذا بعث الله المومن من قبره خرج معه مثال يقدم امامه كلما راى المومن هولا من اهوال يوم القيامه قال له المثال لاتفزع و لا تحزن و ابشر بالسرور و الكرامه من الله عزوجل حتى يقف بين يدى الله عزوجل فيحاسبه حسابا يسيرا و يامر به الى الجنه و المثال امامه فيقول له المومن يرحمك الله نعم الخارج خرجت معى من قبرى و ما زلت تبشرنى بالسرور و الكرامه من الله حتى رايت ذلك فيقول من انت فيقول انا السرور الذى كنت ادخلت المومن فى الدنيا خلقنى الله عزوجل منه لابشرك.

۱۰۸ - اين اقوال در تفسير الميزان / ج ۲۰ / ص ۴۸۶ آمده است.

۱۰۹ - ژعوالى اللالى / ج ۲ / ص ۷۴؛ منتخب الانوار / ص ۱۶. متن روايت اين است: و قال ص الشرك فى امتى اخفى من دبيب النمله السوداء فى الليله الظلماء

۱۱۰ - مفاتيح الجنان / دعاى كميل / ص ۹

۱۱۱ - سوره مباركه انعام / آيه ۱۳۰.

۱۱۲ - سوره مباركه طه آيات ۱۰۷ - ۱۰۶.

۱۱۳ - سوره مباركه آل عمران / آيه ۳۰.

۱۱۴ - سوره مباره آل عمران / آيه ۳۰.

۱۱۵ - سوره مباركه جاثيه / آيات ۲۹ - ۲۸.

۱۱۶ - سوره مباركه قمر / آيه ۶.

۱۱۷ - سوره مباركه كهف / آيه ۶.

۱۱۸ - مجمع البيان / ج ۶ / ص ۷۳۲؛ تفسير صافى / ج ۳ / ص ۲۴۵.

۱۱۹ - تفسير نورالثقلين / ج ۳ / ص ۲۶۷: تفسير عياشى / ج ۲ / ص ۳۲۸. متن روايت اين است: عن خالد بن نجيح عن ابى عبداللهعليه‌السلام اذا كان يوم القيامه دفع الى الانسان كتابه، ثم قيل له اقراه قلت فيعرف ما فيه فقال انه يذكره فما من لحظه و لا كلمه، و لا نقل قدم، و لا شى ء قعله الا ذكره، كانه فعله تلك الساعه فلذلك قالو يا ويلتنا ما لهذا الكتاب لا يغادر صغيره و لاكبيره الا احصاها.

۱۲۰ - سوره مباركه اسراء / آيه ۱۳.

۱۲۱ - سوره مباركه لقمان / آيه ۱۶.

۱۲۲ - تفسير صافى / ج ۵ / ص ۳۵۸؛ تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۶۵۰؛ مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۸۰۰. عبارت تفاسير اين است: قال عبدالله بن مسعود احكم آيه فى القرآن فمن يعمل مثقال ذره خيرا يره الى آخر السوره.

۱۲۳ - رجوع به مدرك شماره ۹

۱۲۴ - سوره مباركه كهف / آيه ۴۹.

۱۲۵ - سوره مباركه حقه / آيات ۲۴ - ۱۹.

۱۲۶ - تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۴۰۹؛ بحار الانوار / ج ۸ / ص ۲۸۰. متن روايت (كه از امام صادقعليه‌السلام نقل شده است) اين است: ولو آن حلقه من السلسله التى طولها سبعون ذراعا وضعت على الدنيا لذابت الدنيا من حرها.

۱۲۷ - مدارك اين روايت يافت نشد.

۱۲۸ - سوره مباركه حشر / آيه ۱۸.

۱۲۹ - بحار الانوار / ج ۷ / ص ۲۵۰. متن روايت اين است: اعلموا عبادالله آن اهل الشرك لاتنصب لهم الموازين و لا تنشرلهم الدواوين و انما يحشرون الى جهنم زمرا و انما نصب الموازين و فشر الدواوين لاهل الاسلام.

۱۳۰ - سوره مباره قارعه / آيه ۶.

۱۳۱ - سوره مباركه قارعه / آيه ۸.

۱۳۲ - سوره مباركه انبياء / آيه ۱۰۷.

۱۳۳ - بحار الانوار / ج ۷۴ / ص ۷۲. ابتداى اين روايت (كه متن كامل آن حدود ۳ صفحه است) اين است: عن ابى ذر رحمه الله قال دخلت يوما على رسول الله صلى الله عليه و آله و هو فى المسجد جالس وحده فاغتنمت خلوته فقال لى يا اباذر آن للمسجد تحيه قلت و ما تحيته قال ركعتان تركعهما فقلت يا رسول الله انك امرتنى بالصلاه فما الصلاه ثال خير موضوع فمن شاء اقل و من شاء اكثر قلت يا رسول الله اى الاعمال احب الى الله عزوجل فقال ايمان بالله و جهاد فى سبيله قلت اى المومنين اكمل ايمانا قال احسنهم خلقا قلت اى المومنين افضل قال من سلم المسلمون من لسانه و يده.

۱۳۴ - سوره مباركه كهف / آيه ۴۹.

۱۳۵ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۴۵۶.

۱۳۶ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۵۳. متن روايت اين است: سمعت ابا اعبداللهعليه‌السلام يقول آن رسول الله صلى الله عليه و آله صلى بالناس الصبح فنظر الى شاب فى المسجد و هو يخفق و يهوى براسه مصفرا لونه قد نحف جسمه و غارت عيناه فى راسه فقال له رسول الله صلى الله عليه و آله كيف اصبحت يا فلان قال اصبحت يا رسول الله موقنا رسول الله صلى الله عليه و آله من قوله و قال آن لكل يقين حقيقه فيها حقيقه يقينك فقال آن يقينى يا رسول الله هو الذى احزننى و اسهر ليلى و اظما هواجرى فعزفت نفسى عن الدنيا و ما فيها حتى كانى انظر الى اهل الجنه يتنعمون فى الجنه و يتعارفون و على الارائك متكون و كانى انظر الى اهل النار و هم فيها معذبون مصطرخون و كانى الان اسمع زفير النار يدور فى مسامعى فقال رسول الله صلى الله عليه و آله لاصحابه هذا عبد نور الله قلبه بالايمان.

۱۳۷ - سوره مباركه انبياء / آيه ۴۷.

۱۳۸ - تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۶۵۱؛ اصول كافى / ج ۲ / ص ۲۷۲. متن روايت اين است: عن ابى عبداللهعليه‌السلام قال قال رسول الله صلى الله عليه و آله و آن العبد ليحبس على ذنب من ذنوبه مائه عام و انه لينظر اله ازواجه فى الجنه يتنعمن.

۱۳۹ - تفسير نورالثقلين / ج ۵ / ص ۶۵۰؛ مجمع البيان / ج ۱۰ / ص ۸۰۰. متن روايت اين است: عن ابى عثمان المازنى عن ابى عبيده قال قدم صعصعه بن ناجيه جد الفرزدق على رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فى وفد بنى تميم فقال بابى انت يا رسول الله اوصينى خيرا فقال اوصيك بامك و ابيك و ادانيك قال زدنى يا رسول الله قال احفظ ما بين لحيك و رجليك ثم قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ما شى ء بلغنى عنك فعلته فقال يا رسول الله رايت الناس يمرجون على غير وجه و لم ادر اين الصواب غير انى علمت انهم ليسوا عليه فرايتهم يئدون بناتهم فعرفت الله عزوجل لم يامرهم بذلك فلم اتركهم يئدون و فديت ما قدرت و فى روايه اخرى انه سمع فمن يعمل مثقال ذره خيرا يره و من يعمل مثقال ذره شرا يره فقال حسبى ما ابالى آن لا اسمع من القرآن غير هذا.

۱۴۰ - تفسير روح البيان / ج ۱۰ / ص ۴۹۵.

۱۴۱ - سوره مباركه بلد / آيات ۱۳ - ۱۱.

۱۴۲ - مثلا در سوره مباركه بقره / آيه ۲۱۷؛ سوره مباركه توبه / آيه ۱۷.

۱۴۳ - سوره مباركه فرقان / آيه ۷۰.

۱۴۴ - سوره مباركه هود / آيه ۴

۱۴۵ - رجوع به مدرك شماره ۶۳.

۱۴۶ - اصول كافى / ج ۲ / ص ۴۲۸. متن روايت اين است: سمعت ابا عبداللهعليه‌السلام يقول قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم اربع من كن فيه لم يهلك على الله بعدهن الاهالك يهم العبد بالحسنه فيعملها فان هو لم يعملها كتب الله له حسنه بحسن نيته و آن هو عملها كتب الله له عشرا و يهم بالسيه آن يعلمها فان لم يعملها يكتب عليه شى ء و آن هو عملها اجل سبع ساعات و قال صاحب الحسنات لصاحب السيات و هو صاحب الشمال لاتعجل عسى آن يتبعها بحسنه تمحوها...

۱۴۷ - تغسير نورالثقلين / ج ۲ / ص ۴۰۰؛ كافى / ج ۳ / ص ۲۷۱. متن روايت (كه از امام صادقعليه‌السلام نقل شده است) اين است: و قال الله تعالى فى ذلك اقم الصلاه طرفى النهار و طرفاه المغرب و الغداه و زلفا من الليل و هى صلاه العشاء الاخره.

۱۴۸ - - تغسير نورالثقلين / ج ۲ / ص ۴۰۰؛ كافى / ج ۳ / ص ۲۷۱. متن روايت (كه از امام صادقعليه‌السلام نقل شده است) اين است: و قال الله تعالى فى ذلك اقم الصلاه طرفى النهار و طرفاه المغرب و الغداه و زلفا من الليل و هى صلاه العشاء الاخره.

۱۴۹ - تفسير صافى / ج ۲ / ص ۴۷۶.

۱۵۰ - رجوع به مدرك شماره ۱۰۵.

۱۵۱ - نهج البلاغه فيض الاسلام / خطبه ۱۹۰؛ نهج البلاغه صبحى صالح و شهيدى / خطبه ۱۹۹.

۱۵۲ - سوره مباركه مدثر / آيه ۴۳.

۱۵۳ - كافى / ج ۳ / ص ۲۶۸ متن روايت اين است: عن ابى بصير قال سمعت ابا جعفرعليه‌السلام يقول كل سهو فى الصلاه يطرح منها غير آن الله تعالى يتم بالنوافل آن اول ما يحاسب به العبد الصلاه فان قبلت قبل ما سواها آن الصلاه اذا ارتفعت فى اول وقتها رجعت الى صاحبها و هى بيضاء مشرقه تقول حفظتنى حفظك الله و اذا ارتفعت فى غير وقتها بغير حدودها رجعت الى صاحبها و هى سوداء مظلمه تقول ضيعتنى ضيعك الله.

۱۵۴ - بحار الانوار / ج ۲۷ / ص ۱۶۹؛ تفسير قمى / ج ۲ / ص ۱۴۶. متن روايت اين است: قال ابوعبداللهعليه‌السلام ياحفص ما انزلت الدنيا من نفسى الا بمنزله الميته اذا اضطررت اليها اكلت منتها.