شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

پی نوشت ها :

۱ - براى نمونه: تفسير مجمع البيان /ج /۱۰/ص ۷۵۷؛ تفسير تبيان /ج ۱۰/ص ۳۶۲؛ تفسير منهج الصادقين / ج ۱۰/ص ۲۶۳.

۲ - براى نمونه: تفسير الميزان / ج ۲۰ / ص ۲؛ ترجمه الميزان / ج ۲۰ / ص ۵۰۷: اين سوره از نظر زمينه آياتش هم مى تواند مكى باشد و هم مدنى.

۳ - رجوع شود به مدرك شماره ۳۵.

۴ - ثواب الاعمال / ص ۱۲۳؛ وسائل الشيعه / ج ۶ / ص ۵۸؛ بحار الانوار / ج ۷ / ص ۲۹۷ و ج ۸۹ / ص ۴؛ اعلام الدين / ص ۳۸۳. متن روايت اين است: عن ابى عبدالله (عليه‌السلام ) قال من اكثر قرائه و الشمس و واليل اذا بغشى واضحى و الم نشرح فى يوم او ليلة لم يبق شيى ء بحضرته الا شهد له يوم القيامة حتى شعره و بشره و لحمه و دمه و عروقه و عصبه و عظامه و جمع ما اقلت الارض منه و يقول الرب تبارك و تعالى قبلت شهادتكم لعبدى و اجزتها له انطلقوا به الى جناتى حتى يتخير منها حيث ما احب فاعطوه اياها من غير من و لكن رحمة منى و فضلا عليه و هنيئا لعبدى.

۵ - از جمله: كافى / ج ۲ / ص ۶۰۶؛ فقيه / ج ۲ / ص ۲۸؛ بحارالانوار / ج ۸ / ص ۱۸۶ و ج ۸۹ / ص ۲۲؛ وسائل الشيعه / ج ۶ / ص ۱۸۷ و ص ۱۸۹ و ص ۲۲۴. عبارت مورد نظر كه بخشى از روايتى از امام موسى كاظم (عليه‌السلام ) است، اين است: فان درجات الجنه على قدر آيات القرآن يقال له اقرأ و ارق فيقرأ ثم يرقى ...

۶ - رجوع شود به مدرك شماره ۵.

۷ - بحارالانوار / ج ۷۱ / ص ۳۰۸؛ تفسير الامام / ص ۲۰۴. متن روايت اين است: قال على بن الحسين (عليه‌السلام ): معاشر شيعتنا اما الجنه فلن تفوتكم سريعاً كان او بطيئا و لكن تنافسوا فى الدرجات ...

۸ - مدرك روايت يافت نشد.

۹ - وسائل الشيعه / ۴ / ص ۴۶۴؛ بحارالانوار / ج ۸۰ / ص ۲۷۴؛ علل الشرايع / ج ۲ / ص ۳۳۶. متن دو روايت در اينجا نقل مى شود: عن جعفر بن محمد (عليه‌السلام ) قال: آن كل شى ء عليك تصلى فيه يسبح معك، قال: و كان رسول الله (ص) اذا اقيمت الاصلاه لبس نعليه و صلى فيهما عن جعفر بن محمد (عليه‌السلام ) عن ابيه (عليه‌السلام ) عن على (عليه‌السلام ) قال: آن الانسان اذا كان فى الاصلاه فان جسده و ثيابه و كل شى ء حوله يسبح ...

۱۰ - از جمله در بحارالانوار / ج ۸۹ / ص ۱۸۴ و ص ۱۸۵؛ جامع الاخبار / ص ۴۸؛ مستدرك وسائل / ج ۴ / ص ۲۴۹ و ص ۲۵۰. اين عبارت كه از حضرت رسول اكرم نقل شده است، اين است: قال (ص): رب تالى القرآن و القرآن يلعنه.

۱۱ - سوره يس / آيه ۴۰.

۱۲ - سوره تكوير / آيات ۱۷ و ۱۸.

۱۳ - سوره فجر / آيات ۱ تا ۳.

۱۴ - سوره آل عمران / آيه ۱۹۰.

۱۵ - سوره زمر / آيه ۵.

۱۶ - سوره حج / آيه ۶۱؛ سوره لقمان / آيه ۲۹؛ سوره فاطر / آيه ۱۳؛ سوره حديد / آيه ۶.

۱۷ - عيون اخبار الرضا / ج ۲ / ص ۵۲؛ امالى صدوق / ص ۴۴۲؛ بحارالانوار / ج ۲۲ / ص ۳۲۰ و ج ۶۸ / ص ۴۵؛ مستدرك وسائل /ج ۱۶ / ص ۲۹۴. متن روايت اين است: حدثنا عبدالعظيم بن عبدالله الحسينى عن الامام محمد بن على عن ابيه الرضا على بن موسى عن ابيه موسى بن جعفر عن ابيه الصادق جعفر بن محمد عن ابيه عن جده (عليهم السلام) قال: دعا سلمان اباذر الى منزله فقدم عليه رغيفين فاخذ ابوذر الرغيفين يقلبها فقال له سلمان يا اباذر لاى شى ء تقلب هذين الرغيفين خفت آن لا يكونا نضيجين سلمان من ذلك غضبا شديدا ثم قال ما اجراك حيث هذين الرغيفين فوالله لقد عمل فى هذا الخبز الماء الذى تحت العرش و عملت فيه الملائكه حتى القوه الى الريح و عملت فيه الريح حتى القته الى السحاب و عمل فيه السحاب حتى امطره الى الارض و عمل فيه الرعد و الملائكه حتى مواضعه و عملت فيه الارض و الخشب و الحديد و البهائم و النار و الحطب و الملح و ما لااحصيه اكثر لك آن تقوم بهذا الشكر فقال ابوذر الى الله اتوب و استغفر الله مما احديث و اليك اعتذر مما كرهت.

۱۸ - سوره بقره / آيه ۲۵۵.

۱۹ - سوره آل عمران / آيه ۱۹۱؛ يكى از روايتى كه درباره آماده شدن براى شب زنده دارى و قرائت آيات ۱۹۰ تا ۱۹۴ سوره آل عمران است، طبق مدارك كافى / ج ۳ / ص ۴۴۵؛ تهذيب / ج ۲ / ص ۱۲۳؛ بحارالانوار /ج/۸۴ص ۱۸۷، اين است: قمت باليل من منامك فقل الحمد لله الذى رد على روحى لا اله الا انت وحدك لا شريك لك عملت سوء و ظلمت نفسى فاغفرلى و ارحمنى انه لا يغفر الذنوب الا انت فاذا قمت فانظر فى آفاق السماء و قل اللهم انه لا يوارى عنك ليل ساج و لا سماء ذات ابرج و لا ارض ذات مهاد و لا ظلمات بعضها فوق بعض و لا بحر لجى تدلج بين يدى المدلج من خلقك تعلم خائنه الاعين و ما تخفى الصدور غارت النجوم و نامت العيون و انت الحى القيوم لا تاخذك سنه و لا نوم سبحان رب العالمين و اله المرسلين و الحمد لله رب العالمين ثم اقرا الخمس الايات من آخر آل عمران آن فى خلق السموات و الارض الى قوله انك لا تخلف الميعاد ثم استك و توضا فاذا وضعت يدك فى الماء فقل بسم الله و بالله الله اللهم اجعلنى من التوابين و اجعلنى من المتطهرين فاذا فرغت فقل الحمد لله رب العالمين فاذا قمت الى صلاتك فقل بسم الله و بالله و الى الله و من الله و ما شاء الله و لا حول و لا قوه الا بالله اللهم اجعلنى من زوار بيتك و عمار مساجدك و افتح لى باب توبتك و اغلق عنى باب معصيتك و كل معصيه الحمد الله الذى جعنى ممن يناجيه اللهم اقبل على بوجهك جل ثناوك ثم افتتح الصلاه بالتكبير.

۲۰ - مفاتيح الجنان / دعاى كميل .

۲۱ - بحارالانوار / ج ۲ / ص ۲۴۲؛ امالى طوسى / ص ۴۸۱؛ تحف العقول / ۳۷.

۲۲ - سوره انعام / آيات ۷۶ تا ۷۹.

۲۳ - سوره مومنون / آيه ۱۴.

۲۴ - سوره شورى / آيات ۴۹ و ۵۰.

۲۵ - تفسير كشف الاسرار و عده الابرار / ج ۱۰ / ص ۵۱۲؛ تفسير قرطبى / ج ۲۰ / ص ۸۲ و با اندكى تفاوت در لفظ: تفسير المنير / ج ۳۰ / ص ۲۷۱؛ تفسير در المنثور / ج ۱ / ص ۳۵۴.

۲۶ - مدرك روايت يافت نشد.

۲۷ - رجال كشى / ص ۲۷.

۲۸ - كافى / ج ۲ / ص ۸؛ علل الشرايع / ج ۱ / ص ۱۰؛ بحارالانوار / ج ۵ / ص ۲۲۶. متن روايت اين است: سمعت اباجعفر يقول آن الله عزوجل لما اخرج ذريه آدم (عليه‌السلام ) من ظره لياخذذ عليهم الميثاق بالروبوبيه له و بالنبوه لكل نبى فكان اول من اخذ له عليهم الميثاق بنبوته محمد بن عبدالله (ص) ثم قال الله عزوجل الادم انظر ما ذاترى قال فنظر آدم (عليه‌السلام ) الى ذريته و هم ذر قد ملئوا السماء قال آدم (عليه‌السلام ) يا رب ما اكثر ذريتى و لامر ما خلقتهم فما تريد منهم باخذك الميثاق عليهم قال الله عزوجل يعبدونى لا يشركون بى شيئا و يومنون برسلى و يتبعونهم قال آدم (عليه‌السلام ) يا رب فما لى ارى بعض الذر اعظم من بعض و بعضهم له نور كثير و بعضهم له نور قليل و بعضهم ليس له نور فقال الله عزوجل كذلك خلقتهم لابلوهم فى كل حالاتهم قال آدم (عليه‌السلام ) يا رب فتاذن لى فى الاكلام فاتكلم قال الله عزوجل تكلم فان روحك من روحى و طبيعتك من خلاف كينونتى قال آدم يا رب فلو كنت خلقتهم على مثال واحد و قدر واحد و طبيعه واحده و جبله واحد و الوان واحده و اعمار واحده و ارزاق سواء لم يبغ بعضهم على بعض و لم يكن بينكم تحاسد و لا تباغض و لا اختلاف فى شى ء من الاشياء قال الله عزوجل يا آدم بروحى نطقت و بضعف طبيعتك تكلفت ما لا علم لك به و انا الخالق العالم بعلمى خالف بين خلقهم و بمشيئتى يمضى فيهم امرى و الى تدبيرى و تقديرى صائرون لا تبديل لخلقى انما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون ...

۲۹ - سوره انشقاق / آيات ۶ تا ۱۲.

۳۰ - نهج البلاغه (صبحى صالح) ص ۱۵۹ (خطبه ۱۰۹).

۳۱ - كافى / ج ۲ / ص ۱۵ وسائل الشيعه / ج ۱ / ص ۶۷؛ المحاسن / ج ۱ / ص ۲۵۱.

۳۲ - صحيفه سجاديه / ص ۴۸: و كان من دعائه (عليه‌السلام ) عند الصباح و المساء

۳۳ - رجوع شود به مدرك شماره ۳۵.

۳۴ - قرب الاسناد / ص ۱۶۷؛ رجال كشى / ص ۵۸۷؛ بحارالانوار / ج ۷۰ / ص ۲۹۳؛ مستدرك وسائل / ج ۱۲ / ص ۹۰. متن روايت اين است: عن احمد بن محمد بن ابى نصر قال كنت عند الرضا (عليه‌السلام ) فامسيت عنده قال فقلت انصرف فقال لى الا تنصرف فقد امسيت قال فاقمت عنده قال لجاريته هاتى مضربتى و وسادتى فافرشى لاحمد فى ذلك البيت قال فلما صرت فى البيت دخلنى شى ء فجعل يخطر ببالى من مثلى فى بيت و لى الله و على مهاده فنادانى يا احمد آن امير المومنين (عليه‌السلام ) عاد صعصعه بن صوحان فقال يا صعصعه بن صوحان لا تجعل عيادتى اياك فخرا على قومك و تواضع لله يرفعك.

۳۵ - قرب الاسناد / ص ۱۵۶. متن روايت اين است: سمت الرضا (عليه‌السلام ) يقول فى تفسير و اليل اذا قال آن رجلا من الانصار كان لرجل فى حائطه نخله و كان يضر به فشكى ذلك الى رسول الله (ص) فدعاه فقال اعطنى نخله بخله فابى فبلغ ذلك رجلا من الانصار يكنى اباالدحداح فجاء الى صاحب انخله فقال بعنى نخلتك بحائطى فباعه فجاء الى رسول الله (ص) فقال يا رسول الله قد اشتريت نخله فلان بحائطى قال فقال له رسول الله (ص) فلك بدلها نخله فى الجنه فانزل الله تبارك و و تعالى على نبيه (ص) و ما خلق الذكر و الانثى آن سعيكم لشتى فاما من اعطى يعنى انخله و اتقى و صدق بالحسنى بوعد رسول الله (ص)...

۳۶ - كافى / ج ۴ / ص ۴۶؛ تهذيب / ج ۴ / ص ۱۰۹؛ المقنعه ۲۶۶.

۳۷ - كافى / ج ۴ / ص ۲؛ بحارالانوار / ج ۶۸ / ص ۳۵۷؛ وسائل الشيعه / ج ۹ / ص ۳۶۸.

۳۸ - كافى / ج ۴ / ص ۴۳؛ فقيه / ج ۲ / ص ۶۲؛ اختصاص / ص ۳۰؛ وسائل الشيعه / ج ۹ / ص ۱۸؛ دعائم الاسلام / ۲ / ص ۲۵۴.

۳۹ - سوره توبه / آيه ۱۰۴: الم يعلموا آن الله هو يقبل التوبه عن عباده و ياخذ الصدقات و آن الله هو التواب الرحيم.

۴۰ - سوره بقره / آيه ۲۶۱: مثل الذين ينفقون اعمالهم فى سبيل الله كمثل حبه انبتت سبع سنابل فى كل سنبله ماه حبه و الله يضاعف لمن يشاء و الله واسع عليهم.

۴۱ - به عنوان مثال: بحارالانوار / ج ۹۳ / ص ۳۴۵. بخشى از روايات اين است: قال رسول الله (ص): فان العمل يضاعف فى شهر رمضان، فقيل: يا رسول الله كم سضاعف، قال: اخبرنى جبرئيل (عليه‌السلام ) قال: تضاعف الحسنات بالف الف كل حسنه منها افضل من جبل احد و هو قوله تعالى و الله يضاعف لمن يشاء .

۴۲ - اشاره مرحوم استاد به جلد نهم از مجلدات قديم (چاپ سنگى) بحار است. در چاپ هاى امروزى (۱۱۰ جلدى)، جلدهاى ۳۴ تا ۴۲ مربوط به حضرت على (عليه‌السلام ) است.

۴۳ - بحارالانوار / ۴۱ ص ۳۷. متن روايت اين است: عن على بن الحسين (عليه‌السلام ) قال: كان رجل مومن على عهد انبى (ص) فى دار حديقه و له جار له صبيه فكان يتساقط الرطب من النخله فينشدون صبيته يكلونه فياتى الموسر فيخرج الرطب من جوف افواه الصبيه و شكى الرجل ذلك الى النبى (ص) فاقبل عاجلا باجل فبكى النبى (ص) و رجع نحو المسجد فلقيه امير المومنين على بن ابيطالب (عليه‌السلام ) فقال له يا رسول الله ما يبكيك لا ابكى الله عينيك فاخبره خبر الرجل الضعيف و الحديقه فاقبل امير المومين (عليه‌السلام ) حتى استخرجه من منزله و قال له يعنى دارك قال الموسر بحائطك الحسنى فصفق على يده و دار الى الضعيف فقال له تحول الى دارك فقد ملكها الله رب العالمين لك و اقبل امير المومين (عليه‌السلام ) و نزل جبرئيل على النبى (ص) فقال له يا محمد اقرأ (و الليل اذا يغشى و النهار اذا تجلى و ما خلق الذكر و الانثى الى اخر السوره) فقام النبى (ص) و قبل بين عينيه ثم قال بابى قال انت قد انزل الله فيك هذه السورالكامله.

۴۴ - تفسير فرات كوفى / ص ۵۶۶.

۴۵ - بحار الانوار / ج ۱ / ص ۳۷.

۴۶ - شواهد التنزيل / ج ۱ / ص ۱۹ و ۲۰.

۴۷ - سوره مائده / آيه ۶۷.

۴۸ - مفاتيح الغيب (تفسير كبير) ج ۱۱ / ص ۱۸۱.

۴۹ - مفاتيح الغيب / ج ۱۱ / ص ۱۸۸.

۵۰ - الدر المنثور / ج ۶ / ص ۳۵۷، البته در اينجا به نام ابوالدحداح تصريح نشده است.

۵۱ - بحارالانوار / ج ۲۴ / ص ۳۹۸؛ تاويل الايات / ص ۷۸۰. متن روايت اين است: عن جابر عن ابى عبدالله (عليه‌السلام ) فى قوله و الليل اذا يغشى قال دوله ابليس الى يوم القيامه و هو يوم قيامه القائم، و النهار اذا تجلى و هو القائم اذا قام و قوله فاما من اعطى و اتقى اعطى نفسه الحق و اتقى الباطل فسنيسره لليسرى اى الجنه و اما من بخل و استغنى يعنى بنفسه عن الحق و استغنى بالباطل عن الحق و كذب بالحسنى بولايه على بن ابيطالب (عليه‌السلام ) و الائمه من بعده فسنيسره للعسرى يعنى النار البته در اين روايت، عبارت و صدق بالحسنى نيامده است؛ در روايت ديگرى كه با اين روايت متفاوت است آمده است: و صدق بالحسنى بالولايه تاويل آلايات / ص ۷۸۲).

۵۲ - بحارالانوار / ج ۲۴ / ص ۴۶؛ تاويل الايات / ص ۷۸۲ مستدرك وسائل / ج ۷ / ص ۲۸۰.

۵۳ - كافى / ج ۲ / ص ۵۰۶. متن روايت اين است: عن ابى جعفر (عليه‌السلام ) قال: مر رسول الله (ص) برجل يغرس غرسا فى حائط له فوقف له و قال الا ارلك على غرس اثبت اصلا و اسرع ايناعا و اطيب ثمرا و ابقى، قال بلى فدلنى يا رسول الله، فقال اذا اصحبت و امسيت فقل سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اكبر فان لك آن قتله بكل تسبيحه عشر الرجل فانى اشهدك يا رسول الله آن حائطى هذا صدقه مقبوضه على فقراء المسلمين اهل الصدقه، فانزل الله عزوجل آيات من القرآن فاما من اعطى و اتقى و صدق بالحسنى فسنيسره لليسرى.

۵۴ - كافى / ج ۴ / ص ۴۶.

۵۵ - سوره سباء / آيه ۳۹.

۵۶ - سوره حشر / آيه ۹؛ سوره تغابن / آيه ۱۶.

۵۷ - سوره توبه / آيه ۱۰۴.

۵۸ - كافى / ج ۴ / ص ۳.

۵۹ - كافى / ج ۴ / ص ۶۷؛ الفقيه / ج ۲ / ص ۹۶؛ تهذيب / ج ۴ / ص ۱۹۳؛ وسائل الشيعه / ج ۷ / ص ۳۹۱؛ مستدرك وسائل / ج ۵ ص ۲۱۰.

۶۰ - بحارالانوار / ج ۷۶ / ص ۲۹۳؛ رجال ابن داود / ص ۱۸۲؛ رجال كشى / ص ۴۰۱.

۶۱ - الكنى و الالقاب / ج ۲ / ص ۴۵۵.

۶۲ - سوره اعراف / آيه ۴۶.

۶۳ - بحارالانوار / ج ۲۴ / ص ۲۵۲. متن روايت اين است: قال كنت عند ابى عبدالله (عليه‌السلام ) فدخل عليه سفيان بن مصعب العبدى فقال جعلنى الله فداك من تقول فى قوله تعالى ذكره و على الاعراف رجال الايه، قال فما الاعراف جعلت فداك، قال كثائب من مسك عليها رسول الله (ص) و الاوصياء، يعرفون كلا بسيماهم، فقال سفيان فلا اقول فى ذلك شيئاً، من قصيده شعر:

أيا ربعهم هل فيك لى اليوم مربع                و هل لليالى كن لى فيك مرجع

و فيها يقول:

و انتم ولاه الحشر و النشر و الجزاء                         و انتم ليوم المفزع الهول مفزع

و انتم على الاعراف و هى كثائب               من المسك رياها بكم يتضوع

ثمانيه بالعرش اذ يحملونه                         و من بعدهم هادون فى الارض اربع

۶۴ - كافى / ج ۸ / ص ۲۱۵.

۶۵ - امالى صدوق / ص ۲۰۵؛ الارشاد / ج ۱ / ص ۳۱؛ احتجاج / ج ۱ / ص ۱۵۷؛ بحارالانوار / ۱۷ / ص ۱۵۴ و ج ۳۵ / ص ۴۱۲. متن روايت است: عن ابى جعفر (عليه‌السلام ) قال: قال رسول الله (ص) آن امتى عرض على فى الميثاق فكان اول من آمن بى على و هو اول من صدقنى حين بعثت و هو الصديق الاكبر و الفاروق يفرق بين الحق و الباطل.

۶۶ - كافى / ج ۸ / ص ۲۲۸؛ جمال الاسبوع / ص ۴۴۳. متن ورايت اين است: قال: قال لى ابوالحسن (عليه‌السلام ): لو ميزت شيعتى لم اجدهم الا واصفه، و لو امتحنتم لما وجدتهم الا مرتدين، و لو تمحصتهم لما خلص من الالف واحد، و لو غربلتهم غربله لم يبق منهم الا ما كان لى انهم طال ما اتكوا على الارائك فقالوا نحن شيعه على، انما شيعه على من صدق قوله فعله.

۶۷ - سوره مائده / آيه ۲۷.

۶۸ - بحار الانوار / ج ۴۷ / ص ۲۳۸؛ احتجاج / ج ۲ /ص ۳۶۸؛ تفسير الامام / ص ۴۴؛ معانى الاخبار / ص ۳۳.

۶۹ - سوره نحل / آيه ۹۷.

۷۰ - سوره رعد / آيه ۲۸.

۷۱ - سوره طه / آيه ۱۲۴.

۷۲ - سوره توبه / آيه ۱۱۸.

۷۳ - سوره توبه / آيه ۱۰۳.

۷۴ - كافى / ج ۴ / ص ۱۱ و ص ۱۸ و ص ۲۶؛ الفقيه / ج ۲ / ص ۵۶ و ج ۴ / ص ۳۷۸؛ وسائل الشيعه / ج ۹ / ص ۴۳۱؛ مستدرك وسائل / ج ۷ / ص ۱۶۱؛ بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۱۲۲.

۷۵ - عيون اخبار الرضا / ج ۲ / ص ۲۴؛ بحارالانوار / ج ۶۸ / ص ۴۴؛ وسائل الشيعه / ج ۱۶ / ص ۳۱۳.

۷۶ - كافى / ج ۲ / ص ۹۹؛ بحارالانوار / ج ۱۸ / ص ۳۸؛ وسائل الشيعه / ج ۱۶ / ص ۳۱۰. متن روايت اين است: يقول الله تبارك و تعالى لعبد من عبيده يوم القيامه اشكرت فلانا فيقول بل شكرتك يا رب فيقول لم تشكرنى آن لم تشكره، ثم قال: اشكركم للناس.

۷۷ - كافى / ج ۴ / ص ۳۳. متن روايت اين است: عن ابى عبدالله (عليه‌السلام ) قال، قال: لعن الله قاطعى سبل المعروف، قيل و ما قاطعو سبل المعروف، قال: الرجل يصنع اليه المعروف فيكفره فيمتنع صاحبه من آن يصنع ذلك الى غيره.

۷۸ - سوره انسان / آيه ۹.

۷۹ - مناقب / ج ۲ / ص ۷۶.

۸۰ - بحارالانوار / ج ۴۱ / ص ۲۹؛ در مستدرك وسائل / ج ۷ / ص ۲۱۵ نيز آمده است. متن روايت اين است: محمد بن الصمه عن ابيه عن عمه قال: رايت فى المدينه رجلا على ظهره قربه و فى يده صحفه يقول اللهم ولى المومنين و اله المومنين و جار المومنين اقبل قربانى الليله فما امسيت املك سوى ما فى صحفتى و غير ما يوارينى فانك تعلم انى منعته نفسى مع شده سغبى اطلب القربه اليك غنما، اللهم فلاتخلق وجهى ولاترد دعوتى؛ فاتيته حتى عرفته فاذا هو عل يبن ابيطالب (عليه‌السلام ) فاتى رجلا فاطعمه.

۸۱ - بحارالانوار / ج ۳۴ / ص ۳۵۶ و ج ۴۱ / ص ۱۳۷؛ وسائل الشيعه / ج ۱۵ ص ۱۰۹؛ شرح نهج البلاغه / ج ۲ / ص ۲۰۰؛ الغارات / ج ۱ / ص ۴۴.

۸۲ - بحارالانوار / ج ۴۱ / ص ۱۴۳؛ شرح نهج البلاغه / ج ۱ / ص ۲۱.

۸۳ - بحارالانوار / ج ۴۱ / ص ۱۴۳.

۸۴ - مفاتيح الغيب (تفسير كبير) ج ۱۱ / ص ۲۵۵.

۸۵ - كافى / ج ۸ / ص ۶۹.

۸۶ - كافى / ج ۱ / ص ۸۹؛ توحيد / ص ۱۷۴؛ الاحتجاج / ج ۱ / ص ۲۱۰؛ بحارالانوار / ج ۳ / ص ۲۸۳.

۸۷ - بحارالانوار / ج ۴۱ / ص ۵۱؛ المناقب / ج ۲ / ص ۱۱۵.

۸۸ - كافى / ج / ۴ / ص ۴۷؛ در التهذيب / ج ۴ / ص ۱۰۹؛ بحارالانوار / ج ۹۳ / ص ۱۳۴؛ وسائل الشيعه / ج ۹ / ص ۳۸۲ نيز آمده است. متن روايت اين است: عن ابى عبدالله (عليه‌السلام ) قال: آن الله تبارك و تعالى ما من شى ء الا و قد وكلت به من يقبضه غيرى الا الصدقه فانى اتلقفها بيدى تلقفا حتى آن الرجل ليتصدق بالتمره او بشق تمره فاربيها له كما يربى الرجل فلوه و فصيله فياتى يوم القيامه و هو مثل احد و اعظم من احد.

۸۹ - مدرك روايت يافت نشد.

۹۰ - كافى / ج ۱ / ص ۵۰۶؛ در الارشاد / ج ۲ / ص ۳۲۶؛ بحارالانوار / ج ۵۰ / ص ۲۷۸ كشف الغمه / ج ۲ / ص ۴۱۰ نيز آمده است.

۹۱ - كافى / ج ۱ / ص ۵۰۸؛ در بحارالانوار / ج ۵۰ / ص ۲۶۷؛ اعلام الورى / ص ۳۷۲ نيز آمده است.

۹۲ - كافى / ج ۱ / ص ۵۰۹؛ در الارشاد / ج ۲ / ص ۳۳۲؛ بحارالانوار / ج ۵۰ / ص ۲۸۰؛ كف الغمه / ج ۲ / ص ۴۱۳؛ اعلام الورى / ص ۳۷۰ نيز آمده است.

۹۳ - مدرك روايت يافت نشد.

۹۴ - سوره توبه / آيات ۳۴ و ۳۵: والذين يكنزون الذهب و الفضه و لا ينفقونها فى سبيل الله فبشرهم بعذاب اليم، يوم يحمى فى نار جهنم فتكوى بها جباهم و جنوبهم و ظهورهم هذا كنزتم لا نفسكم فذوقوا ما كنتم تكنزون.

۹۵ - عبارت انفق و لا تخف فقرا در روايتى از امام صادق (عليه‌السلام ) در منابع نقل شده است (از جمله كافى / ج ۲ / ص ۴۴، ج ۴ / ص ۴؛ فقيه / ج ۲ / ص ۶۲؛ وسائل الشيعه / ج ۹ / ص ۱۸)، اما روايت توصيه امام رضا به امام محمد تقى (عليهما السلام) را نيافتيم.

۹۶ - كافى / ج ۱ / ص ۵۰۹؛ بحارالانوار / ج ۲۵ / ص ۱۵۷ و ج ۵۰ / ص ۲۹۰؛ الخرائج / ج ۱ / ص ۴۵؛ كشف الغمه / ج ۲ / ص ۴۲۳

۹۷ - كافى / ج ۱ / ص ۵۰۹؛ بحارالانوار / ج ۲۵ / ص ۱۵۷ و ج ۵۰ / ص ۲۹۰؛ الخرائج / ج ۱ / ص ۴۵؛ كشف الغمه / ج ۲ / ص ۴۲۳

۹۸ - بحار الانوار / ج ۴۶ / ص ۲۴۹؛ كشف الغمه / ج ۲ / ص ۱۴۱. متن روايت كه از امام باقر (عليه‌السلام ) است، چنين است: لئن ظننتم آن هذه الجدران تحجب ابصارنا كما تحجب ابصاركم اذا لا فرق بيننا و بينكم ...

۹۹ - سوره حجر / آيه ۸۴؛ سوره زمر / آيه ۵۰؛ سوره غافر / آيه ۸۲.

۱۰۰ - سوره آل عمران / آيه ۱۰ و آيه ۱۱۶؛ سوره مجادله / آيه ۱۷.

۱۰۱ - سوره واقعه / آيه ۷۹.

۱۰۲ - سوره شعراء / آيات ۱۹۳ و ۱۹۴.

۱۰۳ - سوره الرحمن / آيه ۲۹.

۱۰۴ - كافى / ج ۲ / ص ۴۲۳؛ بحارالانوار / ج ۶ / ص ۴۱ و ج ۶۷ / ص ۵۶؛ تفسير عياشى / ج ۱ / ص ۱۰۹؛ مجموعه ورام / ج ۲ / ص ۲۱۰. متن روايت اين است: عن سلام بن المستنير قال كنت عند ابى جعفر ع فدخل عليه حمران بن اعين و سئله عن اشياء فلما هم حمران بالقيام قال لابى جعفر بك انا ناتيك فما نخرج من عندك حتى ترق قلوبنا و تسلو انفسنا عن الدنيا و يهون علينا ما فى ايدى الناس من هذه الاموال ثم نخرج من عندك فاذا صرنا مع الناس و التجار احببنا الدنيا، قال فقال ابوجعفر (عليه‌السلام ) انما هى القلوب مره تصعب و مره تسهل، ثم قال الو جعفر (عليه‌السلام ) اما آن اصحاب محمد (ص) قالوا يا رسول الله نخاف علينا النفاق، قال فقال و لم تخافون ذلك، قالوا اذا كنا عندك فذكرتنا و رغبتنا وجعلنا و نسينا الدنيا و زهدنا حتى كانا نعاين الاخره و الجنه و النار و نحن عندك فاذا خرجنا من عندك و دخلنا هذه البيوت و شممنا الاولاد و راينا العيال و الاهل يكاد آن نحول عن الحال التى كنا عليها و حتى كنا لم نكن على شيى ء افتخاف علينا آن يكون ذلك نفاقا، فقال رسول الله (ص) كلا آن هذه خطوات الشيطان فير غبكم فى الدنيا و الله لو تدومون على الحاله التى وصفتم انفسكم بها لصافحتكم الملائكه و مشيتم على الماء و لولا انكم تذنبون فتسغفرون الله خلقا حتى يذنبوا ثم يستغفروا الله فيغفر الله لهم آن المومن مفتن تواب اما سمعت قول الله عزوجل آن الله يحب التوابين و يحب المتطهرين و قال استغروا الله ربكم ثم توبوا اليه.

۱۰۵ - سوره كهف / آيه ۱۰۵.

۱۰۶ - بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۷۳؛ غررالحكم / ص ۲۳۶؛ وسائل الشيعه / ج ۱۶ / ص ۹۹؛ اعلام الدين / ص ۲۵۰.

۱۰۷ - نهج البلاغه (صبحى صالح) ص ۲۶۷ (خطبه ۱۸۳)؛ غررالحكم / ص ۳۱۹.

۱۰۸ - سوره ص / آيه ۲۷.

۱۰۹ - سوره قيامه / آيه ۳.

۱۱۰ - سوره مومنون / آيه ۱۱۵.

۱۱۱ - سوره طه / آيات ۱۲۳ تا ۱۲۶.

۱۱۲ - سوره اعراف / آيه ۱۷۶.

۱۱۳ - ديوان على (عليه‌السلام ) / ص ۳۶. البته در اين كتاب اين بيت به اين صورت آمده است:

يا عاشق الدنيا لغيرك وجهها                     و لتندمن اذا ارتك قفاها

۱۱۴ - مستدك وسائل / ج ۱۲ / ص ۱۶۰. متن روايت اين است: هن رسول الله (ص) انه قال: انما مثل احدكم و اهله و ماله و عمله كرجل له ثلاثه اخوه فقال لاخيه الذى هو ماله حين حضرته الوفاه و نزل به الموت ما عندك فقدترى ما نزل بى فقال له اخوه الذى هو ماله ما لك عندى غنى و لا نفع الا دمت حيا فخذ منى الان ما شئت فاذا فارقتك فسيذهب بى الى ما ذهب غير مذهبك و سياخذنى غيرك، فالتفت النبى (ص) الى اصحابه فقال هذا الذى هو ماله فاى اخ ترون هذا؟ فقالوا اخ لا نرى به طائلا، ثم قال لاخيه الذى هو اهله و قد نزل به الموت ما عندك فى نفعى و الدفع عنى فقد نزل بى ماترى فقال عندى آن امرضك و اقوم عليك فاذا مت غسلتك ثم كفنتك ثم حنطتك ثم اتبعك مشيعا الى حفرتك فاثنى عليك خيرا عند من سئلنى عنك و احملك فى الحاملين، فقال النبى (ص) هذا اخوه الذى هو اهله فاى اخ ترون هذا؟ قالوا اخ غير طائل يا رسول الله، ثم قال لاخيه الذى هو عمله ما ذا عندك فى نفعى والدفع عنى فقد و اوسع عليك جهدى، ثم قال (ص) هذا اخوه الذى هو عمله فاى اخ ترون هذا؟قالوا خير اخ يا رسول الله، قال فالامر هكذا.

۱۱۵ - سوره انعام / آيه ۱۲.

۱۱۶ - سوره انسان / آيه ۳.

۱۱۷ - سوره ذاريات / آيات ۵۶ و ۵۷.

۱۱۸ - كافى / ج ۲ / ص ۸۳. متن روايت اين است: عن ابى عبدالله (عليه‌السلام ) قال: فى التوراه مكتوب يا ابن آدم تفرغ لعبادتى املا قلبك غنى و لا اكلك الى طلبك و على آن اسد فاقتك و املا قلبك خوفا منى و آن لا تفرغ لعبادتى املا قالبك شغلا بالدنيا ثم لا اسد فاقتك و اكلك الى طلبك.

۱۱۹ - كافى ج ۲ / ص ۱۵؛ بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۲۲۸ و ص ۲۴۳؛ وسائل الشيعه / ج ۱ / ص ۶۷؛ محاسن / ج ۱ / ص ۲۵۱. متن روايت اين است: قال رسول الله (ص): يا ايها الناس انما هو الله و الشيطان و الحق و الباطل و الهدى الضلاله و الرشد و الغى و العاجله و الاجله و العاقبه و الحسنات و السيئات فما كان من حسنات فلله و ما كان من سيئات فللشيطان لعنه الله.

۱۲۰ - سوره نساء / آيه ۵۷ و آيه ۱۲۲.

۱۲۱ - سوره نحل / آيه ۹۷.

۱۲۲ - سوره آل عمران / آيه ۱۸۹؛ سوره مائده / آيه ۱۷ و آيه ۱۲۰؛ سوره نور / آيه ۴۲.

۱۲۳ - سوره قصص / آيه ۷۰.

۱۲۴ - سوره مومنون / آيه ۵۱.

۱۲۵ - سوره بقره / آيه ۲۹.

۱۲۶ - سوره اعراف / آيه ۳۲.

۱۲۷ - سوره اسراء / آيه ۹.

۱۲۸ - سوره حجرات / آيه ۱۰.

۱۲۹ - براى نمونه در نهج البلاغه (صبحى صالح) ص ۱۱۳ (خطبه ۸۳): و اعظم ما هنالك بليه نزول الحميم و تصليه الجحيم و فورات السعير و سورات الزفير و در ص ۲۸۲ (خطبه ۱۹۰): و نار شديد كلبها، عال لجبها، ساطع لهبها، متغيظ زفيرها متاجج سعيرها.

۱۳۰ - سوره آل عمران / آيه ۹.

۱۳۱ - كافى / ج ۸ / ص ۸۱؛ الفقيه / ج ۴ / ص ۴۰۲؛ بحارالانوار / ج ۷ / ص ۲۵۶. اين عبارت در ضمن روايت مفصلى از رسول اكرم (ص) آمده است كه بحشى از آن چنين است: ولا يجد الهارب من الله عزوجل مهربا، و آن امر الله نازل و لوكره الخلائق، و كل ما هو آت قريب، ما شاء الله كان و ما لم يشا كم يكن ...

۱۳۲ - سوره معراج / آيات ۶ و ۷ .

۱۳۳ - رجوع شود به مدرك شماره ۴۳.

۱۳۴ - سوره نور / آيه ۲۱.

۱۳۵ - سوره نجم / آيه ۳۲

۱۳۶ - سوره نور / آيه ۲۱.

۱۳۷ - بحارالانوار / ج ۸۲ / ص ۱۸۶؛ وسائل الشيعه / ج ۶ / ص ۳۶۱.

۱۳۸ - كافى / ج ۲ / ص ۵۳؛ بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۱۵۹.

۱۳۹ - نهج البلاغه (صبحى صالح) ص ۳۰۳ (خطبه ۱۹۳، خطبه متقين).

۱۴۰ - به عنوان مثال اين دو روايت از امام صادق (عليه‌السلام ) در كافى / ج ۲ / ص ۴۷۳ آمده است: اذا دعوت فظن آن حاجتك بالباب ان الله عزوجل لا يسجيب دعاء بظهر قلب ساه، فاذا دعوت فاقبل بقلبك ثم استيقن بالاجابه.

۱۴۱ - اين نكته با عبارات مختلف در روايات بسيارى آمده است، از جمله: و ما قسم فى الناس شى ء اقل من اليقين (كافى / ج ۲ / ص ۵۱) فما اوتى الناس اقل من اليقين (كافى / ج ۲ / ص ۵۲) و لم يخلق الله خلقا اقل خلقا اقل من اليقين (كافى / ج ۲ / ص ۳۵۳) و لم يقسم بين بنى آدم شيئا اقل من اليقين (بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۱۷۱).

۱۴۲ - سوره طه / آيه ۱۳۴.

۱۴۳ - سوره انعام / آيه ۱۴۹.

۱۴۴ - سوره ملك / آيات ۸ تا ۱۱.

۱۴۵ - سوره مومنون / آيه ۱۰۶.

۱۴۶ - التوحيد / ص ۳۵۶؛ بحارالانوار / ج ۵ / ص ۱۵۷.

۱۴۷ - بحارالانوار / ج ۵ / ص ۳۱۳؛ علل الشرايع / ج ۱ / ص ۱۱. متن روايت اين است: قال رجل لجعفر بن محمد (عليه‌السلام ) يا اباعبدالله انا خلقنا للعجب، قال و ما ذاك الله انت، قال خلقنا للفناء، فقال مه يا ابن اخ، خلقنا للبقاء، و كيف تفنى جه لا تبيد و نار لا تخمد و لكن قل انما نتحول من دار الى دار.

۱۴۸ - اين مضمون در روايت مذكور در مدرك ۱۴۷ آمده است.

۱۴۹ - عوالى الئالى / ج ۱ / ص ۲۶۷؛ مجموعه ورام / ج ۱ / ص ۱۸۳.

۱۵۰ - كافى / ج ۲ / ص ۲۶۸؛ بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۵۴؛ وسائل الشيعه / ج ۱۵ / ص ۳۰۱؛ مستدرك وسائل / ج ۱۱ / ص ۳۲۸.

۱۵۱ - به عنوان مثال درباره عالمى كه به علم خود عمل نكند، آمده است:؛ اوحى الله تبارك و تعالى الى داود (عليه‌السلام ): آن اهون ما انا صانع بعالم غير عامل بعلمه اشد من سبعين عقوبه آن اخرج من قلبه حلاوه ذكرى (بحارالانوار / ج ۲ / ص ۳۲، و ص ۱۰۷؛ تحف العقول / ص ۳۹۷؛ عده الداعى / ص ۷۸). و درباره كسى كه تكبير مى گويد در خالى كه نسبت به بزرگى خداوند خدشه اى در دل اوست، آمده است: فان الله تعالى اذا اطلع على قلب العبد و هو يكبر و فى قلبه عارض عن حقيقه تكبيره قال يا كاذب اتخدعنى و عزتى و جلالى لاحرمنك حلاوه ذكرى و لاحجبنك عن قربى و المساره بمناجاتى (مستدرك وسائل / ج ۴ / ص ۹۶).

۱۵۲ - سوره مومنون / آيه ۱۰۶.

۱۵۳ - سوره انبياء / آيه ۱۰۱.

۱۵۴ - بحار الانوار / ج ۶۷ / ص ۲۴۵؛ تفسير الامام / ص ۳۲۹؛ مستدرك وسائل / ج ۱۶ / ص ۲۵۲؛ عده الداعى / ص ۲۳۴؛ مجموعه ورام / ج ۲ / ص ۱۰۹. متن روايت اين است: و قال الحسن بن على الزكى (عليه‌السلام ): لو جعلت الدنيا كلها لقمه واحده و لقمتها من يعبد الله خالا لرايت انى مقصر فى حقه ...

۱۵۵ - كافى / ج ۲ / ص ۷۵؛ وسائل الشيعه / ج ۱۵ / ص ۲۴۰

۱۵۶ - بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۲۹۲. در اين روايت آمده است: لا يقل مع التقوى عمل و كيف يقل ما يتقبل.

۱۵۷ - سوره بقره / آيه ۲۶۱.

۱۵۸ - سوره بقره / آيه ۲۶۲.

۱۵۹ - سوره بقره / آيه ۲۶۵.

۱۶۰ - سوره بقره / آيه ۲۷۲.

۱۶۱ - اين عبارت در اين آيات آمده است: سوره انعام / آيه ۱۲ و آيه ۲۰؛ سوره اعراف / آيه ۹؛ سوره هود / آيه ۲۱؛ سوره مومنون / آيه ۱۰۳؛ سوره زمر / آيه ۱۵؛ سوره شورى / آيه ۴۵.

۱۶۲ - كافى / ج ۲ / ص ۱۶؛ بحارالانوار / ج ۶۷ / ص ۲۳۰ و ص ۲۵۰؛ وسائل الشيعه / ج ۱ / ص ۶۰. متن روايت كه از امام صادق (عليه‌السلام ) است، اين است: ثم قال: الابقاء على العمل حتى يخلص اشد من العمل و العمل الخالص الذى لا تريد آن يحمدك عليه احد الا الله عزوجل.

۱۶۳ - بحارالانوار / ج ۸۱ / ص ۲۶۱.

۱۶۴ - سوره اسراء / آيه ۸۴.

۱۶۵ - سوره تين / آيه ۵.

۱۶۶ - سوره ضحى / آيه ۵

۱۶۷ - سوره مائده / آيه ۹.

۱۶۸ - سوره توبه / آيه ۷۲.

۱۶۹ - سوره فصلت / آيه ۳۰.

۱۷۰ - سوره نحل / آيه ۳۱.

۱۷۱ - سوره فرقان / آيه ۱۶.

۱۷۲ - سوره زمر / آيه ۳۴.

۱۷۳ - سوره فصلت / آيه ۳۱.

۱۷۴ - سوره ق / آيه ۳۵.

۱۷۵ - بحار الانوار / ج ۸ / ص ۱۲۶، و ج ۸۶ / ص ۲۶۶.

۱۷۶ - سوره انسان / آيات ۵ و ۶.

۱۷۷ - رجوع شود به مدرك شماره ۷

۱۷۸ - سوره ضحى / آيه ۵.