شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

چشم و گوش معنوی

بینایی و شنوایی باطنی و معنوی؛ یا دیدن و شنیدن روحانی همراه با فهم و درک و تدبّر و عبرت و بصیرت و عمل است.

بیشترین آیات و روایات وارده درباره چشم وگوش ناظر به همین قسم است که با تکلیف، مسئولیت؛ احساس درد؛ بیداری و آگاهی؛ عمل و تدبیر و ایمان و تقوا آمیخته است و تکیه و تاکید فراوان قرآن بر این دو، نشان دهنده اهمیت فوق العاده این دو نوع بینایی و شنوایی است. آن جا که با بیانی رسا و تحسین برانگیز می فرماید:

*قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الاعْمی وَالبَصِیرُ*؛

بگو: آیا نابینا و بینا یکسانند؟

*وَما یَسْتَوِی الاعْمی وَالبَصِیرُ*؛

هرگز نابینا و بینا یکسان نیستند.

*فَإِنَّها لا تَعْمیَ الابصار وَلکِنْ تَعْمیَ القُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُ ورِ*؛

چراکه چشم های ظاهر نابینا نمی شود، بلکه دل هایی که در سینه هاست کور می شود.

آری می توان گفت: کسانی که چشم وگوش ظاهری دارند و یا زنده و در سلامتی کامل به سر می برند، اما چون حقایق به عالم غیب و آثار ایمان و لذت ارتباط با خدا و شکوه تسلیم در برابر فرمان الهی را درک نمی کنند و از آ نها اعراض می کنند، آنان "کوردل" و "مرده" قلمداد می شوند؛ زیرا واکنش و عکس العملی که باید یک انسان شنوا و بینا یا انسان زنده در برابر حقایق از خود نشان دهد، نمی دهند و اینان اندک نیستند که غالب انسان ها را شامل می شود که چشم و بصر دارند، ولی بصیرت ندارند؛ گوش و شنوایی دارند، اما در مقابل شنیدن حقایق و معارف آسمانی بی تفاوت و تأثیر ناپذیراند. در اهمیّت چشم وگوش قلبی همین بس که خداوند خود را به صفت "سمیع" و "بصیر" توصیف می کند و می فرماید:

* وَانَّ اللّهَ سَمِیع بَصِیرٌ *؛

امیرمومنان علی (ع) در نهج البلاغه در توصیف "اهل ذکر" می فرماید:

یَرَوْنَ مَا لا یَرَی النّاسُ وَ یَسْمَعُونَ ما لا یَسْمَعُونَ؛

اهل ذکر مطالبی را می بینند که مردم نمی بینند و چیزهایی را می شنوند که مردم آنها را نمی شنوند.

خداوند از آنان که همراه دیدن ظاهری بصیرت دارند و همراه شنیدن ظاهری پذیرش قلبی دارند، با کرامت یاد می کند و بر آنها ارج می نهد. از این روست که ائمه معصومین (ع) که معلمان هدایت و هادیان چشم و گوش بشری می باشند از خداوند بصیرت مسئلت می کنند و میگویند:

اللَهُمَّ إنِّی اسئَلُک بحقّ محمّد وآل صلی الله علیه و آله... وَالْبَصِیرَهَ فِی دِینِی؛

پروردگارا؛ از تو به حقَ محمد و خاندان او... و بصیرت در دین را مسئلت دارم.

زیرا یکی از مهم ترین تمایزهای انسان از حیوان، داشتن بصیرت است وگرنه همه حیوانات صاحب بصر و چشم اند و چه بسا بصر و دیدی قوی تر از دید انسان دارند.