شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

30 روز، 30 جلسه احکام شرعی

جلسه 1: روزه

1. هنگامی که روزه می گیرم، بدنم به شدت سست می شود و نمی توانم کارهایی مثل درس خواندن را انجام دهم، وظیفه من چیست؟

ج. این گونه ضعف و سستی ها تقریباً لازمه روزه است و برای نوع افراد پیش می آید ونمی توان به خاطر آن، روزه را خورد. می توانید سحر از غذای مقوی استفاده کنید و ساعات خواب شب را کمی بیش تر نمایید تا در روز دچار مشکل نشوید.

2 . دخترانی که تازه به سن بلوغ می رسند، و قدرت گرفتن همه روزه ها را ندارند، چه وظیفه ای دارند؟

ج. هر مقدار از روزه ها را که می توانند، در ماه رمضان بگیرند و قضای بقیه آن را در طول سال به تدریج بجا آورند. و اگر نمی توانند روزه بگیرند، فعلا پرداخت کفاره (یک مُدّ طعام تقریباً 750 گرم طعام برای هر روز) کافی است و در سال های بعد قضای آن را هم بگیرند.

3 . قضای روزه های رمضان سال گذشته را تا رمضان امسال به تأخیر انداخته ام، کفاره آن چقدر است؟

ج. برای هر روز، یک مُد طعام. تقریباً 750 گرم گندم، آرد، جو و.... به فقیر غیر سید بپردازید وقضای آن را هم بعداً بجا آورید. 4 . آیا در ماه مبارک رمضان، می شود سرم یا آمپول، تزریق کرد؟ اگر تقویتی باشد چطور؟

ج. احتیاط مستحب آن است که روزه دار از استعمال آمپول و سرم خودداری کند و فرقی بین آمپول ها نیست و اگر لازم شد و تزریق کرد روزه او باطل نمی شود.

5 . کسانی که می خواهند روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله یا یکی از ائمه عليهم‌السلام نقل کنند ولی نمی دانند که سند آن درست است یا نه، چه وظیفه ای دارند؟

ج. اگر بخواهند خبری را که نمی دانند راست است یا دروغ نقل کنند بنابراحتیاط واجب باید از کسی که آن خبر را گفته، یا از کتابی که آن خبر در آن نوشته شده نقل نمایند.

6 . اگر شخص به قصد بیرون آمدن منی استمناء کند ولی منی خارج نشود، آیا روزه اش باطل می شود؟

ج. شخص مذکور باید آن روز را امساک کند و قضاء هم بگیرد ولی کفاره ندارد.

7 . چنانچه از قول عده ای از متخصصین و منجمین علم اطمینان پیدا کنیم که ماه دیده شده است، آیا می شود گفت فردای آن روز اول ماه شوال و عید فطر است یا باید حتماً مرجع تقلید خودمان اعلام کند؟

ج. اگر ع- ده ای ک- ه از گ- ف- ته آنان یقین یا اطمینان پیدا می شود، بگویند ماه را دیده ایم اول ماه ثابت می شود.

8 . چنانچه شخص روزه دار در ظهر ماه رمضان بخوابد و در خواب محتلم شود، آیا باید فوراً غسل کند یا نه؟

ج. اگر روزه دار در روز محتلم شود، واجب نیست فوراً غسل کند. 9 . مادر بنده سال پیش به بیماری سختی دچار شد و نتوانست روزه هایش را بگیرد. بیماری او تا امسال ادامه دارد و امسال هم نمی تواند روزه بگیرد. حکم روزه های او چیست؟ لطفاً جواب را روشن بفرمایید تا وظیفه شرعی خود را بدانیم؟

ج. اگر مادر شما به واسطه بیماری روزه خود را نگرفته و بیماری اش تا رمضان سال بعد طول بکشد، ق- ضای روزه هایی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد که تقریباً ده سیر است ط- ع- ام ی- ع- نی: گندم یا جو و مانند اینها- به فقیر بدهد.

10 . زکات فطره برای کودک شیرخوار واجب است یا خیر؟

ج. بلی، به طفل شیرخوار نیز زکات فطره تعلّق می گیرد.

11 . فطریه پسر یا دختری که در شهری دور از خود هستند و درس می خوانند ولی با پول پدر زندگی می کنند، بر عهده پدرشان است یا خودشان؟

ج. در فرض سؤال فطرة آنها بر عهده پدر است.

12 . پرداخت زکات فطره به کمیته امداد، سازمان بهزیستی و بعض مؤسسات خیریه چه صورتی دارد؟

ج. بنظر اینجانب زکات فطره بنابراحتیاط واجب باید به فقرای شیعه اثنی عشری برسد و مکلّف باید آنچه را تحت عنوان زکات فطره به اینگونه سازمانها و مؤسسات می دهد یقین کند که بدون کم و زیاد در مورد مصرف، (فقیر شیعه اثنی عشری) صرف شده و الا ذمّه اش برئ نمی شود پس برای هر کس این یقین حاصل شود، اشکال ندارد مثلًا کسی که زکات فطره می دهد و سید نیست باید یقین کند که به مصرف فقیر غیر سید رسیده است و به سید و به مدرسه و مسجد و حسینیه نداده اند.

جلسه 2: تقلید

13. اعلمیت یک مرجع از چه راهی ثابت می شود؟ آیا احتیاج به علم خاصی است یا اینکه عموم مردم نیز می توانند تشخیص بدهند و در بین مراجع عظام در قید حیات کدام یک اعلم هستند؟

ج. مجتهد و اعلم را از سه راه که در رساله آمده می توان شناخت؛ یکی از راهها آن است که دو نفر عالم عادل که می توانند اعلم را تشخیص بدهند اعلم بودن کسی را بگویند بشرط آنکه دو نفر دیگر مانند آنها مخالف نظرشان نباشند و اگر برای شما بعد از تحقیق از اهل خبره اعلم یا محتمل الاعلمیه را تعیین نکردند مخیرید از هر یک از مجتهدین تقلید نمایید.

14 . حکم کسی که بدون تحقیق، از مرجع تقلید پدر یا مادر خانواده تقلید کرده، چیست؟

ج. اگر با اطمینان به صحت تحقیق آنها، مرجعی را اعلم تشخیص داده است، مانعی ندارد؛ در غیر این صورت، لازم است پس از تحقیق، به مرجع اعلم رجوع کند.

15 . آیا عدول از مرجع تقلید زنده به مرجع تقلید دیگر جایز است؟

ج. عدول از مرجع تقلید زنده به مجتهد دیگر، بنابر احتیاط واجب، جایز نیست؛ مگر آن که مرجع دوم از مرجع اول اعلم باشد.

16 . آیا می توان مرجع تقلید خود را تغییر داد؟ دلیل تغییر این است که اجرای بعضی از احکام برایم سخت است و ترجیح می دهم از دستور مرجع دیگری تقلید کنم.

ج. امر مذکور در سؤال مجوز تغییر مرجع تقلید نیست. تنها در صورتی می توان به مرجعی دیگر عدول کرد که مرجع اول شرایط مرجعیت را از دست داده باشد یا اعلمیت مرجع دوم احراز شده باشد.

جلسه 3: طهارت و نجاست

17. اگر دست یا جایی از بدن نجس شود، چگونه می توان با آب قلیل پاک نمود؟

ج. چنانچه بر اثر بول نجس شده باشد، پس از برطرف شدن عین نجاست دو مرتبه آب بریزید، و اگر بر اثر خون و مانند آن نجس شده باشد، پس از برطرف شدن عین نجاست یک مرتبه آب ریختن کافی است.

18 . اگر آب لوله کشی روی زمین نجس بریزد و به لباس و بدن ترشّح کند، آیا همچنان پاک است یا نجس می شود؟

ج. چون آب لوله کشی شهرها به کر متصل است، به هر موضع نجسی که برسد آن را پاک می کند. بنابر این، اگر آب لوله کشی، حتی از محلی که نجس است به انسان ترشح کند پاک است؛ مگر این که عین نجاست، (مانند خون) در آب ترشح شده، باشد.

19 . چنانچه فرش، نجس شده باشد، ولی فراموش کرده باشیم که کدام قسمت آن بوده، حال اگر با پای مرطوب روی آن راه برویم، آیا پایمان نجس می شود؟

ج. اگر یقین ندارید که پای تر شما با قسمت نجس فرش برخورد کرده است، محکوم به طهارت است.

20 . آیا خون کم تر از درهم که در نماز بخشیده شده، پاک است؟

ج. خون کم تر از درهم، نجس و نجس کننده است؛ ولی اگر در بدن و لباس نمازگزار باشد، نماز با آن صحیح است.

21 . آیا الکل صنعتی و الکل سفید پاک است؟

ج. اگر از مُسکر مایع بالاصاله تهیه نشده باشد، و یا شک در این جهت داشته باشید، پاک است. 22 . حکم استفاده از عطرها و ادکلن ها چیست؟ آیا حکم فرآورده های کشورهای مسلمان با غیر مسلمان فرق دارد؟

ج. عطرها و ادکلن هایی که در کشورهای مسلمان یا غیر مسلمان ساخته می شوند، در صورت شک در طهارت و نجاست آن، محکوم به طهارت است. از این رو استفاده از آنها موجب نجس شدن بدن یا لباس نمی شود.

23 . جوهر خودکاری که روی دست باقی مانده آیا برای وضو و غسل اشکال ایجاد می کند؟

ج. جوهر خودکار و هر رنگ دیگر اگر جسمیت داشته باشد و مانع رسیدن آب به پوست باشد، باید برطرف شود؛ ولی اگر فقط رنگ است و جسمیت ندارد، مثل این که بعد از شستن، باز اثر آن باقی باشد، برای غسل و وضو اشکال ندارد.

24 . آیا می توان قبل از اذان وضو گرفت و بعد با همان وضو نماز خواند؟

ج. وضو گرفتن به قصد با طهارت بودن مستحب است. بنابراین، با این قصد می توان قبل از وقت نماز، وضو گرفت و بعد از داخل شدن وقت نماز، با همان وضو، نماز خواند.

25 . گاهی اوقات از من مقداری آب بی رنگ که لزج است خارج می شود. آیا غسل بر من واجب می شود یا نه؟

ج. غیر از بول و منی سه نوع آب از مخرج بول خارج می شود که موجب غسل و وضوء نیستند:

1 . آبی که گاهی بعد از بازی و ملاعبه از انسان خارج می شود نامش (مذی) است و آن پاک است.

2 . آبی که گاهی بعد از خروج منی بیرون می آید و نامش (وذی) است که اگر ظاهر محل تطهیر شده باشد پاک است. 3 . آبی که گاهی بعد از بول بیرون می آید و نامش (ودی) است که اگر بول به آن نرسد پاک است.

حال اگر مایع مذکور علائم منی را نداشته باشد و شما شک در منی بودن آن دارید، محکوم به طهارت است و غسل لازم نیست.

جلسه 4: نماز

26. کسی که با سرعت به سجده می رود اگر سرش بیش از یک بار به مهر بخورد حکمش چیست؟

ج. در مواردی که سر بدون اختیار از محل سجده برمی گردد و دوباره بدون اختیار به محل سجده می رسد، یک سجده محسوب می شود و نماز صحیح است؛ اما اگر می تواند بعد از برگشتن سر از محل سجده از فرود دوباره آن به مُهر جلوگیری کند؛ باید از برگشتن سر به سجده خودداری کند و آن رایک سجده به حساب آورد (حتّی اگر ذکرسجده را نگفته باشد) و بعد از نشستن، دوباره به سجده برود و آن را سجده دوم خودحساب کند.

27 . اگر در حال خواندن نماز، بچه ای مهر را بردارد، چه باید کرد؟

ج. اگر چیزی که سجده بر آن صحیح است در دسترس او باشد، باید برهمان سجده کند؛ و گر نه- اگر وقت وسعت دارد- نماز را بشکند و دوباره با چیزی که می توان بر آن سجده کرد، نماز بخواند. امّا اگر وقت تنگ است و نماز قضا می شود، باید به لباس خود سجده کند؛ و اگر آن هم ممکن نبود، به پشت دست سجده کند.

28 . نمازهای روزانه در قطب که شش ماه روز و شش ماه شب است، چگونه خوانده می شود؟

ج. نمازها را باید مطابق افق نزدیک ترین محلی که روز و شب طبیعی دارد، بخوانند، و یا مطابق افق مناطق معتدل عمل کنند. 29 . فرو بردن ریزه های غذا که در بین دندان ها است، در حال نماز چه صورت دارد؟

ج. اشکال ندارد.

30 . اگر دستمال یا چیز نجس دیگری همراه نمازگزار باشد، چه حکمی دارد؟

ج. بودن اشیایی مانند دستمال کوچک، کلید، چاقو و پول نجس به همراه نماز گزار، در صورتی که نجاست آن به بدن و لباس سرایت نکند، اشکال ندارد.

31 . بعضی از کسانی که نماز را نشسته می خوانند، برای سجده مُهر را برداشته و به پیشانی می چسبانند، آیا این کار صحیح است، یا باید پیشانی روی مهر بیاید؟

ج. اگر بتوانند باید با استفاده از میز و مانند آن، محل سجده را بالا بیاورند؛ و اگر به این مقدار هم نمی توانند خم شوند، مُهر را با دست بالا آورده، پیشانی را بر آن بگذارند.

32 . خواهشمند است احکام نماز و روزه دانشجویان را بیان فرمایید.

ج. دانشجویانی که بین وطن و محل تحصیل تردّد می کنند سه دسته اند:

دسته اوّل: کسانی که بین وطن و محل تحصیل به صورت مرتّب در هفته یک روز یا بیشتر یا هر ده روز یکبار برای تحصیل سفر کند و ده روز در یکجا نماند (نه در وطن و نه در محل تحصیل) و این رفت و آمد به مدت سه الی چهار ماه یا بیشتر باشد، در غیر سفر اول نمازش تمام و روزه صحیح است؛ چه در محل خوابگاه و چه در محل تحصیل و چه بین راه.

دسته دوّم: کسانی هستند که وضع رفت و آمدشان مرتّب نیست که اغلب بین شهر خود و محل تحصیل هر هفته یا در بین هر ده روز در رفت و آمد نیستند، آنان حکم مسافر را دارند که باید در بین راه و محل تحصیل با عدم قصد اقامه ده روز یا عدم توقف سی روز بدون قصد، نماز را شکسته خوانده و روزه

نگیرند. دسته سوّم: کسانی هستند که از وطن به محل تحصیل رفته و قصد توقف ده روز در محل تحصیل دارند که دراین صورت نماز تمام و روزه صحیح است و چنانچه بیشتر از ده روز درآنجا بماند تا وقتی که مسافرت نکرده باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ماندن ده روز کند.

جلسه 5: احکام خمس

33. آیا به سود پولی که در بانک سپرده گذاری شده در صورتی که خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق می گیرد؟

ج. اگر سود بنحو مشروع باشد، هر مقدار از آن که مصرف نگردد و تا سر سال خمسی باقی بماند پرداخت خمس آن واجب است.

34 . برای رفتن به عمره مفرده ثبت نام کرده ام. قسمتی از پول آن را پرداخته ام و بقیه وام است، آیا لازم است خمس آن ها را بپردازم؟

ج. پولی که پرداخته اید، اگر از درآمد بین سال بوده خمس ندارد و همچنین وام مذکور خمس ندارد.

35 . پولی را به تدریج برای تهیه خانه پس انداز کرده ام آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟

ج. اگر راهی برای تهیه خانه مسکونی مورد نیاز فعلی، غیر از پس انداز تدریجی ندارید، پس انداز مذکور خمس ندارد.

36 . اگر برای جهیزیه دختر پول یا لوازم زندگی کنار بگذاریم آیا خمس دارد؟

ج. جهیزیه برای دختری که در سنین ازدواج تهیه می شود جزء مؤونه است و خمس ندارد ولی پولی که جهت جهیزیه کنار گذاشته می شود این حکم را ندارد

بلی اگر تهیه بعض اقلام جهیزیه بدون کنار گذاشتن پول که قهراً سال هم بر آن میگذرد و برای شخص یکجا خریدن ممکن نباشد در این صورت به پولی که جهت تهیه آن کنار گذاشته خمس تعلق نمی گیرد.

37 . کسی که به تقلید از مجتهد میت باقی مانده است، خمس خود را باید به چه کسی بپردازد؟

ج. لازم است خمس را به مجتهد زنده بپردازد، و پرداخت به وکیل مجتهد میت کفایت نمی کند.

جلسه 6: خرید و فروش و اجاره

38. خرید و فروش چک به مبلغ کمتر از مبلغ مندرج در چک بانکی چه صورت دارد؟ (البته چکی که مثلًا مربوط به دو ماه دیگر باشد)

ج. خود چک قابل خرید و فروش نیست. بلی، چنانچه چک صوری نباشد و حقیقتاً کسی طلبی در ذمّه صاحب چک داشته می تواند آن طلب خود را به دیگری و یا به خود بدهکار به کمتر بفروشد.

39 . خرید و فروش اسکناس چه حکمی دارد؟

ج. در صورتی که غرض عقلایی، مثل تبدیل پول کهنه به نو یا پول ریز به درشت یا برای فرار از ربا باشد. اشکال ندارد.

40 . رهن خانه که فعلًا مرسوم است، یعنی چند میلیون می دهند تا صاحب خانه مبلغی را از اجاره کم کند، آیا وجه شرعی دارد؟

ج. اگر قرض مشروط به کم شدن مال الاجاره باشد، قرض ربوی و حرام است و اگر مؤجر خانه را به مبلغی اجاره دهد و در ضمن اجاره شرط کند که فلان مبلغ را مستأجر به او قرض بدهد اشکال ندارد.

جلسه 7: حق التألیف و رایت

41. نظر معظم له را پیرامون حقوق مالکیت فکری و معنوی (حق التألیف، حق اختراع و مواردی همچون تولید بسته های نرم افزاری بیان فرمایید. ج. به طور کلی مشروعیت مالکیت معنوی که برآن آثار خاصی مرتب می کنند و حتی در بعض موارد از دیگران سلب حق می نمایند و دیگران را از تقلید آن ممنوع می سازند در نزد اینجانب ثابت نیست.

42 . بعضی اوقات ناچاریم یک یا چند صفحه و گاهی یک فصل از کتابی را برای درس یا تحقیق کپی کنیم، چه صورت دارد؟

ج. کپی چند صفحه یایک فصل از کتاب، چاپ کتاب نیست وآن حکم را ندارد، و اگر مالک آن اذن بدهد اشکال ندارد.

43 . شکستن قفل CD ونسخه برداری و تکثیر آن بدون اجازه از صاحب اصلی اش چه حکمی دارد؟

ج. اگر در موقع فروش، شرط نشکستن قفل و عدم کپی شده و یا مبنیاً بر آن فروخته شده باشد، شکستن قفل و کپی کردن خلاف شرط است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد استفاده از آن برای شخص دوم اشکال ندارد.

جلسه 8: نذر

44. نذرهایی برای قبولی در کنکور کرده ام که انجام آن با درس خواندن برایم مشکل است؛ آیا می توانم آنها را تغییر دهم؟

ج. اگر در موقع نذر کردن، صیغه نذر را به عربی یا فارسی نخوانده باشید، چیزی بر شما واجب نیست.

45 . نذری کرده ام؛ ولی بین دو چیز (روزه گرفتن و صدقه دادن به فقیر) شک دارم و نمی دانم کدام یک از آن دو است؛ تکلیف چیست؟

ج. اگر صیغه نذر را خوانده اید، باید احتیاط کرده و به هر دو عمل کنید.

46 . کفاره نذری که عمداً بجا نیاورده و مدتی از زمان آن گذشته است، چگونه است؟

ج. کفاره آن، آزاد کردن یک بنده یا اطعام شصت فقیر و یا گرفتن دو ماه روزه است.

جلسه 9: مسابقات و شرط بندی

47. شرط بندی حلال است یا حرام؟

ج. شرط بندی در مواردی مثل مسابقات اسب دوانی و تیراندازی با شرائط مقرّر جایز، و در سایر موارد جایز نیست.

48 . حکم برد و باخت و جوایز در بازی های ورزشی مثل فوتبال و والیبال چیست؟

ج. جوایزی که از طرف سازمان ها و مؤسسات پرداخت می شود، حلال است؛ ولی اگر جایزه از سوی بازیکنان باشد و بازی با شرط برد و باخت برگزار شود، قمار و حرام است.

49 . آیا بازی با شطرنج و شرکت در مسابقات شطرنج و تعلیم وتعلم وخرید و فروش آن با توجه به احادیث و روایات و ادله فقهی که در مورد آن وارد شده است جائز می باشد؟

ج. به نظر حقیر بازی شطرنج و لو بدون برد و باخت باشد و تعلیم و تعلم و خرید و فروش آن و شرکت در مسابقات به هر نحو باشد حرام است.

جلسه 10: قرض و ربا

50. لطفاً نظرتان را در مورد پولی که به حساب بانک گذاشته می شود و به آن سودی تعلق می گیرد بیان فرمایید؟

ج. در فرض سؤال، اگر پول خود را به بانک به عنوان وام ندهید بلکه بانک را وکیل کنید که با پول شما معامله مشروع با رعایت شرایط آن انجام دهد و بانک آن مبلغ را بعنوان منافع معاملات بدهد اشکال ندارد.

51 . جایزه هایی که بانک به صاحبان حساب قرض الحسنه می دهد، چه صورتی دارد؟ ج. اگر در موقع افتتاح حساب، شرط شرکت در قرعه کشی نکرده باشند، اشکال ندارد؛ هر چند انگیزه شخص از افتتاح حساب، شرکت در قرعه کشی باشد.

52 . در مورد وامهایی که ابتدا مبلغی را نزد بانک می گذاریم و بعد از مدتی 2 یا 3 برابر وام می دهند یا پس از پرداخت وام، کارمزد دریافت می کنند، چه حکمی دارد؟

ج. بطور کلّی وام بشرط سود ولو بعنوان کارمزد یا بشرط گذاشتن پول برای مدتی دربانک، وام بشرط می باشد و حرام است.

جلسه 11: معاشرت با اهل کتاب و فرقه های گوناگون

53. معاشرت با اهل کتاب و هم غذا شدن با آنها چه حکمی دارد؟

ج. ذبائح اهل کتاب مردار و نجس است و خوردن آن جائز نیست و خودشان نیز بنابر احتیاط واجب نجس هستند بنابر این هرچه که در حال رطوبت با آن ملاقات نمایند بنابر احتیاط واجب نجس می شود.

54 . نظر مبارک در مورد صوفیه و عقائد آنها چیست؟

ج. صوفیه با فرقه ها و انشعابات بسیاری که دارند اگر چه در انحراف در یک سطح نیستند و بسا برخی از آنان خارج از ربقه اسلام شمرده نشوند در مجموع منحرفند و عقائد خاصه ای که دارند غیر اسلامی است.

55 . در مورد معامله و نجاست و پاکی و اکل و شرب با بهائیان سؤال داشتم و حکم اجتناب را در مورد این مطلب می خواستم.

ج. فرقه بهائی گری دینی ندارند و ضالّ و مضلّ هستند و کافر می باشند و نجس هستند و با هر چه در حال رطوبت برخورد کنند نجس می شود و تبلیغ و ترویج آنها حرام و معامله با آنها جائز نیست؛ مؤمنین باید با شناخت کامل از عقائد حقّه شیعه اثنا عشری دفاع نموده و خودشان را از شر مکائد شیطانی و دشمنان محافظت نمایند.

جلسه 12: قوانین و مقررات

56. چنانچه یکی از کارکنان بانک ها یا مؤسسات دولتی با استفاده از اسم و عنوان و تخصص خود در ساعات غیر اداری برای کسی که مشتری بانک یا مؤسسه است کارکند و حقوق دریافت نماید در صورتی که در بانک یا مؤسسه خود به تخصص او نیاز باشد و حاضر به انجام کار اضافی نگردد آیا حقوق دوم او چه وضعی دارد حلال است یا حرام؟

ج. جائز است کارمند در غیر ساعات اداری برای دیگران کارکند، و شرعاً ملزم به قبول اضافه کار در اداره نیست.

57 . انجام کار شخصی در ساعات اداری، بدون محاسبه مرخصی، چه صورت دارد؟

ج. تابع مقررات و اجازه قانونی مسئول مربوط می باشد.

58 . اگر در اداره ای کار مرا راه نمی اندازند مگر باگرفتن پول آیا این پول را می شود به عنوان صدقه داد؟ و با اطمینان به پایمال شدن حق، آیا شخص می تواند با دادن رشوه به صورت های گوناگون، حق خود را بگیرد و از پایمال شدن حق خود ممانعت کند؟

ج. اگر رسیدن بحق مسلّم و مشروع بدون پرداخت وجهی به کسی که اداء یا احقاق حق با اوست میسّر نمی شود جایز است ولی برگیرنده پول حرام است.

59 . اگر برای حلوا درست کردن مثلًا 3 کیلو آرد از نانوائی بخریم آیا اشکال دارد؟

ج. اگر آرد را دولت به نانوا فروخته و شرط کرده که آن را نان کند و به مردم بدهد بر نانوا فروختن آن جائز نیست و مردم هم نباید آرد را از نانوا بخرند.

جلسه 13: حجاب و رابطه با نامحرم

60. در عقدها و عروسی ها که معمولًا خانم ها با لباس های ویژه آن مراسم شرکت دارند و در اکثر مواقع نیز لباس ها، بدن نما است و فیلمبرداری صورت می گیرد تکلیف ما چیست؟ ج. اگر می دانید یا احتمال می دهید که در آینده این فیلم ها توسط افراد نامحرم مشاهده می گردد لازم است حجاب کامل خود را موقع فیلمبرداری مراعات کنید و اگر نمی توانید، از واقع شدن در مقابل دوربین فیلمبرداری خودداری نمایید.

61 . استفاده از کرم های چرب کننده، مرطوب کننده، ضد آفتاب و... بر روی دست و صورت، اگر به منظور محافظت از پوست بکار برده شود ولو این که خوشبو باشد و یا باعث سفید و روشن شدن پوست شوند؛ چه حکمی دارد؟

ج. اگر آرایش و زینت محسوب نشود، و بوی خوش آن موجب التذاذ و تحریک نامحرم نگردد اشکال ندارد. ولی در هر صورت بنابر احتیاط واجب، صورت را از نامحرم بپوشاند.

62 . پوشیدن جوراب نازک برای خانم ها چه حکمی دارد؟

ج. چون پوشاندن روی پا در مقابل نامحرم واجب است. بنابراین، استفاده از جوراب نازک که پوست پا از زیر آن پیدا باشد در مقابل نامحرم جایز نیست.

63 . آیا پوشیدن لباس تنگ و کوتاه برای خانم ها جایز است؟

ج. لباس خانم ها در مقابل نامحرم، باید اولًا بدن را بپوشاند و ثانیاً بنحوی نباشد که موجب تحریک نامحرم گردد، و برجستگی های بدن در آن ظاهر باشد.

جلسه 14: لباس و زینت

64. آیا پوشیدن لباس آستین کوتاه برای آقایان جایز است؟

ج. چنانچه مرد بداند زنان با قصد لذت به دست او نگاه می کنند، احتیاط واجب پوشاندن آن است.

65 . تراشیدن ریش با تیغ چه حکمی دارد؟

ج. تراشیدن ریش با تیغ و کوتاه کردن آن، اگر مثل تراشیدن باشد، حرام است. البته لازم نیست ریش بلند گذاشته شود؛ بلکه به مقداری که صدق ریش کند کافی است.

66 . آیا زن می تواند ناخن خود را بلند کند؟

ج. گذاشتن ناخن بلند برای زن مسلمان کار مناسبی نیست و پوشاندنش از نامحرم بنا براحتیاط واجب لازم است؛ چه بلند باشد چه کوتاه.

67 . حکم استفاده بوی خوش برای خانم ها چیست؟

ج. اشکال ندارد و لکن در موقع خروج از منزل اگر معطر بودن موجب توجه اجنبی شود از عطر زدن خودداری شود.

68 . خانم من در مجالس خانم ها دوست دارد با لباس نیمه لخت حضور یابد، آیا این کار اشکال دارد؟

ج. اگر پوشیدن چنین لباسی در مجالس زنانه معمول باشد و موجب ترویج بدحجابی و فساد اخلاق ولو تدریجاً نباشد مانع ندارد.

69 . حکم طلای سفید برای مردان چگونه است؟

ج. طلای زرد، اگر مخلوط نقره داشته باشد که در اصطلاح برخی طلای سفید نامیده می شود، برای مرد جایز نیست؛ اما پلاتین که فلز دیگری غیر از طلا است، برای مردان اشکال ندارد.

جلسه 15: نگاه کردن

70. نگاه به وجه و کفین زن نامحرم بدون شهوت چه صورت دارد، انداختن عکس زن نامحرم چه صورت دارد؟

ج. نگاه به وجه وکفین اگر با قصد لذت باشد حرام است ونظر بدون لذت را هم بنابر احتیاط واجب باید ترک کند و انداختن عکس هم اگر مستلزم نظر نباشد اشکال ندارد و الا حکمش همان است که گفته شد.

71 . دانش آموزان و دانشجویان دختری که در کلاس درس آقایان شرکت می کنند وظیفه آنها نسبت به نگاه کردن، سؤال و جواب و دیگر برخوردهای بین شاگرد و استاد چیست؟

ج. نگاه عمدی با التذاذ و ریبه حرام و بدون آن نیز بنابر احتیاط واجب ترک شود و اما صحبت کردن در صورتی که التذاذ و ریبه در بین نباشد اشکال ندارد و الّا جایز نیست.

72 . نگاه کردن به عکس بانوانی که آنان را می شناسیم و حجاب اسلامی ندارند بدون قصد و لذت چه صورتی دارد؟

ج. اشکال دارد.

73 . نگاه کردن به عکس برهنه زنان مسلمان ناشناس بدون قصد لذت چه حکمی دارد؟

ج. چون معرضیت برای فساد دارد جایز نیست.

74 . نگاه کردن به عکس برهنه زنان اهل کتاب و مشرکین بدون لذت و شهوت و بدون آنکه مقدمه گناه شود چه حکمی دارد؟

ج. چون معرضیت برای فساد دارد جایز نیست.

جلسه 16: پزشکی

75. آیا بستن لوله برای خانم ها اشکال دارد یا نه؟

ج. عقیم کردن زن و یامرد جائز نیست ولی جلوگیری موقت از انعقاد نطفه اشکال ندارد.

76 . در هفته های اول حاملگی که هنوز خلقت جنین کامل نشده است، سقط جنین چه صورتی دارد؟

ج. پس از انعقاد نطفه، سقط جنین حرام است و موجب دیه می گردد و دیه آن بر حسب مراحل خلقت جنین از بیست تا هزار دینار طلا است. [دینار معادل 18 نخود طلای مسکوک است 77 . آیا تغییر جنسیت شرعاً ایراد دارد؟ ازدواج با کسی که تغییر جنسیت داده چه حکمی دارد؟

ج. کسی که جنسیتش محرز است، تغییر جنسیت برای او جایز نیست و اگر با عدم جواز، کسی این کار را با این که تحقّق آن بعید است انجام دهد و حقیقتاً جنسیت او؛ چه در اعضاء ظاهری بدن و چه اعضای باطنی تغییر کند به طوری که واقعاً مرد، زن شود و با زنان دیگر فرق نداشته باشد و یا بالعکس، در این صورت حکم روابط بر اساس جنسیت جدید است.

78 . اگر دکتری به قسمتی از بدن زن بیمار که مربوط به محدوده علم خودش نباشد دست بزند و از روی هوا و هوس این کار را بکند چه حکمی دارد و شخص بیمار باتوجه به این که همه چیز را مراعات می کند و با حجاب می باشد باید چکار کند؟

ج. جایز نیست و حرام می باشد. به طور کلی مراجعه مرد به طبیب زن و بالعکس در صورت وجود مماثل و در غیر ضرورت اشکال دارد مگر اینکه هیچگونه گناهی از قبیل لمس و نظر و غیر اینها در بین نباشد.

جلسه 17: تصرف در مال دیگری

79. در دوران کودکی پولی از کسی برداشته ام و نمی توانم مستقیماً مطلب را به او بگویم، بنظر شما چگونه عمل کنم؟ آیا می توانم

صدقه دهم؟

ج. باید به طریقی، پول را به صاحبش برسانید و لازم نیست بگویید بابت چه چیز است؛ مثلًا می توانید به او بگویید این پول را سابقاً از من طلب داشته ای؛ و یا به حساب بانکی او واریز کنید؛ و یا به وسیله شخص دیگری پول را به دست او برسانید؛ و در هر حال صدقه دادن کفایت نمی کند.

80 . کفش من در مسجد گم شد، کفش دیگری بجای آن برداشتم. کار من چه حکمی دارد و الآن چه باید کنم؟

ج. اگر بدانید کفشی که برداشته اید مال کسی است که کفش شما را برده، می توانید بجای کفش خود بردارید؛ ولی اگر قیمت آن از کفش خودتان بیش تر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهید؛ و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شوید، باید با اجازه حاکم شرع (مجتهد جامع الشرائط) زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهید. اما اگر احتمال می دهید کفشی که برداشته اید مال کسی که کفش شما را برده نیست، باید صاحب آن را پیدا کنید و چنان که مأیوس شدید، آن را از طرف صاحبش به فقیر غیر سید صدقه بدهید.

81 . اگر شاخه درخت کسی در باغ همسایه برود آیا همسایه می تواند میوه این شاخه را تصرف کند؟

ج. در فرض سؤال، جواز تصرف همسایه در میوه درخت یا شاخه او منوط به اجازه صاحب درخت است.

جلسه 18: تلویزیون و ماهواره

82. حکم نشان دادن ورزشی بانوان در صدا و سیما را بیان فرمایید؟

ج. به لحاظ مفاسد مترتبه برآن جایز نیست.

83 . حکم اختلاط زنان و مردان هنرمند؛ در سریال، فیلم، اجرای اخبار و یا مصاحبه، را بیان فرمایید؟

ج. از جمله آداب و رسوم متشرعه جدایی مرد اجنبی از زن اجنبیه و عدم اختلاطشان با یکدیگر است که از روش اهلبیت عصمت و طهارت عليهم‌السلام و بیاناتشان در این خصوص تلقی شده است و آنچه امروز متداول شده که مرد و زن اجنبی در کنار یکدیگر قرار می گیرند پشتوانه شرعی ندارد بلکه مدارک شرعی برخلاف آن است.

84 . نشان دادن چهره کامل پیامبرصلی الله علیه وآله و حضرت زهرا عليها‌السلام و سایر ائمه عليهم‌السلام چه حکمی دارد؟

ج. نشان دادن چهره حضرت زهرا عليها‌السلام اهانت به آن حضرت است و باید ترک شود و نشان دادن چهره حضرت رسول اکرم و ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین چون حاکی از چهره واقعی آن بزرگواران نیست و به اختلاف کسانی که خود را شبیه ایشان می نمایند چهره های گوناگون که بسا برخی از آنها نامناسب است ارائه می شود و اشخاصی که در نقش شبیه آنها عمل می کنند گاه در بین مردم اعتبار اخلاقی ندارند و حتی ممکن است اشخاصی باشند که سوابق خوبی در جامعه ندارند و خلاصه به جهات متعددّ که در اینجا مجال شرح آن نیست موجب اهانت و تحریف بعضی حقایق می شود لذا مورد تجویز نیست.

85 . حکم استفاده از ماهواره در غیر موارد حرام چیست؟

ج. نظر به اینکه بسیاری از شبکه های ماهواره ای که پخش می شود موجب سوق دادن مردم به شهوات و انحراف و فساد اخلاق می باشند، خرید و فروش و استفاده از آن جائز نیست مگر اینکه انسان کاملًا مطمئن باشد که استفاده غیر مشروع نمی کند. در هرحال بسیار باید مراقب باشید.

86 . در مورد آهنگ هایی که از تلویزیون و رادیو و پخش می شود و

همچنین فیلم های خارجی که زنان با سرهای باز و لباس های ناجور بازی می کنند آیا تماشای این فیلم ها اشکال دارد یا خیر؟ و همچنین سرودهایی که از تلویزیون و رادیوپخش می گردد؟

ج. چون آهنگ های مورد سؤال نوعاً لهو محسوب می شود حرام است و همچنین نظر به فیلم های مبتذل جایز نیست و سرودها اگر به الحان غنا خوانده شود نیز حرام است.

جلسه 19: ازدواج

87. آیا اذن پدر در ازدواج (موقت یا دایم) دختری که رشیده است وصلاح و فساد خود را درک می کند شرط است؟

ج. بنظر اینجانب بنابر احتیاط لازم اذن پدر یا جدّ پدری دختر باکره در صحّت نکاح او شرط است و رشیده بودن مجوز عدم اذن نیست ولی چون بنظر حقیر بنابر احتیاط است رجوع به غیر که این شرط را معتبر نداند جایز است با رعایت الاعلم فالاعلم.

88 . برادرم دختری از پرورشگاه آورده است چگونه این دختر به من و برادران دیگرم محرم می شود؟

ج. اگر مادر یا خواهر شما یا زن یکی از برادران شما شیر داشته باشد، و سن دختر کم تر از دوسال باشد، می توانند از طریق رضاع (شیرخوارگی) او را به شما و سایر برادرانتان محرم سازند. شرایط رضاع را در توضیح المسائل ملاحظه فرمایید.

89 . برخی از خانواده های دختران در مراسم خواستگاری داشتن ماشین و منزل وسیع و مهریه بالا را نشان سعادت زن می دانند و حتی آن را موقوف به حدیثی می نمایند که «از سعادت زن مهریه بالای اوست» با این توجیه بسیاری از ازدواج بر هم می خورد و شرایط ازدواج بسیار سخت شده و آمار آن کاهش می یابد. نظر اسلام در این باره چیست؟

ج. امور مذکور هیچ یک موجب سعادت زن نیست و مستحب است مهریه زن بیشتر از مهر السنه نباشد و دخترانی که با مهریه کم و شرایط آسان ازدواج کرده و می کنند سعادتمندند. در کتاب وسائل الشیعه که از کتب معتبره است نقل شده است «إن من برکة المرأة قلة مهرها و من شؤمها کثرة مهرها» و نیز عن رسول الله صلی الله علیه و آله «افضل نساء امتی اصبحهن وجهاً و اقلهنّ مهراً».

جلسه 20: موسیقی

90. نظر حضرتعالی در مورد موسیقی و حدود گوش دادن به آن، چیست؟ ج. به نظر اینجانب تمام آهنگ هایی که از آلات طرب می باشد حرام است و هیچ نوعی جایز نیست.

91 . چنانچه کسی به ناچار در محیطی باشد که نوار مبتذل پخش می شود و چاره ای ندارد تکلیفش چیست؟

ج. استماع و گوش دادن حرام است، ولی به گوش رسیدن آن حرام نیست. بنابر این، در صورت اضطرار، توقف در آن محیط مانعی ندارد، به موسیقی گوش ندهد؛ هر چند به گوش او برسد.

92 استفاده از آلات لهو و موسیقی، در مراسم عزاداری، چه حکمی دارد؟

ج. استفاده از آلات مذکور جایز نیست و تفاوتی بین مراسم عزاداری و جشن وجود ندارد.

جلسه 21: مراسم و مجالس مذهبی

93. آیا دست زدن در مجالس مولودی ائمه اطهار عليهم‌السلام جایز است و همچنین اگر در هنگام دست زدن، بدن و شانه ها باریتم شعر تکان بخورد، چه حکمی دارد؟

ج. لهو است و اشکال دارد و مخصوصاً اشکالش در صورت دوّم بیشتر است و مشابه مجالس رقص و سماع بعض فرق باطله است و علاوه با احترام و قداست این مجالس عزیز مناسب نیست و معلوم نیست این چه گرایشی است که بعضی به امور لهویه و ملاهی پیدا کرده اند و چه شیطانی پشت ترویج این حرکات است.

94 . پوشیدن لباس سیاه رنگ در عزاداری ایام محرّم و صفر چگونه است (آیا کراهت دارد؟)

ج. بعنوان عزا و اظهار حزن در مصیبت اهل بیت عليهم‌السلام مستحب است. 95 . اگر فردی طوری سینه یا زنجیر بزند که بدنش کبود یا قرمز بشود آیا باید کفاره بدهد؟

ج. اگر ضرر معتد به برای بدن نداشته باشد در عزای حضرت سید الشهداء عليه‌السلام مانعی ندارد.

96 . نظر مبارک راجع به طبل و سنج جهت هماهنگ نمودن سینه و زنجیر زدن در عزاداری ماه محرم چیست؟

ج. مراسم عزاداری حضرت سید الشهداء عليه‌السلام که به صورت مجالس روضه و سخنرانی و حرکت هیئتهای عزا برگزار می شود از شعائر بزرگ مذهب و موجب احیاء آثار اهل بیت عليهم‌السلام و از علائم شعور دینی و تبلور احساسات مذهبی است باید مظاهر آن مظاهر ایمانی بوده و هر چه از آلایش استعمال این وسائل و آلات منزه تر باشد و ساده و بی پیرایه تر برگزار شود شکوه معنوی آن برتر و جلوه های آموزنده آن بیشتر می شود این پیرایه ها و آلایش ها خصوصاً استفاده از آلات لهو که شرعاً ممنوع است از حال عزا و سوگواری و توجه به مفاهیم بلند و آموزنده این مراسم مانع می شود امید است در برگزاری این شعائر همگان موفق و مشمول عنایات خاصه حضرت بقیة اللّه ارواح العالمین له الفدا باشند.

97 . عکس هایی که از پیامبر صلی الله علیه وآله و امام حسین عليه‌السلام وحضرت ابالفضل عليه‌السلام موجود می باشد می گویند اثر یک یهودی است، آیا صحّت دارد؟

ج. صورت هایی که به پیامبر اکرم و ائمه معصومین صلوات اللّه علیهم اجمعین نسبت داده می شود خیالی و سلیقه ای می باشد و بهتر این است که دوستداران اهل بیت عليهم‌السلام احادیث و سخنان آن بزرگواران را با خطّ زیبا نوشته و در مساجد و منازل و بناهای دیگر نصب نمایند. و بهترین عمل در عزاداری، بیان مصائب آن بزرگواران عليهم‌السلام بر طبق مدارک معتبره می باشد.

جلسه 22: ورزش

98. بفرمایید برای ورزشکار مسلمان و متعهد چگونه لباسی مناسب است؟

ج. مناسب با ادب و شرف و حیا و وقار مسلمان در لباس ورزشی این است که بطوری که معمول شده کوتاه نباشد و علاوه بر قسمت های بالای بدن بین ناف و زانو را هم بپوشاند. (ما بین السرة و الرکبه عورة)

99 . حکم مسابقه بوکس و شمشیر بازی چون غالباً به زخمی شدن و صدمه زدن به طرف منجر می شود چیست؟

ج. بکس جائز نیست و در صورت سیاه شدن ویا کبود ویا سرخ شدن ویا مجروح شدن عضو، دیه دارد که در توضیح المسائل مقدار هر یک ذکر شده است و شمشیر بازی اگر موجب صدمات بدنی باشد همین حکم را دارد.

100 . در بعضی مسابقات، تماشاگران بر روی برد و باخت بازیکنان شرط بندی می کنند این عمل چه حکمی دارد؟

ج. جایز نیست.

101 . میزان آزادی دختر خانم ها از نظر فعالیت های ورزشی چگونه است؟ آیا اینکه دختر خانم ها بخواهند مانند کشورهای خارجی در

. همه زمین های ورزشی شرکت کنند آیا درست است یا نه؟ چرا؟

ج. حضور بانوان محترمه در زمین های ورزشی چه برای تماشا و چه برای ورزش به جهت تبعات سوء و مفاسدی که دارد جایز نیست.

جلسه 23: امر بمعروف و نهی از منکر

102 می خواهم جویا شوم که اگر سوار ماشینی شده و راننده ماشین نوار ترانه گذاشته باشد حکم در اینجا چیست؟

ج. چنانچه نهی از منکر تأثیر نداشته باشد و یا اینکه پیاده شدن شما حرجی باشد، در مواقع مذکور گوش به موسیقی ندهید انشاءالله موفق باشید. 103 . شرکت نکردن در مجالس عروسی که نوعاً همراه با لهو و لعب است باعث دشمنی بین اقوام فامیل می شود، وظیفه چیست؟

ج. حضور در چنین مجالسی چون مجلس معصیت است، جائز نیست. لازم بذکر است که شخص مسلمان نباید در چنین مجالسی شرکت کند و باید علت آن را بگوید و چنانچه حاضر نشدن وی در مجالس معصیت سبب قطع رحم شود، اشکال ندارد چرا که در حقیقت، علت قطع رحم آنان می باشند.

جلسه 24: صله رحم

104. چه موقع قطع رحم جایز است؟

ج. صله رحم حتّی با خویشاوندان فاسق واجب است و لازم است در ارشاد آنان تلاش شود. بلی چنانچه سختی و مشقتی در بین باشد، صله رحم وجوب ندارد؛ ولی باید توجّه داشت که لازم نیست این عمل با رفتن به منزل ارحام و مهمانی کردن و مهمان شدن و... انجام گیرد. همین اندازه که قطع رحم نشود کافی است و این کار با پیغام فرستادن یا تماس تلفنی یا نوشتن نامه یا سلام کردن هم محقّق می شود.

105 . وقتی فرد ببیند برادرش به وظایف دینی نماز، خمس و... [عمل نمی کند و به تذکر هم گوش نمی دهد، می تواند رفت و آمد نداشته باشد وصله رحم را به احوال پرسی تلفنی و مانند آن محدود کند؟

ج. صله رحم به نحو مذکور در سؤال کفایت می کند؛ هر چند در صورت احتمال تأثیر، بهتر است رفت و آمد را قطع نکند. بلی، اگر قطع رابطه در توجه او به وظایف شرعی مؤثر باشد، از باب نهی از منکر لازم است.

106 . اگر پدر و مادر، با بستگان خود قطع رابطه کنند، تکلیف فرزندان چیست؟

ج. فرزندان به وظیفه خود عمل نمایند؛ مگر آن که رفتن آنها موجب آزار والدین باشد که در این صورت، می توانند با نامه یا تماس تلفنی، صله رحم نمایند.

جلسه 25: استخاره

107. استخاره در چه مواردی است و آیا عمل به آن واجب است یا خیر؟

ج. مورد استخاره جایی است که در انجام کاری، شخص، تحقیق خود را انجام داده ولی به نتیجه نرسیده و مردد باقی مانده است، که می تواند استخاره کند. عمل به استخاره واجب نیست لکن اگر استخاره بد آمد، بهتر است با آن مخالفت نشود.

108 . آیا استخاره با قرآن یا تسبیح وجه شرعی دارد؟ و در چه مواردی باید استخاره کرد؟

ج. بنحوی که مرحوم محدث قمی در حاشیه مفاتیح الجنان نقل فرموده اند اشکال ندارد.

109 . آیا استخاره کردن در مورد ازدواج صحیح است؟

ج. اگر تحقیق کاملی نسبت به اخلاق و دیانت فرد نموده اید و مطمئن هستید نیاز به استخاره نیست.

جلسه 26: خرافات

110. امروزه مشاهده می گردد وقتی گوسفندی و یا حیوانی را قربانی می کنند از خون نجس آن حیوان به ماشین و یا درب منزل خود جهت اینکه چشم نخورد می زنند و یا اینکه در روز تاسوعا و یا عاشورا از خون حیوان ذبح شده به پیشانی افراد عزادار می زنند این کارها چه حکمی دارد؟

ج. چنین عملی مستند شرعی ندارد. 111 . آیا ترویج و انجام مراسم خرافی و بدون مبنای علمی و عقلی و دینی نظیر چهارشنبه سوری و سیزده بدر و تبلیغ افکار و اوهام پوسیده قرون جاهلیت مجاز است؟

ج. اگر بقصد ترویج آداب مرده و غیر اسلامی و جبهه گیری در مقابل هویت اسلامی باشد حرام است.

112 . نظر شما در مورد عطسه کردن چیست؟ آیا باید صبر نمود؟ به چه مقدار؟

ج. در مورد سؤال صبرکردن لازم نیست.

113 . گرفتن فال حافظ و اعتقاد به صحّت آن آیا وجه شرعی دارد؟

ج. اعتقاد به صحّت آن وجه شرعی ندارد.

114 . نظر جنابعالی در مورد چهارشنبه سوری چیست؟ اگر بیشتر مردم دوست داشته باشند و عرفاً اشکالی نداشته باشد- در این جا چطور است؟

ج. از مراسم بعضی از ایرانیان قدیم است و چون تشبه به آتش پرستان است مذموم است و برای شخص مسلمان عمل لغوی است و سزاوار است آن را

ترک کند هرچند دوست داشته باشد.

جلسه 27: دروغ

115. آیا می شود برای مزاح و شوخی، دروغ گفت؟

ج. اگر شنونده می داند که گوینده شوخی می کند حرام نیست ولی اگر طرف مطلب را جدّی تلقی می کند جایز نیست. مع ذلک در روایت است که (لا یجد المؤمن طعم الایمان حتی یترک الکذب جدّه و هزله)

116 . دروغ مصلحتی چه حکمی دارد؟

ج. دروغ مصلحتی به معنایی که نزد مردم رایج است و در واقع دروغ منفعتی است، حرام است. موارد جواز دروغ در اسلام مشخص است؛ از جمله آن ها وجود مصلحت اهم، مثل حفظ جان مؤمن یا رفع نزاع بین دو مسلمان می باشد.

117 . توریه چیست؟ آیا توریه مطلقاً جایز است یا توریه ای که مانع مفسده ای شود فقط جایز است توریه ای که بدون مفسده و بدون مصلحت و یا توریه ای که مفسده دار باشد حرام است؟

ج. توریه آن است که انسان از جمله ای معنائی را قصد کند که در واقع صحیح است ولی شنونده به ملاحظه ظاهر و متفاهم عرفی جمله، چیز دیگری بفهمد مثلًا کسی دقّ الباب می کند و از شخصی که درب را باز می کند سؤال می کند فلانی در منزل است و آن شخص که نمی خواهد بگوید بلی در منزل است جواب می دهد خیر اینجا نیست و قصد می کند که در اینجایی که من ایستاده ام نیست و سؤال کننده چنین می فهمد که در منزل نیست و توریه مفسده دار جایز نیست.

جلسه 28: غیبت

118. غیبت کردن در مسائلی که اگر درباره آن صحبت نشود؛ حل

نمی شود، چگونه است؛ مثلًا درباره استادی که خوب درس نمی دهد؟

ج. بیان نقاط ضعف استادان نزد مسؤولان به عنوان گزارش اشکال ندارد. و بطور کلی در مواردی که مصلحت غیبت، اهم از مفسده آن باشد غیبت حرام نیست.

119 اگر در اتوبوس نشسته باشیم و دو نفر مشغول غیبت باشند و ما بشنویم، آیا گناهی مرتکب شده ایم؟

ج. چنانچه به غیبت گوش ندهید و بدون اختیار صدای آن ها به گوش شما برسد، اشکال ندارد.

120 . تقلید کردن از کارهای دیگران اعم از اعمال ورفتار دیگران وصدا چه حکمی دارد؟ ج. اگر راضی نباشد جایز نیست.

121 . اگر کسی بگوید مثلًا مردم فلان شهر آدم های بدی هستند یا کسبه فلان شهر مردم را اذیت می کنند آیا جایز است یا نه؟ اگر منظورش از این قول بعض مردم آن شهر باشد چه؟

ج. اگر تعبیر مذکور، ظهور داشته باشد در اینکه همه اهل آن شهر چنین هستند یا توهین به اهل آن شهر باشد محل اشکال است.

جلسه 29: وظیفه معلّم و دانش آموز

122. تقلب چه حکمی دارد؟

ج. تقلب نوعی خیانت است و جایز نیست؛ و خیانت در مسائل علمی، از سایر موارد، زشت تراست و در شأن مسلمان نیست.

123 . در بعضی از مدارس از معلّمین می خواهند (نظر به اینکه این مدارس پولی است نه مجانی) که حتماً دانش آموز را نمره قبولی بدهند و رد نکنند، آیا جایز است برای او نمره قبولی بدهد و ایضاً

دانش آموز هدیه می آورد و البته انتظار دارد آیا قبول هدیه اش جائز است؟

ج. در فرض سؤال اگر دانش آموز استحقاق آن نمره را با توجه به رتبه تحصیلیش نداشته باشد نمره قبولی دادن محل اشکال است و همچنین اگر دادن هدیه در دادن نمره قبولی مؤثر باشد بطوری که اگر آن هدیه داده نمی شد معلّم نمره قبولی را بر حسب رتبه تحصیلی نمی داد گرفتن آن جایز نیست.

جلسه 30: خوردنی ها و آشامیدنی ها

124. از غذاهایی که غیر مسلمان- کتابی یا غیرکتابی- درست می کند اعم از برنج و غیر برنج و گوشت و غیر گوشت جایز است که از آنها بخوریم یا خیر؟

ج. اگر غذا با دست و یا عضو دیگر غیر مسلمان ملاقات کرده باشد خوردن آن جایز نیست و همچنین اگر با گوشت غیر مذّکی درست شده باشد.

125 . بین گروهی مردم بخصوص افرادی که در زمینه شکار حیوانات دخالتی دارند شایع است که گوشت خرگوش و نوعی جوجه تیغی که علفخوار است و جثه بزرگی دارد و گویا شکنبه هم دارد مکروه است و می توان گوشت این جانوران را خورد. تقاضا می نمایم حکم شرعی این مسأله را بیان بفرمایید.

ج. گوشت خرگوش و جوجه تیغی هر نوع که باشند حرام است.

126 . آیا فروش گوشت کوسه ماهی جایز است و حلال می باشد یا خیر؟

ج. کوسه حرام گوشت است و اگر گوشت آن منافع محللّه ای داشته باشد فروش آن بمنظور صرف در آن منافع اشکال ندارد.

127 . خوردن نوشابه های خارجی از نظر شرعی چه حکمی دارند آیا شرعاً حرام است یا حلال؟

ج. اگر یقین به نجاست آنها نداشته باشید مانعی ندارد البته سزاوار است که

مسلمین از محصولات کفّار که ضرورتی در مصرف آن ندارند اجتناب نمایند.

128 . آیا استفاده کشمش در داخل غذا که در بعضی موارد باید آن را سرخ یا در بعضی مواقع در داخل غذاهای دیگر در آب جوش قرار می گیرد جایز است؟

ج. کشمش، با جوش آمدن و سرخ کردن نجس نمی شود و خوردن آن نیز اشکال ندارد.