شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

آیینه رمضان

مؤلف: محمد حسین فلاح زاده

این کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنین عليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام نگردیده است.

پیشگفتار

باسمه تعالی

عظمت و شرافت زمانها و زمینها یکسان نیست. در تمام زمین، مکه را حرم خدا و در همه زمان، ماه رمضان را «ماه خدا» نامیده اند.

روزه داران ماه خدا و زائران حرم خدا هر دو از میهمانان پروردگارند.

این ماه و آن شهر دارای ویژگیهایی است که احکام و آداب ویژه ای را به خود اختصاص داده است.

از این رو بر آن شدیم نوشته حاضر را برای علاقمندان، آماده کنیم، ولی از آنجا که از وقت تصمیم گیری تا ماه رمضان فاصله چندانی نبود، بیشتر مطالب آن را از متنهایی برگرفتیم که پیشتر منتشر شده و در دسترس اهل مطالعه قرار گرفته بود.

سعی ما در تهیه این مجموعه آن است که مطالب را گزینش کرده با نظم و ترتیب و زیر عنوان مربوط به خود بیاوریم و اینک آن را در چهار بخش سامان می دهیم:

بخش اوّل: در محضر ماه مبارک رمضان.

بخش دوّم: مناسبتها.

بخش سوم: احکام روزه.

بخش چهارم: ادعیه و آداب ماه رمضان.

انتشار این دفتر، گام اوّل این راه است و امیدواریم که اهل دقّت و نظر، ما را از راهنماییهای خود بهره مند سازند. تا در آینده بتوانیم کتابی سودمندتر تقدیم نماییم.

یادآوری دو نکته:

1- بخش دوّم این کتاب (احکام) مطابق با فتاوای حضرت امام خمینی قدس سره می باشد. و مواردی که با فتاوای سایر مراجع تفاوت دارد و اختلاف فتوا به حدّی است که عمل به متن کتاب موجب بطلان عمل یا ترک واجبی برای مقلّدان سایر مراجع می باشد، فتاوای مراجع بزرگ تقلید در پایان همان صفحه آورده شده است تا برای مقلّدان آن بزرگواران نیز مفید باشد.

2- با کمال احترام به مقام مراجع عظام تقلید، جهت حفظ اختصار، در حواشی کتاب، تنها به لقب معروف آنان اکتفا شده است.

ربّنا تقبّل منّا إنّک أنتَ السَمیعُ العَلیم

معاونت آموزش و تحقیقات بعثه مقام معظّم رهبری

پاییز 1377 ه. ش.

سلام بر رمضان

رمضان، دعوت است و تو مهمان.

رمضان دعوتی است معنوی و تو میهمان خدایی.

مگر نه اینکه مهمان باید به دلخواه صاحبخانه رفتار کند؟

مگر نه اینکه هر چه را میزبان آورد باید تناول کرد و هر جا که او گفت، آرمید؟!

تو اینک، در کجای جهانی؟ و جایگاه تو در پهنه خلقت کجاست؟

برای چه آمده ای؟

از کجا آمده ای و به کجا خواهی رفت؟

تا کجا می توانی پرواز کنی و با کدام بال و پر و به سوی کدام مقصود و در کدام جهت؟

آیا خود را شناخته ای تا بدانی که برای چه کاری؟

آیا استعدادهایت را بازشناسی کرده ای که بدانی تا کجا می توانی پیش بروی؟

و... اساساً مال این جهانی یا متعلّق به آن جهان؟

برای بقایی یا فنا؟

برای ماندن یارفتن؟ برای عروج یاسقوط؟ برای صعودیا برای هبوط؟

هیچ اندیشیده ای که در پرواز، چه عاملی نیرویت می دهد و کدام عامل، بال و پرت را می شکند؟

در حرکت، چه انگیزه ای به سوی بهشتت می برد و کدام نیت در آتشت می افکند؟

چه عملی از حرکت بازت می دارد و کدامین عمل شتابانش می کند؟

چه کاری به عفونتِ «خود خواهی» گرفتارت می کند و چه کاری به طراوت و عطر «خداجویی» و «خدایابی» می رساندت؟!

ابلیس را شناخته ای تا از دشمنی اش در امان باشی؟

شیطان را شناخته ای تا از وسوسه هایش مصونیت یابی؟

با «نفس امّاره» ومیدان عملش وزمینه تلاش واغوایش آشنا شده ای تا در آن میدان، از پشت، ضربه نخوری، بلکه بتوانی پشتِ نفس را بر خاک بمالی و به زمین برسانی، با نیروی تقوا و با فنِّ «جهاد اکبر»؟

راه رشد و تزکیه و عوامل «فلاح» و علل «فجور» را می دانی؟

دنیای «تو در تو» و شگفتِ «دل» را گشته ای؟

«نفسِ» هزار چهره را شناخته ای تا با هر نقابی که بر نفسانیت می زند و پیش می آید آنرا بشناسی و از هر جا حمله آورد، به ضدّ حمله بپردازی و هرگاه زهر ریخت، پاد زهر بکار بری؟

«رمضان»، برای سلوک این راه است.

برای هجرت درونی است. برای سیر در دنیای باطن است.

برای مرور بر نفسانیات و اخلاقیات است.

برای آنست که ملکات نفسانی را در جان خویش پرورش دهی.

برای آنست که ارزشهای متعالی را در عمق وجود خویش جای دهی و پدید آوری.

برای آنست که «اخلاق»، جزءِ بافتِ درونی تو شود، نه حرکتِ خشک بیرونی.

اگر دل را در اختیار صالحات گذاشتی،

اگر شوق به خیر و تقوا در عشق به اللَّه را در دل مشتعل ساختی.

دیگر «حسنات» و «صالحات»، جریان زلالی می شود که خودبه خود از آن چشمه می جوشد و از درون به بیرون سرایت می کند و از «قلب»، به «اندام» می رسد، و از «دل» بر «دیده» تأثیر می گذارد.

اگر به دیدار رمضان می روی، - که لقاءِ خداوند نیز می باشد- باید چهره جان را هم بیارایی و «جمال باطن» را هم داشته باشی.

اخلاق، زیبایی درون است که به ظاهر، جاری می شود.

تقوا، هدایت باطنی است که در عمل خارجی، راه می نماید.

رمضان، فرصت محاسبه است.

تو اگر سالکِ راه هدایتی،

تو اگر به «خودسازی» علاقه مندی

تو اگر برای رشد و کمال خود، بهایی قائل هستی.

فرصت رمضان را مغتنم بشمار.

فضایل اخلاقی خود را بازرسی و بازشناسی کن.

اگر نیست، پدیدآور،

اگر هست، تقویت کن.

اگر اندک است، افزونش ساز،

اگر بسیار است، سپاس خدا بگو.

اگر متزلزل است، استوارش کن،

اگر گهگاه است، استمرارش بخش.

خلاصه... در این ماه، به «خود» برس.

تو، یک «از پیش ساخته تغییرناپذیر» نیستی.

تو بر جبر، سرشته نشده ای.

تو «چگونه بودن» و «چگونه شدن» خویش رامی توانی انتخاب کنی.

ترسیم سیمای اخلاق در دست توست.

چهره را می توان با «آرایش» یا «آلایش»، زیبا یا زشت کرد.

چهره باطن هم توسّط اخلاق، قابل تغییر و زشت و زیبا شدن است.

رمضان، فرصتِ استفاده از «نفحاتِ ربّ» است.

جان را در مسیر وزش این نسیم قرار بده، تا طیران معنوی کند.

دل را به آوای ملکوتی «سحر» ها و «نجوا» ها و «مناجات» ها و «تلاوت» ها بسپار.

رمضان، موسم «عبادت» است و عبادت، غذای روح است.

رمضان، فصل مناجات و دعاست. و دعا، نردبان تعالی جان است.

رمضان، دوره تزکیه و تهذیب و تربیت و ساختن و مقاومت کردن و تحمّل نمودن است.

ایام عفاف وکنترل وامساک وتوجّه به خدا و تقرب به پروردگار است.

دریغ... که این فرصت بگذرد وکاری نکنی که خدا را از خویش راضی کنی.

از تو حرکت و همّت، از خدا برکت و توفیق... ان شاءاللَّه. (1)