شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

458) همان، ص 39، باب خصال المؤمن، ح 2؛ نظیر آن، ص 47، باب المکارم، ح 5؛ در بحارالأنوار، ج 71، ص 135 از امام رضا عليه‌السلام نقل شده است.

459) بحارالأنوار، ج 77، ص 179.

460) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 360، باب 149، ح 8.

461) ر. ک: سوره بلد، آیه 17: «وَ تواصَوْا بِالصَّبْرِ وَ تواصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ»، «یکدیگر را به شکیبایی و مهرورزی سفارش کردند. »

462) برای مطالعه مشروح این مبحث، ر. ک: کتاب های «فرهنگ تربیت» و «فرهنگ اخلاق».

463) حتی تداوم قهر و جدایی مسلمانان از یکدیگر را - جز در موارد نادر و ویژه - بیش از سه روز مانع مقبولیت عبادات در پیشگاه خداوند دانسته است.

464)

465) 2 و - بحارالأنوار، ج 74، ص 280.

466) کافی، ج 2، ص 470، باب التحبّب الی الناس، ح 4؛ و ح 5 از امام موسی بن جعفر عليه‌السلام

467) مجموعه ورّام، ج 1، ص 20.

468) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 971، نامه 45.

469) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 95، خ 27.

470) به عنوان مثال، فصل های: حقوق برادران دینی، روا ساختن حاجت مؤمنان، احسان و نیکوکاری، خوش رویی و جلب محبّت، مهربانی به مؤمن و گرامی داشت او، خوش رفتاری با پدر و مادر، صله رحم، احترام به سالخوردگان، خوش جواری و نیکو مجالست کردن، رعایت حقوق همسایگان، خیر خواهی، زیارت برادران دینی، سلام کردن، مصافحه و معانقه نمودن، شادی رساندن به برادران ایمانی، اطعام مؤمن و مهمان نوازی، کمک رسانی به خوراک، پوشاک و مسکن مسلمانان و اهتمام به امور مسلمانان را می توان نام برد.

471) بحارالأنوار، ج 74، ص 391.

472) اخلاق (مرحوم فلسفی) ، ج 1، ص 9 به نقل از المستطرفات، ج 1، ص 156

473) کافی، ج 2، ص 131، باب اهتمام به امور مسلمین، ح 1؛ نظیر آن: ح 4 و 5.

474) همان، ح 3.

475) همان، ح 6.

476) ر. ک: فلسفه اخلاق، ص 9.

477) بحارالأنوار، ج 75، ص 25.

478) کافی، ج 2، ص 139، باب حق المؤمن علی أخیه، ح 11

479) سوره فتح، آیه 29، «با یکدیگر مهر ورزند»

480) کافی، ج 2، ص 140، باب تراحم، ح 4

481) بحارالأنوار، ج 74، ص 302، ح 40

482) بحارالأنوار، ج 74، ص 280.

483) همان، ج 61، ص 150

484) آنچه در سیره حکومتی مولای متقیان پیشوای عدالت پیشگان امیر سرافرازمان حضرت علی عليه‌السلام و در احادیث مربوط به بنیانگذار حکومت واحد جهانی بر اساس عدالت و آزادی حضرت ولی عصر - عجّل اللَّه تعالی فرجه الشریف - از عدالت سخن رفته است این قسم از عدالت می باشد.

485) ر. ک: سوره حدید، آیه 25. در صفحات بعد با تفصیل به آن می پردازیم.

486) تنها در منتخب الأثر، آیة اللَّه صافی، ف 2، ص 236 - 222 بیش از صد و پنجاه حدیث آورده شده است.

487) سوره نساء، آیه 135

488) سوره مائده، آیه 8

489) سوره حدید، آیه 25.

490) ر. ک: سوره های آل عمران، آیه 21؛ نساء، آیه 58؛ مائده، آیه 8 و 42 و...

491) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 108، باب 131، ح 13.

492) بحارالأنوار، ج 75، ص 352، ح 61؛ ینابیع الحکمة، ج 4، ص 108، ح 14.

493) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 108، ح 15.

494) معراج السعاده، ص 349.

495) ر. ک: سفینة البحار، ج 6، ص 173، (عدل)

496) ر. ک: نهج البلاغه، غرر الحکم، الحیاة.

497) غرر الحکم، ج 1، ص 222، ف 9، ح 88.

498) بحارالأنوار، ج 41، ص 119.

499) معراج السعاده، ص 349.

500) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1192، ح 228.

501) غرر الحکم، ج 1، ص 20، ف 1، ح 551.

502) بحارالأنوار، ج 29، ص 223.

503) برخی بر این باورند که برای عدالت تعریفی جامع تر و دقیق تر از این نیست؛ زیرا همان گونه که پیوند و ارتباط دانه های تسبیح با نخ حاصل می گردد و بدون آن، دانه ها از هم پاشیده می شوند، عدالت نیز در بُعد فردی، خانوادگی و اجتماعی، دل ها را به هم پیوند داده، نظم و هماهنگی در خانه و جامعه را پدید می آورد و پراکندگی و درگیری و حق کشی را برطرف می سازد. ر. ک: مام فضیلت ها، ص 249.

504) غرر الحکم، ج 1، ص 28، ف 1، ح 856.

505) همان، ص 56، ح 1528.

506) همان، ص 176، ف 8، ح 55

507) همان، ص 449، ف 42، ح 15.

508) ر. ک: کتاب گرانسنگ «الإمام علی صَوت العَدالةِ الإنسانِیة» در شش مجلد، تألیف دانشمند بزرگ مسیحی «جرج جرداق».

509) غرر الحکم، ج 1، ص 17، ح 440.

510) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 66، خ 15؛ در این رابطه نمونه های فراوانی در سخنان آن حضرت یافت می شود. ر. ک: نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 46، خ 3 (شقشقیه) ، همچنین: ص 111، خ 33 و ص 389، خ 126 و 713، خ 215 و ص 682، خ 207 و نامه های 3، 27، 40، 41، 43، 45، 46، 53، 59؛ و صفحات 1262، 1290، 1304، 1246؛ حکمت های 365، 429، 468، 334؛ کافی، ج 8، ص 69، ح 26؛ بحارالأنوار، ج 41، ص 108، ح 15 و ص 122، ح 29 و...

511) حقیقت گفتار آن بزرگوار در زمان امثال حَجّاج آشکار گردید.

512) مفاتیح الجنان، دعای افتتاح؛ اهل ادب عنایت دارند که چرا تعبیر عدل به جای عادل به کار رفته است.

513) وسائل الشیعه، ج 12، ص 143، باب 100 از احکام عشره، ح 1.

514) بحارالأنوار، ج 96، ص 119، باب فضل الصدقة؛ همچنین ر. ک: ینابیع الحکمة، ج 3، ص 455 تا 463.

515) سوره بقره، آیه 3.

516) همان، آیه 261؛ آیات بعد نیز به همین امر نیک پرداخته است.

517) سوره آل عمران، آیه 92.

518) مجمع البیان، ج 2، ص 473، ذیل آیه

519) آن باغ بسیار زیبا و با صفا بود که در مدینه همگان از آن سخن می گفتند و در آن چشمه آب صافی بود که هر موقع پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله به آن باغ می رفتند از آن آب میل می کردند و وضو می ساختند و علاوه بر همه این ها آن باغ درآمد خوبی برای ابو طلحه داشت.

تفسیر نمونه، ج 3، ص 13

520) مجمع البیان، ج 2، ص 473

521) سوره توبه، آیه 104

522) ر. ک: وسائل الشیعه، ج 9، ص 433، باب 29 از صدقه و...

523) الاثنی عشریه، ص 59، باب 2، ف 10؛ کلمه طیبه محدث و عالم بزرگوار مرحوم نوری، ص 322.

524) غرر الحکم، ج 1، ص 12، ف 1، ح 262.

525) همان، ص 14، ح 340 و 346.

526) داستان های شگفت، ص 78.

527) الاثنی عشریه، ص 58، باب 2، ف 10؛ کلمه طیبه، ص 321.

528) ینابیع الحکمة، ج 3، ص 462، باب 112، ح 32؛ الاثنی عشریه، ص 222.

529) بحارالأنوار، ج 96، ص 114.

530) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1152، ح 132.

531) ینابیع الحکمة، ج 3، ص 462، ح 31.

532) کافی، ج 4، ص 8، باب صدقة اللیل، ح 3؛ بحارالأنوار، ج 96، ص 127 و ج 47، ص 20

533) علل الشرایع، ج 1، ص 45، باب 41، ح 1؛ تفسیر عیاشی، ج 2، ص 167؛ بحارالأنوار، ج 12، ص 271.

534) کلمه طیبه، ص 382.

535) بحارالأنوار، ج 7، ص 291 و ص 120.

536) ر. ک: بحارالأنوار، ج 48، ص 174.

537) ر. ک: وسائل الشیعه، ج 9؛ مستدرک الوسائل، ج 7؛ بحارالأنوار، ج 96؛ ینابیع الحکمة، ج 3 و...

538) امالی صدوق، ص 500، م 75، ح 13؛ بحارالأنوار، ج 4، ص 94، و ج 96، ص 115؛ نظیر آن از پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله در باره فرد یهودی: بحارالأنوار، ج 4، ص 121؛ مستدرک الوسائل، ج 7، ص 175، باب 8 از صدقه، ح 7.

539) سوره مدثر، آیه 6 «منت مگذار که فزونی طلبی».

540) لئالی الاخبار، ج 3، ص 101

541) بحارالأنوار، ج 61، ص 65.

542) کافی، ج 2، ص 37، ح 1؛ بحارالأنوار، ج 69، ص 164.

543) کافی، ج 2، ص 37، ح 2؛ بحارالأنوار، ج 69، ص 165.

544) بحارالأنوار، ج 75، ص 401، ضمن ح 42

545) همان، ص 53؛ نظیر آن: کافی، ج 2، ص 96، باب مداراة، ح 4.

546) همان، ص 52؛ ینابیع الحکمة، ج 2، ص 551، ح 20

547) کافی، ج 2، ص 96، ح 5.

548) بحارالأنوار، ج 75، ص 55، ح 19.

549) غرر الحکم، ج 1، ص 189، ف 8، ح 276

550) کافی، ج 2، ص 96، باب رفق، ح 1

551) مستدرک الوسائل، ج 11، ص 295، باب 27 از جهاد نفس، ح 14؛ ینابیع الحکمة، ج 2، ص 551.

552) سوره طه، آیه 43 و 44.

553) تفصیل بیشتر این بحث در بخش دوم، مبحث «خشم و غضب» از موانع همزیستی و آفات اجتماعی خواهد آمد.

554) سوره آل عمران، آیه 134

555) امالی صدوق، ص 201، م 36، ح 12؛ بحارالأنوار، ج 71، ص 413؛ تفسیر نور الثقلین (ج 1، ص 390، ح 362) و درّ المنثور (ج 2، ص 73) ؛ نظیر آن در باره امام مجتبی عليه‌السلام و غلام آن حضرت: ینابیع الحکمة، ج 4، ص 500، باب 162، ح 17.

556) بحارالأنوار، ج 41، ص 48؛ فرمایش آن بزرگوار در نقل احمد حنبل از اهل تسنن به این صورت آمده: «ما أَرْضانِی عَنْکَ إِذا وَفَیت النَّاسَ حُقُوقَهُمْ» «چیزی که مرا از تو خشنود می سازد آن است که حقوق افراد را رعایت نمایی».

557) بحارالأنوار، ج 41، ص 57

558) همان، ج 71، ص 425، ح 68؛ نظیر آن از امام باقر عليه‌السلام : کافی، ج 2، ص 90، باب کظم غیظ، ح 7

559) سوره نساء، آیه 43.

560) سوره نور، آیه 22

561) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 502، باب 162، ح 31

562) کافی، ج 2، ص 87، باب عفو، ح 1؛ نظیر آن: ح 2.

563) غرر الحکم، ج 1، ص 21، ف 1، ح 573.

564) بحارالأنوار، ج 21، ص 109

565) ر. ک: السیرة النبویة، از ابن هشام، ج 2، ص 406 و...؛ بحارالأنوار، ج 21، ص 104 و...

566) مروج الذهب، ج 2، ص 15، چاپ قاهره و ص 388 چاپ مؤسسه الاعلمی بیروت، و...

567) شرح ابن ابی الحدید، ج 3، ص 331

568) بحارالأنوار، ج 46، ص 54، ح 1.

569) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1092، ح 10.

570) کافی، ج 2، ص 88، ح 5

571) کافی، ج 2، ص 88، ح 6

572) بحارالأنوار، ج 74، ص 9.

573) سوره فُصِّلت، آیه 34 و 35

574) الاثنی عشریة، ص 91، باب 3، ف 2.

575) کافی، ج 2، ص 87، باب عفو، ضمن ح 1؛ روایت آن پیشتر گذشت.

576) بحارالأنوار، ج 43، ص 344، ذیل ح 16؛ نظیر آن در باره امام حسین عليه‌السلام نیز روایت شده است؛ منتهی الآمال، ج 1، ص 286.

577) بحارالأنوار، ج 41، ص 49، ضمن ح 1.

578) بحارالأنوار، ج 46، ص 103، ح 93.

579) الطبقات الکبری، ج 3، ص 27

580) جامع السعادات، ج 1، ص 10.

581) بحارالأنوار، ج 70، ص 246، ح 20؛ عدة الداعی، ص 227

582) البته این تقسیم بندی صرفاً به لحاظ غلبه وجودی - نه بر اساس مرز بندی حقیقی - صورت گرفته، به همین جهت بسا برخی از اقسام در عین حال که مثلاً به عنوان مانع برونی به حساب آمده، خود آفتی درونی باشد، همچنان که پاره ای از آفات درونی ممکن است از مصادیق موانع بیرونی یا آفات اجتماعی محسوب گردد.

583) سوره زمر، آیه 3

584) سوره نحل، آیه 105

585) سوره آل عمران، آیه 61

586) سوره حج، آیه 30

587) کافی، ج 2، ص 254، باب کذب، ح 4

588) همان، ص 255، ح 11

589) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 208، ضمن خ 85

590) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 492، باب 161، ح 40

591) کافی، ج 2، ص 254، ح 3

592) بحارالأنوار، ج 72، ص 263، ح 46

593) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 6، ص 357، ذیل خ 85

594) مستدرک الوسائل، ج 9، ص 85، باب 120 از عِشرة، ح 8

595) بحارالأنوار، ج 72، ص 259، ح 23

596) غرر الحکم، ج 1، ص 443، ف 41، ح 18

597) خصال، ج 1، ص 254، باب 4، ح 129

598) غرر الحکم، ج 1، ص 40، ف 1، ح 1225؛ همچنین ر. ک: سوره توبه، آیه 77

599) غرر الحکم، ج 2، ص 692، ف 77، ح 1227؛ نظیر آن: ص 629، ح 365 و ص 625، ح 306

600) غرر الحکم، ج 1، ص 97، ف 1، ح 2126

601) کافی، ج 2، ص 255، ح 14

602) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1104، ح 37

603) لؤلؤ و مرجان، ص 82 - 57

604) ر. ک: بحارالأنوار، ج 72؛ مستدرک الوسائل، ج 9؛ گناهان کبیره، ج 1، و...

605) کافی، ج 2، ص 253، ح 2

606) مستدرک الوسائل، ج 9، ص 88، ح 25

607) کافی، ج 1، ص 15، کتاب العقل، ضمن ح 12

608) ر. ک: المحجّة البیضاء، ج 5، ص 249

609) ر. ک: الغدیر، ج 5، ص 378 - 209 (طبع جدید: ج 6، ص 597 - 301)

610) ر. ک: بحارالأنوار، ج 103، ص 90، ح 2

611) همان، ج 104، ص 209

612) منظور از «توریه» آن است که انسان در مواردی که در تنگنا قرار گرفته، برای تن ندادن به دروغ و حفظ ظاهر، از کلماتی استفاده کند که طرف مقابل چیزی غیر از منظور گوینده استفاده نماید. البته این کار چندان آسان نبوده و به تمرین و تدبّر نیاز دارد.

613) ر. ک: کتاب فرهنگ تربیت.

614) مجمع البیان، ج 5، ص 216، ذیل آیه 13 از سوره یوسف؛ بحارالأنوار، ج 12، ص 221

615) بحارالأنوار، ج 72، ص 262، ح 45

616) کافی، ج 2، ص 266، باب غیبت، ج 7

617) بحارالأنوار، ج 77، ص 91؛ ینابیع الحکمة، ج 4، ص 295، باب 144، ضمن ح 7؛ نظیر آن جامع السعادات، ج 2، ص 303

618) مسند احمد، ج 6، ص 136 و 206؛ الفائق زمخشری، ج 1، ص 271؛ فتح الباری ابن حجر، ج 10، ص 391؛ المحجّة البیضاء، ج 5، ص 256. متن حدیث: ذُکِرَت امْرَءَةٌ فَقالَت: إِنَّها قَصِیرَةٌ. فَقالَ النَّبِی صلى‌الله‌عليه‌وآله : «اِغْتبْتها. »

619) احیاء العلوم، ج 3، ص 145

620) سوره حجرات، آیه 12

621) سوره همزه، آیه 1

622) کافی، ج 2، ص 266، باب غیبت، ح 1

623) بحارالأنوار، ج 77، ص 91؛ ینابیع الحکمة، ج 4، ص 295، ح 7

624) سوره نور، آیه 19

625) کافی، ج 2، ص 266، ح 2

626) بحارالأنوار، ج 75، ص 258، ح 53

627) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 301، ح 28

628) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 301، ح 29

629)

630) 2 و - بحارالأنوار، ج 75، ص 259، ح 53

631) مستدرک الوسائل، ج 9، ص 126، باب 132 از عِشره، ح 50؛ نظیر آن: بحارالأنوار، ج 75، ص 222

632) مستدرک الوسائل، ج 9، ص 126، ح 51

633) همان، ص 125، ح 48

634) بحارالأنوار، ج 75، ص 247، ح 12

635) غرر الحکم، ج 1، ص 192، ف 8، ح 306

636) بحارالأنوار، ج 75، ص 261، ح 66

637) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 301، ح 33

638) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 301، ح 32

639) سوره قلم، آیه 13؛ در اکثر احادیث «زنیم» به زنازاده تفسیر شده است. ر. ک: نورالثقلین، ج 5، ص 393 و...

640) کافی، ج 2، ص 274، باب نمیمه، ح 1؛ نظیر آن: ح 3 و خصال، ج 1، ص 182، باب 3، ضمن ح 249

641) ینابیع الحکمة، ج 5، ص 176، باب 180، ح 12

642) کشف الریبه، مرحوم شهید ثانی، ص 90؛ سفینة البحار، ج 8، ص 335، «نمم»

643) کافی، ج 2، ص 274، ح 2

644) ینابیع الحکمة، ج 5، ص 175، ح 10

645) همان، ص 174، ح 5

646) کشف الریبه، ص 85؛ جامع السعادات، ج 2، ص 286

647) کشف الریبه، ص 88

648) جامع السعادات، ج 2، ص 289

649) خصال، ج 2، ص 450، باب 10، ح 56

650) سوره نساء، آیه 112

651) سوره ممتحنه، آیه 12؛ چون این گناه در میان زنان بسیار رایج است، ترک آن از شرایط بیعت آنان قرار داده شده است.

652) کافی، ج 2، ص 266، باب غیبت، ح 5

653) بحارالأنوار، ج 78، ص 31، ح 99

654) بحارالأنوار، ج 75، ص 194، ح 3

655) عیون الاخبار، ج 2، ص 32، باب 31، ح 63؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 194، ح 5

656) کافی، ج 2، ص 269، باب تهمة و سوء ظنّ، ح 1

657) مستدرک الوسائل، ج 8، ص 340، باب 18 از عشره، ح 5؛ همچنین ر. ک: ینابیع الحکمة، ج 5، باب 197

658) جامع السعادات، ج 1، ص 282 (سوء ظن) ؛ و با اندکی اختلاف از امام سجّاد عليه‌السلام در معراج السعادة، ص 163

659) کافی، ج 2، ص 243، باب سفاهة، ح 4

660) همان، ص 245، باب بذاء، ح 8

661) کافی، ج 2، ص 244، ح 3؛ نظیر این حدیث فراوان است.

662) همان، ص 268، باب سِباب، ح 2

663) همان، ص 245، ح 14

664) بحارالأنوار، ج 71، ص 424، ح 64

665) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 316، باب 146، ح 21

666) برای مطالعه بیشتر در باره زبان ر. ک: کتاب فرهنگ اخلاق.

667) سوره انعام، آیه 108

668) المحجّة البیضاء، ج 5، ص 207 و 232

669) سوره بقره، آیه 74

670) مستدرک الوسائل، ج 12، ص 93، باب 76، از جهاد نفس، ح 4

671) غرر الحکم، ج 2، ص 733، ف 78، ح 127

672) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 435، باب 156، ح 27

673) ر. ک: کافی، ج 2، ص 344، باب الاقبال علی الدعاء، ح 4

674) ر. ک: مستدرک الوسائل، ج 12، ص 95، ح 11

675) بحارالأنوار، ج 70، ص 55، ح 24؛ ج 73، ص 354؛

در ادامه حضرت عیسی عليه‌السلام می فرماید: «وَ کَثْرَةُ الذُّنُوبِ مِنْ حُبِ الدُّنْیا وَ حُبُّ الدُّنْیا رَأْسُ کُلِ خَطِیئَةٍ». «فراوانی گناه از دوستی دنیا است و حبّ دنیا اساس همه خطاها و بدی ها است. »

ینابیع الحکمة، ج 2، ص 372، باب 61، ح 61

676) کافی، ج 2، ص 248، باب قسوة، ح 1

677) ر. ک: ینابیع الحکمة، ج 4، ص 428، و 441؛ مجمع البیان، ج 9، ص 238 (سوره حدید، آیه 16)

678) ر. ک: وسائل الشیعه، ج 17، ص 136، باب 21 از ما یکتسب به، ح 1 و 4

679) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 435، ح 28؛ بحارالأنوار، ج 1، ص 175

680) بحارالأنوار، ج 78، ص 164،؛ مستدرک الوسائل، ج 12، ص 93، ح 3

681) سفینة البحار، ج 4، ص 338، «سوق»

682) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 441، ح 54

683) ر. ک: ینابیع الحکمة، ج 4، ص 436، ح 34

684) ر. ک: همان، ص 433، ح 19؛ ص 436، ح 35 و...

685) ر. ک: همان، ص 433، ح 20؛ ص 436، ح 30 و 31 و 33؛ ص 439، ح 45؛ ص 440، ح 50؛ ص 441، ح 54 و...

686) البته در عرف مردم، این دو واژه به یک معنا استعمال شده و هر یک به جای دیگری به کار می رود.

687) به رفتار نا عادلانه قدرت های سلطه گر جهانی با مردم کشورهای جهان سوم نظری یبفکنید.

688) در روایتی از امام صادق عليه‌السلام تحصیل کنندگان علم به سه دسته تقسیم شده اند که از جمله آنان کسی است که علم را برای برتری جویی و فریفتن (دیگران) می طلبد. چنین شخصی نیرنگ باز و چاپلوس است و بر همدوشان خود گردن فرازی می کند. برای ثروتمندان پست تر از خود کوچکی نموده (سر سفره آن ها می نشیند و) حلوا و شیرینی آن ها را می خورد و دین خود را در هم می شکند (و از دست می دهد) خداوند او را (به خاطر این رفتار) بی نام و نشان کرده و اثرش را از میان عالمان از بین می برد.

ر. ک: کافی، ج 1، ص 39، باب نوادر از علم، ح 5

689) امیر مؤمنان عليه‌السلام می فرمایند: «اَلسُّکْرُ أَرْبَعُ سَکَرات: سُکْرُ الشَّرابِ وَ سُکْرُ الْمالِ وَ سُکْرُ النَّوْمِ وَ سُکْرُ الْمُلْکِ». «چهار (نوع) مستی وجود دارد: مستی شراب، مستی مال، مستی خواب، و مستی (ریاست، قدرت و) سلطنت. » بحارالأنوار، ج 79، ص 128، ضمن ح اربعمأة

690) سوره بقره، آیه 34؛ نظیر آن: سوره ص، آیه 74 و 75

691) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 776، خ 234؛ صبحی صالح، ص 285، خ 192

692) جامع الدُرر (از مرحوم حاج آقا حسین فاطمی) ج 2، ص 365

693) قلب سلیم، ص 494

694) سوره لقمان، آیه 18. «صَعَر» در اصل نوعی بیماری است که به شتر دست می دهد و در آن حال گردن خود را کج می کند. «مختال» نیز به کسی گفته می شود که در اثر یک سلسله تخیلات و پندارها - که از یک نوع بیماری روانی و اخلاقی و نوعی انحراف در تشخیص سرچشمه می گیرد - خود را بزرگ می بیند.

695) سوره نحل، آیه 29؛ مضمون آن در سوره زمر، آیه 60 و 72 و سوره مؤمن، آیه 76

696) تفسیر قمی، ج 2، ص 251، (سوره زمر، آیه 60) ؛ کافی، ج 2، ص 234، باب کبر، ح 10؛ نور الثقلین، ج 4، ص 496

697) کافی، ج 2، ص 234، ح 6

698)

699) 1 و - بحارالأنوار، ج 73، ص 231، ح 23

700) کافی، ج 2، ص 235، ح 11

701) تحف العقول، ص 65؛ غرر الحکم، ج 2، ص 627، ف 77، ح 334

702) غرر الحکم، ج 2، ص 612، ح 29

703) حیاة الحیوان، ج 1، ص 503 (ص 353)

704) بحارالأنوار، ج 73، ص 234، ح 33

705) مجموعه ورّام، ج 1، ص 207

706) بحارالأنوار، ج 78، ص 186، ح 16

707) غرر الحکم، ج 1، ص 448، ف 41، ح 80

708) بحارالأنوار، ج 73، ص 233، ح 32 و ص 234، ح 36

709) غرر الحکم، ج 1، ص 38، باب 1، ح 1175

710) همان، ص 59، ح 1600

711) همان، ص 148، ف 5، ح 22

712) غرر الحکم، ج 2، ص 836، ف 86، ح 150

713) کافی، ج 2، ص 234، ح 8

714) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 468، باب 159، ح 18

715) این دستورات عمدتاً برای مبارزه با مظاهر بیماری خطرناک تکبّر و فرو ریختن ارکان کبر و درهم شکستن نفس خود برتر بین بوده است، زیرا بسیاری از افراد در آن زمان، کنیز و غلام داشتند و خرید بازار توسط آنان صورت می گرفت. لذا انجام امور فوق توسط خود شخص از راه کارهای مبارزه با کبر و احیای روحیه تواضع و فروتنی محسوب می گشت.

716) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 465، ح 12؛ بحارالأنوار، ج 77، ص 92

717) ر. ک: الانوار النعمانیة، ج 3، ص 30

718) کافی، ج 2، ص 235، ح 15

719) کافی، ج 2، ص 236، ح 17

720) کافی، ج 2، ص 236، ح 17

721) سفینة البحار، ج 5، ص 198 «صوف»

722) نور الثقلین، ج 3، ص 48، سوره نحل، ح 56

723) کافی، ج 2، ص 202، باب فضل فقراء المسلمین، ح 11

724) سوره قصص، آیه 83

725) تفسیر قمی، ج 2، ص 146، ذیل آیه مذکور؛ تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 143

726) مجمع البیان، ج 7، ص 268، ذیل آیه؛ نورالثقلین، ج 4، ص 144

727) همان، ص 269؛ نورالثقلین، ج 4، ص 144

728) ر. ک: سوره شوری، آیه 20 و...

729) کافی، ج 2، ص 255، باب طلب الرئاسة، ح 1

730) همان، ح 4

731) علّامه مجلسی - رحمة اللَّه علیه - می فرماید: منظور از «ترأّس» ادعای ریاست ناحق و باطل است، زیرا باب تفعّل غالباً برای تکلّف به کار می رود.

732) بحارالأنوار، ج 73، ص 154، ح 12

733) الغدیر، ج 8، ص 291 (طبع جدید: ج 9، ص 411)

734) تتمة المنتهی، ص 57 (ص 84)

735) شرح نهج البلاغه ابن ابی احدید، ج 20، ص 307؛ ینابیع الحکمة، ج 2، ص 456، باب 65، ح 17

736) غرر الحکم، ج 1، ص 380، ف 28، ح 5

737) همان، ص 305، ف 16، ح 16

738) کافی، ج 1، ص 37، باب المستأکل بعلمه، ح 6؛ و مستدرک الوسائل، ج 11، ص 382، باب 50، از جهاد نفس، ح 7 از امام صادق عليه‌السلام

739) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 2، ص 181، از کلام بعضی از صالحان.

740) هدیة الرازی، ص 40

741) ینابیع الحکمة، ج 3، ص 359، باب 106، ح 5؛ نظیر آن: کنزالعمّال، ج 3، ص 154، ح 5936 و ص 157، ح 5949

742) همان، ص 361، ح 13

743) کافی، ج 2، ص 225، باب طلب الرئاسة، ح 5

744) سوره نساء، آیه 54

745) سوره مائده، آیه 27

746) سوره یوسف، آیه 8 - 5

747) سوره بقره، آیه 109

748) ر. ک: السیرة النبویة از ابن هشام، ج 1، ص 212

749) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 208، ضمن خ 85؛ نظیر آن از امام باقر و امام صادق عليهما‌السلام ، کافی، ج 2، ص 231، باب حسد، ح 1 و 2؛

و از پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله ، مستدرک الوسائل، ج 12، ص 17، باب 55 از جهاد نفس، ح 4

750) بحارالأنوار، ج 78، ص 295

751)

752) 1 و - مستدرک الوسائل، ج 12، ص 18، ح 6

753) ینابیع الحکمة، ج 2، ص 152، باب 42، ح 22

754) بحارالأنوار، ج 73، ص 255، ح 26؛ و نظیر آن؛ غرر الحکم، ج 1، ص 79، ف 1، ح 1912 از امیر مؤمنان عليه‌السلام .

755) لئالی الأخبار، ج 2، ص 212؛ ینابیع الحکمة، ج 2، ص 152، ح 23

756) غرر الحکم، ج 1، ص 360، ف 23، ح 44

757) همان، ج 2، ص 628، ف 77، ح 357

758) همان، ج 1، ص 412، ف 34، ح 21

759) مستدرک الوسائل، ج 12، ص 19، ح 9

760) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1186، ح 216

761) همان، ص 1200، ح 248

762) غرر الحکم، ج 1، ص 28، ف 1، ح 832

763) همان، ص 29، ح 859

764) کافی، ج 2، ص 232، ح 7

765) کافی، ج 2، ص 228، باب مراء، ح 12

766) تحف العقول، ص 228

767) بحارالأنوار، ج 75، ص 211، ح 7

768) بحارالأنوار، ج 73، ص 259

769) ر. ک: قلب سلیم، ص 698

770) قلب سلیم، ص 10

771) بحارالأنوار، ج 73، ص 256، ح 26

772) تفسیر عیاشی، ج 2، ص 166، سوره یوسف، ح 2؛ مستدرک الوسائل، ج 15، ص 172، باب 67 از احکام اولاد، ح 3

773) خصال، ج 1، ص 325، باب 6، ح 14

774) الامام الجواد عليه‌السلام من المهد إلی اللحد، ص 414 - 308

775) ر. ک: بحارالأنوار، ج 107، ص 186

776) مقدمه کتاب اسرار نماز، ص 47 - 40

777) احقاق الحق، ج 1، ص 161 - 158

778) ر. ک: شهداء الفضیلة، علامه امینی رحمه الله که صدها دانشمند شهید را نام می برد.

779) مستدرک الوسائل، ج 12، ص 19، ح 13

780) سوره قیامت، آیه 14

781) سوره آل عمران، آیه 120

782) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 208، ضمن خ 85

783) تحف العقول، ص 107، ضمن خطبه دیباج.

784) وسائل الشیعه، ج 2، ص 438، باب 24 از احتضار، ح 4؛ نظیر آن: نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1103، ح 35

785) غرر الحکم، ج 1، ص 39، ف 1، ح 1189

786) غرر الحکم، ج 1، ص 75، ح 1853

787) همان، ص 461، ف 45، ح 14

788) کافی، ج 2، ص 252، باب اتباع الهوی، ح 3؛ نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 127، ضمن خ 42 با کمی اختلاف؛ خصال، ج 1، ص 51، باب 2، ح 63، و از پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله ح 62 و 64

789) کافی، ج 1، ص 13، کتاب العقل، ضمن ح 12

790) غرر الحکم، ج 1، ص 50، ف 1، ح 1417

791) غرر الحکم، ج 1، ص 405، ف 32، ح 20

792) غرر الحکم ج 1، ص 24، ف 1، ح 688 و 689

793) همان، ص 30، ح 922؛ نظیر آن: نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 180، خ 80؛ وسائل الشیعه، ج 16، ص 15، باب 62 از جهاد نفس، ح 12

794) همان، ص 186، ف 8، ح 227

795) سوره انعام، آیه 134

796) بحار الأنوار، ج 73، ص 166، ح 27

797) اقبال الأعمال سید بن طاووس، ص 67؛ مفاتیح الجنان، دعای ابوحمزه ثمالی.

798) سوره آل عمران، آیه 180

799) سوره حشر، آیه 9؛ سوره تغابن، آیه 16

800) تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 290، ح 62، (سوره حشر)

801) تفسیر قمی، ج 2، ص 372؛ تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 291، ح 68 و ص 346، ح 36

802) وسائل الشیعه، ج 9، ص 37، باب 5 ما تجب فیه الزکاة، ح 7

803) تحف العقول، ص 153

804) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1266، ح 370

805) غرر الحکم، ج 1، ص 353، ف 22، ح 78

806) وسائل الشیعه، ج 9، ص 40، ح 15

807) غرر الحکم، ج 2، ص 743، ف 79، ح 118

808) بحارالأنوار، ج 73، ص 308، ح 37

809) مستدرک الوسائل، ج 7، ص 32، ح 24

810) غرر الحکم، ج 1، ص 194، ف 8، ح 340

811) همان، ص 68، ف 1، ح 1761

812) همان، ص 28، ح 831

813) مستدرک الوسائل، ج 7، ص 28، ح 6

814) در روایات متعدد به این نکته اشاره شده که بسا منشأ پیدایش این خوی ناپسند، ضعف اعتقاد و بدگمانی نسبت به پروردگار متعال است. زیرا اعتقاد راستین به خدا و ایمان به رزّاقیت او «جلّ و علا» زمینه هر نوع بدبینی و بخل ورزی را از بین خواهد برد.

815) سوره اعراف، آیه 31

816) سوره انعام، آیه 141

817) سوره شعراء، آیات 151 و 152

818) سوره اسراء، آیه 27

819) سوره غافر، آیه 28

820) سوره غافر، آیه 43

821) در آن زمان مورد مصرف بوده است.

822) وسائل الشیعه، ج 21، ص 551، باب 25 از نفقات، ح 2

823) غرر الحکم، ج 1، ص 322، ف 17، ح 164

824) بحارالأنوار، ج 75، ص 305؛ تفسیر عیاشی، ج 2، ص 13

825) بحارالأنوار، ج 71، ص 349، ح 20

826) وسائل الشیعه، ج 21، ص 552، ح 8؛ نظیر آن فراوان نقل شده است.

827) غرر الحکم، ج 1، ص 21، ف 1، ح 567 و 568؛ نظیر آن: ص 15، ح 389 و 390

828) خصال مرحوم صدوق، ج 1، ص 97، باب 3، ح 45

829) سوره معارج، آیات 19 و 20

830) سوره ذاریات، آیات 22 و 23

831) کافی، ج 2، ص 238، باب حبّ دنیا، ح 7

832) ینابیع الحکمة، ج 2، ص 82، باب 34، ح 10

833) مستدرک الوسائل، ج 12، ص 61، باب 64 جهاد نفس، ح 10

834) غرر الحکم، ج 1، ص 24، ف 1، ح 677

835) خصال، ج 1، ص 282 باب 5، ح 29

836) جامع السعادات، ج 2، ص 103؛ المحجّة البیضاء، ج 6، ص 50

837) جامع السعادات، ج 2، ص 103؛ نظیر آن: خصال، ج 1، ص 73، باب 2، ح 112 و 113

838) خصال، ج 1، ص 82، باب 3، ح 8

839) وسائل الشیعه، ج 15، ص 339، باب 49 از جهاد نفس، ح 1 و باب 55، ح 10 و 12

840) همان، ج 16، ص 8، باب 61، ح 2

841) غرر الحکم، ج 1، ص 38، ف 1، ح 1174

842) خصال، ج 1، ص 69، باب 2، ح 104

843) ینابیع الحکمة، ج 2، ص 85، ح 24

844) خصال، ج 1، ص 64، باب 2، ح 95

845) ر. ک: داستان های شگفت (طبع جامعه مدرسین) ص 162، داستان 98

846) غرر الحکم، ج 1، ص 361، ف 23، ح 52

847) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1088، ح 2

848) همان، ص 1170، ح 171

849) تحف العقول، ص 294

850) کافی، ج 2، ص 119، باب استغناء عن الناس، ح 3

851) بحارالأنوار، ج 73، ص 168، ح 3

852) وسائل الشیعه، ج 16، ص 25، باب 67 از جهاد نفس، ح 7؛ نظیر آن: کافی، ج 2، ص 242، باب طمع، ح 4

853) غرر الحکم، ج 2، ص 835، ف 86، ح 123

854) بحارالأنوار، ج 71، ص 338، ح 3

855) تحف العقول، ص 159؛ بحارالأنوار، ج 78، ص 43

856) بحارالأنوار، ج 71، ص 340، ح 11

857) همان، ح 12

858) جامع السعادات، ج 1، ص 275؛ معراج السعاده، ص 158

859) کافی، ج 2، ص 114، باب تعجیل فعل الخیر، ح 4

860) همان، ح 3

861) کافی، ج 2، ص 115، ح 9

862) بحارالأنوار، ج 78، ص 377؛ ینابیع الحکمة، ج 2، ص 107، باب 37، ح 20

863) سوره حشر، آیه 10

864) مجمع البیان، ج 9، ص 262

865) کافی، ج 2، ص 228، باب المراء و الخصومة، ح 5 و 9؛ در ح 10 بر آن افزوده است: «زیرا دشمنی با یکدیگر، عیب نهفته را آشکار و عزّت را تباه می سازد. »

866) غرر الحکم، ج 1، ص 33، ف 1، ح 1009

867)

868) 3 و - همان، ص 56، ح 1536 و 1537

869) همان، ص 412، ف 34، ح 22

870) غرر الحکم، ج 1، ص 430، ف 38، ح 13

871) همان، ص 443، ف 41، ح 8

872) کافی، ج 2، ص 228، ح 12

873) تحف العقول، ص 228

874) بحارالأنوار، ج 75، ص 211، ح 7

875) سوره حجرات، آیه 12

876) سوره اسراء، آیه 36

877) کافی، ج 2، ص 269، باب تهمة و سوء ظنّ، ح 3

878) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 71، باب 128، ح 9

879) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 430، خ 141؛ نظیر ذیل حدیث: خصال، ج 1، ص 236، باب 4، ح 78؛ و از امام مجتبی عليه‌السلام : خصال، ج 2، ص 441، باب 10، ح 33

880) غرر الحکم، ج 1، ص 433، ف 39، ح 26

881) همان، ح 24

882) همان، ص 184، ف 8، ح 201

883) همان، ج 2، ص 676، ف 77، ح 1050

884) غرر الحکم، ج 2، ص 692، ف 77، ح 1228

885) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1140، ح 110؛ نظیر آن: بحارالأنوار، ج 75، ص 197، ح 17 از امام هادی عليه‌السلام و ج 78، ص 239، از امام صادق عليه‌السلام

886) بحارالأنوار، ج 74، ص 197

887) تفصیل بیشتر این مبحث از حوصله این کتاب خارج است. برای مطالعه آیات و روایات مربوطه ر. ک: ینابیع الحکمة، ج 4، ص 61، باب 127

888) برای مطالعه و تقصیل بیشتر این مبحث ر. ک: کتاب فرهنگ تربیت.

889) کافی، ج 2، ص 263، باب من اذی المسلمین، ح 9

890) ینابیع الحکمة، ج 1، ص 218، باب 7، ف 7، ح 14

891) کافی، ج 2، ص 262، ح 5؛ نظیر این روایت بسیار نقل شده است.

892) همان، ص 274، باب من أخاف مؤمناً، ح 3

893) معراج السعاده، ص 338

894) لایف» گوید: هنگامی که نفرت و بدخواهی مزمنی در انسان وجود داشته باشد، نتیجه اش فشار خون مزمن و به دنبال آن بیماری های قلبی خواهد بود. بنا بر این می بینیم وقتی که (حضرت) عیسی عليه‌السلام می گفت: «دشمن خود را دوست بدار. » نه تنها درس اخلاق می داد، بلکه علم طب قرن بیستم را نیز به پیروان خود تعلیم می داد و وقتی راجع به اغماض خطاها و بدی ها صحبت می کرد به ما می گفت که چگونه خود را از چنگال فشار خون، اختلالات قلبی، زخم معده و امراض دیگر نجات دهیم.

آیین زندگی، ص 155 (ص 150)

895) کافی، ج 2، ص 333، باب من یعیب الناس، ح 2

896) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 576، ضمن خ 175

897) همان، ص 1249، ح 341

898) بحارالأنوار، ج 78، ص 372

899) کافی، ج 2، ص 264، باب کسی که لغزش مؤمنان را دنبال می کند، ح 1 و 3 و 6

900) همان، ح 2

901) بحارالأنوار، ج 78، ص 91

902) غرر الحکم، ج 1، ص 200، ف 8، ح 409

903) ینابیع الحکمة، ج 1، ص 21، باب 1، ف 2، ح 4

904) سوره نور، آیه 19

905) معراج السعاده، ص 389 و 391

906) برای مطالعه تفصیلی بیشتر این بحث ر. ک: «فرهنگ تربیت» مبحث خوش خلقی.

907) کافی، ج 2، ص 242، باب سوء الخلق، ح 3

908) همان، ح 1؛ نظیر آن: ح 5

909) بحارالأنوار، ج 71، ص 394، ح 63

910) کافی، ج 2، ص 242، ح 2

911) المحجّة البیضاء، ج 5، ص 93

912) غرر الحکم، ج 2، ص 546، ف 62، ح 54

913) بحارالأنوار، ج 6، ص 217، ح 9؛ و ص 220، ح 14

914) المحجّة البیضاء، ج 5، ص 93

915) ر. ک: ینابیع الحکمة، ج 2، ص 256، باب 54، ح 29

916) غرر الحکم، ج 2، ص 805، ف 85، ح 102

917) کافی، ج 2، ص 229، باب غضب، ح 1

918) همان، ح 3؛ خصال، ج 1، ص 7، باب 1، ح 22؛ و از امام عسکری عليه‌السلام : بحارالأنوار، ج 78، ص 373

919) غرر الحکم، ج 1، ص 342، ف 20، ح 34

920) همان، ص 29، ف 1، ح 858

921) همان، ج 2، ص 680، ف 77، ح 1095

922) همان، ج 1، ص 147، ف 5، ح 5

923) کافی، ج 2، ص 231، ح 13

924) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 271، باب 141، ح 12

925) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 1070، ذیل نامه 69

926) غرر الحکم، ج 2، ص 595، ف 73، ح 43

927) مستدرک الوسائل، ج 12، ص 10 باب 53 از جهاد نفس، ح 15

928) بحارالأنوار، ج 71، ص 428، ح 78

929) غرر الحکم، ج 1، ص 49، ف 1، ح 1401

930) همان، ص 71، ح 1812

931) مستدرک الوسائل، ج 12، ص 14، ح 21

932) غرر الحکم، ج 1، ص 411، ف 34، ح 16

933) کافی، ج 2، ص 229، ح 4 نظیر آن ح 5

934) همان، ص 230، ح 11

935) صحیفه سجّادیه (دعای مکارم الاخلاق)

936) کافی، ج 2، ص 230، ح 10

937) عیون الاخبار، ج 2، ص 50، باب 31، ح 194؛ ینابیع الحکمة، ج 5، ص 44، باب 169، ح 6

938) کافی، ج 2، ص 252، باب مکر، ح 3

939) غرر الحکم، ج 1، ص 61، ف 1، ح 1627

940) امالی صدوق، ص 7، م 2، ضمن ح 5؛ بحارالأنوار، ج 75، ص 284، ح 1

941) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 648، خ 191

942) کافی، ج 2، ص 252، ح 1

943) ر. ک: معراج السعادة، ص 466

944) بحارالأنوار، ج 75، ص 204، ح 6

945) کافی، ج 2، ص 257، باب ذی اللسانین، ح 2

946) کافی، ج 2، ص 257، ح 3

947) سوره بقره، آیه 258؛ مائده، 51؛ انعام، 144؛ توبه، 19 و 109؛ قصص، 50؛ جمعه، 5

948) سوره آل عمران، آیه 57؛ شوری، 40

949) سوره انعام، آیه 21 و 135؛ یوسف، 23

950) ر. ک: سوره یونس، آیه 13 و 39؛ هود، 100 و 102؛ قصص، 40؛ عنکبوت، 40

951) ر. ک: سوره نمل، آیه 52

952) ر. ک: سوره هود، آیه 116

953) ر. ک: همان، آیه 113

954) المعجم المفهرس» بیش از 16 مورد از آن ها را جمع آوری نموده است.

955) سوره اعراف، آیه 23

956) سوره بقره، آیه 124

957) سوره شوری، آیه 8

958) سوره هود، آیه 18؛ غافر، 52

959) سوره روم، آیه 29

960) سوره لقمان، آیه 13

961) ر. ک: سوره بقره، آیه 57؛ آل عمران، 117؛ اعراف، 160؛ توبه، 70؛ نحل، 33 و 118؛ عنکبوت، 40؛ روم، 9

962) سوره نحل، آیه 61

963) سوره فرقان، آیه 27 و 37؛ روم، 57؛ شوری، 21 و 45؛ زخرف، 65؛ ابراهیم، 22؛ یونس، 52

964) سوره ابراهیم، آیه 42

965) سوره بقره، آیه 279

966) سوره شوری، آیه 41 و 42

967) سوره شوری آیه 43

968) سوره انعام، آیه 82

969) ر. ک: سوره هود، آیه 117

970) سوره مائده، آیه 39

971) کافی، ج 2، ص 249، باب ظلم، ح 10 و 11

972) همان، ح 7

973) سوره فجر، آیه 14: «بدون شک پروردگارت در کمینگاه است. »

974) کافی، ج 2، ص 248، ح 2؛ مجمع البیان، ج 10، ص 487

975) همان، ص 249، ح 5

976) نهج الفصاحه، ص 10، ح 48

977) بحارالأنوار، ج 75، ص 314، ح 32؛ و ص 320، ح 47 به نقل از موسی بن جعفر عليه‌السلام از...

978) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 713، خ 215؛ صبحی صالح، ص 346، خ 224

979) غرر الحکم، ج 1، ص 28، ف 1، ح 854

980) همان، ص 134، ف 3، ح 48

981) همان، ص 443، ف 41، ح 5

982) همان، ج 2، ص 794، ف 84، ح 31

983) غرر الحکم، ج 1، ص 79، ف 1، ح 1919

984) همان، ص 443، ف 41، ح 16

985) غرر الحکم، ج 1، ص 211، ف 8، ح 521

986) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 108، باب 131، ح 13

987) غرر الحکم، ج 1، ص 126، ف 2، ح 220

988) نهج البلاغه، ترجمه فیض الإسلام، ص 977، ضمن نامه 47

989) کافی، ج 2، ص 250، ح 16

990) وسائل الشیعه، ج 17، ص 180، باب 42 ما یکتسب به، ح 11 و در روایت 16 آمده است: «همه آن ها را در تابوتی از آهن قرار می دهند، سپس در میان دوزخ پرتاب می شوند. »

991) ینابیع الحکمة، ج 4، ص 48، باب 126، ح 23

992) وسائل الشیعه، ج 17، ص 182، ح 17

993) تحف العقول، ص 198

994) بحارالأنوار، ج 75، ص 375، ح 31؛ ینابیع الحکمة، ج 4، ص 53، ح 43

995) بحارالأنوار، ج 44، ص 126؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 11، ص 45

996) بحارالأنوار، ج 44، ص 126

997) تنها در منتخب الأثر، از رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله و پیشوایان معصوم عليهم‌السلام نزدیک یکصد و پنجاه حدیث به این مضمون وارد شده است.