بخش اول : جوانان و ویژگی های آنان
دوره جوانی که حدودا از شانزده سالگی شروع می شود، طبق نظر بعضی دانشمندان، پنج سال است، یعنی تا بیست سالگی ادامه دارد و طبق نظر عده ای دیگر، ده سال است یعنی تا 25 سالگی تداوم دارد.
با نظر به ارتباط جسم و جان و وابستگی میزان رشدعقل و قوه مدرکه با میزان رشد بدن، همان گونه که دوران کودکی و میانسالی و کهنسالی از ویژگی های خاصی برخوردار است، دوره جوانی هم از اهمیت و ویژگی های خاصی برخوردار است.
شناخت ویژگی های دوره جوانی برای جوانان ضروری است، زیرا انسان تا خود را نشناسد و خصوصیات خود را درک نکند، قادر به ساختن و پرورش خود نیست، لذا در این بخش سعی شده ویژگی های مهم دوره جوانی به اختصار بیان شود که عبارت است از:
1. تغییر و تحول جسمی
گرچه جسم انسان همیشه در حال تغییر و تحول است، اما در دوره جوانی، این تغییر و تحول از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در دوره جوانی براثر ترشح هورمون های بلوغ، تغییر و تحول هایی در شخص بروز می کند و رشد جسم او بیشتر می شود: صدای شخص زمخت می شود، مو در صورت و دیگر نقاط بدن می روید و احساس جنسی در او پیدا می شود به گونه ای که انسان احساس می کند تولدی تازه یافته است.
با این تغییر و تحول جسمی، سایر امور روحی هم تغییر می کند، احساس ها و تمایل های جدیدی در نهاد جوان به وجود می آید، حالت های خاصی به او دست می دهد، دیگر حالت های زمان کودکی و نوجوانی را کنار می گذارد.
آنچه جوانان باید بدانند، این است که این دوران، دورانی پر آشوب و اضطراب انگیز است و باید مواظب باشند طبق مصلحت عمل کنند، نه طبق احساسات درونی.
2. بروز احساسات مذهبی
با تحولی که براثر بلوغ در جوانان صورت می گیرد، استعدادهای فطری و طبیعی، یکی پس از دیگری جامه فعلیت به خود می پوشند، علاوه بر خواهش های غریزی که بین انسان و حیوان مشترک است، مجموعه ای از گرایش های فطری چون احساسات مذهبی و کشش های روحانی در جوانان بروز می کند.
امروزه روان شناسان معتقدند: دوره بلوغ، دوره بروز احساسات مذهبی و تمایل های معنوی است.
در این دوره جوانان مایلند از مبدا هستی آگاه شوند، خالق خویش را بشناسند و با خدای خویش رابطه برقرار نمایند.
این حس مخصوصا در شانزده سالگی به اوج می رسد که اگر خوب هدایت شود، عامل مهمی برای رشد معنوی جوانان است.
موریس دبس می گوید: گویا همه روان شناسان در این نکته متفق القولند که ما بین بحران تکلیف و جهش ناگهانی احساسات مذهبی ارتباطی وجود دارد.
در این اوقات، یک نوع نهضت مذهبی حتی در کسانی دیده می شود که سابق براین، نسبت به مسائل مربوط به مذهب و ایمان لاقید بوده اند.
نکته شایان توجه، این است که علاقه به مسائل مذهبی در دوره جوانی، برنامه ای است که خداوند حکیم برای کنترل جوانان قرار داده است، زیرا در سن جوانی، غرایز طغیان می کند و دریای روح جوان طوفانی می گردد و اگر عواملی مانند مذهب و ارزش های مذهبی در جوانان وجود نداشته باشد، قطعا مسیر جوانان، بر خلاف مسیر الهی و انسانی خواهد بود.
3. استقلال طلبی
از جمله ویژگی های دوره جوانی، غریزه استقلال طلبی است.
کودکان تا به دوره جوانی می رسند، به استقلال و وابسته نبودن، علاقه بسیار پیدا می کنند.
آنها علاقه مند می گردند کارهایشان را خود انجام دهند و در اموری مانند تحصیل، انتخاب شغل و حرفه، انتخاب دوست و همسر، پوشیدن لباس و رفت و آمدها، خود تصمیم بگیرند.
آنها احساس می کنند: کودک نیستند، باید روی پای خود بایستند و خود را از وابستگی به والدین یا دیگران برهانند.
این حس که خداوند حکیم در وجود آنان قرار داده، زیر بنای اعتماد به نفس، موفقیت در جامعه و مسوولیت های اجتماعی است.
نکته بسیار مهم و شایان توجه، این است که جوانان در اشباع این حس نباید تندروی کنند و از حد طبیعی آن پا فراتر گذارند، زیرا این حس، اگر کنترل نشود، نتایج ناگواری به دنبال خواهد داشت.
این حس باید به کمک والدین اشباع شود، زیرا جوانان از تجربه کم تری برخوردار هستند و ممکن است از جاده مصلحت زود خارج شوند.
بسان زمانی که کودک می خواهد در راه رفتن استقلال پیدا کند، به راهنمایی و کمک والدین احتیاج دارد و بدون یاری آنها ممکن است حوادث ناگواری، مانند پرت شدن، به زمین خوردن، اصابت به شی ء خطرناک برایش پیش آید، جوانی هم که تاکنون به والدین وابسته بوده و الان می خواهد مستقل شود، قطعا احتیاج به راهنمایی و کمک دارد.
بنابراین جوانان عزیز باید مواظب باشند، ضمن اشباع حس استقلال طلبی خویش از تذکرها و راهنمایی های والدین خود که در مسائل زندگی از تجربه بیشتری برخوردار هستند، کمال استفاده را ببرند و بدانند هیچ پدر و مادری راضی نیست که فرزندش را در مسیر انحراف ببیند.
جوانان باید بدانند آنها محصول عمر والدین هستند و پدر و مادر در تربیت آنها سختی های بسیاری را متحمل شده اند و محبتشان در وجود آنان ریشه دوانیده است، از این رو به سبب علاقه ای که به فرزندان خود دارند، نمی توانند در برابر سرنوشت آنان بی تفاوت باشند، همان گونه که شما جوانان امروز و پدران فردا نمی توانید در قبال سرنوشت فرزندان آینده تان بی تفاوت باشید.
البته بسیاری جوانان چون تازه پا در مرحله بلوغ گذاشته اند، با ترس و وحشت سعی می کنند خود را از طفیلی بودن برهانند و به استقلال برسانند.
زیرا هنوز خود را به والدین و حمایت های آنان نیازمند و وابسته می دانند، بنابراین سعی می کنند از افراط و تند روی بپرهیزند، اما جوانانی هستند که در این کار دچار تند روی می شوند و به نام استقلال، مسیری غیر از مصلحت واقعی خویش می پیمایند.
لذا روان شناسان گفته اند: برای جوانان، زمان بلوغ، زمان پرواز از آشیانه هاست.
زمانی است که می توانند تنها و آزاد به سوی انجمن ها و مجامع جوانان بگریزند، در حالی که هنوز از جدایی و تنهایی وحشت دارند.
همین تفاوت بین خواسته ها و قدرت بر آوردن آنها سبب می شود که جوانان غالبا رفتاری زننده و ناموزون پیدا کنند.
بعضی از جوانانی که به دنبال آزادی و استقلال می روند و آرزوی جدایی از پدر و مادر در دل می پرورند، هر چه ناتوان تر می شوند از این تنهایی بیشتر می ترسند و نسبت به والدین خشن تر و گستاخ تر می گردند، از این رو بیش تر به حرکات بچه گانه دست می زنند.
پسری که فحش می دهد، خشونت می کند، در را به هم می کوبد، سر میز غذا دیر حاضر می شود و به طور کلی غیر قابل تحمل است، مسلما براثر بلاتکلیفی شدید روحی است.
او استقلال می طلبد و در عین حال از آزادی می ترسد و به علت عقده های روانی و عوارض ناشی از آن است که ستیزه جویی می کند.
4. تخیل گرایی
یکی از ویژگی های دوره جوانی، تخیل گرایی و روی آوردن به امور خیالی و افسانه ای است.
جوانان گاهی آن چنان وارد دنیای خیال و اوهام می شوند که تصور می کنند دنیای دیگری غیر از عالم خیال، تحقق ندارد و گاه آن چنان، این حالت بر آنان مسلط می گردد که روحشان را سخت متاثر می کند و در نتیجه آنان را از امور واقعی و درک حقایق زندگی باز می دارد.
و این حس آن قدر قوی است که می توان گفت: جوانان در دوره جوانی با افکار خود زندگی می کنند.
دوره جوانی، دوره علاقه به امور موهوم و عشق به خیال های ناشدنی است.
جوانان چون تجربه زندگی کردن را ندارند و تازه پا به جاده زندگی گذاشته اند، گاهی آن چنان به فردای خود فکر می کنند که آرزوهای شیرین خود را به صورت کاخ های مجلل و افسانه ای در می آورند و از مشاهده آن، غرق در شادی و مسرت می شوند و گاهی هم به ناکامی خود می اندیشند و از تصور آینده ناموفق، گرفتار یاس و نا امیدی و دلسردی می شوند.
اگرچه جوانان هنگام روبه رو شدن با واقعیت ها و مسائل زندگی از تخیل ها و آنچه در عالم خیال است فاصله می گیرند، اما با این حال تخیل گرایی اگر در حد طبیعی باشد و جوانان را در آرزوها و خیال های ناشدنی غرق نکند، خالی از فایده نیست، بلکه این حالت که خداوند در وجود جوان نهاده است، می تواند منشا اموری مثبت هم بشود، از جمله این که حس ابداع و ابتکار را در وجود جوانان بیدار می کند و آنان را برای پیشرفت و نیل به مدارج عالی تر آماده می سازد و موجب تقویت نیروی ذهن و اندیشه و عامل خلق امور هنری، فکری، علمی و ذوقی می شود.
کرسی موریسن می گوید: گاهی یک تخیل عمیق، بر اثر تربیت و تجربه یا به واسطه تاثیرات محیط به صورت یک شاهکار هنری یا تابلو نقاشی یا اختراع مکانیکی در می آید.
افکار و عقاید، زاییده همین قوه تخیل است و نبوغ نیز مولود همان می باشد.
عالی ترین تجلیات مغز بشری در اختراعات و ترقیات مکانیکی و فهم ریاضیات عالیه، نتیجه همین قوه تصور و تخیل است.
موریس دبس چنین می نگارد: باید با دقت تمام، ما بین فعالیت طبیعی فکری جوانان نورس با حالات غیر عادی آنان که نزد مبتلایان به امراض عصبی دیده می شود تفاوت قائل شد.
این تخیلات از لحاظ امکانات جدید و اختراعات و افکار بدیع، بسیار غنی است و برای پیشرفت فکری و فرهنگی جوانان مقدمه مناسبی می باشد.
جوان نو رسیده که علاقه مفرطی به صور شاعرانه پیدا می کند، در مقابل زیبایی، حساس تر از دیگران است.
تجسم و تخیل، جوان را وادار می سازد که وجود خود را کشف کند و دیگران را درک نماید.
5. میل به آزادی
میل به آزادی و نداشتن محدودیت، از دیگر ویژگی های دوره جوانی است.
جوانان خواستار آزادی در کارهایشان هستند، به این علت برای آنان چندان جالب نیست که بزرگان از نظم و قانون و مصلحت و منطق و عقل سخن بگویند.
از نظر جوان، عقل و منطق و مصلحت و نظم و قانون نوعی محدودیت است، باید با آنها مبارزه کرد تا به خواسته های مطلوب خود رسید.
ویل دورانت می گوید: جوان که پس از سال ها ناز پروردگی از خانواده به اجتماع قدم می نهد، خود را آزاد می یابد و جام لذت آزادی را تا جرعه آخر سر می کشد و با توحش نعره می زند و می رود تا دنیا را بگیرد و از نو بسازد.
آشوب و ماجرا را بیش از غذا دوست می دارد، عاشق برترین چیزها و مبالغه ها و نامحدودیت هاست.
جوانی انسان به نسبت و اندازه خطراتی است که پیش می گیرد.
جوان با اکراه و بی میلی به نظم و قانون تن می دهد.
آن جا که نعره و فریاد وسیله حیاتی اوست، از او سکوت و خاموشی می خواهند.
آن جا که سخت مشتاق فعالیت است، از او آرامی و انفعال می طلبند.
جوانی سن بی قیدی و بی بند و باری است و شعار آن، این است که هیچ چیز مانند زیاده روی مایه کامیابی نیست.
جوانی خستگی ناپذیر است.
زندگی او در زمان حال است و افسوس گذشته را نمی خورد و از آینده نمی ترسد و با خوشدلی و سبک روحی از تپه ای بالا می رود که قله، آن طرف دیگر را از چشم او پنهان داشته است.
نکته مهمی که جوانان باید بدانند و رعایت کنند، میانه روی درمیل به آزادی است، زیرا جوانان با نظر به این که به سبب طغیان غرایز، جنبه عقلانی ضعیفی پیدا می کنند و به شدت احساساتی می شوند و طبعشان آنها را به سوی لذت گرایی سوق می دهد، اگراز آزادی مطلق استفاده کنند، به انواع فسادها و فحشاها وانحراف ها دچار می شوند، زیرا غرایز آدمی کور و بی شعوراست.
غرایز فقط ارضای خود را می طلبد، می خواهد به هر قیمتی که شده به هدف خود برسد و این انسان است که با نیروی عقل و فطرت و شریعت آنها را مهار می کند و به اندازه لازم وطبیعی اشباع می نماید، مانند رودخانه ای که در مسیری جریان دارد و هرچه در مسیر خویش می بیند تخریب می نماید و این ماهستیم که باید با ساختن سد و دریچه های مخصوص، آن را کنترل کنیم و به اندازه لازم، آب آن را به مکان های خاص هدایت نماییم.
برخورداری از آزادی نامحدود، قطعا فساد و بی نظمی به بار می آورد و در نتیجه آرامش و آسایش را که اساس خوش بختی انسان است نابود می سازد، زیرا اگر قرار باشد هرکس در هر کاری آزاد باشد و برای خواسته های خود حد و حدودی در نظر نگیرد، به طور مسلم خواسته ها با هم تزاحم پیدا می کند و هرج و مرج در جامعه حاکم می شود، لذا پیشوایان دینی فرموده اند:
(
اقمعوا هذه النفوس فانها طلقة ان تطیعوها تنزع بکم الی شر غایة
)
، این نفس های سرکش را مهار کنید که لجام گسیخته و خود سرند، اگر از آنها پیروی کنید شما را به بدترین پرتگاه می افکنند.
ریموند بیچ می گوید: یکی از خواص جوانان، این است که هر وقت هرچه دلشان می خواهد می کنند، بدون آن که نگران نتایج کار خود باشند، اما قوانین اخلاقی انعطاف ناپذیرند.
قراردادهای اجتماعی براساس تمیز خوب از بد ایجاد شده اند، نه از روی هوس و دلخواه و به همین دلیل، زمان هم قادر نیست آنها را تغییر دهد.
رعایت این قراردادها موفقیت و خوش بختی افراد را تضمین می کند.
کسانی که به هواداری از تمایلات آنی خود از این راه منحرف می شوند، بعدها هنگامی که دیگر خیلی دیر است، پی می برند که از منبع خوش بختی خود برداشت بیهوده ای کرده اند و هرگاه به سیاهه اعمال خویش رسیدگی کامل کنند متوجه می شوند که زندگی آنها هرگز نیازمندی های عمیق قلبشان را برنیاورده است، در حالی که دسته دیگر که همواره پایه زندگی را محکم می کنند، نه تنها از شادی های قلبی لذت سرشاری می برند، بلکه از دوران جوانی که مقدمه آغاز زندگی حقیقی است نشاط و حظ وافری می گیرند.
6. الگوپذیری
یکی از ویژگی های دوران جوانی، حس الگوپذیری است.
با نظر به فطری بودن حس کمال طلبی، جوانان برای تکوین شخصیت روحی و فکری و اجتماعی خویش، همواره سعی می کنند افرادی را که از نظر مادی یا معنوی به کمال رسیده اند، الگوی خویش قرار دهند، گرچه بعضی در تشخیص الگوهای واقعی و به کمال رسیده اشتباه می کنند و افرادی را که لایق و شایسته نیستند الگوی خویش قرار می دهند.
دنیای غرب که به این خواسته و نیاز جوانان پی برده است، در اشاعه الگوهای کاذب و شخصیت های دروغین می کوشد تا جوانان را از هویت انسانی خویش جدا نماید، به همین دلیل به معرفی هنرپیشه های فاسد سینما، ورزشکاران بی بندوبار، قهرمانان بی شخصیت و خوانندگان پست می پردازد و آنان را الگو معرفی می کند، البته آنها همه این کارها را در پرتو امور مقدسی، مانند ورزش، هنر، دفاع و نشاط روحی به خورد جوانان می دهند.
ناگفته نماند اصل حس تقلید و الگوپذیری در جوانان مضر نیست، بلکه از عوامل پیشرفت آنان در مسائل فردی و اجتماعی است، زیرا با این حس است که جوانان می توانند از موفقیت هایی که دیگران کسب کرده اند استفاده کنند.
امانکته مهم و در خور توجه این است که باید از فردی که در جامعه نمونه است شناختی کافی و کامل داشته باشند و با معیار الهی و انسانی به سراغ الگوها بروند و از الگوپذیری جاهلانه برحذر باشند و به امید رسیدن به مقامات فردی یا اجتماعی، نباید اعمال و افکار نادرست شخصیت های معروف را سرمشق قرار دهند، بلکه باید با معیاری درست، شخصیت های واقعی را از شخصیت های کاذب تمیز دهند، همچنین توجه داشته باشند برای رسیدن به مقام های عالی نباید از راه ناصواب رفت، بلکه باید از مسیر درست و با صبر و حوصله اسباب بزرگی را یک به یک فراهم نمود.
7. طغیان غرایز
از جمله ویژگی های دوران جوانی، داشتن احساسات تند است.
جوانان در دوره جوانی به شدت تحت تاثیر احساسات و تمایلات هستند و آن چنان در این بعد قوی هستند که گاهی با مسائل منطقی و عقلی قطع رابطه می کنند و آنها را در شان خود نمی دانند و انسان های معقول و منطقی در نظرشان کوچک و ناچیز به حساب می آیند و این خطر بزرگی است، زیرا گاهی با تصمیمی که جنبه عقلانی ندارد، ممکن است خود را دچار تیره روزی و سیاه بختی نمایند.
گرچه انسان در هر سنی در معرض احساسات و غرایز خویش است، اما این غرایز در جوانان خطرآفرین تر است، زیرا از طرفی، امواج خواهش ها در دریای وجودشان به حرکت در آمده است و از طرف دیگر، از تجربه کافی بهره مند نیستند، لذا باید خیلی مواظب باشند طبق هر خواسته ای عمل نکنند، بلکه با تقویت اراده و تعقل و بعد معنوی سعی کنند برخواسته های غیر منطقی غلبه یابند، زیرا اگر عقل جوان بر غرایز چیره نشود، قطعا احساسات و غرایز بر عقلش استیلا خواهد یافت و آن را به اسارت خواهد برد.
آلکسیس کارل می گوید: حالات عاطفی، رنج ها و شادی ها و عشق و کینه ما هر لحظه در طرز تفکر موثر است.
کسی که فکر می کند یا مطالعه و قضاوت می نماید، در عین حال ممکن است تحت تاثیر امیال و آرزوها و شهوات خود خوش بخت یا بد بخت، مضطرب یا آرام، بشاش یا افسرده باشد، به این ترتیب، جهان در دیده ما بر وفق حالات عاطفی و فیزیولوژیکی که در عمق متغیر، شعور ما را در حین فعالیت فکری می سازد، نماهای مختلفی به خود می گیرد.
می دانیم که عشق، کینه، خشم و ترس می تواند حتی منطق را منحرف و مختل سازد.
بزرگان ما به سبب طوفانی شدن غرایز در جوانی، جوانی را از اقسام مستی و شعبه ای از جنون می دانند.
البته این حکم برای جوانانی است که غرایز خود را کنترل نکرده اند، وگرنه جوانانی بوده و هستند که براثر رعایت تقوا و تعقل و اراده به مراتب بالایی رسیده اند و غرایز را مقهور عقل خویش ساخته اند.
8. گروه گرایی
از دیگر ویژگی های نسل جوان گروه گرایی است.
جوانان شدیدا از گمنامی و تنهایی تنفر دارند و علاقه مندند در یک گروه و تشکیلات با دیگر همسالان خود فعالیت کنند.
جوانانی که موفق نمی شوند در گروه و دسته ای راه یابند، غالبا به تزلزل شخصیت و خودکم بینی مبتلا می شوند و در نتیجه ممکن است در صحنه اجتماع و زندگی با مشکل روحی رویاروی گردند.
تمایل به گروه و جمع، که خداوند حکیم در فطرت جوانان قرار داده است، می تواند در پیشرفت اجتماعی و کسب تجارب و اعتمادبه نفس آنان نقش بسزایی داشته باشد.
اما نکته مهمی که جوانان بایدبدانند، این است که سعی کنند خود را در گروه هایی قرار دهند که از هر جهت (مکتبی، اجتماعی، خانوادگی وب) سالم باشند و مربیان هم باید جوانان را به سوی گروه های سالم رهنمون گردند، باید دانست اگر جوان از گروه سالم محروم ماند وسرخورده شد، قطعا به گروه های ناسالم می پیوندد تا از تنهایی وگمنامی رهایی یابد.
9. نقش پذیری
نقش پذیری از ویژگی های دیگر دوره جوانی است.
روحیه نقش پذیری ممکن است در دیگر دوران زندگی هم وجود داشته باشد، اما این حالت در دوره جوانی، آن قدر شدید است که می توان آن را از خصوصیات دوره جوانی شمرد.
امروزه دانشمندان معتقدند که محیط اجتماعی، اثرهای زیادی در تشکل شخصیت و رفتار جوانان دارد، لذا در آثار دینی وارد شده که:
(
انما قلب الحدث کالارض الخالیة ما القی فیها من شی ء قبلتها
)
.
همانا قلب جوان مانند زمینی خالی و دست نخورده است که هر بذری در آن افشانده شود می پذیرد و می پرورد.
جرج مید می گوید: فرد بیشتر براثر همکاری و تماس با افراد پیرامون خویش، خود را می شناسد.
از طرف دیگر، جامعه بر اثر توقعاتش از فرد و تصدیق یا نهی رفتار اشخاص در تعیین نوع شخصیت فرد، اثر فراوان دارد و طبیعی است که در یک جامعه پیچیده، مانند جوامع امروزی ما که اختلاف ذوق و ناهمجنسی شدیدی وجود دارد، تعدد نوع شخصیت فراوان است.
گفته شد، جوانان حالت نقش پذیری قوی دارند، لذا فرهنگ حاکم بر جامعه و محیط می تواند اثر شگرفی بر تکوین شخصیت آنان داشته باشد.
با نظر به این ویژگی، جوانان باید متوجه غذاهای فکری و روحی خویش باشند، باید دریابند با چه کسانی رفت و آمد دارند، چه کتاب هایی مطالعه می کنند، در چه مجالسی شرکت می نمایند و چه فیلم هایی را مشاهده می کنند، زیرا غفلت از این امر، ضربه های جبران ناپذیری بر آنان وارد خواهد کرد.
10. حس خودنمایی
ویژگی دیگر دوره جوانی حس خودنمایی است.
جوانان به اثبات شخصیت خود علاقه شدیدی دارند، آنان مایلند نشان دهند که از دیگران کمتر نیستند، آنان می خواهند ثابت کنند که قدرت انجام دادن بسیاری از کارها را دارند.
جوانان علاقه مندند که مشهور شوند، از این رو به خودنمایی می پردازند.
آنان شیفته کارهای قهرمانی و هر آنچه نشانه قهرمانی است می باشند.
جوانان به افراد معروف و قهرمان، ابراز علاقه می کنند و دوست دارند راه آنان را بپیمایند و همانند آنان معروف و مشهور شوند.
حس خودنمایی در جوانان، امری طبیعی است، اما باید مواظب باشند که برای اشباع این حس به هر کاری دست نزنند و از هر فکر و شخصی پیروی نکنند، بلکه با بصیرت و دقت نظر و دور از هر احساسی این مسیر را طی کنند، زیرا مشاهده شده است گاه جوانان برای اشباع این حس، به کارهای خطرناک و خلاف مصلحت می پردازند و گاهی ممکن است در این راه، سلامتی خویش را از دست بدهند.
11. میل به خودآرایی
یکی دیگر از ویژگی های دوره جوانی، میل به خودآرایی است.
جوانان که در دوره جوانی، خود به خود از نوعی زیبایی طبیعی برخوردار هستند، سعی می کنند با اضافه کردن زیبایی های مصنوعی بر زیبایی خود بیفزایند.
میل به خودآرایی در سنین بالاتر، که زیبایی طبیعی انسان تا حدودی از بین می رود، کم می شود.
هر چه سن بر انسان می گذرد صورت گلگونش، جسم پرطراوتش، قامت سروگونه اش، پوست صاف و نرمش و موهای زیبا و سیاهش از دست می رود و از جمال و زیبایی طبیعی اش کاسته می شود، از این رو رغبت به زیبایی مصنوعی و خود آرایی هم در وجودش کم می شود، به همین دلیل، افراد مسن توجه چندانی به خود آرایی ندارند.
میل به زیبایی و خود آرایی امری طبیعی در جوانان است.
اسلام که دینی جامع و کامل می باشد و به تمام ابعاد زندگی مادی و معنوی انسان ها توجه نموده، با تاکید بر استفاده از لباس های زیبا، شانه کردن مو، معطر کردن بدن و بهداشت شخصی به حس زیباگرایی (که خداوند در فطرت آدمی به ودیعه گذاشته است) توجه کرده است، در آثار دینی آمده است:
(
ان اللّه یحب الجمال و التجمل
)
.
خداوند، زیبایی و خود آرایی را دوست دارد.
مهم این است که میل به خود آرایی باید در حد طبیعی و فطری باشد تا باعث انحراف جوانان نگردد، زیرا بسیار دیده ایم جوانانی که (دختر یا پسر) به سبب افراط در خودآرایی به راه های غلط کشیده شده اند.
علاوه بر این، زیاده روی در خودآرایی، ممکن است منشا بیماری وسواس شود و عامل اختلال های روحی گردد و شخص را از فعالیت های حیات بخش باز دارد.
جوانان باید جمال و زیبایی را برای خود جمال و زیبایی بخواهند، نه برای جلب توجه دیگران، زیرا هنگامی می توان زیبایی را در همه جا رعایت کرد که فی نفسه برای آن ارزش قائل شد، اما اگر صرفا برای برانگیختن دیگران باشد، ممکن است جوانان عزیز را در مسیر ناپسند ریاکاری و خودپرستی قرار دهد.
برای دختران، خودآرایی باید در محدوده شریعت مقدس الهی باشد، یعنی بر دختران لازم است از کارهایی که باعث تحریک جوانان می شود، مانند لباس های زننده و آرایش های مهیج برحذر باشند، خواه به اسم خودآرایی باشد یا به اسم چیزهای دیگر، که در غیر این صورت، باعث فساد و تباهی برای جامعه و خودشان خواهند شد.
12. تجدد و نوطلبی
یکی از ویژگی های دوره جوانی، گرایش به تجدد و نوگرایی است.
جوانان شیفته سبک های نوین در روزگار خود هستند.
آنها به هر چیز تازه ای با خوش بینی می نگرند، از این رو اگر آنها را بین دو فکر نو و قدیمی، دو لباس جدید و سنتی، دو روش امروزی و دیروزی مخیر سازند، چیز نو و تازه را انتخاب می کنند.
جوانان کتاب هایی را می خوانند که نوآوری داشته باشد، اشعاری را می پسندند که تازه و جدید باشد، لباس ها و ساختمان ها و وسایل نقلیه ای را دوست دارند که به سبک نوین در بازار عرضه شده باشد.
جوانان شدیدا به هر چیز نو با عینک خوش بینی می نگرند و بعضی مواقع از بزرگسالان به علت تمایل نداشتن به افکار نوو وسایل جدید گله مند هستند.
گرچه گرایش به وسایل و روش های نو و تجدد طلبی امری طبیعی در جوانان است، اما جوانان عزیز باید نظر داشته باشند که به نام تجدد و نوگرایی و تنوع طلبی، در مدگرایی افراط نکنند و معیار خوبی و بدی را جدید بودن و قدیمی بودن قرار ندهند و باید به این مساله مهم توجه داشته باشند که حس نوگرایی را نباید در اصول ثابت زندگی دخالت دهند و به بهانه نوگرایی از اصول ثابت زندگی و اصول اخلاقی و انسانی دست بردارند، بلکه این نوع گرایش در حد طبیعی خود باید در امور متغیر زندگی باشد، نه در امور ثابت و جاوید.
در احکام ثابت الهی که از روی فطرت و مصلحت واقعی تدوین شده است، اصل نوگرایی را نباید حاکم کنند، مثلا نباید فکر کنند چون عفت، حجاب، امر به معروف، تقوا، بندگی خدا، اخلاق و امثال اینها امری قدیمی و سنتی است، باید از صفحه روزگار کنار رود و به جای آن، بی حجابی، بی عفتی، بی تقوایی و خودپرستی قرار گیرد، زیرا اگر جوانان ما بخواهند در اصول ثابت انسانی نوگرا باشند، قطعا با از دست دادن بسیاری از ارزش های معنوی، اخلاقی و انسانی روبه رو خواهند شد که این کار هم برای جوانان و هم برای جامعه مضر و خطرناک است.
13. غریزه جنسی
دوره جوانی، زمان بیداری غریزه جنسی است.
تا جوانان به چنین سنی پا نگذاشته اند، چیزی به عنوان غریزه جنسی و تمایل به جنس مخالف احساس نمی کنند، اما همین که وارد دوران جوانی شدند، این غریزه سر از خواب برمی دارد و بیدار می شود و جوانان را متمایل به جنس مخالف می کند.
خداوند حکیم برای تداوم نسل بشر، این غریزه را که بسیارهم قوی است، در نهاد انسان گذاشته است.
این غریزه علاوه بر این که وسیله ای جهت تداوم نسل بشر است، از عوامل مهم لذت و کامیابی در زندگی است.
در بین متفکران در مورد غریزه جنسی بشر در طول تاریخ، نظرهایی ابراز شده است که بعضی از آنها خالی از اشکال نیست و در این میان، تنها یک نظر، راه اعتدال و راه فطرت است: راه اول: نظریه کسانی است که معتقد به از بین بردن غریزه جنسی هستند و می گویند: آمیزش جنسی، امری منفور و حیوانی است و در شان انسان نیست.
بسیار بوده اند کسانی که از این نظریه پیروی کرده اند و خود را از یک امر طبیعی و خداداد محروم کرده اند و در این راه هم کسانی بوده اند که تحت عنوان تکامل و تعالی روح، به چنین کاری دست زده اند.
این راه، راه تفریط و ظلم به غرایز و طبیعت بشر است.
راه دوم: نظریه کسانی است که درست مخالف گروه اول هستند، یعنی کسانی که راه را به افراط پیموده اند و معتقدند که غریزه جنسی را در هر شرایطی که باشد باید اشباع کرد و به هیچ وجه نباید جلو آن را گرفت و به محدودیت های اجتماعی، قانونی، اخلاقی و مذهبی در این مورد نباید توجه کرد، بلکه سعادت انسان در گرو اشباع این غریزه در هر شرایط است.
این نظریه، که نظر فروید و پیروانش است، بزرگ ترین ضربه به پیکر اخلاق، عفت عمومی، ارزش های انسانی، جوامع بشری و جوانان زده است و بسیاری را به منجلاب فساد و تباهی کشانده است.
این نظریه، هنگامی اثرهای منفی بیشتری را به دنبال دارد که توجیه علمی و روان شناسانه هم برایش بشود و چنین فرض شود که فطرت بشر، خواستار چنین اشباعی در غریزه جنسی است و اگر آن را محدود کنیم، صدمه هایی بر پیکر روان وارد کرده ایم، حال آن که این فروید و پیروانش هستند که بزرگ ترین ضربه را بر روان انسان ها بویژه نسل جوان وارد کرده اند.
راه سوم: راه اعتدال و راه فطرت است، نظریه پیامبران الهی و پیروان واقعی آنهاست.
طبق این نظریه، نه سرکوبی مطلق غریزه جنسی پسندیده است و نه افراط و زیاده روی در این غریزه ممدوح است، بلکه این غریزه هم مانند سایر غرایز باید در حد طبیعی و فطری اشباع شود و در چارچوب مسائل خانوادگی، اخلاقی و اجتماعی به آن جواب مثبت داده شود.
پس جوانان عزیز باید بدانند این غریزه بسیار قوی و تند است و همچون شعله آتش است که اگر زبانه بکشد، تمام فضایل را در وجود انسان می سوزاند و رودخانه ای است که اگر طغیان کند، همه چیز را می برد و تخریب می کند، لذا جوانان باید در محدوده اصول اخلاقی، مذهبی و اجتماعی به اشباع این غریزه بپردازند و بهترین راه برای این کار ازدواج است و اگر امکان ازدواج برایشان نیست با صبر و پاکدامنی در انتظار زمان ازدواج باشند و اهتمام ورزند از راه های شیطانی به اشباع این غریزه نپردازند که عاقبت خوبی نخواهد داشت.
0%
نویسنده: همت سهراب پور
