تسنیم تفسیر قرآن کریم جلد ۴

نویسنده: آية الله جوادى آملى
گروه: شرح و تفسیر قرآن
جلد ۱
جلد ۲
جلد ۳
جلد ۴
جلد ۵
- سوره بقره آيه ۴۰: (يبنى اسرئيل اذكروا نعمتى التى أنعمت عليكم و اؤ فوا بعهدى أوف بعهدكم و ايى فارهبون)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- دعوت به اصول سه گانه دين
- خطاب تشريفى يا بنى اسرائيل
- گستره نعمت هاى خدا بر بنى اسرائيل
- عهد و موارد آن
- وفاى خدا و وفاى انسان
- اطلاق و تقييد فيض الهى
- توحيد در رهبت
- پيوند عناصر محورى آيه
- لطايف و اشارات
- ۱- ترغيب به شكر و تحذير از كفران نعمت
- ۲- عنايت ويژه به برخى نعمت ها
- ۳- تبديل نعمت به نقمت
- ۴- لزوم اسناد همه نعمت ها به خدا
- ۵- بركات ياد نعمت خدا
- ۶- احتفاف هر توفيق به دو لطف الهى
- ۷- ياد خدا در نشاط و هراس
- ۸- مراتب ذكر و ياد خدا
- ۹- مبناى معاهده خدا با انسان
- ۱۰- دو گونه اخذ ميثاق از بنى اسرائيل
- ۱۱- مهم ترين عهد خدا با بنى اسرائيل
- ۱۲- پيامد نقض عهد خدا
- ۱۳- تجارتى پرسود
- نكاتى درباره كيفر الهى
- ۱۴- گستردگى عهد با خدا
- ۱۵- اقسام خوف از خدا
- بحث روايى
- ۱- معناى اسرائيل و يعقوب
- ۲- شرط حتميت وفاى خدا
- ۳- مصاديق عهد الهى
- ۴- نعمت واجب الذكر
- (و ءامنوا بما أنزلت مصدقا لما معكم و لاتكونواأول كافر به و لاتشتروا بايتى ثمنا قليلا و ايّى فاتقون (۴۱) و لاتلبسوا الحقبالبطل و تكتموا الحق و أنتم تعلمون (۴۲)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- دعوت به ايمان به قرآن
- ترغيب اهل كتاب به پذيرش قرآن
- تصديق كتب آسمانى پيشين
- محدوده تصديق
- اولين كافران به قرآن
- دعوت به اولين ايمان
- خريد و فروش دين
- بهاى ناچيز
- توحيد در تقوا
- رابطه تقوا و رهبت
- جامه باطل بر اندام حق
- نمونه اى از تلبيس اهل كتاب
- معلوم اهل كتاب
- لطايف و اشارات
- ۱- گناه مشترك و گناه خاص
- ۲- تجارت خانه دنيا
- ۳- فرق تعليم دين با دين فروشى
- ۴- متاع قليل
- ۵- تقوا تنها ره توشه
- ۶- كتمان علمى و عملى اهل كتاب
- ۷- سرانجام تحريف كنندگان و اهل كتمان
- ۸- منشأ كتمان حق
- بحث روايى
- ۱- جعل سنّت و بدعت
- ۲- ثمن قليل دين فروشى
- ۳- اقسام تلبيس اهل كتاب
- (وَأَقِيمُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتُواْ الزَّكَوةَ وَ ارْكَعُواْ الرَّكِعِينَ) (۴۳)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- برپاداشتن نماز
- مراد از الصلوة
- پرداخت زكات
- ترغيب به نماز جماعت
- لطايف و اشارات
- ۱- دو فرمان فراگير
- ۲- مهم ترين هدف از دستور زكات
- ۳- دو ركن مهم نماز
- بحث روايى
- ۱- مراد از الصلوة
- ۲- راز تشريع نماز
- ۳- اهميت زكات
- ۴- راز تشريع زكات
- ۵- مصاديق زكات و حكم آن
- ۶- يهود و لزوم همراهى با مؤ منان
- ۷- نخستين ركوع كنندگان
- (أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَ أَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَبَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ) (۴۴)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- تقبيح خود فراموشى
- گستره خطاب در آيه
- تهديد به سفاهت و رسوايى
- عقل نظرى و عملى در آيه
- هماهنگى عقل و نقل در تقبيح خود فراموشى
- لطايف و اشارات
- ۱- خودسازى رهبران دينى و دولت مردان
- ۲- خود فراموشى و منشأ آن
- ۳- پيامد خود فراموشى
- ۴- عدالت آمر و ناهى
- ۵- اطلاق وجوب امربه معروف
- بحث روايى
- ۱- نكوهش عالم بى عمل و واعظ غيرمتّعظ
- ۲- كيفر واعظان بى اتّعاظ
- ۳- برخى از صفات آمران به معروف
- ۴- عقل و انسان
- (وَاسْتَعِينُواْ بِاالصَّبْرِ وَ الصَّلَوةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيَرةٌ إِ لَّا عَلَى الْخَشِعِينَ)(۴۵) (الَّذِينَيَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَقُواْ رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ رِجِعُونَ)(۴۶)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- اطلاق استعانت
- مفهوم و مصداق صبر
- جايگاه ويژه صبر
- سنگينى نماز بر سركشان
- زمينه تحمّل نماز
- سرچشمه خشوع
- نقش يقين به لقاى پروردگار
- لقأ و رجوع
- لطايف و اشارات
- ۱- مستعان كيست و استعانت براى چيست؟
- ۲- ولايت، نه نصرت و اعانت
- ۳- نقش شكيبايى در دست يابى به هدف
- ۴- ويژگى هاى نماز
- بحث روايى
- ۱- مصاديق صبر و صلوة
- ۲- اهميت صبر و پاداش صبر
- ۳- استعانت از نماز
- ۴- خشوع خاشعان
- ۵- معناى ظنّ درقرآن
- ۶- لقأاللّه و مؤ منان به آن
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- نعمت ويژه برترى بر جهانيان
- پندارهاى باطل بنى اسرائيل
- معناى پروا از خدا
- هركس مسؤول خويش است
- ماهيّت شفاعت و اقسام آن
- شفاعت فقهى و كلامى
- شفاعت تكوينى و تشريعى
- اطلاق و تقييد در آيات شفاعت
- فرق عدل و شفاعت
- گسيختگى روابط اجتماعى در قيامت
- لطايف و اشارات
- ۱- تفضيل و فضيلت
- ۲- نقد توهّم فخررازى
- ۳- ويژگى هاى عذاب در قيامت
- ۴- تنها راه نجات از عذاب قيامت
- ۵- شافعان دنيا و آخرت
- ۶- شفاعت شوندگان
- ۷- شبهات شفاعت
- شبهه يكم
- شبهه دوم
- شبهه سوم
- شبهه چهارم
- شبهه پنجم
- شبهه ششم
- ۹- نفى نظام اعتبارى دنيا
- بحث روايى
- ۱- لزوم ايمان به شفاعت
- ۲- صفات شفاعت شوندگان
- ۳- شفيعان قيامت
- ۴- نخستين لواى شهادت
- ۵- تفسير لايقبل منها شفاعة
- ۶- مراد ازعدل
- (واذ نجّينكم مّن ءال فرعون يسومونكم سوء العذاب يذبّحون ابنأكم و يستحيون نسأكم وفى ذلكم بلأ من ربكم عظيم) (۴۹)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- نعمت آزادى و استقلال
- مقصود از نجات از آل فرعون
- راز خطاب به يهود عصر نزول
- اسناد ظلم به كارگزاران فرعون
- قبح و شدت عذاب
- بارزترين مصداق سوء العذاب
- سرّ قتل نوزادن پسر
- استحياى زنان
- آزمون الهى در نعمت و نقمت
- لطايف و اشارات
- ۱- رابطه تفسير با علم تاريخ
- ۲- راز انديشناكى آل فرعون
- ۳- مبارزه با دوگانه پرستى
- ۴- سرانجام حق و فرجام باطل
- ۵- همه نعمت ها براى امتحان است
- ۶- ابتلا و امتحان به وسيله شرّ
- بحث روايى
- عامل نجات بنى اسرائيل
- (و اذفرقنابكم البحر فانجينكم و اغرقنا ال فرعون و انتم تنظرون)(۵۰)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- نجات يافتگان و غرق شدگان
- مراد ازآلفرعون
- مشاهده نابودى دشمن
- لطايف و اشارات
- ۱- تنها كليددار نظام هستى
- ۲- زمامدارى نظام جمع و فرق
- ۳- تكرار نعمت نجات از دريا
- ۴- ويژگى هاى شكافته شدن دريا
- ۵- اِسراى موسوى و اِسراى محمدى صلىاللهعليهوآلهوسلم
- ۶- نظر حسّى و نگاه شاهدانه
- ۷- هشدار به سركشان و جبّاران
- ۸- دفع يك توّهم
- بحث روايى
- ۱- دعايى كه با آن دريا شكافته شد
- ۲- روزى كه دريا شكافته شد
- (واذ وعدنا موسى اربعين ليلة ثم اتخدتم العجل من بعده و انتم ظلمون (۵۱) ثم عفونا عنكممن بعد ذلك لعلكم تشكرون) (۵۲)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- مواعده
- نكاتى درباره اربعين
- گوساله پرستى بنى اسرائيل
- بدترين ستم
- عفو نبى اسرائيل
- شكر نعمت
- لطايف و اشارات
- ۱- ويژگى عدد اربعين
- ۲- فرصتى براى تطهير درون
- ۳- اتّخاذ ممدوح و مذموم
- ۴- ريشه گوساله پرستى
- ۵- ارزش نظرى راه هاى معرفت
- ۶- گوساله سامرى
- ۷- عجل مداران امامت ستيز سقيفه
- ۸- حرمان سران كفر از عفو الهى
- ۹- شكر و كمال آن
- بحث روايى
- ۱ تبديل ثلاثين به اربعين و پيام آن
- ۲ اثر گوساله پرستى
- ۳ سبب خذلان گوساله پرستان و پيام آن
- ۴ سبب عفو خداوند
- (و اذْ ءَاتَيْنا موسى الْكِتَبَ و الْفُرْقان لَعَلَّكُمْ تَهْتَدونَ) (۵۳)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- مراد از كتاب و فرقان
- ناسازگارى فرقان با جعل و تحريف
- عامل هدايت
- لطايف و اشارات
- ۱ اوصاف و اسامى كتب آسمانى
- ۲ آثار و بركات نعمت كتاب
- بحث روايى
- مراد از فرقان
- (و اذ قَالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يقَوْمِ انكُمْ ظَلَمْتُمْ انفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتوبُوا الَىبارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا انفُسَكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ عِنْدَ بارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُم انهُ هُوَ التَّوَّابُالرَّحيمُ)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- تعبير عاطفه انگيز
- ظلم به خويش
- پرستش بارى ء يا گوساله پرستى
- راه تحقيق توبه
- ويژگى هاى قتل بنى اسرائيل
- راز خير بودن قتل بنى اسرائيل
- عصاره معارف آيه
- لطايف و اشارات
- ۱ منشأ ستم و عدالت
- ۲ توبه نصوح و خالص
- ۳ سازگارى فرمان قتل با عفو
- ۴ تفسير انفسى آيه
- بحث روايى
- ۱ چگونگى و جزئيات قصه قتل در روايات
- (و اذ قُلتُمْ يموسى لَنْ نّومنَ لَكَ حتّى نَرَى اللّه جَهْرَةً فَأخذَتْكُمُ الصّعقَةُ و انتُمْتَنْظُرونَ(۵۵)ثمّ بَعَثنَكُمْ مّن بَعْدِ مَوتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشكرونَ) (۵۶)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- ترتيب دو پديده
- منشأ اشتراك در خطاب
- نحوه تعبير بنى اسرائيل از موسى عليهالسلام
- ايمان مشروط
- جهر و اخفاف مبصر
- گرفتار شدگان به صاعقه
- صاعقه مرگ بار
- راز نزولصاعقه
- نگاه يا انتظار؟
- زندگى نوين
- مراد از موت
- امكان و تحقق رجعت
- متعلّق شكر
- لطايف و اشارات
- ۱ اتحاد فكرى و تشابه قلبى
- ۲ تعبيرهاى بنى اسرائيل درباره مسائل دينى
- ۳ توحيد موسوى و توهم شرك آلود اسرائيلى
- ۴ راه ورودى خانه خدا شناسى
- ۵ حس گرايى بنى اسرائيل
- ۶ صاعقه و صعقه، بى هوشى و مدهوشى
- ۷ هشدار و تسليت
- بحث روايى
- ۱ امكان رجعت
- ۲ تعيين امام به دست بشر نيست
- ۳ عصمت پيامبران
- ۴ مشهود بنى اسرائيل پس از هلاكت كيفرى
- ۵ برخى از درجات بارز شكر
- (و ظَللَّنا عَلَيكُمْ الغَمامَ و انزَلنا عَلَيكُمْ الْمَنَّ و السَّلوى كُلُوا من طَيّبتِ ما رَزَقنكُم و مَاظَلَمونا ولكن كانوا انفُسَهُمْ يَظْلِمونَ) (۵۷)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- ويژگى هاى سايبان بنى اسرائيل
- نكاتى درباره منّ و سلوى
- التفات از خطاب به غيبت
- بازگشت ظلم به ظالم
- لطايف و اشارات
- ۱ عبور از دريا، تحيّر در صحرا!
- ۳ هر ستمى ستم در حق خويش است
- ۴ معناى ظلم به خود
- ۵ نكته نفى ظلم از خداوند
- بحث روايى
- ۱ تطبيق آيه بر ولايت اهل بيت عليهالسلام
- ۲ برترى آنچه بر رسول اكرم صلىاللهعليهوآلهوسلم نازل شد
- ۳ برخى از مصاديق منّ و سلوى
- ۴ زمان نزول منّ و سلوى
- ۵ ضمير جمع در ما ظلمونا و مراد از ظلم به انفس
- (و اذْ قُلْنا ادْخُلُوا هَذهِ الْقَرْيَةَ فَكُلوا منْها حَيثُ شِئتُمْ رَغَدا و ادْخُلُوا البَابَ سُجَّدا و قُولواحِطَّةٌ نّغفر لَكُمْ خَطَيكُمْ و سَنَزيدُ الْمُحسِنينَ (۵۸) فَبَدَّلَ الَّذينَ ظَلَموا قَولا غَيْرَ الّذى قيلَلَهُمْ فَانزَلنا عَلَى الَّذينَ ظَلَموا رجزا مّنَ السَّمأِ بِما كانوا يَفْسُقونَ) (۵۹)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- مراد از القرية
- مقصود از الباب
- ورود خاضعانه و شاكرانه
- درخواست ريزش گناهان
- معناى جامع احسان
- افزايش ثواب و احسان محسنان
- دشوارى تعبد بر ستمگران متمرّد
- تبديل ظالمانه سخن حق
- مصداق رجز نازل شده بر بنى اسرائيل
- هشدارى به فاسقان
- لطايف و اشارات
- ۱ سرزمين فلسطين و ناسپاسى هاى بنى اسرائيل
- ۲ رفاه گرايى بنى اسرائيل
- ۳ اوصاف محسنان در قرآن كريم
- بحث روايى
- ۱ تطبيق آيه بر ولايت محمد و آل محمد صلىاللهعليهوآلهوسلم
- ۲ مراد از قرية، باب و حطّة
- ۳ مراد از تبديل و رجز
- (و اذ اسْتَسْقى موسى لِقومِهِ فَقُلنا اضرِبْ بِّعصَاكَ الحَجَرَ فَانفَجَرَت منهُ اثْتَتاعَشْرَةَ عَينا قَدْ عَلِمَ كُلُّ اناسٍ مَّشْرَبَهُمْ كُلُوا و اشْرَبوا مِنْ رزقِ اللّه ولا تَعْثَوا فىالارضِ مُفْسِدينَ) (۶۰)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- انفجار صخره و جوشش چشمه ها
- نمونه اى از ايجاز قرآن
- مراد از رزق اللّه
- التفات از متكلم به غايب
- مصداق فساد و طغيان در آيه
- لطايف و اشارات
- ۱ استقساى بنى اسرائيل و موسى عليهالسلام
- ۲ اظهار فقر در پيشگاه خدا
- ۳ احكام جزمى در آيات ناظر به تكوين
- ۴- پرهيز از احساس فراغت
- ۵ زمينه پذيرش معجزه
- ۶ راه هاى دست يابى به آب و حس گرايى بنى اسرائيل
- ۷ بركات اعجاز موساى كليم
- ۸ اختلاف بعد از علم و قبل از علم
- ۹ نفى سرمايه دارى و اشتراكيّت
- ۱۰ تربيت نسلى نو براى زندگى و حكومتى نو
- بحث روايى
- ۱ برترى معجزه پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآلهوسلم
- ۲ چگونگى سنگى كه شكافته شد
- ۳ تطبيق آيه بر ولايت اهل بيت عليهالسلام
- (و اذْ قُلْتُم يموسى لَن نَّصبرَ عَلَى طَعامٍ واحد فادعُ لَنا ربِّكَ يُخرجْ لَنا مِمّا تُنْبِتُالارضُ من بقلِها و قِثّآئها و فومها و عَدَسِها و بَصَلِها قالَ أتسْتَبدِلونَ الّذى هُوَ أدنىبالَّذى هُوَ خَيرٌ اهْبِطوا مصرا فان لَكُم مّا سَألتُم و ضُرِبَت عَلَيهم الذّلّة و الْمَسْكَنَةُ وبآءُ و بغضبٍ مّنَ اللّه ذلك بانهم كانوا يَكْفرونَ بايتِ اللّه و يقتِلونَ النّبينَ بغيرِ الحَقِّذلكَ بِما عَصَوا وَّ كانوا يَعتَدونَ) (۶۱)
- گزيده تفسير
- تفسير
- تناسب آيات
- عنصر محورى و پيام آيه
- بى صبرى و تنوع طلبى بنى اسرائيل
- تصويرى از تبديل خير به ادنى
- فرمان هبوط
- مراد از مصر
- فرجام ذلّت بار
- ذلّت پذيرى بنى اسرائيل
- غضب متراكم الهى
- راز ذلّت اسرائيليان
- مشار اليه ذلك
- سنّت منحوس پيامبر كشى
- قتل با واسطه و بى واسطه
- جنايت بى توجيه اسرائيلى ها
- لطايف و اشارات
- ۱ عزّت و ذلّت از ديدگاه قرآم كريم
- ۲ مسكنت ممدوح و مذموم
- ۳ ناسازگارى عزّت با رفاه همه جانبه
- ۴ عزّت خيالى يا ناپايدار
- ۵ عاقبت اصرار بر گناه و استمرار آن
- بحث روايى
- ۱ برخى مصاديق استبدال خير به دانى
- ۲ معناى فوم
- ۳ زمينه ساز قتل انبيا
- ۴ راضى بودن به رضاى خدا