چهل حدیث گوهر بار در مورد روزه
بسم الله الرحمن الرحیم
1- پایه هاى اسلام
«قال الباقر (علیه السلام): بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسَةِ أَشْيَاءَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَةِ؛
امام باقر (علیه السلام) فرمود: اسلام بر پنج چیز استوار است، برنماز و زكات و حج و روزه و ولایت.»
(فروع كافى، ج 4 ص 62، ح 1)
2- فلسفه روزه
«قال الصادق (علیه السلام): إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) الصِّيَامَ لِيَسْتَوِيَ بِهِ الْغَنِيُّ وَ الْفَقِير؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند روزه را واجب كرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند.»
(من لا یحضره الفقیه، ج 2 ص 43، ح 1)
3- روزه آزمون اخلاص
«قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «فَرَضَ اللَّه... الصِّيَامَ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْق؛
امام على (علیه السلام) فرمود: خداوند روزه را واجب كرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید.»
(نهج البلاغه، حكمت 252)
4- روزه یاد آور قیامت
قال الرضا (علیه السلام): «إِنَّمَا أُمِرُوا بِالصَّوْمِ لِكَيْ يَعْرِفُوا أَلَمَ اَلْجُوعِ وَ اَلْعَطَشِ فَيَسْتَدِلُّوا عَلَى فَقْرِ اَلْآخِرَةِ؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود: مردم به انجام روزه امر شدهاند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند.»
(وسائل الشیعه، ج 4 ص 4 ح 5 علل الشرایع، ص 10)
5- روزه زكات بدن
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «لِكُلِّ شَيءٍ زكاةٌ و زكاةُ الأبدانِ الصِّيامُ؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: براى هر چیزى زكاتى است و زكات بدن ها روزه است.»
(الكافى، ج 4، ص 62،ح 3)
6- روزه سپر آتش
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «الصّوم جَُنَّة مِنَ النّار؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: روزه سپر آتش (جهنم) است.» (یعنى بواسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.)
(الكافى، ج 4 ص 162)
7- اهمیت روزه
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): الجِهادِ الصَّومُ في الحَرِّ؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: روزه گرفتن در گرما، جهاد است.»
(بحار الانوار، ج 96، ص 257)
8- روزه نفس
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «صَومُ النَّفسِ عن لَذّاتِ الدنيا أنفَعُ الصِّيامِ؛
امیرالمومنان على (علیه السلام) فرمود: روزه نفس از لذت هاى دنیوى سودمندترین روزه هاست.»
(غرر الحكم، ج 1 ص 416 ح 64)
9- روزه واقعى
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «اَلصّیامُ اجْتِنابُ الَْمحارِمِ، کَما یَمْتَنِعُ الرَّجُلُ مِنَ الطَّعامِ وَ الشَّرابِ؛
امام على (علیه السلام) فرمود: روزه پرهیز از حرامها است همچنانكه شخص از خوردنى و نوشیدنى پرهیز می كند.»
(بحار ج 93 ص 249)
10- برترین روزه
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «صَومُ القَلبِ خَیرٌ مِن صِیامِ اللِّسانِ، و صِیامُ اللِّسانِ خَیرٌ مِن صِیامِ البَطنِ؛
امام على (علیه السلام) فرمود: روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است.»
(غرر الحكم، ج 1، ص 417، ح 80)
11- روزه چشم و گوش
قال الصادق (علیه السلام): «إِذَا صُمْتَ فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَ بَصَرُكَ وَ شَعْرُكَ وَ جِلْدُكَ وَ عَدَّدَ أَشْيَاءَ غَيْرَ هَذَا؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: آنگاه كه روزه میگیرى باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزهدار باشند.» (یعنى از گناهان پرهیز كند)
(الكافى ج 4 ص 87، ح 1)
12- روزه اعضا و جوارح
عن فاطمه الزهرا (سلام الله علیها): «ما يَصْنَعُ الصّائِمُ بِصِيامِهِ اِذا لَمْ يَصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ؛
حضرت زهرا (علیها السلام) فرمود: روزه دارى كه زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نكرده روزه اش به چه كارش خواهد آمد.»
(بحار، ج 93 ص 295)
13- روزه ناقص
قال الباقر (علیه السلام): «لاَ صِيَامَ لِمَنْ عَصَى اَلْإِمَامَ وَ لاَ صِيَامَ لِعَبْدٍ آبِقٍ حَتَّى يَرْجِعَ وَ لاَ صِيَامَ لاِمْرَأَةٍ نَاشِزَةٍ حَتَّى تَتُوبَ وَ لاَ صِيَامَ لِوَلَدٍ عَاقٍّ حَتَّى يَبَرَّ؛
امام باقر (علیه السلام) فرمود: روزه این افراد كامل نیست:
1 - كسى كه امام زمان را نافرمانى كند.
2 - بنده فرارى تا زمانى كه برگردد.
3 - زنى كه اطاعت شوهر نكرده تا اینكه توبه كند.
4 - فرزندى كه نافرمان شده تا اینكه فرمانبردار شود.»
(بحار الانوار ج 93، ص 295)
14- روزه بى ارزش
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلاَّ الْجُوعُ وَ الظَّمَأُ، وَكَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلاَّ السَّهَرُ وَ الْعَنَاءُ؛
امام على (علیه السلام) فرمود: چه بسا روزه دارى كه از روزه اش جز گرسنگى و تشنگى بهره اى ندارد و چه بسا شب زنده دارى كه از نمازش جز بیخوابى و سختى سودى نمی برد.»
(نهج البلاغه، حكمت 145)
15- روزه و صبر
عن الصادق (علیه السلام) فى قول الله عزوجل: «وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ» قال: الصَّبْرُ الصَّوْمُ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند عزو جل كه فرموده است: از صبر و نماز كمک بگیرید، صبر، روزه است.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 298، ح 3)
16- روزه و صدقه
قال الصادق (علیه السلام): «صَدَقَةُ دِرْهَمٍ أَفْضَلُ مِنْ صِيَامِ يَوْمٍ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: یک درهم صدقه دادن از یک روز، روزه مستحبى برتر و والاتر است.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 218، ح 6)
17- پاداش روزه
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَقُولُ: الصَّوْمُ لِي وَ أَنَا أَجْزِي عَلَيْهِ؛
رسول خدا فرمود خداى تعالى فرموده است: روزه براى من است و من پاداش آن را می دهم.»
(وسائل الشیعه ج 7 ص 294، ح 15 و 16 ; 27 و 30)
18- جرعه نوشان بهشت
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «مَنْ مَنَعَهُ اَلصِّيَامُ مِنْ طَعَامٍ يَشْتَهِيهِ كَانَ حَقّاً عَلَى اَللَّهِ تَعَالَى أَنْ يُطْعِمَهُ مِنْ طَعَامِ اَلْجَنَّةِ وَ يَسْقِيَهُ مِنْ شَرَابِهَا؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: كسى كه روزه او را از غذاهاى مورد علاقه اش باز دارد برخداست كه به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شرابهاى بهشتى به او بنوشاند.»
(بحار الانوار ج 93 ص 331)
19- خوشا بحال روزه داران
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «طُوبى لِمَنْ ظَمَأَ أَوْجاعَ لِلّهِ اُولئِكَ الَّذينَ يَشْبَعُونَ يَوْمَ الْقِيامَةِ؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: خوشا به حال كسانى كه براى خدا گرسنه و تشنه شده اند اینان در روز قیامت سیر مى شوند.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 299، ح2)
20- مژده به روزه داران
قال الصادق (علیه السلام): «مَنْ صَامَ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ یَوْماً فِی شِدَّةِ الْحَرِّ فَأصَابَهُ ظَمَأٌ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ ألْفَ مَلَکٍ یَمْسَحُونَ وَجْهَهُ وَ یُبَشِّرُونَهُ حَتَّى إِذَا أفْطَرَ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر كس كه در روز بسیار گرم براى خدا روزه بگیرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را می گمارد تا دست به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامى كه افطار كند.»
(الكافى، ج 4 ص 64 ح 8; بحار الانوار ج 93 ص 247)
21- شادى روزه دار
قال الصادق (علیه السلام): للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: براى روزه دار دو سرور و خوشحالى است: 1 - هنگام افطار 2 - هنگام لقاء پروردگار. (وقت مردن و در قیامت)»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 290 و 294 ح6 و 26)
22- بهشت و باب روزه دارن
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «إنَّ لِلجَنّةِ بابا يُدعى «الرَّيّانَ»، لا يَدخُلُ مِنهُ إلاّ الصّائمونَ؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: براى بهشت درى است بنام «ریان» كه از آن فقط روزه داران وارد مى شوند.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 295، ح31)
23- دعاى روزهداران
قال الكاظم (علیه السلام): «دعوة الصائم تستجاب عند افطاره؛
امام كاظم (علیه السلام) فرمود: دعاى شخص روزه دار هنگام افطار مستجاب مى شود.»
(بحار الانوار ج 92 ص 255 ح 33)
24- بهار مومنان
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): اَلشِّتَاءُ رَبِيعُ اَلْمُؤْمِنِ يَطُولُ فِيهِ لَيْلُهُ فَيَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى قِيَامِهِ وَ يَقْصُرُ فِيهِ نَهَارُهُ فَيَسْتَعِينُ بِهِ عَلَى صِيَامِهِ؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: زمستان بهار مومن است از شب هاى طولانیاش براى شب زنده دارى واز روزهاى كوتاهش براى روزه دارى بهره می گیرد.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 302، ح 3)
25- روزه مستحبى
قال الصادق (علیه السلام): «من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلك صیام ثلاثة ایام من كل شهر؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر كس كار نیكى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است.»
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 313، ح 33)
26- روزه ماه رجب
قال الكاظم (علیه السلام): «رَجَبٌ نَهَرٌ فِي اَلْجَنَّةِ أَشَدُّ بَيَاضاً مِنَ اَللَّبَنِ وَ أَحْلَى مِنَ اَلْعَسَلِ مَنْ صَامَ يَوْماً مِنْ رَجَبٍ سَقَاهُ اَللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مِنْ ذَلِكَ اَلنَّهَرِ؛
امام كاظم (علیه السلام) فرمود: رجب نام نهرى است در بهشت از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر هركس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد خداوند از آن نهر به او مى نوشاند.»
(من لا یحضره الفقیه ج 2 ،ص 56 ،ح 2 ونیز وسائل الشیعه ج 7، ص ،350 ح 3)
27- روزه ماه شعبان
قال الصادق (علیه السلام): «مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ مِنْ آخِرِ شَعْبَانَ وَ وَصَلَهَا بِشَهْرِ رَمَضَانَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر كس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل كند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برایش محسوب مى كند.»
(وسائل الشیعه ج 7 ص 375،ح 22)
28- افطارى دادن
قال الصادق (علیه السلام): «مَنْ فَطَّرَ صَائِمًا كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر كس روزه دارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزه دار است.»
(الكافى، ج 4 ص 68، ح 1)
29- افطارى دادن
قال الكاظم (علیه السلام): «فِطْرُكَ أَخَاكَ الصَّائِمَ أَفْضَلُ مِنْ صِيَامِك؛
امام كاظم (علیه السلام) فرمود: افطارى دادن به برادر روزه دارت از گرفتن روزه (مستحبى) بهتر است.» (الكافى، ج 4 ص 68، ح 2)
30- روزه خوارى
قال الصادق (علیه السلام): «مَن اَفطَرَ یَوماً مِن شَهرِ رَمَضان خَرَجَ روح الایمانِ مِنه؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر كس یک روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد، روح ایمان از او جدا مى شود.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 181، ح 4 و 5؛ من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 73، ح 9)
31- رمضان ماه خدا
قال امیرالمؤمنین (علیه السلام): «شَهرُ رَمَضان شَهْرُ اللَّهِ وَ شَعْبَانُ شَهْرُ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَجَبٌ شَهْرِی؛
امام على (علیه السلام) فرمود: رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 266، ح 23)
32- رمضان ماه رحمت
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله) : «...هُوَ شَهْرٌ أَوَّلُهُ رَحْمَةٌ وَ أَوْسَطُهُ مَغْفِرَةٌ وَ آخِرُهُ الْإِجَابَةُ وَ الْعِتْقُ مِنَ النَّار؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: رمضان ماهى است كه ابتدایش رحمت است و میانه اش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم.»
(بحار الانوار، ج 93، ص 342)
33- فضیلت ماه رمضان
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «إنَّ أبوابَ السَّماءِ تُفتَحُ في أوَّلِ لَيلَةٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ و لاتُغلَقُ إلى آخِرِ لَيلَةٍ مِنهُ؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مى شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد.»
(بحار الانوار، ج 93، ص 344)
34- اهمیت ماه رمضان
قال رسول الله (صلى الله علیه و آله): «لَوْ يَعْلَمُ الْعَبْدُ مَا فِي رَمَضَانَ لَوَدَّ أَنْ يَكُونَ رَمَضَانُ السَّنَة؛
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: اگر بنده «خدا» میدانست كه در ماه رمضان چیست [چه بركتى وجود دارد] دوست میداشت كه تمام سال، رمضان باشد.»
(بحار الانوار، ج 93، ص 346)
35- قرآن و ماه رمضان
قال الرضا (علیه السلام): مَنْ قَرَأَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ آیَهً مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ کَمَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُور؛
امام رضا (علیه السلام) فرمود: هر كس ماه رمضان یک آیه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اینست كه درماه هاى دیگر تمام قرآن را بخواند.»
(بحار الانوار ج 93، ص 346)
36- شب سرنوشت ساز
قال الصادق (علیه السلام): «رَأْسُ السَّنَةِ لَيْلَةُ الْقَدْرِ يُكْتَبُ فِيهَا مَا يَكُونُ مِنَ السَّنَةِ إِلَى السَّنَةِ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته مى شود.»
( وسائل الشیعه، ج 7 ص 258 ح 8)
37- برترى شب قدر
قیل لابى عبد الله (علیه السلام): كیف تكون لیلة القدر خیرا من الف شهر؟ قال: اَلْعَمَلُ اَلصَّالِحُ فِيهَا مِنَ اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّكَاةِ وَ أَنْوَاعِ اَلْخَيْرِ خَيْرٌ مِنَ اَلْعَمَلِ فِي أَلْفِ شَهْرٍ لَيْسَ فِيهَا لَيْلَةُ اَلْقَدْرِ؛
از امام صادق (علیه السلام) سوال شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت فرمود: كار نیک در آن شب از كار در هزار ماه كه در آنها شب قدر نباشد بهتر است.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 256، ح 2)
38- تقدیر اعمال
قال الصادق (علیه السلام): «اَلتَّقْدِيرُ فِي لَيْلَةِ تِسْعَةَ عَشَرَ وَ اَلْإِبْرَامُ فِي لَيْلَةِ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ ، وَ اَلْإِمْضَاءُ فِي لَيْلَةِ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام می گیرد و تصویب آن در شب بیست ویكم و تنفیذ آن در شب بیست سوم.»
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 259)
39- احیاء شب قدر
عن فضیل بن یسار قال: «كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ (عليه السلام) إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ وَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ أَخَذَ فِي اَلدُّعَاءِ حَتَّى يَزُولَ اَللَّيْلُ فَإِذَا زَالَ اَللَّيْلُ صَلَّى؛
فضیل بن یسار گوید: امام باقر (علیه السلام) در شب بیست و یكم و بیست سوم ماه رمضان مشغول دعا میشد تا شب بسر آید و آنگاه كه شب به پایان مى رسید نماز صبح را می خواند.»
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 260، ح 4)
40- زكات فطره
قال الصادق (علیه السلام): «إِنَّ مِنْ تَمَامِ اَلصَّوْمِ إِعْطَاءُ اَلزَّكَاةِ يَعْنِي اَلْفِطْرَةَ كَمَا أَنَّ اَلصَّلاَةَ عَلَى اَلنَّبِيِّ (صلى الله علیه و آله) مِنْ تَمَامِ اَلصَّلاَةِ؛
امام صادق (علیه السلام) فرمود: تكمیل روزه به پرداخت زكاة یعنى فطره است، همچنان كه صلوات بر پیامبر (صلى الله علیه و آله) کمال نماز است.»
(وسائل الشیعه، ج 6 ص 221، ح 5)