امامين حسنين عليهما السلام ثقافتى اور فکر اسلامى - نيٹ ورک

اسلام کے عقائد(تیسری جلد ) جلد 3

( ط )

طبقات ابن سعد،۵۲، ۲۵۱،۲۶۸،۲۷۰،۲۷۱،۲۷۸،۲۸۳،۲۹۲،۲۹۳،۲۹۴،۳۲۸.

( ع )

عیون اخبار الرض ، ۳۸.

( غ )

الغیبہ، ۳۲۰.

( ف )

فتح الباری ، ۱۲۰،۲۶۱.

فرھنگ فارسی معین، ۸۵.

فضائل کنز العمال، ۳۲۸.

( ق )

قاموس کتاب مقدس، ۱۶۷،۳۳۶.

قرآن،۱۱،۱۲،۱۳،۲۹،۳۳،۳۶،۳۹،۴۳،۴۹،۸۳،۹۸،۹۹،۱۰۷،۱۳۳،۱۴۳،۱۵۱،

۱۷۱،۱۸۵،۲۳۶،۲۴۰،۲۹۹،۳۱۷،۳۴۳.

( ک )

کنز العمال، ۱۲۰،۳۲۷.

( ل )

لباب التأویل فی معانی التنزیل،۱۰۲.

لسان العرب، ۲۷۴.

( م )

مجالس، ۲۸۴.

مجمع الزوائد ، ۳۲۷.

المحبّر،۲۷۳.

مرآة الزمان ،۶۱،۶۲،۶۷،۶۸،۷۱،۷۲،۷۵،۷۶،۷۹،۸۵،۳۲۳.

مرآة العقول ، ۱۱۵.

مروج الذھب، ۶۱،۶۲،۶۳،۶۷،۷۱،۷۹،۸۵،۸۶،۸۹،۹۳،۱۲۷،۲۵۱،۲۷۸،۲۸۳،

۲۸۴،۲۹۳،۳۰۷،۳۰۹،۳۱۹.

مستدرک الصحیحین ، ۳۲۸.

مستدرک حاکم، ۲،۳۲۸

مسند احمد، ۲،۳۷،۵۲،۲۵۲،۲۵۳،۳۱۷،۳۲۸.

معالم المدرستین، ۱۱،۳۲۰،۳۲۷.

معانی الاخبار، ۳۷.

معجم البلدان، ۱۱۴،۱۱۹،۱۴۱،۱۹۱،۲۵۲،۲۷۲،۲۸۴.

معجم الفاظ قرآن کریم، ۳۱.

معجم الکبیر، ۳۲۷.

المعجم المفھرس الفاظ القرآن الکریم، ۲۸۸.

معجم الوسیط، ۳۱.

مفردات راغب،۳۱.

المقالات فی اصول الدیانات، ۳۲۰.

موسوعۂ اطراف الحدیث عن أمجاد السادة المتقین،۳۲۸.

( ن )

نھاےة اللغة،۳۷.

نہج البلاغہ ، ۱۱،۳۱۶.

مولفین کی فہرست

( الف )

ابن ابی الحدید، ۳۲۷

ابن اثیر، ۵۷،۷۵،۷۹،۱۲۳،۲۵۱،۳۲۷.

ابن جوزی،۵۷،۶۱،۱۰۱.

ابن حبیب، ۲۷۳.

ابن سعد، ۵۲،۵۳،۲۶۱،۲۶۷،۲۷۰،۲۷۱،۲۷۸،۲۸۳،۲۹۲،۲۹۳،۲۹۸،۳۲۸.

ابن عساکر، ۱۱۴،۱۱۷،۲۹۲،۳۲۷.

ابن کثیر ، ۵۷،۱۰۰،۱۱۴،۲۵۱،۲۶۴،۲۶۵،۲۹۲،۳۱۸.

ابن ماجہ ، ۱۲۰،۳۲۸.

ابن ہشام، ۱۲۰،۲۵۲،۲۵۳،۲۷۲،۲۷۷،۲۸۲،۲۸۳،۳۰۶،۳۰۷.

ابوحیان، ۱۰۲.

ابو نعیم ،۲۵۳.

احمد بن حنبل ،۲،۳۷،۵۲،۲۵۲،۲۵۳،۳۱۷،۳۱۹،۳۲۷،۳۲۸.

( ب )

بخاری ،۳۲۸.

بلاذری ،۲۶۳،۲۶۵،۲۷۵،۲۹۵،۲۹۶.

بیھقی ،۲۹۲.

( ت )

ترمذی ، ۳۱۹،۳۲۸.

( ح )

حاکم، ۲،۳۲۸.

حموی،۱۱۴،۱۱۹،۱۴۱،۲۵۲.

( ز )

زبیدی ، ۳۲۸.

زینی دحلان، ۲۶۹.

( س )

سبط بن جوزی،۵۷،۶۱،۲۹۴.

سید سامی البدری، ۱۱۵.

سیوطی ، ۳۸،۱۰۲،۱۱۴،۳۱۸.

( ش )

شیخ صدوق ، ۳۰۲.

شیخ طوسی، ۲۸۴.

شیخ مفید،۲۸۴.

( ط )

طبرانی، ۳۲۷.

طبری، ۵۲،۵۷،۶۸،۷۵،۷۹،۸۴،۸۵،۸۶،۸۹،۹۰،۹۳،۹۹،۱۰۰،۱۱۴،۲۷۷،۲۷۸،

۲۸۰،۳۲۷.

طیالسی ، ۳۲۸.

( ق )

قرطبی، ۱۰۰،۲۷۳،۳۱۸.

( م )

مجلسی ،۳۷،۳۸،۱۱۵،۲۵۱.

محمد عبدہ، ۲۴۶.

مسعودی،۵۷،۶۱،۶۲،۶۷،۷۹،۸۵،۹۳،۱۲۳،۱۲۷،۲۵۱،۲۷۸،۲۸۳،۲۸۴،۳۰۹،

۳۱۹.

مسلم ،۳۱۹،۳۲۸.

( ن )

نسائی، ۳۲۸.

( و )

واقدی ، ۲۹۷.

(ی )

یعقوبی،۶۲،۶۳،۶۸،۷۲،۷۵،۷۹،۸۵،۹۳،۱۱۹،۱۲۳،۱۲۷،۲۶۴،۲۶۶،۲۶۷،۲۷۰،

۲۷۱،۲۸۳،۳۰۶،۳۰۸،۳۰۹.

مقامات کی فہرست

( آ )

آراراط،۱۱۵.

آشور، ۱۱۵.

آفریقا، ۲۷۶.

( الف )

احقاف، ۱۴۱.

ارم،۲۸۵،۲۷۸،۲۸۹،۲۹۹.

اصفہان، ۳۱۷.

ام القریٰ ،۲۹۰،۳۰۳،۳۱۰.

اورارطو (آراراط)، ۱۱۵.

اور بیل ، ۱۱۵.

اورشلیم، ۱۱۵.

اور کلدا نیین،۱۱۵.

ایران، ۲۷۶،۲۸۶،۳۳۲.

( ب )

بابل، ۱۱۵،۱۱۹،۱۷۲.

بغداد ، ۱۱۶.

بیت اللہ الحرام،۱۷۵،۱۷۸،۲۵۸،۲۶۴،۲۶۷،۲۶۹،۳۰۲،۳۰۴.

بیت المقدس، ۲۳۶،۳۴۱.

بیروت ، ۵۲،۵۳،۶۱،۶۲،۶۸،۸۶،۹۴،۱۲۰،۱۲۳،۲۶۱،۲۶۳،۲۶۷،۲۷۱،۲۷۷،

۳۰۹.

بین النھرین، ۱۱۶.

( ت )

تبوک ،۱۹۱.

( ج )

جزیرۂ ابن عمر،۱۱۴.

جزیرة العرب، ۲۵۱،۲۶۵،۲۷۶،۳۱۰.

جودی، ۱۱۴.

( چ )

چاہ زمزم، ۲۶۴،۲۷۱،۲۷۸،۲۷۹،۲۸۱،۲۸۲،۲۹۶،۲۹۹،۳۰۱،۳۰۲،۳۰۶.

( ح )

حبشہ ،۲۷۵،۲۷۶،۲۸۲،۲۸۴،۳۳۲.

حجون، ۲۷۰.

حضرموت ، ۱۴۱.

حلہ، ۱۱۹.

حیرہ، ۱۱۶.

( خ )

خیبر، ۳۰۷.

( د )

دارالندوہ ،۲۶۶،۲۶۸،۲۶۹،۲۷۲،۳۰۵.

دریای سرخ ، ۱۹۱،۲۱۷.

دریای وان، ۱۱۴.

( ذ )

ذی مغمس، ۲۸۴.

( ر )

رود ورس، ۱۱۴.

رود دجلہ ، ۱۱۶،۱۱۹.

رود فرات، ۱۱۶،۱۱۹.

روم ، ۲۵۲،۲۸۶.

( س )

سبأ ، ۲۲۴.

سواد ، ۱۱۶.

( ش )

شام ، ۱۵۰،۱۷۲،۱۷۶،۱۷۹،۱۸۶،۱۹۱،۲۲۰،۲۶۴،۲۷۲،۲۷۴،۲۷۵،۲۷۶،۲۹۴،۳۱۷،

۳۳۲،۳۳۷،۳۳۹،۳۴۱.

شوش، ۷۵.

( ص )

صحرای سینا،۱۷،۱۶۱،۱۷۵،۱۹۵،۲۰۳،۲۱۵،۲۱۸

.( ط )

طائف ، ۳۲۱.

طور، ۲۱۸،۳۳۶.

( ع )

عراق، ۵۳،۱۱۵،۱۲۰،۲۷۵،۳۱۷.

عرفات،۱۷۷،۲۶۷،۲۷۱،۳۰۴.

عمان، ۱۴۱.

عموریہ، ۲۵۲.

( غ )

غار حرا،۷،۲۸۴،۲۹۶،۳۰۱.

غار گنج ، ۶۲،۷۹،۳۲۱،۳۲۳،۳۲۴.

غزہ، ۲۷۲.

( ف )

فاران، ۱۷۵.

فلسطین، ۱۷۹.

( ق )

قاہرہ ، ۲۸۲.

( ک )

کسکر، ۱۱۹.

کعبہ، ۱۵،۵۱،۵۲،۶۲،۱۶۱،۱۶۳،۱۷۵،۱۷۶،۱۷۷،۱۷۸،۱۷۹،۲۶۵،۲۶۶،۲۶۷،

۲۶۸،۲۶۹،۲۷۱،۲۷۲،۲۸۲،۲۸۳،۲۸۴،۲۸۶،۲۹۲،۲۹۳،۲۹۶،۲۹۹.

کوفہ،۷۵،۸۴،۱۱۴،۱۱۵،۱۱۷

. کوہ آرارت، ۱۱۴.

کوہ ابو قیس، ۲۸۳.

کوہ صفا ، ۲۸۳.

کوہ کوفان، ۱۱۶.

کوہ مروہ، ۱۷۶،۲۸۳.

( م )

مدائن ، ۱۱۶.

مدین، ۲۶،۱۹۰،۱۹۱،۱۹۲،۲۱۵.

مدینہ، ۱۵۰،۳۲۸.

مزدلفہ،۲۶۸.

مسجد سہلہ، ۸۴.

مسجد کوفہ، ۱۱۴،۱۱۷.

مصر،۱۲۳،۱۸۵،۱۸۶،۲۱۵،۲۱۷،۲۷۲،۳۳۵.

مکّہ ،۱۷،۴۳،۵۱،۶۲،۱۶۱،۱۷۵،۱۷۶،۱۷۹،۲۴۵،۲۴۶،۲۴۷،۲۵۷،۲۵۸،۲۵۹،۲۶۲،

۲۶۴،۲۶۵،۲۶۶،۲۶۷،۲۶۸،۲۶۹،۲۷۲،۲۷۳،۲۷۷،۲۷۸،۲۸۲،۲۸۳،۲۸۴،۲۹۰،

۲۹۱،۲۹۳،۲۹۸،۲۹۹،۳۰۲،۳۰۳،۳۰۴،۳۰۸.

منا، ۲۱۷،۲۷۱.

موصل،۱۱۴،۳۱۷

( ن )

نجف، ۱۱۴،۱۱۶.

( و )

وادی القریٰ، ۱۹۱.

( ی )

یمن، ۲۵۵،۲۵۷.

ملتوں، قبیلوں اور مختلف موضوعات کی فہرست

( الف )

آل ابراہیم،۲۳،۳۹.

آل داؤد، ۲۲۵.

آل عمران، ۲۳،۳۹.

آل فرعون، ۱۹۷،۲۰۰.

آل یعقوب، ۲۳۱.

ابابیل، ۲۸۳،۲۸۸.

امامیہ، ۳۱۹.

( ب )

بنی اسرائیل،۱۰۱،۱۶۷،۱۸۰،۱۸۳،۱۹۳،۱۹۵،۲۰۰،۲۰۲،۲۰۳،۲۰۴،۲۰۵،۲۰۶،۲۱۴،۲۱۵

۲۳۷،۲۳۸،۲۴۰،۲۴۲،۳۲۹،۳۳۵،۳۳۶.

بنی عباس،۱۱۶،۳۰۹.

بنی مخزوم، ۲۷۳.

بنی ہاشم، ۳۱۹.

( ث )

ثمود،۴۲،۵۰،۱۴۲،۱۴۵،۱۴۶،۱۴۷،۱۵۰،۲۸۵،۲۸۷،۲۸۸،۲۸۹،۲۹۹،۳۳۳،

۳۳۴.

( ج )

جرھم، ۱۷۶،۲۵۸،۲۷۰.

جنگ احد، ۳۲۸.

جنگ بتوک، ۳۰۲.

( ح )

حوض کوثر، ۳۲۹.

( خ )

خزاعہ،۲۶۴،۲۶۶،۲۷۰،۳۰۴.

خوارج، ۳۱۹.

( ر )

روز قیامت، ۱۶۳،۲۹۸،۳۰۴،۳۱۰،۳۳۳.

( س )

سواع(بُت)، ۱۱۰،۱۱۷.

( ع )

عاد،۵۰،۱۳۷،۱۳۸،۱۴۰،۱۴۲،۱۴۸،۱۵۰،۱۸۵،۱۸۷،۲۸۸،۲۸۹،۳۳۳،۳۳۴.

عام الفیل،۲۶۲.

( غ )

غزوۂ تبوک،۳۰۲.

( ق )

قابیلیان، ۶۲،۷۹،۸۴،۸۵،۸۹،۳۲۱.

قریش، ۴۳،۱۱۹،۲۶۶،۲۶۷،۲۶۸،۲۶۹،۲۷۰،۲۷۱،۱۷۲،۲۷۳،۲۷۴،۲۷۵،۲۷۶،

۲۷۷،۲۷۸،۲۷۹،۲۸۰،۲۸۱،۲۸۲،۲۸۴،۲۹۴،۲۹۵،۲۹۸،۲۹۹،۳۰۰،۳۰۴،۳۰۵،

۳۱۹،۳۳۲،۳۳۳،۳۳۴،۳۳۵.

( ک )

کنعائیان، ۱۷۲.

( م )

مرجئہ، ۳۱۹.

مضر، ۲۶۱.

معتزلہ ،۳۱۹.

( ن )

نسر (بتُ)، ۱۱۰،۱۱۷.

( و )

ود(بُت) ، ۱۱۰،۱۱۷.

( ہ )

ھبل(بُت) ، ۲۶۵،۳۳۲.

ھندو، ۱۷۲.

( ی )

یعوق(بت) ،۱۱۰،۱۱۷.

یغوث(بت)، ۱۱۰،۱۱۷.

فہرست

حرف اول ۵

مقدمہ ۹

مباحث کی سرخیاں ۱۱

اس بحث سے متعلق پیش گفتار ۱۶

( ۱ ) ۱۷

اسلامی اصطلاحیں * صطفاء ۱۷

کلمات کی تشریح ۲۴

۱۔ یصطفی: ۲۴

۲۔ اَوْحَےْنَا: ۲۴

۳۔ بعثت: ۲۵

۵۔ حُکْم: حَکَمَ، ےَحْکُمُ ،حُکْماً : ۲۵

۶۔ نبّو ت : ۲۵

۷۔ ( نبأ) : ۲۶

۸۔ رسول: ۲۷

۹ ۔ اولو العزم : ۲۷

۱۰۔ بشیر و نذ یر : ۲۷

۱۱ ۔ بےّنات: ۲۸

۱۲۔ و انز لنا : ۲۸

۱۳۔ میزان: ۲۸

۱۴۔لِےَقُومَ النَّاسُ بِالقِسطِ: ۲۹

۱۵۔ بأ س شدید: ۲۹

۱۶ ۔ کسفاً : ۲۹

۱۷ ۔ زخر ف: ۲۹

۱۸۔ جیب: ۲۹

۱۹ ۔ مبصرة : ۲۹

۲۰ ۔ اصری : ۳۰

۲۱ ۔ طاغو ت: ۳۰

۲۲ ۔آیت : ۳۰

۲۔آیت قرآن کریم کی رو سے ۳۱

رو ایات میںگز شتہ آیات کی تفسیر ۳۲

معجزہ اور آیت کی حقیقت ۳۸

( ۲ ) ۴۲

حضرت آدم ـ ۴۲

آدم ـ کی خلقت ۴۲

کلمات کی تشریح ۴۴

۱۔اجتباہ : ۴۴

۲۔ تابَ : ۴۴

۳۔خلیفة : ۴۴

پہلی وجہ سے متعلق: ۴۴

۲۔خدا کا داؤد سے خطاب: ۴۵

دوسری وجہ سے متعلق: ۴۵

۴۔ا لاسماء : ۴۶

۵۔نسبّح بحمدک: ۴۷

۶۔نقدّس: ۴۷

آیات کی تفسیر ۴۷

( ۳ ) ۵۰

حضرت آدم ـکے بعد اوصیاء سیرت کی کتابوں میں : ۵۰

مقدمہ ۵۰

شیث ہبة اللہ سیرت کی کتابوں میں ۵۲

حضرت شیث ـکی ولا دت ۵۲

حضرت آدم ـ کی وصیت حضرت شیث سے ۵۲

ان کا فیصلہ اور خا نۂ خدا کا حج ۵۳

شیث کی اپنے فرزند انوش سے وصیت ۵۴

حضرت شیث ـ کے فرزند انوش ـ ۵۵

انوش کی ولادت اور ان سے شیث کی وصیت اورخا تم ا لا نبیاء صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم کے نور کا ان میں منتقل ہو نا ۔ ۵۶

سب سے پہلا شخص جس نے درخت لگا یا اورکھیتی کی ۵۶

انوش کی اپنے فرزند قینان کو وصیت اور انھیں حضرت آدم ـکے صحیفوں کی تعلیم دینا ۵۷

انوش کی وفات ۵۷

انوش کے فرزند قینان ۵۸

حضرت قینان کا عرصہ وجود پر قدم رکھنا اور ان کی پیشانی میں حضرت خاتم الا نبیا ء کے نو ر کا درخشاں ہو نا ۵۸

قینان کی اپنے فرزند مہلائیل سے وصیت ۵۹

قینان کے فرزند مہلائیل ۶۰

مہلائیل ـ کی اپنے فرزند یرد سے وصیت ۶۲

مہلائیل کے فرزند یوارد ۶۳

یرد کا عرصۂ وجود پر قدم رکھنا اور ان میں نور کا منتقل ہو نا ۶۴

مہلائیل کی اپنے فرزند یرد سے وصیت ۶۴

یرد کی اپنے فرزند ادریس سے وصیت ۶۴

خدا کے پیغمبر ادریس (اخنوخ) ۶۵

۱۔قرآن کریم میں ادریس کا نام ۶۶

کلمات کی تشریح ۶۶

الف۔ صدّیق: ۶۶

ب۔ علیّاً : ۶۶

۲ ۔ ادریس سیرت کی کتابوں میں ۶۶

حضرت ادریس پر آسمانی صحیفوں کا نزول اور ان کا سلا ئی کر نا ۶۸

ادریس کے زمانے میں شیث اور قابیل کے پوتوںکے درمیان اختلاط ۶۸

اخنوخ یا ادریس پیغمبر کے فرزند متوشلح ۷۰

حضرت ادریس کا اپنے فرزند سے وصیت کرنااور خا تم الا نبیاء صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم کانور ۷۱

سب سے پہلے سوار ۷۲

متوشلح کے فرزند لمک ۷۳

متوشلح کی اپنے فرزند لمک سے وصیت ۷۳

شیث اور قا بیل کے پو توں کاباہمی ازدواج اور اس شادی کے نتیجے میں ظا لم و جا بر، سرکش و باغی نسل کا دنیا میں آنا ۷۳

شیث کی اولاد میں سے صرف ۸ افراد کا باقی رہنا اور لمک کی نوح سے وصیت ۷۴

( ۴ ) ۷۵

پیغمبروں کے اوصیاء کی تاریخ توریت کی روشنی میں ۷۵

توریت کی نقل کے مطابق حضرت نوح کے زمانے تک اوصیاء کی کچھ سر گذ شت ۷۵

اس بحث کا نتیجہ ۷۷

( ۵ ) ۸۱

حضرت نوح اور ان کے بعد اوصیاء کے حالات ۸۱

حضرت نوح ۸۱

قرآنی آیات میں حضرت نوح کی سیرت وروش ۸۲

کلمات کی تشریح ۸۸

۱۔فعمّیت علیکم: ۸۸

۲۔بمعجزین: ۸۸

۳۔استغشوا ثیا بھم: ۸۸

۴۔مدرارا ً: ۸۸

۵۔وقارا ً: ۸۸

۶۔ اطوارا ً : ۸۸

۷۔ طبا قا ً: ۸۸

۸۔ فجا جا ً: ۸۸

۹۔ تبا را ً : ۸۸

۱۰ ۔ با عیننا: ۸۹

۱۱۔تنور: ۸۹

۱۲۔غیض : ۸۹

۱۳ ۔جودی: ۸۹

گزشتہ آیات کی تفسیر^(۱) ۹۱

اسلامی مصا در میں حضرت نوح کی داستان ۹۴

نوح کے فرزند سام * ۹۶

نوح کی اپنے بیٹے سام سے وصیت ۹۷

سام حضرت آدم کے جسد کو کشتی سے اٹھا تے ہیں ۹۷

سام کی اپنے فرزند ارفخشد سے وصیت ۹۷

سام کے فرزند ارفخشد * ۹۸

ارفخشد اپنے والد سام کے بعد ۹۸

ارفخشد کی اپنے بیٹے سے وصیت ۹۸

ارفخشد کے فر زند شالح * ۹۹

خدا کی اطا عت و عبادت میں شا لح کا مشغول ہونا ۹۹

( ۶ ) ۱۰۰

قرآ ن کریم میں اوصیاء حضرت نوح میں سے انبیاء کے حالات ۱۰۰

حضرت ہود ۱۰۰

آیات کر یمہ میں حضرت ہود پیغمبر کی سیرت ۱۰۱

کلما ت کی تشریح ۱۰۵

۱ احقاف : ۱۰۵

۲ لتا فکنا : افک: ۱۰۵

۳ عارض : عارض : ۱۰۵

۴ اترفنا ہمُ: ۱۰۵

۵ ھیھا ت: ۱۰۵

۶۔ بصطة: ۱۰۵

۷ رجس: ۱۰۶

۸قطعنا دا بر ھم: ۱۰۶

گز شتہ آیات کی تفسیر کا خلا صہ ۱۰۶

حضرت صالح پیغمبر ۱۰۷

قرآن کریم میں حضرت صا لح کی سیرت اور روش ۱۰۷

کلمات کی تشریح ۱۱۱

۱۔اطّیرنا وطا ئر کم: تطےّر و اطّیر: ۱۱۱

۲۔ ھضیم: ۱۱۱

۳۔فارھین: ۱۱۱

۴۔جاثمین: ۱۱۱

۵۔بؤاکم: ۱۱۱

۶۔و لا تعثوا: ۱۱۱