จริยธรรมในการอิบาดะฮ์ ตอนที่หนึ่ง
จริยธรรมในการอิบาดะฮ์ ตอนที่หนึ่ง
บทนำเบื้องต้น
เป็นที่ชัดเจนยิ่งว่า จริยธรรม (อัคลาก) และอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) มีผลกระทบโดยตรงต่อกัน กล่าวคือ ในด้านหนึ่ง จริยธรรมที่ดีงามจะเป็นสื่อนำและช่วยเสริมสร้างจิตวิญญาณในการอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) ให้เกิดขึ้นในตัวเรา ในอีกด้านหนึ่ง จากผลที่ชัดเจนและแน่นอนที่สุดของอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) ก็คือการชำระขัดเกลาจิตใจ (ตะฮ์ซีบุนนัฟซ์) หรือการประดับประดาตนเองด้วยคุณลักษณะต่าง ๆ ที่สวยงาม และการปลดเปลื้องตนเองจากคุณลักษณะที่ไม่ดีงามออกไปจากตัวเรา ตัวอย่างเช่น คัมภีร์อัลกุรอานได้ชี้ให้เห็นถึงผลที่ชัดเจนจำนวนมากมายที่มนุษย์จะได้รับจากการอิบาดะฮ์ต่าง ๆ อย่างเช่น การนมาซ การถือศีลอดและการจ่ายซะกาต (ทานภาคบังคับและทานอาสา) โดยกล่าวว่า
اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ
“แท้จริงการนมาซจะยับยั้ง (มนุษย์) จากสิ่งน่าเกลียดและความชั่ว” (1)
خُذْ مِنْ اَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكّيهِمْ بِها
“(โอ้มุฮัมมัด) เจ้าจงเอาส่วนหนึ่งจากทรัพย์สินของพวกเขาเป็นทาน (ซะกาต) เพื่อเจ้าจะทำให้พวกเขาสะอาดบริสุทธิ์ และชำระขัดเกลาพวกเขาด้วยทานนั้น” (2)
ท่านชะฮีดมุเฏาะฮ์ฮะรี ได้เขียนเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า
“… ผลของอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) คือการหลุดพ้นออกจากขอบเขตจำกัดอันเล็กน้อยของการยึดติดตัวตน การหลุดพ้นออกจากขอบเขตของความทะเยอทะยานและอารมณ์ปรารถนาต่าง ๆ ที่เป็นความจำกัดและชั่วคราว กล่าวอีกสำนวนหนึ่งก็คือ ผลของอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) จะทำมนุษย์หลุดพ้นออกจากวงจรของความมุ่งหวังและความปรารถนาต่าง ๆ ที่จำกัด ผลของอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) คือการพึ่งพิง (ยังพระผู้เป็นเจ้า) คือการตัดความผูกพัน (จากทุกสิ่งทุกอย่าง) ผลของอิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) ในความเป็นจริงก็คือ การที่มนุษย์จะโบยบินและออกจากขอบเขตอันจำกัดของตน ออกจากความหลงตน การบูชาตนเอง ออกจากความมุ่งหวัง ความปรารถนาและสิ่งต่าง ๆ ที่เป็นเรื่องเล็กน้อยและมีความจำกัด... สภาพที่ยิ่งใหญ่ที่สุด มีเกียรติที่สุด สวยงามที่สุดและน่าประทับใจที่สุด คือสภาพของการเคารพภักดี (อิบาดะฮ์) ต่อพระผู้เป็นเจ้าที่เกิดขึ้นกับตัวมนุษย์” (3)
ดังที่เป็นสิ่งชัดเจนแล้วว่า ลักษณะที่น่าเกลียดหรือความสวยงามทางจริยธรรมบางประการนั้น ในรูปภายนอกแล้วมีความสัมพันธ์อย่างมากต่ออิบาดะฮ์ (การเคารพภักดีพระผู้เป็นเจ้า) ต่าง ๆ และเช่นเดียวกันนี้ การระวังรักษามารยาทบางอย่างและปัญหาทางด้านจริยธรรมบางประการเกี่ยวกับอิบาดะฮ์นั้น ดูเหมือนว่าเป็นสิ่งที่จำเป็นมากยิ่งขึ้น ซึ่งมันจะประกอบขึ้นเป็นส่วนสำคัญของ “จริยธรรมในการอิบาดะฮ์” ด้วยเช่นกัน
เชิงอรรถ
(1) ซูเราะฮ์ อัลอังกะบูต (29)/อายะฮ์ที่ 45
(2) ซูเราะฮ์อัตเตาบะฮ์ (9)/อายะฮ์ที่ 103
(3) ฟัลซะฟะฮ์ อัคลาก (ปรัชญาจริยศาสตร์) ชะฮีดมุเฏาะฮ์ฮะรี หน้าที่ 121-122
โปรดติดตามตอนต่อไป