10คุณลักษณะเด่นด้านจริยธรรมของท่านศาสดาแห่งอิสลาม (ศ็อลฯ)

 

จริยธรรมของท่านศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) ถือเป็นแบบอย่างอันสมบูรณ์ของมนุษยธรรมและความประพฤติที่งดงาม ซึ่งไม่เพียงเป็นแนวทางสำหรับมุสลิมเท่านั้น หากแต่ยังได้รับการยกย่องจากผู้คนที่มิใช่มุสลิมอีกด้วย

ท่านได้นำหลักจริยธรรมมาประยุกต์ใช้อย่างลึกซึ้งจนสามารถเข้าถึงจิตใจของผู้คน และนำพาสังคมจากความมืดมนของความไม่รู้ไปสู่แสงสว่างแห่งความรู้และศีลธรรม ท่านยึดมั่นในหลักจริยธรรมไม่ว่าจะอยู่ในสภาพของอำนาจหรือความอ่อนแอ และเรียกร้องให้ผู้คนให้ความเคารพในสิทธิของกันและกัน ให้อภัยซึ่งกันและกัน และเปี่ยมด้วยความเมตตา

จริยธรรมของท่านศาสดามิได้เป็นเพียงแนวทางแห่งการดำรงชีวิตในโลกนี้เท่านั้น แต่ยังเป็นสะพานไปสู่ความสำเร็จในปรโลกอีกด้วย เป็นแบบอย่างของชีวิตที่เปี่ยมด้วยความหมาย ทั้งในแง่ของความเป็นมนุษย์และความศรัทธา

ต่อไปนี้คือคุณลักษณะเด่น 10 ประการจากจริยธรรมของท่านศาสดา (ศ็อลฯ):

1. ความเมตตาและความเห็นอกเห็นใจ

ท่านศาสดา (ศ็อลฯ) มีจิตใจที่อ่อนโยนและเมตตาต่อผู้คนทุกกลุ่ม แม้กระทั่งกับศัตรูของท่าน ตราบใดที่พวกเขาไม่เป็นภัยต่อระบบของอิสลาม ท่านยังคงแสดงความดีงาม เพื่อเชื้อเชิญพวกเขาสู่หนทางแห่งสัจธรรม

พระผู้เป็นเจ้าทรงตรัสในอัลกุรอานเกี่ยวกับคุณลักษณะข้อนี้ของท่านไว้ว่า:

"فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ ۖ وَ لَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ..."

“เพราะด้วยความเมตตาจากอัลลอฮ์ เจ้า (มุฮัมมัด) จึงอ่อนโยนต่อพวกเขา และหากเจ้ามีจิตใจแข็งกระด้าง พวกเขาย่อมจะแยกจากเจ้าไป ดังนั้น จงให้อภัยพวกเขา ขออภัยให้แก่พวกเขา และปรึกษาหารือกับพวกเขาในกิจการต่าง ๆ...” (อาลิอิมรอน 3:159)

อีกเช่นกัน พระองค์ตรัสว่า:

 "وَ مَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ"

“และเรามิได้ส่งเจ้ามา นอกจากเพื่อเป็นความเมตตาแก่สากลโลก” (อัลอัมบิยาอ์ 21:107)

2. ความถ่อมตนและการวางตนอย่างเรียบง่าย

แม้ท่านศาสดาจะอยู่ในสถานะของศาสนทูตผู้สูงส่ง แต่ท่านยังคงดำเนินชีวิตอย่างเรียบง่ายและถ่อมตน ท่านไม่เคยวางตนเหนือผู้อื่น โดยเฉพาะต่อผู้ยากไร้และผู้ด้อยโอกาส

มีรายงานว่า:  “ท่านนั่งกินอาหารบนพื้นดินและกล่าวว่า: ‘ฉันคือบ่าวของอัลลอฮ์ ฉันกินเหมือนบ่าว และนั่งเหมือนบ่าว’”

3. ความยุติธรรมและความเที่ยงธรรม

ท่านศาสดาให้ความสำคัญต่อความยุติธรรมอย่างสูงสุด ไม่ว่าจะต่อบุคคลทั่วไปหรือคนใกล้ชิด ท่านไม่ยอมให้ความลำเอียงมาทำลายหลักแห่งความยุติธรรม

4. ความอดทนและความมั่นคงใจ

ท่านเผชิญกับอุปสรรค ความยากลำบาก และการต่อต้านต่าง ๆ ด้วยความอดทน และท่านยังสอนให้สาวกของท่านมีความอดทนต่อบททดสอบของชีวิตอีกด้วย

5. ความซื่อสัตย์และความจงรักภักดี

ท่านศาสดาได้รับสมญานามว่า “อัล-อามีน” (ผู้ที่น่าไว้วางใจ) เนื่องจากความซื่อสัตย์ของท่านไม่เพียงแต่ในคำพูด แต่รวมถึงในการปฏิบัติ ไม่ว่าจะเป็นในด้านธุรกิจ การให้สัญญา หรือในความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล

6. การให้อภัยและการไม่ผูกใจเจ็บ

เมื่อผู้อื่นทำผิดพลาด ท่านศาสดาเลือกที่จะให้อภัย มากกว่าที่จะตอบโต้ ท่านยังเรียกร้องให้ผู้คนให้อภัยซึ่งกันและกัน เพราะการให้อภัยคือคุณสมบัติของผู้ศรัทธาที่แท้จริง

7. การให้ความสำคัญต่อวิชาความรู้

ท่านศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) ให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับ วิชาความรู้และการศึกษา ท่านไม่เพียงส่งเสริมให้มุสลิมแสวงหาความรู้ด้านศาสนาเท่านั้น หากแต่เปิดกว้างสำหรับการเรียนรู้ในทุกสาขา ทั้งด้านวิทยาศาสตร์ สังคม การแพทย์ และอื่น ๆ โดยถือว่าการเรียนรู้คือการอิบาดะฮ์อีกรูปแบบหนึ่ง

ท่านศาสดา (ศ็อลฯ) กล่าวว่า:

«طَلَبُ الْعِلْمِ فَرِيضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ»

“การแสวงหาความรู้เป็นสิ่งที่วาญิบ (จำเป็น) สำหรับมุสลิมทุกคน”(หะดีษรายงานโดยอิบนุ มาญะฮฺ)

และอัลกุรอานเองก็ยกย่องผู้มีความรู้ว่า:

"قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ"

“จงกล่าวเถิดว่า: ผู้รู้กับผู้ไม่รู้ จะเท่าเทียมกันได้หรือ?” (อัซซุมัร 39:9)

8. การเคารพสิทธิของผู้อื่น

หนึ่งในหลักจริยธรรมสำคัญของท่านศาสดา คือการ ให้ความเคารพในสิทธิของทุกคน โดยเฉพาะสิทธิของผู้หญิง เด็กกำพร้า และผู้ยากไร้ ท่านให้ความสำคัญกับศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และห้ามการละเมิดสิทธิของผู้อื่นอย่างเด็ดขาด

อัลกุรอานได้กล่าวถึงการคุ้มครองสิทธิของเด็กกำพร้าว่า:

 "إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا ۖ وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا"

“แท้จริงบรรดาผู้ที่กินทรัพย์ของเด็กกำพร้าโดยไม่ชอบธรรม แท้จริงพวกเขากินไฟลงสู่ท้องของตน และพวกเขาจะต้องเผชิญกับไฟอันร้อนแรง” (อันนิสาอ์ 4:10)

และท่านศาสดา (ศ็อลฯ) ยังกล่าวอีกว่า:
«أَكْرِمُوا النِّسَاءَ، فَإِنَّهُنَّ عَوَانٍ عِنْدَكُمْ»

“จงให้เกียรติสตรีเถิด เพราะพวกนางอยู่ภายใต้การดูแลของพวกท่าน” (หะดีษรายงานโดยติรมิซีย์)

9. ความมีระเบียบวินัย

ท่านศาสดา (ศ็อลฯ) มีชีวิตที่เป็นแบบอย่างของ ระเบียบวินัยและการจัดการเวลา ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องส่วนตัว การประกอบศาสนกิจ หรือการบริหารสังคม ท่านส่งเสริมให้มุสลิมใช้เวลาอย่างคุ้มค่า และไม่ใช้ชีวิตอย่างเลื่อนลอย

ท่านเตือนสติไว้ว่า:

«نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِيهِمَا كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ: الصِّحَّةُ وَالْفَرَاغُ»

“มีความโปรดปรานสองประการที่หลายคนไม่เห็นคุณค่า คือสุขภาพและเวลาว่าง” (หะดีษรายงานโดยบุคอรี)

10. การเคารพสิ่งแวดล้อมและสัตว์

ท่านศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) เป็นผู้นำที่ใส่ใจต่อ สิ่งแวดล้อมและสัตว์ ท่านสอนให้มุสลิมดูแลธรรมชาติ รักษาสิ่งแวดล้อม และปฏิบัติต่อสัตว์ด้วยความเมตตา โดยถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของศรัทธา

ในหะดีษหนึ่ง ท่านกล่าวว่า:

«فِي كُلِّ ذَاتِ كَبِدٍ رَطْبَةٍ أَجْرٌ»

“ต่อทุกชีวิตที่มีตับชื้น (สิ่งมีชีวิต) นั้นมีผลบุญ” (หะดีษรายงานโดยบุคอรีและมุสลิม)

และในอีกหะดีษหนึ่ง ท่านเล่าว่าหญิงคนหนึ่งถูกลงโทษในนรกเพียงเพราะกักขังแมวไว้จนมันตาย:

“เธอไม่ได้ให้อาหารมัน และไม่ได้ปล่อยมันให้ไปหากินเองในแผ่นดิน”

นี่คือแบบอย่างของความเมตตาต่อสิ่งมีชีวิตทุกชนิดที่ศาสนาอิสลามสอน

สรุป: คุณลักษณะทางจริยธรรมทั้งสิบประการของท่านศาสดา (ศ็ลฯ) ที่กล่าวมานี้ ล้วนเป็นผลจากความเมตตาและการชี้นำของอัลลอฮ์ ผู้ทรงเลือกท่านให้เป็นผู้นำแห่งมนุษยชาติ

แท้จริงจริยธรรมของท่านศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) เป็นภาพสะท้อนที่สมบูรณ์ของคุณธรรมทั้งมวล ที่ได้ปรากฏในบรรดาศาสดาก่อนหน้า และในตัวท่าน ได้หลอมรวมและบรรลุถึงจุดสูงสุดของจริยธรรมมนุษย์

 "وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ"

“และแท้จริง เจ้า (มุฮัมมัด) ดำรงอยู่บนจริยธรรมอันยิ่งใหญ่” (อัลกะลัม 68:4)

บทความโดย เชคยูซุฟ เพชรกาหรีม